“Καταστροφές και Θρίαμβοι”: Ένας αντίλογος – Περίοδος 1990-2010

 

Στο προηγούμενο κείμενο, σχολίασα το σκέλος του 6ου επεισοδίου της τηλεοπτικής εκπομπής “Καταστροφές και Θρίαμβοι” (περίοδος 1974-1989)
ακολουθώντας τη διαίρεση της περιόδου 1974-2004, σύμφωνα με το επεισόδιο. Στο παρόν κείμενο θα σχολιάσω την υποπερίοδο 1990-2004 του 6ου επεισοδίου και ορισμένα σημεία (μέχρι το 2010) του 7ου επεισοδίου, ολοκληρώνοντας την κριτική παρουσίαση της σειράς του ΣΚΑΪ.

Συμφωνώ με τη διχοτόμηση της περιόδου της Γ’ Ελληνικής Δημοκρατίας σε προ και μετά το 1989. Το επόμενο χρονικό ορόσημο είναι το 2010. Η διαφωνία βρίσκεται στο αναλυτικό πλαίσιο. Το “1989” είναι σημαντικό γιατί η περίοδος του Ψυχρού Πολέμου, με εσωτερικό σημείο τομής τις αρχές της δεκαετίας του 1970, ολοκληρώνεται με την κατάρρευση του λεγόμενου “υπαρκτού σοσιαλισμού”.

Η ΕΟΚ-12, ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του 1980 βρίσκεται σε μετεξέλιξη και περιφερειακής οικονομική ολοκλήρωση με την Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη (1986). Το ελληνικό 1989 σηματοδοτεί την εξάντληση του μεταπολεμικού μοντέλου οικονομικής ανάπτυξης, με σημείο τομής το 1974, όπου στο μοντέλο προστίθεται ο εκδημοκρατισμός, το κοινωνικό συμβόλαιο, το κλείσιμο των ιστορικών λογαριασμών, η πρώτη φορά Αριστερά μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όλα αυτά που σηματοδοτούν το “1981”. Η δεκαετία του 1980 διεθνώς και στην Ελλάδα είναι μεταβατική περίοδος. Στο επίκεντρο της νέας συνθήκης βρίσκεται η αλλαγή στις σχέσεις κράτους-οικονομίας-κοινωνίας, η υποχώρηση των ιστορικών δρόμων της Αριστεράς του 20ου αιώνα, τόσο στην κομμουνιστική της εκδοχή (κατάρρευση), όσο και στη σοσιαλδημοκρατική (μεταμορφισμός).

Κυριαρχεί η τάση διεθνοποίησης-παγκοσμιοποίησης της συσσώρευσης κεφαλαίου και της διαμόρφωσης των σχετικών υπερδομών θεσμικών και διανοητικών έναντι του εθνο-κρατοκεντρικού μοντέλου και των αντίστοιχων εποικοδομημάτων, ο (νεο)φιλελεύθερος καπιταλισμός, έναντι της δημοκρατικής ρύθμισης. Στην Ελλάδα, όπου το βάρος της γεωπολιτικής είναι καταλυτικής σημασίας από την σύγχρονη κρατογένεσή της μέχρι σήμερα, η σύμπτωση των ιστορικών στιγμών από κοινού με την εκρηκτική τάση της χωροχρονικής συμπίεσης, που μετασχηματίζει την κίνηση παραγωγικών δυνάμεων-παραγωγικών σχέσεων σε πλανητικό επίπεδο, ουσιαστικά καθορίζουν τη νέα εποχή.

Αόρατα γεγονότα

Η συνέχεια... “Καταστροφές και Θρίαμβοι”: Ένας αντίλογος – Περίοδος 1990-2010

“Καταστροφές και Θρίαμβοι”: Ένας αντίλογος – Περίοδος 1974-2004 Α’

 

του Βασίλη Ασημακόπουλου 

Στα έξι προηγούμενα άρθρα παρουσίασα κριτικά το 1ο, 2ο, 3ο, 4ο και 5ο επεισόδιο (σε δύο μέρη) της σειράς “Καταστροφές και Θρίαμβοι”, που προβλήθηκε στον τηλεοπτικό σταθμό Σκάι, από 6-1-2022 έως 27-1-2022. Την επιμέλεια της σειράς είχε ο καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης Στάθης Καλύβας, ο οποίος είναι και συγγραφέας του ομότιτλου βιβλίου (Παπαδόπουλος, 2015).

Τα πρώτα πέντε επεισόδια καλύπτουν την περίοδο 1821-1974. To 6ο επεισόδιο έχει τίτλο “Από τον Σοσιαλισμό στο Ευρώ” και καλύπτει δύο διακριτές και κατά την αφήγηση υποπεριόδου 1974-1989 και 1990-2004. Στο παρόν κείμενο θα σχολιάσω ορισμένα μόνο σημεία, που αφορούν κυρίως την υποπερίοδο 1974-1989.

Το 6ο επεισόδιο ξεκινά με το 1989 και το σκάνδαλο Κοσκωτά. Ο επιμελητής της σειράς ξεφεύγει από επιστημονικά πλαίσια και μια στοιχειώδη δεοντολογία στο θέμα αυτό. Η αρνητική του τοποθέτηση απέναντι στον Ανδρέα Παπανδρέου και το ΠΑΣΟΚ εκείνης της περιόδου, όπως προκύπτει συνολικά από τις παρεμβάσεις του (καθ’ όλα σεβαστή ως τέτοια) τον οδηγεί όχι απλά σε μονομερείς κρίσεις, αλλά σε παραχάραξη της ιστορίας που δεν μπορεί να γίνει ανεκτή.

Στην πρώτη ενότητα του 6ου επεισοδίου, παρουσιάζεται η εμπλοκή του Ανδρέα Παπανδρέου, με τη μορφή της καθοδηγούμενης προσπάθειας χειραγώγησης του Τύπου και ελέγχου του τραπεζικού συστήματος, με εργαλείο τον “επιχειρηματία” Γιώργο Κοσκωτά. Ουσιαστικά πρόκειται για περιγραφή της επίσημης κατηγορίας για ηθική αυτουργία σε απιστία κατ’ εξακολούθηση σε βαθμό κακουργήματος, στη βάση της οποίας (καθώς και με άλλες δύο) ο Ανδρέας Παπανδρέου θα παραπεμφθεί από τη Βουλή στο Ειδικό Δικαστήριο.

Τι παραλείπει το επεισόδιο

Η συνέχεια εδώ... “Καταστροφές και Θρίαμβοι”: Ένας αντίλογος – Περίοδος 1974-2004 Α’

“Καταστροφές και Θρίαμβοι”: Ένας αντίλογος – Περίοδος 1950-1974 Α’

 

 

του Βασίλη Ασημακόπουλου 

Στα τέσσερα προηγούμενα άρθρα παρουσίασα κριτικά το 1ο, 2ο, 3ο και 4ο επεισόδιο της σειράς “Καταστροφές και Θρίαμβοι”, που προβλήθηκε στον τηλεοπτικό σταθμό Σκάι και επιμελήθηκε ο καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης Στάθης Καλύβας. Τα πρώτα 4 επεισόδια καλύπτουν την περίοδο 1821-1950. To 5o επεισόδιο θα σχολιαστεί σε δύο μέρη.

Η παρουσίαση της περιόδου διακρίνεται σε τρία επιμέρους πεδία. Το οικονομικό, το κοινωνικό και το πολιτικό πεδίο. Θα ακολουθήσω τη θεματική σειρά που ακολουθεί το επεισόδιο και όχι τη χρονική για να είναι πιο σαφή τα σημεία κριτικής και διαφωνίας. Αφετηριακά, έχει ενδιαφέρον η επιλογή του τίτλου του επεισοδίου για την περίοδο 1950-1974. “Η Δημοκρατική Επανάσταση”. Στην εσωτερική διάρθρωση του επεισοδίου, ως δημοκρατική επανάσταση τιτλοφορείται και η τελική φάση της υπό εξέταση περιόδου, δηλαδή η στιγμή της Μεταπολίτευσης.

Όμως ο γενικός τίτλος παραμένει, όχι αυθαίρετα, καθώς κατά την αφήγηση υφίσταται μια γενική πορεία εκδημοκρατισμού από τις αρχές της δεκαετίας του ’50, που συντονίζεται ή ακολουθεί την εκρηκτική οικονομική ανάπτυξη και τις κοινωνικές-πολιτισμικές αλλαγές, με κάποια αρνητικά πολιτικά πισωγυρίσματα, που τελικά οδηγούν και στο μεγάλο πισωγύρισμα που είναι η δικτατορία. Στο παρόν κείμενο θα σχολιαστούν οι αναφορές του επεισοδίου για την οικονομία της περιόδου, που τοποθετείται και στο επίκεντρο της παρουσίασης.

Η συνέχεια εδώ...“Καταστροφές και Θρίαμβοι”: Ένας αντίλογος – Περίοδος 1950-1974 Α’

“Καταστροφές και Θρίαμβοι”: Ένας αντίλογος – Περίοδος 1950-1974 Β’

 

του Βασίλη Ασημακόπουλου 

Στο προηγούμενο άρθρο σχολίασα το σκέλος του 5ου επεισοδίου της σειράς “Καταστροφές και Θρίαμβοι”, που αφορούσε την οικονομία της περιόδου. Στο παρόν άρθρο θα σχολιάσω τα άλλα δύο πεδία του επεισοδίου, το κοινωνικό-πολιτισμικό και το πολιτικό. Στο πλαίσιο της θεώρησης του μοντέλου της αστικοποίησης της υπό εξέταση περιόδου, περιγράφεται στο 5ο επεισόδιο μια υπαρκτή τάση μερίδας κυρίως των μεσαίων στρωμάτων της Αθήνας, όπου υποχωρούν παραδοσιακές συλλογικές κουλτούρες και αφηγήματα, υπέρ της αίσθησης της ατομικότητας.

Είναι ενδιαφέρον ότι από τη γενική θεώρηση της σειράς αγνοείται παντελώς η πολιτιστική πορεία, τα διανοητικά ρεύματα, η πνευματική κίνηση του Eλληνισμού των τελευταίων 200 χρόνων. Ούτε ο πολύ ενδιαφέρων 19ος αιώνας, ούτε η εκπληκτική Γενιά του 30, ούτε η πολιτιστική έκρηξη της δεκαετίας του ’60 συναντούν οποιαδήποτε αναφορά στη σειρά. Ποίηση, πεζογραφία, ζωγραφική, μουσική-τραγούδι, θέατρο, κινηματογράφος, φιλοσοφία, επιστήμες, η εγχώρια διανοητική παραγωγή και ο διάλογός της με τα διεθνή ρεύματα.

Δεν εξαφανίζεται από την εξιστόρηση μόνον η εμβληματική φιγούρα του Μίκη Θεοδωράκη, η παρέμβαση του οποίου εκείνη την περίοδο είναι καταλυτική και σε μαζικό επίπεδο, αλλά το σύνολο της πνευματικής δημιουργίας. Ενώ δεν γίνεται καθόλου λόγος για την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση της κυβέρνησης της Ένωσης Κέντρου το 1964, που συνδέεται ως κλίμα με τα ανωτέρω. Η γνώμη μου είναι ότι αυτή η προσέγγιση-διάθεση αντανακλά την αποεθνικοποιημένη γραμμή της σημερινής ελίτ που ακολουθεί ο παρουσιαστής της σειράς.

Η συνέχεια...  “Καταστροφές και Θρίαμβοι”: Ένας αντίλογος – Περίοδος 1950-1974 Β’

“Καταστροφές και Θρίαμβοι”: Ένας αντίλογος – Περίοδος 1912-1923

 

 

του Βασίλη Ασημακόπουλου 

Έχοντας επισημάνει τις κατά τη γνώμη μου θεωρητικές και μεθοδολογικές αδυναμίες, αλλά και πραγματολογικές ελλείψεις της τηλεοπτικής σειράς Καταστροφές και Θρίαμβοι, πέρασα στην ανά επεισόδιο εξέταση. Στα δύο προηγούμενα άρθρα παρουσίασα κριτικά το 1ο και το 2ο επεισόδιο της σειράς που καλύπτουν την περίοδο 1821-1912. Στο παρόν άρθρο θα αναλύσω το κριτικά το 3ο επεισόδιο.

3ο επεισόδιο: “Για μια Μεγάλη Ιδέα, 1912-1923”. Η εξιστόρηση ξεκινά με την αναφορά ότι στο τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου η Ελλάδα βρέθηκε στη μεριά των νικητών, ότι με τη συνθήκη των Σεβρών (1920), η Ελλάδα αποκτά τη Θράκη, τα νησιά του Βόρειου Αιγαίου, τη διοίκηση της Σμύρνης και της γύρω περιοχής (Ιωνία), ενώ από το 1919 ο ελληνικός στρατός έχει αποβιβαστεί στη Σμύρνη και συμμετέχει με άλλες συμμαχικές δυνάμεις στην κατοχή της Κωνσταντινούπολης.

Η παρουσία της Ελλάδας στη δυτική Μικρά Ασία, η πολιτική ενσωμάτωσή της στο ελληνικό κράτος από τον Ελευθέριο Βενιζέλο, παρουσιάζεται αφετηριακά ως αδιέξοδη, που νομοτελειακά οδήγησε στην στρατιωτική ήττα, τον ξεριζωμό και την προσφυγιά. Λόγω της διάχυτης αοριστίας της εξιστόρησης γεννιούνται ορισμένα ερωτήματα, όπως: Πώς βρέθηκε η Ελλάδα στο πλευρό των νικητών του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου;

Ερωτημάτων συνέχεια

Υπήρχε και ποια ανάγκη να σταλεί ελληνικός στρατός στη Σμύρνη; Ήταν μόνον η υλοποίηση της Μεγάλης Ιδέας –μια ψευδαίσθηση όπως αναφέρεται στο επεισόδιο– ή υπήρχε κάποιος άμεσος κίνδυνος που ήδη αντιμετώπιζαν οι ελληνικοί –και όχι μόνον– πληθυσμοί εκεί; Ο Βενιζέλος, που ρητώς ονομάζεται ως πρωθυπουργός το 1919, ήταν και ο πρωθυπουργός το 1922;

Και αν όχι ποια πολιτική παράταξη τον είχε διαδεχθεί; Και πώς αντιμετώπιζε αυτή η παράταξη τόσο τις Νέες Χώρες (Μακεδονία-Ήπειρο-Κρήτη), όσο και την Θράκη-Ιωνία; Η εξιστόρηση αποσιωπά τα θέματα αυτά, γιατί ο υπεύθυνος της εκπομπής υιοθετεί την αντιβενιζελική γραμμή, η οποία σε μαζικό –τηλεοπτικό– επίπεδο δεν είναι ανοιχτά υποστηρίξιμη, με όρους τόσο επιστήμης, όσο και κοινού αισθήματος, αλλά μόνον δια της παραλείψεως και με τον τρόπο αυτό της μετάθεσης του συντριπτικού ιστορικού βάρους.

Η Ελλάδα βρέθηκε στο πλευρό των νικητών του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου λόγω της ρήξης του Βενιζέλου και του κόμματος των Φιλελευθέρων με τον βασιλιά Κων/νο και τη γερμανόφιλη μερίδα (Στρέιτ-Μεταξάς-Δούσμανης, 1915), της συγκρότησης του κινήματος της Εθνικής Άμυνας στη Θεσσαλονίκη (1916), της επικράτησης της βενιζελικής παράταξης σε εκείνη τη φάση του Εθνικού Διχασμού και της συμμετοχής της Ελλάδας στον πόλεμο με τις δυνάμεις της Αντάντ (1917-1918).

Η συνέχεια...“Καταστροφές και Θρίαμβοι”: Ένας αντίλογος – Περίοδος 1912-1923

“Καταστροφές και Θρίαμβοι”: Ένας αντίλογος – Περίοδος 1923-1950

Από Ασημακόπουλος Βασίλης

Στα τρία προηγούμενα άρθρα παρουσίασα κριτικά το 1ο, 2ο και 3ο επεισόδιο της τηλεοπτικής σειράς “Καταστροφές και Θρίαμβοι”, που επιμελείται ο καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης Στάθης Καλύβας και που καλύπτουν την περίοδο 1821-1923. Στο παρόν άρθρο θα αναλύσω το κριτικά το 4ο επεισόδιο. Tίτλος του τέταρτου επεισοδίου: “Από τη διχόνοια στο θαύμα, 1923-1950”.

Το επεισόδιο ξεκινά με μια εκτενή αναφορά στην αφετηρία του Εθνικού Διχασμού, το 1915. Αναφέρεται στις διαφορετικές κατευθύνσεις των δύο παρατάξεων σε σχέση με τη συμμετοχή ή όχι στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, με την βενιζελική παράταξη να τάσσεται υπέρ της εισόδου της Ελλάδας στον πόλεμο με την πλευρά των δυνάμεων της Εγκάρδιας Συνεννόησης (Αντάντ) και την αντιβενιζελική παράταξη να τάσσεται υπέρ της ουδετερότητας, που ουσιαστικά ήταν στάση υπέρ των Κεντρικών Αυτοκρατοριών (κάτι που δεν αναφέρεται).

Αμέσως μετά δηλώνεται ως αφετηριακή στιγμή της ρήξης η στάση του κόμματος των Φιλελευθέρων και του Βενιζέλου για αποχή στις εκλογές της 6ης Δεκεμβρίου 1915. Επιπλέον δεν αναφέρεται σε κανένα σημείο της αφήγησης στο ποια ήταν τα διακυβεύματα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ειδικώς για το ελληνικό κράτος, αλλά και για τον κεντρικό λόγο ύπαρξης του, δηλαδή την Μεγάλη Ιδέα, όπως υλοποιούνταν.

Αλλά και σημαντικές εκδηλώσεις αυτής της διάστασης αποσιωπούνται στο πλαίσιο της υποστήριξης του αντιβενιζελικού αφηγήματος, που αποτελεί μια σταθερά της σειράς. Η ρήξη δεν ξεσπά το 1915 ως κεραυνός εν αιθρία. Κυοφορείται ήδη από το 1909-1910. Ο Βενιζέλος επιτυγχάνει έναν προωθητικό συμβιβασμό με τον θρόνο, προκειμένου να επιτύχει την ενότητα στην κορυφή του κράτους για την ευόδωση των εθνικών και μεταρρυθμιστικών-προοδευτικών του στόχων, όχι όμως χωρίς παραχωρήσεις, τις οποίες θα βρει μπροστά του.

Ρήξη Βενιζέλου-Βασιλιά και Αντάντ

Μια πρώτη εκδήλωση είναι η διάσταση με τον βασιλιά Κων/νο για την άμεση κατάληψη (που επεδίωκε ο Βενιζέλος) ή όχι (που ήταν η θέση του Κων/νου ο οποίος προτιμούσε να κινηθεί προς Μοναστήρι) της Θεσσαλονίκης (Οκτώβριος 1912). Αμέσως μόλις ξεσπάσει ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, ο Βενιζέλος, πέραν του ότι κινείται ιδεολογικο-πολιτικά εγγύτερα στα δημοκρατικά καθεστώτα της Αγγλίας και της Γαλλίας, συνειδητοποιεί την κομβική σημασία του, τόσο για την παγίωση των επιτυχιών των Βαλκανικών Πολέμων, όσο και την ολοκλήρωση της Μεγάλης Ιδέας και ζητά να συμμετάσχει η Ελλάδα στον Πόλεμο.

Ακόμα και οι δυνάμεις της Αντάντ αρχικά αρνούνται την πρόταση Βενιζέλου. Όταν όμως η Οθωμανική Αυτοκρατορία θα ταχθεί με το μέρος των Κεντρικών Αυτοκρατοριών, η εκτίμηση του Βενιζέλου αποδεικνύεται απολύτως βάσιμη, ενώ οι δυνάμεις της Αντάντ αρχίζουν να προσφέρουν σημαντικά εδαφικά ανταλλάγματα προκειμένου η Ελλάδα να συμμετάσχει στον Πόλεμο ως σύμμαχός τους. Μεταξύ των ανταλλαγμάτων η Αγγλία προσφέρει την Κύπρο (1915).

Η συνέχεια εδώ...“Καταστροφές και Θρίαμβοι”: Ένας αντίλογος – Περίοδος 1923-1950

“Καταστροφές και Θρίαμβοι”: Ένας αντίλογος – Περίοδος 1923-1950

 

Ασημακόπουλος Βασίλης 

Στα τρία προηγούμενα άρθρα παρουσίασα κριτικά το 1ο, 2ο και 3ο επεισόδιο της τηλεοπτικής σειράς “Καταστροφές και Θρίαμβοι”, που επιμελείται ο καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης Στάθης Καλύβας και που καλύπτουν την περίοδο 1821-1923. Στο παρόν άρθρο θα αναλύσω το κριτικά το 4ο επεισόδιο. Tίτλος του τέταρτου επεισοδίου: “Από τη διχόνοια στο θαύμα, 1923-1950”.

Το επεισόδιο ξεκινά με μια εκτενή αναφορά στην αφετηρία του Εθνικού Διχασμού, το 1915. Αναφέρεται στις διαφορετικές κατευθύνσεις των δύο παρατάξεων σε σχέση με τη συμμετοχή ή όχι στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, με την βενιζελική παράταξη να τάσσεται υπέρ της εισόδου της Ελλάδας στον πόλεμο με την πλευρά των δυνάμεων της Εγκάρδιας Συνεννόησης (Αντάντ) και την αντιβενιζελική παράταξη να τάσσεται υπέρ της ουδετερότητας, που ουσιαστικά ήταν στάση υπέρ των Κεντρικών Αυτοκρατοριών (κάτι που δεν αναφέρεται).

Αμέσως μετά δηλώνεται ως αφετηριακή στιγμή της ρήξης η στάση του κόμματος των Φιλελευθέρων και του Βενιζέλου για αποχή στις εκλογές της 6ης Δεκεμβρίου 1915. Επιπλέον δεν αναφέρεται σε κανένα σημείο της αφήγησης στο ποια ήταν τα διακυβεύματα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ειδικώς για το ελληνικό κράτος, αλλά και για τον κεντρικό λόγο ύπαρξης του, δηλαδή την Μεγάλη Ιδέα, όπως υλοποιούνταν.

Αλλά και σημαντικές εκδηλώσεις αυτής της διάστασης αποσιωπούνται στο πλαίσιο της υποστήριξης του αντιβενιζελικού αφηγήματος, που αποτελεί μια σταθερά της σειράς. Η ρήξη δεν ξεσπά το 1915 ως κεραυνός εν αιθρία. Κυοφορείται ήδη από το 1909-1910. Ο Βενιζέλος επιτυγχάνει έναν προωθητικό συμβιβασμό με τον θρόνο, προκειμένου να επιτύχει την ενότητα στην κορυφή του κράτους για την ευόδωση των εθνικών και μεταρρυθμιστικών-προοδευτικών του στόχων, όχι όμως χωρίς παραχωρήσεις, τις οποίες θα βρει μπροστά του.

Ρήξη Βενιζέλου-Βασιλιά και Αντάντ

Μια πρώτη εκδήλωση είναι η διάσταση με τον βασιλιά Κων/νο για την άμεση κατάληψη (που επεδίωκε ο Βενιζέλος) ή όχι (που ήταν η θέση του Κων/νου ο οποίος προτιμούσε να κινηθεί προς Μοναστήρι) της Θεσσαλονίκης (Οκτώβριος 1912). Αμέσως μόλις ξεσπάσει ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, ο Βενιζέλος, πέραν του ότι κινείται ιδεολογικο-πολιτικά εγγύτερα στα δημοκρατικά καθεστώτα της Αγγλίας και της Γαλλίας, συνειδητοποιεί την κομβική σημασία του, τόσο για την παγίωση των επιτυχιών των Βαλκανικών Πολέμων, όσο και την ολοκλήρωση της Μεγάλης Ιδέας και ζητά να συμμετάσχει η Ελλάδα στον Πόλεμο.

Ακόμα και οι δυνάμεις της Αντάντ αρχικά αρνούνται την πρόταση Βενιζέλου. Όταν όμως η Οθωμανική Αυτοκρατορία θα ταχθεί με το μέρος των Κεντρικών Αυτοκρατοριών, η εκτίμηση του Βενιζέλου αποδεικνύεται απολύτως βάσιμη, ενώ οι δυνάμεις της Αντάντ αρχίζουν να προσφέρουν σημαντικά εδαφικά ανταλλάγματα προκειμένου η Ελλάδα να συμμετάσχει στον Πόλεμο ως σύμμαχός τους. Μεταξύ των ανταλλαγμάτων η Αγγλία προσφέρει την Κύπρο (1915).

Η συνέχεια της ανάρτησης ....“Καταστροφές και Θρίαμβοι”: Ένας αντίλογος – Περίοδος 1923-1950

“Καταστροφές και Θρίαμβοι”: Ένας αντίλογος – Περίοδος 1830-1912

Ασημακόπουλος Βασίλης

Στο προηγούμενο άρθρο, αφού έγινε μια αφετηριακή κριτική της τηλεοπτικής σειράς “Καταστροφές και Θρίαμβοι”, σε σχέση με τους στόχους που η ίδια θέτει στην εισαγωγική
αυτοπαρουσίαση της, στα μεθοδολογικά και ερμηνευτικά εργαλεία που χρησιμοποιεί ή ορθότερα στην έλλειψη αυτών, ξεκίνησε η ανά επεισόδιο ανάλυση του εμπειρικού υλικού και αναλυτικού πλαισίου, με την εξέταση του πρώτου επεισοδίου. Στο παρόν άρθρο θα παρουσιαστεί κριτικά το δεύτερο επεισόδιο, “Ένα κράτος από το μηδέν, 1830-1912”.

Στο αρχικό αφηγηματικό μέρος του επεισοδίου, ο Καποδίστριας θα αναφερθεί μία φορά και αυτή άχρωμα. Από τη μακρά περίοδο που καλύπτει το δεύτερο επεισόδιο, το “1897” κρίνεται ως το κεντρικό σημείο, καθώς ο υπεύθυνος της σειράς θεωρεί ότι συμπυκνώνονται όλα τα αρνητικά στερεότυπα, δηλαδή ο λαϊκισμός, που με τη μορφή της παλλαϊκής πίεσης για ανάληψη άμεσης πολεμικής δράσης υπό τη συντριπτική επιρροή του μεγαλοϊδεατικού κλίματος και με άγνοια των διεθνοπολιτικών συσχετισμών, οδηγεί στην στρατιωτική ήττα.

Η αναφορά για το “1897” θα ακουστεί 14 φορές, σε επεισόδιο διάρκειας 48 λεπτών. Η επιβολή του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου χαρακτηρίζεται ως είδος τρόικας, το πρόγραμμα μνημόνιο και περίπου ευλογία, ενώ ο Εδουάρδος Λω ως “Αρχιτροϊκανός της εποχής”, σε μια καταφανή ανάγνωση της ιστορίας με όρους πρόσφατης συγκυρίας.

Επιπλέον η επιτυχής έκβαση των Βαλκανικών Πολέμων (1912-13) αποδίδεται σχεδόν αποκλειστικά στην επιτυχημένη οικονομική διαχείριση από τον Διεθνή Οικονομικό Έλεγχο και στο συντονισμό ιδιωτικής πρωτοβουλίας και δημοσίου, όπως αποτυπώθηκε στην αγορά του θωρηκτού Αβέρωφ. Επιπλέον ρητώς επαναλαμβάνεται το σχήμα του μοντερνισμού για το εθνικό φαινόμενο, όπου το κράτος διαμορφώνει το έθνος, δεδομένο ότι, σύμφωνα με τα δύο πρώτα επεισόδια της σειράς οι ελίτ και οι λόγιοι είχαν εθνική συνείδηση, οι άλλοι- οι πολλοί, οι “από κάτω”- δεν είχαν, αδιαφορώντας προφανώς για τις πηγές και τα πραγματολογικά στοιχεία.

“Ένα κράτος από το μηδέν”

Ο δε ιστορικός Κων/νος Παπαρρηγόπουλος παρουσιάζεται ως ένας διανοούμενος που περίπου επινοεί, ως απάντηση στην πρόκληση Φαλμεράυερ, το Βυζάντιο ως ενδιάμεσο κρίκο της αλυσίδας στην συνέχεια της ιστορικής διαδρομής του ελληνικού έθνους και όχι ως τον διανοούμενο εκείνο, όπως και ο Σπυρίδων Ζαμπέλιος που είχε προηγηθεί, που απαντώντας στον Φαλμεράυερ και τη φυλετική θεώρηση του έθνους αλλά και στην αθηναϊκή-αστική-πνευματική ελίτ της εποχής του, ηγεμονεύει ιδεολογικά, κατανοώντας το έθνος πρωτίστως ως πολιτισμικό φαινόμενο-γεγονός, όπως ιστορικά εξελίσσεται, συναντώντας το εθνικο-λαϊκό αίσθημα στο οποίο ήταν ριζωμένη και αδιαπραγμάτευτη η αίσθηση της ιστορικής συνέχειας.

Η συνέχεια...“Καταστροφές και Θρίαμβοι”: Ένας αντίλογος – Περίοδος 1830-1912

“Καταστροφές και Θρίαμβοι”: Ένας αντίλογος – Περίοδος 1821-1830

Ασημακόπουλος Βασίλης

 

Οι επέτειοι προσφέρονται για απολογισμούς. Η συμπλήρωση 200 χρόνων από την Επανάσταση του 1821 και 100 χρόνων από το 1922, τα πλέον κρίσιμα χρονικά ορόσημα της σύγχρονης ιστορίας του μακραίωνου ελληνικού έθνους, αποτελούν “στιγμές” που καλούν σε αναστοχασμούς. Ακόμα και αυτή η παραδοχή είναι αποτέλεσμα του συνδυασμού της σημασίας των συγκεκριμένων γεγονότων με όρους αντικειμενικούς, αλλά και υποκειμενικής πρόσληψης της πραγματικότητας, όπως αυτή διαμορφώνεται. Το πώς τοποθετούμαστε στο χώρο και το χρόνο, ως συλλογική αυτοκατανόηση.

Οι αναστοχασμοί αυτοί δεν είναι ουδέτεροι και δεν αφορούν (μόνο) το παρελθόν. Αποτελούν δυναμικά σχήματα ερμηνείας, που αφορούν το παρόν και το μέλλον, με συγκεκριμένη οπτική, ιδεολογικό, πολιτικό και κοινωνικό πρόσημο. Γι’ αυτό και συνιστούν επίδικο. Όπως αναγράφεται στο οπισθόφυλλο του εμβληματικού βιβλίου του Tony Judt, “Η Ευρώπη μετά τον πόλεμο” (Αλεξάνδρεια, 2012), παραθέτοντας ένα ανέκδοτο της σοβιετικής περιόδου: Ένας ακροατής τηλεφωνά στο “Ραδιόφωνο της Αρμενίας” και ρωτάει: «Είναι δυνατό να προβλέψουμε το μέλλον ;» Απάντηση: «Ναι. Κανένα πρόβλημα. Ξέρουμε ακριβώς πώς θα είναι το μέλλον. Το πρόβλημά μας είναι το παρελθόν: Αυτό είναι που αλλάζει συνέχεια».

Η σειρά επτά επεισοδίων του τηλεοπτικού σταθμού Σκάι, με τίτλο “Καταστροφές και Θρίαμβοι”, από το ομότιτλο βιβλίο του καθηγητή Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, Στάθη Καλύβα, που είναι και ο επιστημονικά υπεύθυνος αλλά και παρουσιαστής της εκπομπής, δεν ήταν προφανώς απαλλαγμένη από τις ανωτέρω παραδοχές.

Η σειρά αυτοπαρουσιάστηκε ως μια νέα, επιστημονικά έγκυρη και καινοτόμα οπτική της ελληνικής ιστορίας, απαλλαγμένη από τη συγκυρία της πρόσφατης κρίσης, η οποία «μας εκπαίδευσε να κοιτάμε το παρελθόν, αποκλειστικά μέσα από το δικό της πρίσμα». Ουσιαστικά επαγγέλθηκε ένα νέο σχήμα ερμηνείας της ελληνικής ιστορίας των τελευταίων 200 χρόνων. Το πέτυχε ; Η γνώμη μου είναι πως όχι. Ίσως για αυτό παρατηρήθηκε μια σχετική εξασθένιση του αρχικού ενδιαφέροντος για τη σειρά.

Η συνέχεια...“Καταστροφές και Θρίαμβοι”: Ένας αντίλογος – Περίοδος 1821-1830

Γ. Καραμπελιάς: Ξανά προπαγάνδα για την ελληνική Ιστορία (ηχητικό)

Στη συνέντευξη του Γ. Καραμπελιά στον Λάμπρο Καλαρρύτη (“Εμείς οιΈλληνες”, Παραπολιτικά FM, 13-01-2022) ασκεί κριτική στο νέο γύρο εκστρατείας – προώθησης στρεβλής εκδοχής της ελληνικής ιστορίας που έχει ξεκινήσει. Το συμπέρασμα που βγαίνει είναι ότι “Δεν υπήρχε Ελληνικό Έθνος το 1821” και ότι “Οι ξένοι μας απελευθέρωσαν”…

Σε συγκεκριμένο ντοκιμαντέρ που προβάλλεται τηλεοπτικά, μεταφορά πολυδιαφημισμένου ιστορικού βιβλίου, προωθείται η γνωστή εκδοχή περί αποτυχίας της Επανάστασης την οποία έσωσαν οι ξένοι με το Ναυαρίνο.

Σημειώνει ο Γιώργος Καραμπελιάς: “Στο πρώτο επεισόδιο της μυθοπλασίας του (σ.σ.ο συγγραφέας κ. Στάθης Καλύβας) υποστήριξε ανενδοίαστα πως το ελληνικό κράτος δημιουργήθηκε από τους Εγγλέζους! Σε ένα ντοκιμαντέρ μιας ώρας για την Επανάσταση, δεν θα ακουστούν οι λέξεις Τριπολιτσά, Δερβενάκια, Κανάρης, σφαγή της Χίου, Σουλιώτες, ούτε καν Λόρδος Βύρωνας, ενώ τη μόνη μάχη την οποία αναφέρει και σχολιάζει εκτενώς είναι η ναυμαχία του Ναυαρίνου.”

Κριτικές στην εκπομπή των Σκάι-Καλύβα, "Καταστροφές και Θρίαμβοι" (Καραμπελιάς - Ασημακόπουλος -Τασιόπουλος)

Για την εκπομπή των Σκάι-Καλύβα, "Καταστροφές και Θρίαμβοι"

Γιώργος Τασιόπουλος

Καμία έκπληξη, αφού, όπως και σε κάθε δημοσίευσή του συνεχίζει ιδεολογικά στρατευμένος στο νεοφιλελεύθερο, εθνομηδενιστικό, κοσμοπολίτικο, παγκοσμιοποιητικό του πρόταγμα.

Αποσιωπά κάθε εθνική και φιλολαϊκή κατάκτηση και αναδεικνύει με μανία τη συλλογική ήττα και το διχασμό.

Ο μεγαλοϊδεατισμός των Ελλήνων, σύμφωνα με τον κ. Καλύβα, παράγει μόνο εμφυλίους, διχασμό, πτώχευση και ήττες.

Η απελευθέρωση των Ελλήνων είναι δυτικό ή καλύτερα αγγλικό δώρο. Σε αυτό συμφωνούν με τον κ. καθηγητή, ο κ. Μπήμον και άλλοι ιστορικοί της επιτροπής της κ. Αγγγελοπούλου, αλλά είναι και η επίσημη τουρκική αντίληψη.

Η Ελλάδα είναι ένα αποτυχημένο κράτος και οι βασικοί υπεύθυνοι γι΄ αυτό, οι οπλαρχηγοί του αγώνα. Το μόνο θετικό στο νεοσύστατο κράτος το βαυαρικό του DNA.

_____****______

Η κριτική από τον Βασίλη Ασημακόπουλο (Vasilis Asimakopoulos) 

Για την εκπομπή των Σκάι-Καλύβα, Καταστροφές και Θρίαμβοι

Είχα γράψει μια πρόταση-σχόλιο αμέσως μετά το 1ο επεισόδιο. Θα δω όλη τη σειρά και ίσως μετά γράψω κάτι συνολικό. Μετά και το 2ο επεισόδιο της περασμένης Παρασκευής (1830-1913), πέραν της διαφωνίας μου , είναι και μεγάλη η επιστημονική αδυναμία που εμφανίζει η σειρά.

Δεν είναι μόνον ότι απουσιάζουν από την αφήγηση καταλυτικής σημασίας γεγονότα. Αυτό που διαφημίζει αφετηριακά το κανάλι και ο παρουσιαστής-υπεύθυνος της σειράς, μια νέα δηλαδή οπτική, είναι τραγικά φτωχή και ανεπαρκέστατη.

Στο 2ο επεισόδιο, 1830-1913 δεν υπήρξε καμία αναφορά στο Κίνημα στου Γουδή (1909), στον Ελευθέριο Βενιζέλο (και μιλάμε για την εποχή μέχρι και τους Βαλκανικούς Πολέμους), σχεδόν ανύπαρκτη αναφορά στο Κρητικό ζήτημα και τις αντίστοιχες επαναστάσεις-εξεγέρσεις στην Κρήτη που συγκλονίζουν τον ελλαδικό χώρο, καμία αναφορά στο Μακεδονικό ζήτημα-Αγώνα που επίσης παίζουν καταλυτικό ρόλο και προφανώς καμία αναφορά στους Ριζοσπάστες στα Επτάνησα, γενικώς απουσιάζει το επαναστατικό εθνικο-ενωτικό κίνημα στις διάφορες εκδοχές του και η Μεγάλη Ιδέα, που ήταν η κινητήρια δύναμη στα πρώτα 100 χρόνια (από το 1821), παρά μόνο μία φορά νομίζω αναφέρθηκε και αυτή απαξιωτικά.

Δεν υπήρξε καμία αναφορά στον πολύ σημαντικό Κριμαϊκό Πόλεμο στα μέσα του 19ου αιώνα και την επιρροή που άσκησε στην Ελλάδα και το ελληνικό κράτος ειδικότερα.

Ο Στάθης Καλύβας αποκαλύπτει: Αγγλική… ήταν η Ελληνική Επανάσταση!

Καραμπελιάς Γιώργος

12/01/2022

Views: 7,580

FacebookTwitterLinkedInEmailPrintViberΑνταλλαγή

Ο Στάθης Καλύβας, σε ντοκιμαντέρ για τα 200 χρόνια Ελληνισμού που προβάλλεται μετά βαΐων και κλάδων στον Σκάι, προχωράει σε ένα ατόπημα που κανένας δεν είχε αποτολμήσει. Στο πρώτο επεισόδιο της μυθοπλασίας του, που μεταδόθηκε την Πέμπτη 6 Ιανουαρίου, υποστήριξε ανενδοίαστα πως το ελληνικό κράτος δημιουργήθηκε από τους Εγγλέζους! Σε ένα ντοκιμαντέρ μιας ώρας για την Επανάσταση, δεν θα ακουστούν οι λέξεις Τριπολιτσά, Δερβενάκια, Κανάρης, σφαγή της Χίου, Σουλιώτες, ούτε καν Λόρδος Βύρωνας, ενώ τη μόνη μάχη την οποία αναφέρει και σχολιάζει εκτενώς είναι η ναυμαχία του Ναυαρίνου.

Ήδη, ο τίτλος του επεισοδίου αποτελεί νεολογισμό. Επειδή εσχάτως έχει δεχθεί διασταυρούμενα πυρά η θεωρία πως η Επανάσταση δεν αποτέλεσε την απελευθέρωση, αλλά τη γένεση του ελληνικού έθνους, ο Καλύβας θα χρησιμοποιήσει ένα τέχνασμα για να πει το ίδιο πράγμα. Ο τίτλος του πρώτου επεισοδίου είναι “Μια χώρα γεννιέται”, δηλαδή το ίδιο ακριβώς επί της ουσίας. Οι Έλληνες, όπως θα τονίσει στο τέλος του ντοκιμαντέρ, «γεννήθηκαν το 1821». Πού καιρός για Παλαιολόγους, παιδομάζωμα, Oρλωφικά, Ρήγα Βελεστινλή!

Το ντοκιμαντέρ, για να είναι συνεπές με την ιδεολογία του, δεν αρχίζει βεβαίως με το 1821, με τον “μύθο” της Αγίας Λαύρας ή την κατάληψη της Τριπολιτσάς, αλλά με το… 1826 και μάλιστα υπό τον τίτλο “Η ήττα της εξέγερσης” (5΄01΄΄). Συστηματικά άλλωστε επιμένει να αποκαλεί το 1821, όχι Επανάσταση, αλλά «πόλεμο της ανεξαρτησίας». Η “εξέγερση” ηττήθηκε και οι προστάτιδες δυνάμεις –κυρίως οι Άγγλοι–, συμμετέχοντας και αυτές, μας προσέφεραν την Ανεξαρτησία.

Η αμέσως επόμενη εικόνα δεν είναι, όπως θα μπορούσαμε να φανταστούμε, το Μεσολόγγι, το οποίο ανέσκαψε ο Ιμπραήμ το 1826. Όχι, ο Καλύβας, με λάγνα ανατολίτικη μουσική υπόκρουση, μας παρουσιάζει το… οθωμανικό Ιμαρέτ της Καβάλας και το άγαλμα του ξιφήρους Μωχάμετ Άλυ, του καβαλιώτη πατέρα του Ιμπραήμ, που «παραλίγο να θέσει τέρμα στην εξέγερση των Ελλήνων» (5΄40΄΄). Και η κα Μαρία Ευθυμίου, ειδική πλέον για τον Κολοκοτρώνη και τον Ιμπραήμ, μας πληροφορεί ότι ο Ιμπραήμ νικούσε παντού, «η μία νίκη διαδεχόταν την άλλη και ήταν ζήτημα χρόνου, έτσι έμοιαζε, να πέσουν οι τελευταίες περιοχές», το Ναύπλιο, η Ερμιόνη και τα νησιά (7΄45).

Τι αποσιωπούν Καλύβας και Ευθυμίου

Η συνέχεια... Ο Στάθης Καλύβας αποκαλύπτει: Αγγλική… ήταν η Ελληνική Επανάσταση!: Στο νέο ντοκιμαντέρ του Σκάι "Καταστροφές και θρίαμβοι" ο Στάθης Καλύβας υποστήριξε ότι το ελληνικό κράτος δημιουργήθηκε αποκλειστικά από τους Άγγλους!