“Καταστροφές και Θρίαμβοι”: Ένας αντίλογος – Περίοδος 1830-1912

Ασημακόπουλος Βασίλης

Στο προηγούμενο άρθρο, αφού έγινε μια αφετηριακή κριτική της τηλεοπτικής σειράς “Καταστροφές και Θρίαμβοι”, σε σχέση με τους στόχους που η ίδια θέτει στην εισαγωγική
αυτοπαρουσίαση της, στα μεθοδολογικά και ερμηνευτικά εργαλεία που χρησιμοποιεί ή ορθότερα στην έλλειψη αυτών, ξεκίνησε η ανά επεισόδιο ανάλυση του εμπειρικού υλικού και αναλυτικού πλαισίου, με την εξέταση του πρώτου επεισοδίου. Στο παρόν άρθρο θα παρουσιαστεί κριτικά το δεύτερο επεισόδιο, “Ένα κράτος από το μηδέν, 1830-1912”.

Στο αρχικό αφηγηματικό μέρος του επεισοδίου, ο Καποδίστριας θα αναφερθεί μία φορά και αυτή άχρωμα. Από τη μακρά περίοδο που καλύπτει το δεύτερο επεισόδιο, το “1897” κρίνεται ως το κεντρικό σημείο, καθώς ο υπεύθυνος της σειράς θεωρεί ότι συμπυκνώνονται όλα τα αρνητικά στερεότυπα, δηλαδή ο λαϊκισμός, που με τη μορφή της παλλαϊκής πίεσης για ανάληψη άμεσης πολεμικής δράσης υπό τη συντριπτική επιρροή του μεγαλοϊδεατικού κλίματος και με άγνοια των διεθνοπολιτικών συσχετισμών, οδηγεί στην στρατιωτική ήττα.

Η αναφορά για το “1897” θα ακουστεί 14 φορές, σε επεισόδιο διάρκειας 48 λεπτών. Η επιβολή του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου χαρακτηρίζεται ως είδος τρόικας, το πρόγραμμα μνημόνιο και περίπου ευλογία, ενώ ο Εδουάρδος Λω ως “Αρχιτροϊκανός της εποχής”, σε μια καταφανή ανάγνωση της ιστορίας με όρους πρόσφατης συγκυρίας.

Επιπλέον η επιτυχής έκβαση των Βαλκανικών Πολέμων (1912-13) αποδίδεται σχεδόν αποκλειστικά στην επιτυχημένη οικονομική διαχείριση από τον Διεθνή Οικονομικό Έλεγχο και στο συντονισμό ιδιωτικής πρωτοβουλίας και δημοσίου, όπως αποτυπώθηκε στην αγορά του θωρηκτού Αβέρωφ. Επιπλέον ρητώς επαναλαμβάνεται το σχήμα του μοντερνισμού για το εθνικό φαινόμενο, όπου το κράτος διαμορφώνει το έθνος, δεδομένο ότι, σύμφωνα με τα δύο πρώτα επεισόδια της σειράς οι ελίτ και οι λόγιοι είχαν εθνική συνείδηση, οι άλλοι- οι πολλοί, οι “από κάτω”- δεν είχαν, αδιαφορώντας προφανώς για τις πηγές και τα πραγματολογικά στοιχεία.

“Ένα κράτος από το μηδέν”

Ο δε ιστορικός Κων/νος Παπαρρηγόπουλος παρουσιάζεται ως ένας διανοούμενος που περίπου επινοεί, ως απάντηση στην πρόκληση Φαλμεράυερ, το Βυζάντιο ως ενδιάμεσο κρίκο της αλυσίδας στην συνέχεια της ιστορικής διαδρομής του ελληνικού έθνους και όχι ως τον διανοούμενο εκείνο, όπως και ο Σπυρίδων Ζαμπέλιος που είχε προηγηθεί, που απαντώντας στον Φαλμεράυερ και τη φυλετική θεώρηση του έθνους αλλά και στην αθηναϊκή-αστική-πνευματική ελίτ της εποχής του, ηγεμονεύει ιδεολογικά, κατανοώντας το έθνος πρωτίστως ως πολιτισμικό φαινόμενο-γεγονός, όπως ιστορικά εξελίσσεται, συναντώντας το εθνικο-λαϊκό αίσθημα στο οποίο ήταν ριζωμένη και αδιαπραγμάτευτη η αίσθηση της ιστορικής συνέχειας.

Η συνέχεια...“Καταστροφές και Θρίαμβοι”: Ένας αντίλογος – Περίοδος 1830-1912