Αγιου Ιωάννου του Χρυσοστόμου,

Του Ανδρέα Μοράτου

Στο απολυτίκιο του σήμερα εορταζομένου μεγάλου αγίου της Εκκλησίας μας, του αγ. Ιωάννου του Χρυσοστόμου, υπάρχουν δύο χαρακτηριστικές αντιθέσεις, που αντανακλούν πολύ σημαντικές πτυχές του βίου του. Συγκεκριμένα, αναφέρεται: "[Η χάρη του στόματός σου] ἀφιλαργυρίας τῷ κόσμῳ θησαυροὺς ἐναπέθετο, τὸ ὕψος ἡμῖν τῆς ταπεινοφροσύνης ὑπέδειξεν...".

Η πρώτη αντίθεση αναφέρεται στο ότι η χάρη του χρυσοστομικού στόματος άφησε πίσω για τον κόσμο θησαυρούς αφιλοχρηματίας, θησαυρούς δωρεάν προσφοράς -- σε τελική ανάλυση, θησαυρούς απάρνησης των... θησαυρών (ή αυτών που η συνήθης ανθρώπινη λογική θεωρεί ως θησαυρούς). Εδώ είναι σαφής, νομίζουμε, η παραπομπή στο γνωστό αγιογραφικό χωρίο (Ματθ. 6:19-20): "Μὴ θησαυρίζετε ὑμῖν θησαυροὺς ἐπὶ τῆς γῆς, ὅπου σὴς καὶ βρῶσις ἀφανίζει, καὶ ὅπου κλέπται διορύσσουσι καὶ κλέπτουσι· θησαυρίζετε δὲ ὑμῖν θησαυροὺς ἐν οὐρανῷ, ὅπου οὔτε σὴς οὔτε βρῶσις ἀφανίζει, καὶ ὅπου κλέπται οὐ διορύσσουσιν οὐδὲ κλέπτουσιν" ("Μη συσσωρεύετε για σας θησαυρούς στη γη, όπου ο σκόρος και η φθορά (τούς) (εξ)αφανίζουν και όπου οι κλέφτες τρυπούν (τους τοίχους) και τούς κλέβουν. Αντιθέτως, να θησαυρίζετε για σας θησαυρούς στον ουρανό, όπου ούτε ο σκόρος ούτε η φθορά (τούς) (εξ)αφανίζουν και όπου οι κλέφτες δεν τρυπούν (τοίχους) και δεν κλέβουν").

Ο ἀντικοινωνικὸς χαρακτήρας τῆς ἰδιοκτησίας

 

Γιῶργος Σικελιώτης - Οἰκογενειακὸ

Ξενομερίτες εἴμαστε καὶ περαστικοὶ ἀπὸ τὴ γῆ. Ὅσο δὲ γιὰ τὸ «δικό μου» καὶ τὸ «δικό σου» εἶναι μόνο ψιλὰ λόγια, ποὺ δὲν ἰσχύουν στὴν πραγματικότητα. Κι ἂν ίσχυρίζεσαι ὅτι ἡ οἰκία σου εἶναι δική σου, εἶναι λόγος ἄνευ περιεχομένου. Διότι καὶ ὁ ἀέρας καὶ ἡ γῆ καὶ ἡ ὕλη εἶναι τοῦ Δημιουργοῦ, ἀκόμα κι ἐσὺ ποὺ κατασκεύασες ὅλα αὐτὰ καὶ τὰ πάντα. Κι ἂν ἡ χρήση εἶναι δική σου, ἀλλὰ κι αὐτὴ εἶναι ἀβέβαιη, ὄχι μόνο λόγῳ τοῦ θανάτου, ἀλλὰ καὶ λόγω τῶν εὐμετάβλητων συνθηκῶν τῆς ζωῆς. Αὐτὰ λοιπόν, ἀφοῦ τὰ συνειδητοποιήσουμε καλά, ἂς φιλοσοφήσουμε καὶ θὰ εἴμαστε διπλὰ κερδισμένοι. […]

Κοινὰ εἶναι (τὰ ἀγαθὰ) τὰ δικά σου καὶ τοῦ συνανθρώπου σου, ὅπως κοινὸς εἶναι ὁ ἥλιος, καὶ ὁ ἀέρας καὶ ἡ γῆ καὶ ὅλα τὰ ἄλλα. Καὶ ὅπως ἀκριβῶς ὅ,τι ἰσχύει γιὰ τὸ σῶμα μας, στὸ ὁποῖο τὰ πάντα εἶναι τοῦ σώματος ὁλόκληρου ἀλλὰ καὶ κάθε μέλους χωριστά, τὸ ἴδιο ἰσχύει καὶ γιὰ τὴ χρήση τῶν χρημάτων: δηλαδὴ ἡ ἰδιοποίηση ἀπὸ ἕνα μέλος καταστρέφει τὴ ζωή.

Καὶ γιὰ νὰ γίνω σαφέστερος· […] ὅπως εἶναι κακὸ ἡ κοιλία νὰ κατέχει ἀποκλειστικὰ τὶς τροφὲς καὶ νὰ μὴ τὶς διανέμει στὰ ὑπόλοιπα μέλη, βλάπτοντας ὁλόκληρο τὸ σῶμα, ἴδια εἶναι καὶ ἡ κακία τῶν πλεονεκτῶν: νὰ κατακρατοῦν δηλαδὴ ὅ,τι διαθέτουν μόνο γιὰ τὸν ἑαυτό τους. Αὐτὸ καταστρέφει καὶ τοὺς ἑαυτούς τους καὶ τοὺς ἄλλους.

 

ἅγ. Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, Ὁμιλία Ι´ εἰς τὴν Α´ πρὸς Κορινθίους

Άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος

Του π. Κωνσταντίνου Λαγού 

Διαβάζοντας τον βίο του Αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου, με πιάνει μια κάποια απογοήτευση...Να αναφέρω επιγραμματικά μερικά πράγματα από εκεί. 

Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος, όταν ανέλαβε Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως ανάμεσα σε άλλα έκανε και τα εξής: Εκποίησε πολύτιμα εκκλησιαστικά σκεύη και άλλα περιουσιακά στοιχεία για να χρηματοδοτήσει την ανέγερση ιδρυμάτων για τους φτωχούς, τους ξένους και τους ασθενείς καθώς και το καθημερινό συσσίτιο για τους άπορους της Πόλης. Καυτηρίαζε με τους λόγους του την αυθαιρεσία των πλουσίων και των πολιτικών, την επίδειξη πλούτου και την καταδυνάστευση των φτωχών και ασθενέστερων. Ξεχωρίζει η σύγκρουση με την Αυτοκράτειρα για το κτήμα της χήρας που ήθελε η πρώτη να αρπάξει. 

Τα έβαλε με τους ανάξιους κληρικούς κάθε βαθμίδας. Με όσους πλούτιζαν με διάφορους τρόπους, με όσους απολάμβαναν κοσμική ζωή, με όσους ζούσαν μέσα στις απολαύσεις και τις ηδονές, με όσους μοναχούς ή και επισκόπους  συζούσαν με δήθεν μοναχές. Δε δίστασε να διώξει πλειάδα κληρικών που δεν διορθώνονταν, ανάμεσά τους και 13 επισκόπους. 

«Δόξα τῷ Θεῷ, πάντων ἕνεκεν»

Του Μάνου Λαμπράκη 

Σήμερα, 10 Σεπτεμβρίου (σύμφωνα με τον Συναξαριστή του Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου) είναι η ημερομηνία της κοίμησης του Αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου. Η Εκκλησία, αναγνωρίζοντας το μέγεθος της εορτής της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού, μετέθεσε τη λειτουργική του εορτή στις 13 Σεπτεμβρίου. Όμως η μνήμη, η αληθινή μνήμη, δεν γνωρίζει ημερολογιακές διορθώσεις. Η καρδιά μας τιμά πάντα την ακριβή μέρα της εξόδου.

Η κοίμηση του Χρυσοστόμου δεν είναι η τελευταία πράξη ενός εκκλησιαστικού βίου. Είναι το θεολογικό συμπέρασμα της σιωπής. Ο άνθρωπος που στήριξε τον Λόγο πάνω στην αλήθεια και όχι στην εξουσία, δεν μπορούσε να πεθάνει διαφορετικά από έναν ταπεινωτικό θάνατο — χωρίς τιμές, χωρίς συνοδούς, χωρίς επιτίμους, μόνος, εξόριστος, άρρωστος, μισοπεθαμένος, χωρίς καν το δικαίωμα να σιωπά με αξιοπρέπεια.

Στο τέλος του δρόμου, στα Κόμανα, στον ερειπωμένο ναό του Αγίου Βασιλίσκου, ο Χρυσόστομος δεν ζήτησε εκδίκηση. Ζήτησε λευκά άμφια. Ζήτησε να κοινωνήσει. Ζήτησε να παραδοθεί. Και εκεί, ενώπιον της Αγίας Τραπέζης, είπε την πιο πυκνή θεολογία της Ορθοδοξίας:

«Δόξα τῷ Θεῷ, πάντων ἕνεκεν».

Ο Άγιος Ιωάννης δεν είχε ψευδαισθήσεις για τον κόσμο. Ούτε για την Εκκλησία. Δεν έζησε σε περίοδο ρωμαϊκής ειρήνης. Έζησε στο μεταιχμιακό διάστημα όπου η Εκκλησία είχε ανάγκη από φωνές που δεν συναλλάσσονται. Και εκείνος δεν συναλλάχθηκε. Αντιθέτως: υπέμεινε.

Ο Παλλάδιος περιγράφει την τελευταία του πορεία ως μια δημόσια κακοποίηση της αγιότητας. Τον ανάγκαζαν να βαδίζει με γυμνό κεφάλι στον ήλιο — κι εκείνος ήταν φαλακρός. Δεν του επέτρεπαν στάσεις σε πόλεις με λουτρά — και είχε πυρετό. Δεν του επέτρεπαν επιστολές — κι ήταν διδάσκαλος του λόγου. Το σώμα του, μουσκεμένο από τη βροχή και την αρρώστια, έλιωνε μέρα με τη μέρα. Η φρουρά του διασκέδαζε με τη δυσφορία του. Η πολιτεία, σιωπούσε.

Σήμερα, η διαφθορά και ο ατομισμός κυριαρχεί, αλλά οι Χρυσόστομοι όμως, μάς τελείωσαν!

ΚΛΙΚ στην εικόνα για να διαβάσετε τη δημοσίευση 

Πέθανε εκδιωγμένος από την πολιτική ηγεσία της εποχής το 407, λόγω του αυστηρού ελέγχου που της ασκούσε.

Καταδίκη και εξορία Αγίου Χρυσοστόμου 10 Ιουνίου 404 μ.Χ.

Επιμέλεια της Σοφίας Ντρέκου

3. Καταδίκη και εξορία του Χρυσοστόμου

συνέχεια από το προηγούμενο

Η Ψευδοσύνοδος, στην οποία τα άγρια ανθρώπινα πάθη και το αβυσσαλέο μίσος εναντίον ενός συνεπισκόπου τους καθ' όλα αθώου, εθριάμβευσαν, -συχνά ο Θεός επιτρέπει να συκοφαντείται και να αδικείται ο δίκαιος- κατεδίκασε ερήμην τον Χρυσόστομον, τον καθήρεσε και αποφάσισε την εξορία του. Την απόφαση της Ψευδοσυνόδου αυτής επικύρωσε ο αυτοκράτορας.

Για να αποφευχθούν αιματοχυσίες και άλλες συνέπειες των οπαδών του Χρυσοστόμου οδηγήθηκε κρυφά και με στρατιωτική συνοδεία στη Βιθυνία (Πραίνετον). Ο λαός όμως, το πιστόν ποίμνιό του, πληροφορήθηκε τα διαδραματισθέντα και με διαδηλώσεις γύρω από τα ανάκτορα ζητούσε επιμόνως την ανάκληση του Χρυσοστόμου.

Επηκολούθησαν συγκρούσεις με τραυματισμούς και φόνους. Τότε, κατά σύμπτωση, συνέβη ένας μεγάλος σεισμός στην Κωνσταντινούπολη, ο οποίος, εκτός των άλλων καταστροφών γενικότερα, προκάλεσε και στο υπνοδωμάτιο της αυτοκράτειρας κάποιες καταστροφές.

Το γεγονός αυτό η δεισιδαίμων αυτοκράτειρα απέδωσε σε θεία οργή, συνδέοντάς το με την εξορία του Χρυσοστόμου, και συναισθανομένη ενδομύχως την ενοχή της για την σύμπραξή της, στην εξορία του Αγίου ανδρός, έντρομη ζήτησε επιμόνως από το σύζυγό της αυτοκράτορα Αρκάδιο την ανάκληση του Χρυσοστόμου, την οποία και έκανε δεκτή αμέσως ο σύζυγός της.

Ο Χρυσόστομος όμως ζητούσε να υπάρξει σχετική απόφαση Συνόδου για να επανέλθει, αλλά τέτοια Σύνοδος δεν προλάβαινε τότε να συγκληθεί γιατί οι επίσκοποι μόλις είχαν αναχωρήσει για τις επαρχίες τους μετά την Ψευδοσύνοδο παρά την Δρυν. Και έτσι ο Χρυσόστομος αναγκάσθηκε να συμμορφωθεί με την αυτοκρατορική απόφαση, χωρίς απόφαση Συνόδου και να επανέλθει στο θρόνο του.

Ο καλός δάσκαλος κατά το Χρυσόστομο

Ο καλός δάσκαλος κατά το Χρυσόστομο εμπνέει, προσελκύει και πείθει (MG. 57327)

Δεν είναι εγωιστής ούτε αλαζόνας, δε διακρίνεται για το εξουσιαστικό του ύφος, έχει πνεύμα μαθητείας, δεν περιαυτολογεί. 

Είναι ταπεινός έχοντας συναίσθηση των ατελειών και αδυναμιών του.

 Γνωρίζει καλά «ότι η επιείκεια είναι πιο δυνατή από τη βία», (MG. 57,61 ).

Ο παιδαγωγός πρέπει να επιδεικνύει δημοκρατικό πνεύμα και να σέβεται τη γνώμη των μαθητών του, ( MG. 60,35-36 ).

 Απέναντι τους να είναι απλός, ειλικρινής, απονήρευτος, άδολος.

 Να αποφεύγει την ειρωνεία και την υποκρισία. (MG. 61,404-406 ). 

Οι δάσκαλοι κατά τον Άγιο Πατέρα δεν πρέπει να είναι φορτικοί και πιεστικοί αλλά φιλόστοργοι. (MG. 62,402-403 ).

 Οφείλουν να υπερβάλλουν σε φιλοστοργία τους φυσικούς πατέρες.

 «Ο λόγος (του δασκάλου)», λέει ο Χρυσόστομος πρέπει να είναι «λόγος ανθρώπου που διδάσκει μάλλον παρά ελέγχει, που παιδαγωγεί παρά τιμωρεί, που βάζει τάξη παρά που διαπομπεύει, που διορθώνει παρά που επεμβαίνει στη ζωή του άλλου (του μαθητού)», (MG. 61 593-594).

Τα βασικά στοιχεία της αληθινής παιδείας για τους Τρεις Ιεράρχες είναι: η αγάπη, η ελευθερία και ο σεβασμός του ανθρώπινου προσώπου.

 Και οι τρεις τονίζουν πως η σχέση παιδαγωγού μαθητή είναι μια σχέση ελευθερίας και δημιουργίας.

 Ο διάλογος είναι το καλύτερο μέσο για να επιτευχθεί ο σκοπός της αγωγής. 

Η εξουσιαστικότητα και ο δογματισμός όχι μόνο δείχνουν έλλειψη αγάπης, (M.G. 62,404), αλλά και δε φέρνουν κανένα ουσιαστικό αποτέλεσμα.

 Ο εκπαιδευτικός οφείλει πρώτιστα να σέβεται το δώρο της ελευθερίας που χάρισε ο δημιουργός στα παιδιά και να μη φυλακίζει τις ανησυχίες τους, αλλά να ανοίγει δρόμους.

Η ηθική της γλώσσας στον Χρυσόστομο

Γεωργίου Δ. Μπαμπινιώτη

Καθηγητού Γλωσσολογίας
Πανεπιστημίου Αθηνών

Είναι γνωστό ότι στους Τρεις Ιεράρχες οφείλεται κατ' εξοχήν η υπέρβαση της αντιθέσεως Ελληνισμού και Χριστιανισμού και η οικοδόμηση του ελληνοχριστιανικού ιδεώδους. Είναι επίσης γνωστό ότι οι τρεις Μεγάλοι Πατέρες της Ορθοδοξίας και ακαταγώνιστοι κήρυκες της χριστιανικής πίστεως απεδείχθησαν και εξαιρετικής ελληνικής παιδείας άνδρες υπήρξαν. Ο νεότερος από τους τρεις Πατέρες της Ορθοδοξίας (γεννήθηκε γύρω στο 350), καταγόμενος από την Αντιόχεια της Συρίας, δηλ. από την Ανατολή κι αυτός, μαθητεύει για λίγο στον φιλόσοφο Ανδραγάθιο αλλά, κυρίως, σπουδάζει κοντά στον φημισμένο ρήτορα Λιβάνιο (στον οποίο εμαθήτευσε και ο Μέγας Βασίλειος).

Ο Χρυσόστομος-αντίθετα προς τον Βασίλειο και τον Γρηγόριο- είναι και ο μόνος από τους τρεις που φοίτησε σε Θεολογική Σχολή, στην Σχολή της γενέτειράς του Αντιόχειας, όπου φοίτησε κοντά στον Καρτέριο και Διόδωρο. Με τέτοιες σπουδές είναι φανερό ότι ο Ιωάννης, όπως και οι άλλοι δύο Πατέρες, οπλίστηκε με σπάνια για σύγχρονούς του Χριστιανούς παιδεία, από την οποίαν και βαθιά γνώση απέκτησε και κυρίως καλλιέργεια του νου και της γλώσσας, που ακονίστηκε στη φιλοσοφία και στη ρητορική: ο Γρηγόριος διδάσκει ρητορική.

• Ο Βασίλειος και ο Ιωάννης εφαρμόζουν τη ρητορική στα δικαστήρια, ασκώντας ό,τι σήμερα θα ονομάζαμε δικηγορία. Και οι τρεις τους σύντομα εγκαταλείπουν το επάγγελμα που άρχισαν να ασκούν, για να αφοσιωθούν ολοκληρωτικά στον λόγο του Θεού, στην ορθόδοξη πίστη και διδασκαλία.

Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος είναι ιδιαίτερα προσεκτικός έως επιφυλακτικός προς τις «έξωθεν μαθήσεις». Φοβάται τις παρεξηγήσεις που μπορεί να γεννήσει η πρώιμη διδασκαλία τους στα παιδιά σε σχέση με τα διδάγματα της Εκκλησίας. Ας μην ξεχνάμε ότι η κύρια σπουδή του Χρυσοστόμου υπήρξε η θεολογική και λιγότερο-σε σχέση με τους δύο άλλους-ελληνική. Αξιοσημείωτο, εν τούτοις, είναι ότι, αν ένας από τους τρεις υπήρξε πιο κοντά στον ελληνικό λόγο και επηρεάστηκε περισσότερο από αυτόν, ήταν ακριβώς ο Χρυσόστομος, για τον οποίο ο μεγαλύτερος κλασικός όλων των εποχών, ο Γερμανός Ulrich von Wilamowitz , είχε πει: « Είναι ένας γνήσιος Αττικιστής.

Όλοι οι Έλληνες της εποχής του, ακόμη και οι πιστοί της Πλατωνικής Ακαδημίας και οι συνεχιστές του Πλάτωνος, είναι βάρβαροι κακοτέχνες συγκρινόμενοι με αυτόν τον εκ Συρίας χριστιανό, ο οποίος περισσότερο από τον Αριστείδη αξίζει να συγκριθεί ως προς το ύφος με τον Δημοσθένη. 

• Γεώργιου Μπαμπινιώτη: Η Τελειότητα της Κυριακής Προσευχής

Ο καλός δάσκαλος κατά το Χρυσόστομο

Ο καλός δάσκαλος κατά το Χρυσόστομο εμπνέει, προσελκύει και πείθει. Δεν είναι εγωιστής ούτε αλαζόνας, δε διακρίνεται για το εξουσιαστικό του ύφος, έχει πνεύμα μαθητείας, δεν περιαυτολογεί. Είναι ταπεινός έχοντας συναίσθηση των ατελειών και αδυναμιών του. Γνωρίζει καλά «ότι η επιείκεια είναι πιο δυνατή από τη βία» .

Ο παιδαγωγός πρέπει να επιδεικνύει δημοκρατικό πνεύμα και να σέβεται τη γνώμη των μαθητών του . Απέναντι τους να είναι απλός, ειλικρινής, απονήρευτος, άδολος. Να αποφεύγει την ειρωνεία και την υποκρισία. Οι δάσκαλοι κατά τον Άγιο Πατέρα δεν πρέπει να είναι φορτικοί και πιεστικοί αλλά φιλόστοργοι . Οφείλουν να υπερβάλλουν σε φιλοστοργία τους φυσικούς πατέρες. «Ο λόγος (του δασκάλου)», λέει ο Χρυσόστομος πρέπει να είναι «λόγος ανθρώπου που διδάσκει μάλλον παρά ελέγχει, που παιδαγωγεί παρά τιμωρεί, που βάζει τάξη παρά που διαπομπεύει, που διορθώνει παρά που επεμβαίνει στη ζωή του άλλου (του μαθητή)».

Τα βασικά στοιχεία της αληθινής παιδείας για τους Τρεις Ιεράρχες είναι: η αγάπη, η ελευθερία και ο σεβασμός του ανθρώπινου προσώπου. Και οι τρεις τονίζουν πως η σχέση παιδαγωγού μαθητή είναι μια σχέση ελευθερίας και δημιουργίας. Ο διάλογος είναι το καλύτερο μέσο για να επιτευχθεί ο σκοπός της αγωγής. Η εξουσιαστικότητα και ο δογματισμός όχι μόνο δείχνουν έλλειψη αγάπης,αλλά και δε φέρνουν κανένα ουσιαστικό αποτέλεσμα. Ο εκπαιδευτικός οφείλει πρώτιστα να σέβεται το δώρο της ελευθερίας που χάρισε ο δημιουργός στα παιδιά και 

να μη φυλακίζει τις ανησυχίες τους, αλλά να ανοίγει δρόμους.

Ανδρέα Χ.Αργυρόπουλου,Το επαναστατικό μήνυμα των Τριών Ιεραρχών,Αθήνα 2009

Άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος : "Οὐ τό σπεῖραι ποιεῖ πατέρα μόνον..."

«Οὐ τό σπεῖραι ποιεῖ πατέρα μόνον, ἀλλά τό παιδεῦσαι καλῶς. Οὐδέ τό κυήσαι μητέρα εργάζεται, αλλά το θρέψαι καλώς […]. Οὐχ ἡ φύσις, ἀλλ’ ἡ ἀρετὴ ποιεῖ πατέρας».

Απόδοση:

«Δεν σε καθιστά πατέρα από μόνο του το να σπείρεις· αλλά το να μεγαλώσεις το παιδί σωστά. Ούτε σε κάνει μητέρα η εγκυμοσύνη, αλλά το να αναθρέψεις το παιδί σωστά […]. Πατεράδες δεν φτιάχνει η φύση, αλλά ο σωστός τρόπος ζωής».

Άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος (PG 54, 436).

.

Έγραφα το 1999, στο βιβλίο Θρησκευτικών της Γ΄ Λυκείου:

«Συχνά […] η εξάρτηση από τον γονιό φέρει το ευγενέστερο προσωπείο: το προσωπείο της αγάπης. Σε τέτοια περίπτωση όμως πρόκειται για μια “αγάπη” κτητική. Ο άλλος δεν αντιμετωπίζεται ως μια ξεχωριστή ύπαρξη, αλλά σαν ιδιοκτησία. Κι έτσι, αντί να είναι στόχος της διαπαιδαγώγησης η διαμόρφωση του νέου ανθρώπου σε ελεύθερη και αληθινή προσωπικότητα, είναι η διατήρηση αυτής της εξάρτησης. Στην παράδοση της Εκκλησίας αυτός ο κίνδυνος έχει επισημανθεί έντονα. Στο ευαγγέλιο π.χ. σημειώνεται ότι η γυναίκα ξεχνά τους πόνους του τοκετού όταν γεννηθεί το παιδί, “από τη χαρά της που έ φ ε ρ ε έναν άνθρωπο στον κόσμο” (Ιω. 16:21) – κι όχι επειδή λ.χ. “α π έ κ τ η σ ε” παιδί».

«Θέματα Χριστιανικής Ηθικής Γ΄ Γενικού Λυκείου» (1999-2016), σσ. 97-98.

Θ.Ν.Π. /16-6-2019.

ΥΓ: Η ζωγραφιά, από το:

 http://www.osservatoreromano.va/en/news/beginning-faith

Η ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΚΟΙΝΟΚΤΗΜΟΣΥΝΗ

Ἁγίου Ἰωάννου Χρυσοστόμου,

11η ὁμιλία στὶς Πράξεις, κεφ. 4,32-3

ΚΑΤΕΒΑΣΤΕ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΣΕ ΜΟΡΦΗ PDF

«…Ἦταν τόση ἡ προθυμία, μὲ τὴν ὁποία ἔδιναν (ὅσοι εἶχαν περιουσίες), ὥστε δὲν ὑπῆρχε οὔτε ἕνας φτωχὸς [στὴν πρώτη χριστιανικὴ κοινότητα τῶν Ἱεροσολύμων] Δὲν ἔδιναν δηλαδὴ ἕνα μέρος μόνο ἀπὸ τὴν περιουσία τους, κρατώντας τὴν ὑπόλοιπη γιὰ τὸν ἑαυτό τους, οὔτε τὰ ἔδιναν μὲν ὅλα, ἀλλὰ μὲ τὸ αἴσθημα πὼς ἦταν δικά τους καὶ τὰ χάριζαν. Τὴν ἀνωμαλία τῆς ἄνισης κατανομῆς τῶν ἀγαθῶν [ποὺ συμβαίνει στὶς κοινωνίες] τὴν εἶχαν ἐξαφανίσει ἀπὸ ἀνάμεσά τους καὶ ζοῦσαν μὲ μεγάλη ἀφθονία ἀγαθῶν. (…) Οὔτε τολμοῦσαν δηλαδὴ νὰ δίνουν οἱ ἴδιοι ἀπευθείας στὰ χέρια τῶν φτωχῶν, οὔτε ἔνιωθαν ὑπερήφανοι ποὺ ἔδιναν, ἀλλὰ ἔφερναν [τὰ χρήματα ποὺ εἰσέπρατταν ἀπὸ τὴν πώληση τῶν περιουσιῶν τους] μπροστὰ στὰ πόδια [τῶν Ἀποστόλων] καὶ αὐτοὺς τοὺς ἄφηναν νὰ τὰ διαχειρισθοῦν καὶ τοὺς καθιστοῦσαν ἀπόλυτους κύριους, ὥστε ἡ κατανάλωση νὰ γίνεται ἀπὸ ἀγαθά, ποὺ ἀνῆκαν πιὰ σ’ ὁλόκληρη τὴν κοινότητα κι ὄχι ἀπὸ δικά τους. Αὐτὸς ὁ τρόπος ἐκτὸς τῶν ἄλλων τοὺς βοηθοῦσε καὶ στὸ νὰ μὴν ὑπερηφανεύονται.

Ἂν καὶ σήμερα γινόταν τὸ ἴδιο, θὰ ζούσαμε πιὸ εὐτυχισμένοι καὶ οἱ πλούσιοι καὶ οἱ φτωχοί. […] εἶναι ἀπὸ μόνο τοῦ φανερό, προπαντὸς ὅμως ἀπὸ ὅσα συνέβησαν τότε, πὼς διαθέτοντας οἱ πλούσιοι τὶς περιουσίες τους, ὄχι μόνο δὲν φτώχυναν, ἀλλὰ καὶ τοὺς φτωχούς τους ἔκαμαν πλούσιους.

Ἀλλὰ ἂς περιγράψουμε καὶ τώρα μὲ λόγια τὸ καθεστὼς ἐκεῖνο (…) Πόσο χρυσάφι νομίζετε πῶς θὰ συγκεντρωθεῖ; Εγώ ὑποθέτω ὅτι ἂν ὅλοι καὶ ὅλες καταθέσουν ἐδῶ εἰλικρινὰ ὅλα τὰ μετρητά τους καὶ προσφέρουν ἐπιπλέον καὶ τὰ χωράφια τους καὶ ὅλα γενικὰ τὰ ἰδιόκτητα ἀντικείμενα καὶ σπίτια τους (γιὰ δούλους δὲν κάνω λόγο, ἐπειδὴ οὔτε τότε συνέβη κάτι τέτοιο, ἀλλὰ τοὺς ἐλευθέρωναν καὶ τοὺς ἐξίσωναν μὲ τοὺς ἑαυτοὺς τῶν), σὲ λίγο θὰ συγκεντρωνόταν χωρὶς ἀμφιβολία μέχρι ἕνα ἑκατομμύριο λίτρες χρυσάφι, ἢ καλύτερα δυὸ καὶ τρεῖς φορὲς αὐτὴ ἡ ποσότητα.

Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος: πάψατε να καταπιέζετε τους πτωχούς

"Ο λόγος μου σας κάμνει να είσθε εκτός εαυτών. Σεις μου λέτε: Δεν θα πάψης επί τέλους να επιτίθεσαι εναντίον των πλουσίων; Εγώ σας λέγω: πάψατε να καταπιέζετε τους πτωχούς. Σεις κραυγάζετε: Πάλιν οι κεραυνοί σου εναντίον μας; Εγώ σας απαντώ: πάλιν φέρεσθε σκληρά στους συνανθρώπους σας; Σεις αχόρταγα εκμεταλλεύεσθε τις ανάγκες αυτών που δεν έχουν τίποτα, μα γι’ αυτό ακριβώς κι’ εγώ δεν παύω να ελέγχω εσάς που τά’χετε όλα!"

Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

ΠΕΡΙ ΚΑΤΑΘΛΙΨΕΩΣ

Μαθήτρια τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου ὁ ὁποῖος τῆς ἔστειλε 11 ἐπιστολές ἀπό τό τόπο τῆς ἐξορίας του. Στήν 10η ἐπιστολή τῆς γράφει: 

«Πράγματι, ἡ κατάθλιψη εἶναι φοβερό βασανιστήριο τῶν ψυχῶν, εἶναι ἕνας πόνος ἀνέκφραστος καί ποινή πικρότερη ἀπό κάθε ἄλλη ποινή καί τιμωρία. Γιατί μιμεῖται τό σκουλήκι, πού ἔχει δηλητήριο καί προσβάλλει ὄχι μόνον τό σῶμα, ἀλλά καί τήν ἴδια τήν ψυχή. 

Είναι σαράκι πού κατατρώγει ὄχι μόνον τά κόκκαλα, ἀλλά καί τη σκέψη εἶναι ένας δήμιος καθημερινός πού δέν ξεσχίζει μόνον τά πλευρά, ἀλλά καταστρέφει καί τη δύναμη τῆς ψυχῆς· εἶναι καί νύχτα παντοτινή, σκοτάδι χωρίς τό παρα-μικρό φῶς, τρικυμία καί ζάλη, πυρετός κρυφός, πού καίει περισσότερο ἀπό κάθε φλόγα, πόλεμος χωρίς ἀνακωχή, ἀρρώστια πού κάνει σκοτεινά πολλά ἀπό αὐτά πού βλέπουμε. 

Γιατί ὁ ἴδιος ὁ ἥλιος καί ὁ καθαρός ἀέρας φαίνεται ὅτι ἐνοχλοῦν ἐκείνους πού ἔχουν αὐτή τη διάθεση καί μεταβάλλει τό μεσημέρι σέ μεσάνυκτα.

Γι’ αὐτό καί ὁ θαυμάσιος προφήτης δηλώνοντας αὐτό ἔλεγε· «ὁ ἥλιος θά δύσει γι’ αὐτούς τό μεσημέρι» (Ἀμώς 8,9),ὄχι μέ τήν ἔννοια ὅτι ὁ ἥλιος ἐξαφανίζεται οὔτε ὅτι διακόπτει τόν συνηθισμένο δρόμο του, ἀλλά μέ τήν ἔννοια ὅτι ὁ λυπημένος ἄνθρωπος τό καταμεσήμερο φαντάζεται ὅτι εἶναι νύχτα. 

Αγίου Ι.Χρυσοστόμου: «Επεθύμησε πόρνη ...»

  

 

 

ΑΓ. ΙΩΑΝΝΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ

«Επεθύμησε πόρνη ...»

     Πόρνη επιθυμούσε ο Θεός; Ναι πόρνη. Εννοώ τη δική μας φύση. Ήταν τρανός και αυτή ταπεινή. Τρανός όχι στη θέση αλλά στη φύση. Πεντακάθαρος ήταν, ακατάστρευτη η ουσία του, άφθαρτη η φύση του. Αχώρητος στο νου, αόρατος, άπιαστος από τη σκέψη, υπάρχοντας παντοτεινά, μένοντας απαράλλακτος. Πάνω από τους αγγέλους, ανώτερος από τις δυνάμεις των ουρανών. Νικώντας τη λογική σκέψη, ξεπερνώντας τη δύναμη του μυαλού, αδύνατο να τον δεις, μόνο να τον πιστέψεις ...

Έριχνε το βλέμμα του στη Γη και την έκανε να τρέμει ... Ποτάμια έβγαζε στην έρημο ... Κι αυτός ο τόσο μέγας και τρανός πεθύμησε πόρνη. Γιατί; Για να την αναπλάσει από πόρνη σε παρθένα. Για να γίνει ο νυμφίος της. Τι κάνει; Δεν της στέλνει κάποιον από τους δούλους του, δεν στέλνει άγγελο στην πόρνη, δεν στέλνει αρχάγγελο, δεν στέλνει τα χερουβείμ, δεν στέλνει τα σεραφείμ. Αλλά καταφθάνει αυτός ο ίδιος ο ερωτευμένος.

     Επεθύμησε πόρνη. Και τι κάνει; Επειδή δεν μπορούσε να ανέβει εκείνη στα ψηλά, κατέβηκε στα χαμηλά. Έρχεται στην καλύβα της. Τη βλέπει μεθυσμένη. Και με ποιό τρόπο έρχεται; Όχι με ολοφάνερη τη θεότητά του, αλλά γίνεται εντελώς ίδιος μαζί της, μήπως βλέποντάς τον τρομοκρατηθεί, μήπως λαχταρήσει και του φύγει. Τη βρίσκει καταπληγωμένη, εξαγριωμένη, από δαίμονες κυριευμένη. Και τι κάνει; Την παίρνει και την κάνει γυναίκα του. Και τι δώρα της χαρίζει; Δαχτυλίδι. Ποιο δαχτυλίδι; Το Άγιο Πνεύμα.

Έπειτα λέγει. Δεν σε φύτεψα στον Παράδεισο;

- Του λέγει, ναι.

- Και πώς ξέπεσες από εκεί;

- Ήλθε και με πήρε ο Διάβολος από τον Παράδεισο.

- Φυτεύτηκες στον Παράδεισο και σε έβγαλε έξω. Να, σε φυτεύω μέσα μου. Δεν τολμά να με πλησιάσει εμένα. Ο ποιμένας σε κρατάει και ο λύκος δεν έρχεται πια.

Αγίου Ι.Χρυσοστόμου: «Επεθύμησε πόρνη ...»

  

 

 

ΑΓ. ΙΩΑΝΝΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ

«Επεθύμησε πόρνη ...»

     Πόρνη επιθυμούσε ο Θεός; Ναι πόρνη. Εννοώ τη δική μας φύση. Ήταν τρανός και αυτή ταπεινή. Τρανός όχι στη θέση αλλά στη φύση. Πεντακάθαρος ήταν, ακατάστρευτη η ουσία του, άφθαρτη η φύση του. Αχώρητος στο νου, αόρατος, άπιαστος από τη σκέψη, υπάρχοντας παντοτεινά, μένοντας απαράλλακτος. Πάνω από τους αγγέλους, ανώτερος από τις δυνάμεις των ουρανών. Νικώντας τη λογική σκέψη, ξεπερνώντας τη δύναμη του μυαλού, αδύνατο να τον δεις, μόνο να τον πιστέψεις ...

Έριχνε το βλέμμα του στη Γη και την έκανε να τρέμει ... Ποτάμια έβγαζε στην έρημο ... Κι αυτός ο τόσο μέγας και τρανός πεθύμησε πόρνη. Γιατί; Για να την αναπλάσει από πόρνη σε παρθένα. Για να γίνει ο νυμφίος της. Τι κάνει; Δεν της στέλνει κάποιον από τους δούλους του, δεν στέλνει άγγελο στην πόρνη, δεν στέλνει αρχάγγελο, δεν στέλνει τα χερουβείμ, δεν στέλνει τα σεραφείμ. Αλλά καταφθάνει αυτός ο ίδιος ο ερωτευμένος.

     Επεθύμησε πόρνη. Και τι κάνει; Επειδή δεν μπορούσε να ανέβει εκείνη στα ψηλά, κατέβηκε στα χαμηλά. Έρχεται στην καλύβα της. Τη βλέπει μεθυσμένη. Και με ποιό τρόπο έρχεται; Όχι με ολοφάνερη τη θεότητά του, αλλά γίνεται εντελώς ίδιος μαζί της, μήπως βλέποντάς τον τρομοκρατηθεί, μήπως λαχταρήσει και του φύγει. Τη βρίσκει καταπληγωμένη, εξαγριωμένη, από δαίμονες κυριευμένη. Και τι κάνει; Την παίρνει και την κάνει γυναίκα του. Και τι δώρα της χαρίζει; Δαχτυλίδι. Ποιο δαχτυλίδι; Το Άγιο Πνεύμα.

Ο ιερός Χρυσόστομος μάς κηρύττει για το Προσφυγικό

Λένε ότι αυτοί (οι πρόσφυγες) είναι φυγάδες, ξένοι και ελεεινοί. Ότι άφησαν τις πατρίδες τους για να μαζευτούν στην πόλη μας. Πες μου λοιπόν, γι’ αυτό αγανακτείς και μαδάς το στεφάνι της πόλης [δηλ. καταστρέφεις τη δόξα της], επειδή όλοι τη θεωρούν δικό τους λιμάνι και την προτιμούν από τη δική τους γη; Γι΄αυτό ακριβώς όμως, θα έπρεπε να αγάλλεσαι και να χαίρεσαι, γιατί όπως για ένα καλό προϊόν όλοι σπεύδουν να το αγοράσουν απ’ τα χέρια σας, έτσι και όλα τα έθνη βλέπουν την πόλη μας σαν δική τους μητέρα. Ας μην καταστρέφετε λοιπόν την τιμή που της κάνουν και μην πετσοκόβετε αυτόν τον έπαινο που της προσφέρουν από τα παλιά τα χρόνια.

τὸ ὂν «πλούσιος»

Τὶ πιὸ ἀναίσχυντο, τὶ ἀναιδέστερο, τὶ περισσότερο ἐφάμιλλο μὲ τὴν ὄψη ἑνὸς σκύλου ἀπὸ τὸ πρόσωπο αὐτοῦ τοῦ ἀθλίου (τοῦ πλουσίου); 

Κι ἀκόμη, ἕνας σκύλος μπορεῖ νὰ νιώσει ντροπὴ περισσότερο ἀπὸ ἕναν φιλάργυρο, ποὺ ἁρπάζει τὴν περιουσία ὅλου τοῦ κόσμου. Αὐτὰ τὰ χέρια, ποὺ ὅλα τὰ ἀτιμάζουν, αὐτὸ τὸ στόμα, ποὺ δὲν χορταίνει ποτέ, ἀποτελοῦν ὅ,τι αἰσχρότερο μποροῦμε νὰ φανταστοῦμε.

 Ἕνας κακὸς πλούσιος δὲν ἔχει πρόσωπο καὶ μάτια ἀνθρώπου. Αὐτὸ τὸ ὂν δὲν βλέπει τοὺς ἀνθρώπους ὡς ἀνθρώπους, τὸν οὐρανὸ ὡς οὐρανό. Δὲν ὑψώνει τὰ μάτια του στὸν Θεό, δὲν τὸν ἀναγνωρίζει ὑπέρτατο δεσπότη. Ὅλα τὰ πράγματα γι’ αὐτὸν δὲν εἶναι παρὰ μόνο χρυσάφι καὶ ἀσήμι. 

Ὅταν τὸ βλέμμα ἑνὸς ἀνθρώπου πέφτει σ’ ἕναν φτωχὸ τὴν ὥρα τῆς θλίψης του, ἡ καρδιὰ συγκινεῖται, δάκρυα ξεφεύγουν ἀπὸ τὰ μάτια, αἰσθάνεται πάνω του τὶς δυστυχίες ποὺ διακρίνει.

Ὅταν ὅμως αὐτὸς ὁ πλούσιος κοιτάζει ἕναν φτωχό, γίνεται σκληρότερος. Ἡ ἀπανθρωπιά του μεγαλώνει.

Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, Ὑπόμνημα εἰς τὴν Α´ πρὸς Κορινθίους, Λόγος Θ΄

«ποιὸς εἶπε ὅτι τὸ εὐαγγέλιο ἀγνοεῖ τὴν ὕπαρξη τῶν γιάππις;»

[…] Μία ἀπὸ τὶς παραβολὲς τοῦ Χριστοῦ εἶναι αὐτὴ τοῦ φτωχοῦ Λαζάρου καὶ τοῦ πλουσίου, ὅπου ὁ μὲν πρῶτος κερδίζει τὴν αἰώνια ζωή, ἐνῶ ὁ δεύτερος τὴν αἰώνια καταδίκη (Λκ. 16, 19-31). Ὁ Χρυσόστομος κάνει μιὰ πολὺ ἐνδιαφέρουσα ἐπισήμανση: Ὁ Χριστὸς μᾶς δίνει μὲν τὸ ὄνομα τοῦ φτωχοῦ, ἀφήνει ὅμως ἀνώνυμο τὸν πλούσιο. Γιατί; Διότι (ἀπαντᾶ ὁ ἴδιος) ὅποιος ἐπιδίδεται σὲ ἁρπαγὲς καὶ σὲ πλουτισμὸ εἶναι λύκος καὶ ὄχι ἄνθρωπος.

Ἐδῶ μποροῦμε νὰ ἐντοπίσουμε μιὰ πολὺ ἐνδιαφέρουσα παράμετρο τῆς χριστιανικῆς ἀντίληψης. Ὁ ἄνθρωπος κινδυνεύει νὰ χάσει τὸ πρόσωπό του, τὸν ἑαυτό του μέσα στὸ ξέφρενο κυνηγητὸ τοῦ κέρδους καὶ (θὰ λέγαμε σήμερα) τῆς καριέρας καὶ τοῦ ἀνταγωνισμοῦ. Δὲν εἶναι μόνο ἡ κοινωνικὴ ἀδικία στὴν ὁποία συμβάλλει, ἀλλὰ καὶ ἡ ἀλλοτρίωση τοῦ ἴδιου μέσῳ τῆς ἴδιας του τῆς ἐργασίας. Κέντρο τῆς ζωῆς του καθίσταται κάτι ἀπρόσωπο καὶ περαστικό, τὸ χρῆμα. Εἶναι αὐτὸ ἀκριβῶς ποὺ ἐπισημαίνει μιὰ ἄλλη παραβολή, ἡ παραβολὴ τοῦ ἄφρονος πλουσίου (Λκ. 12, 16-21). Καμία «κλασικὴ» ἁμαρτία δὲν καταλογίζει τὸ εὐαγγέλιο σὲ αὐτὸν τὸν πλούσιο παρὰ μόνο τὸ γεγονὸς τῆς ὁλόψυχης ἀφιέρωσής του στὴ συσσώρευση πλούτου. Ἀνώνυμος καὶ αὐτός, ἔμεινε στὴν ἱστορία ὡς ὁ «ἀνόητος» (ἄφρων), ὡς αὐτὸς ποὺ ἔχασε τὸν ὕπνο του (καὶ τελικὰ τὴν ψυχή του) προβληματιζόμενος ποῦ θὰ ἀποθηκεύσει τὰ γεννήματά του.

Χριστός Γεννάται (Αγ. Ιωάννης Χρυσόστομος)

alopsis

«Χριστός γεννάται, δοξάσατε·

Χριστός εξ ουρανών, απαντήσατε·

Χριστός επί γης, υψώθητε»

Η ορθόδοξη υμνολογία των Χριστουγέννων αναγγέλλει θριαμβευτικά αλλά και διαγράφει θεολογικά το μεγάλο μυστήριο της θείας ενανθρωπήσεως.

Το προπατορικό αμάρτημα είχε ως αποτέλεσμα την υποταγή του ανθρώπινου γένους σε τρεις αμείλικτους εχθρούς: «Πριν την παρουσία του Χριστού», λέει ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, «τη φύση μας την εξουσίαζαν ο διάβολος, η αμαρτία και ο θάνατος... Ο διάβολος απατούσε, η αμαρτία έσφαζε και ο θάνατος έθαβε».

Για τη λύτρωση του ανθρώπου από την τυραννία της ψυχόλεθρης αυτής τριάδας, ο Θεός οικονόμησε την ενανθρώπηση του Υιού Του.

Γι' αυτό λοιπόν χαίρει η οικουμένη, γι' αυτό πανηγυρίζει η Εκκλησία, «επειδή ο Πατέρας έστειλε τον Υιό Του για να σώσει τον κόσμο» (Α' Ιω. 4:14).

Η ομιλία του αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου «Εις το γενέθλιον του Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού», της οποίας το μεγαλύτερο μέρος ακολουθεί σε ελεύθερη νεοελληνική απόδοση, εκφωνήθηκε στην Αντιόχεια, κάποια Χριστούγεννα της προτε­λευταίας δεκαετίας του 4ου αιώνα.

Θέμα της είναι το μυστήριο της σαρκώσεως του Λόγου του Θεού και η ερμηνεία του μεγαλειώδους σχεδίου της θείας οικονομίας. Συγκρίνοντας ο άγιος τα γεγονότα Παλαιάς Διαθήκης και Καινής, δια­πιστώνει την προαγγελία της ενανθρωπήσεως του Κυρίου, την οποία, αν και γνώριζαν οι Ιουδαίοι, δεν αποδέχθηκαν. Έτσι, τόσο αυτοί όσο, κατ' επέκταση, και όλοι οι ανά τους αιώνες άπιστοι και αμφισβητίες ελέγχονται για την αγνωμοσύνη τους προς τον ευεργέτη μας Κύριο.

Ο λόγος του ιερού Χρυσοστόμου με το ενθουσιώδες πανηγυρικό ύφος, τη συστηματική αγιογρα­φική κατοχύρωση, τον πλούτο των επιχειρημάτων και τη θεολογική σαφήνεια, τέρπει, πείθει, ενθουσι­άζει, συναρπάζει...

Με συνοδοιπόρο λοιπόν τον ιερό πατέρα και τα χρυσά του λόγια, ας πορευθούμε νοερά μέχρι το ιερό σπήλαιο της Βηθλεέμ κι ας προσκυνήσουμε με ευγνωμοσύνη το σπαργανωμένο θείο Βρέφος, τον Σωτήρα και Λυτρωτή μας.

(Πρόλογος υπό των πατέρων της Ιεράς Μονής Παρακλήτου, Ωρωπός Αττικής)

ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ

ΧΡΙΣΤΟΣ ΓΕΝΝΑΤΑΙ

Μυστήριο παράξενο και παράδοξο αντικρύζω. Βοσκών φωνές φτάνουν στ' αυτιά μου. Δεν παίζουν σήμερα με τις φλογέρες τους κάποιον τυχαίο σκοπό. Τα χείλη τους ψάλλουν ύμνο ουράνιο.

Οι άγγελοι υμνολογούν, οι αρχάγγελοι ανυμνούν, ψάλλουν τα Χερουβείμ και δοξολογούν τα Σεραφείμ. Πανηγυρίζουν όλοι, βλέποντας το Θεό στη γη και τον άνθρωπο στους ουρανούς.