Ο Παπά-Χολέβας στη γνωστή φωτογραφία – σύμβολο των «φλογισμένων ράσων» της Αντίστασης από τον Σπύρο Μελετζή
Ο ελληνικός λαός τίμησε τις εθνικές επετείους μέσα στα χρόνια της κατοχής εντάσσοντας τους γιορτασμούς στη μεγάλη ΕΑΜική Εθνική Αντίσταση, στην ασίγαστη πάλη του για λευτεριά και προκοπή
Σε όλη τη διάρκεια της κατοχής ο ελληνικός λαός, με μπροστάρηδες το ΕΑΜ και τους κομμουνιστές, αξιοποίησε και τις εθνικές επετείους του, 25 Μάρτη 1821 και 28 Οκτώβρη 1940, για να μαζικοποιήσει και να κλιμακώσει τους αγώνες του στη μάχη για την επιβίωση, για την απελευθέρωση από τους γερμανο – ιταλο – βούλγαρους φασίστες κατακτητές, την ανατροπή της κυβέρνησης – οργανέτου τους και την διεκδίκηση μιας καινούργιας Ελλάδας «της δουλειάς, της λευτεριάς, λυτρωμένη από κάθε ξενική ιμπεριαλιστική εξάρτηση, μ’ έναν πραγματικά παλλαϊκό πολιτισμό».
Στις 5 του Φλεβάρη 1942, σε κοινή σύσκεψη αντιπροσώπων της Κομμουνιστικής Νεολαίας (ΟΚΝΕ), της «Φιλικής Εταιρίας» Νέων, της «Λεύτερης Νέας» και της σπουδάζουσας νεολαίας αποφασίζεται η ίδρυση του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου Νέων (ΕΑΜΝ). Το κίνημα της νεολαίας στην Αθήνα και σ’ όλη την Ελλάδα περνά σε μια νέα, ανώτερη φάση. Με το χαιρετιστήριό του προς το λαό και το ΕΑΜ, το ΕΑΜ Νέων δηλώνει πώς θα σταθεί στο πλευρό του αγωνιζόμενου λαού μας κατά του κατακτητή και στις πρώτες γραμμές του μέχρι τη νίκη.
Οι εκδηλώσεις των φοιτητών στις 23 – 24 Μάρτη 1942 είναι οι πρώτες μεγάλες μαχητικές αντιπαραθέσεις που οργάνωσε το ΕΑΜ Νέων, μετά από πρόταση και απόφαση του Γραφείου της Σπουδάζουσας Νεολαίας της ΟΚΝΕ. Οι κινητοποιήσεις αυτές αμέσως αγκαλιάστηκαν από τον αθηναϊκό λαό και αποτέλεσαν το προοίμιο της μεγάλης παναθηναϊκής κινητοποίησης της επόμενης μέρας των γιορτασμών για την Επανάσταση του 1821 με χαρακτήρα ενάντια στην γερμανοϊταλική φασιστική κατοχή.
Όλες οι οργανώσεις της Πρωτεύουσας και του Πειραιά, πολλές μέρες πριν από τη γιορτή, ετοιμάζονται: Στις πρώτες γραμμές βρίσκονται οι φοιτητές και σπουδαστές κι όλοι οι νέοι κάτω από την καθοδήγηση του ΕΑΜ Νέων που έκανε την πρώτη επίσημη μαζική του εμφάνιση. Οι τοίχοι της Αθήνας γέμισαν από κόκκινα, πράσινα και γαλάζια πατριωτικά συνθήματα και με τα σύμβολα ΕΑΜ – ΕΛΑΣ – ΕΑΜΝ, ενώ δεκάδες χιλιάδες προκηρύξεις, φεϊγβολάν, παράνομες εφημερίδες γεμίζουν τους δρόμους, ρίχνονται κάτω από τις πόρτες ή στα γραμματοκιβώτια, μοιράζονται από χέρι σε χέρι.
Εκείνο το διήμερο, Δευτέρα και Τρίτη 23 – 24 Μάρτη 1941, οι ιταλικές δυνάμεις κατοχής γιορτάζουν με καταθέσεις στεφάνων και παρελάσεις στο κέντρο της Αθήνας του ιταλικού ιππικού, μηχανοκίνητων μονάδων και πυροβολικού, την 23 επέτειο από την ίδρυση (23.3.1919) του φασιστικού κόμματος του Μπενίτο Μουσολίνι, με την αρχική ονομασία «Πυρήνες του Αγώνα» (Fasci de Combattimento).
του Γιώργου Καραμπελιά από το slpress.gr
Το “Τι είναι και τι θέλει το ΕΑΜ” ορίζει τον χαρακτήρα του αγώνα ως αυστηρά εθνικοαπελευθερωτικό, με συμμετοχή ανεξαιρέτως όλων των κοινωνικών τάξεων, καλεί δε σε συστράτευση στο ΕΑΜ όλα τα αντιφασιστικά πολιτικά κόμματα. Άλλωστε, τα οργανωτικά του πρότυπα είναι η Φιλική Εταιρεία και ο Ρήγας Βελεστινλής και κεντρικό σύνθημά του το «καλυτέρα μιας ώρας ελεύθερη ζωή» του Θούριου.
Υπολογίζεται ότι, όταν οι Γερμανοί εγκατέλειψαν την Ελλάδα, οι αντιστασιακές οργανώσεις στην Κατοχή συμπεριλάμβαναν πάνω από 2.000.000 άτομα, η συντριπτική πλειονότητα των οποίων ανήκε στο ΕΑΜ, ενώ οι ένοπλες αντιστασιακές οργανώσεις έφθαναν τους 90.000 μαχητές εκ των οποίων οι 70.000 ήταν μαχητές του ΕΛΑΣ. Ο Δημήτρης Γληνός, που είχε προσχωρήσει στο ΚΚΕ μετά την αλλαγή της θέσης του στο Μακεδονικό, το 1936, θα αναλάβει να συντάξει το μανιφέστο του ΕΑΜ.
Παραπέμπει δε άμεσα στην ελληνική διαχρονία ως αποφασιστικό θεμέλιο αυτής της εθνικής αγωνιστικής ενότητας: “Οι Έλληνες ξέρουν να πεθαίνουνε για τη λευτεριά, που δεν τους την εχάρισε κανένας ποτέ, παρά πάντα, από τον καιρό του Μαραθώνα και της Σαλαμίνας ως το ’21 και ως σήμερα, την καταχτήσανε με το αίμα τους και με τον ηρωισμό τους”. Άλλωστε, άμεσες ήταν οι αναφορές στην επαναστατική παράδοση του ’21, με την τοπική αυτοδιοίκηση στην ύπαιθρο, τα επαναστατικά τραγούδια που έφερναν και πάλι στο προσκήνιο τα κλέφτικα τραγούδια κ.ο.κ.
Βέβαια, ιδιαίτερα κατά την πρώτη περίοδο, το ΕΑΜ συνυπήρχε με δεκάδες άλλες οργανώσεις που θα αρχίσουν να δημιουργούνται αμέσως μετά τη γερμανική εισβολή και οι οποίες συγκροτήθηκαν κατ’ εξοχήν από παλαιούς βενιζελικούς αξιωματικούς και πολιτικούς, κάποιοι από τους οποίους προσχώρησαν στη συνέχεια στο ΕΑΜ. Έτσι, στην ηγεσία του ΕΑΜ συμμετείχαν πολλοί βενιζελικής προέλευσης σοσιαλιστές, ανάμεσά τους οι Αλέξανδρος Σβώλος και Ηλίας Τσιριμώκος.
Αλλά και σε όλες σχεδόν τις αντιστασιακές οργανώσεις ηγούνταν παλιοί βενιζελικοί αξιωματικοί: στην ΕΚΚΑ ο Δημήτρης Ψαρρός που θα εξοντωθεί από τον ΕΛΑΣ και ο “κόκκινος συνταγματάρχης”, Ευριπίδης Μπακιρτζής, που αντίθετα θα προσχωρήσει στον ΕΛΑΣ, ο Κομνηνός Πυρομάγλου και ο Ναπολέων Ζέρβας στον ΕΔΕΣ και αναρίθμητοι άλλοι. Αντίθετα, οι Επίστρατοι του Μεταξά στην καλύτερη περίπτωση θα στελεχώσουν τον στρατό του Καΐρου και πολύ συχνά τα Τάγματα Ασφαλείας.
Ὅπως ματαδίδει τὸ πρακτορεῖο “Ρομφαία”, ἡ Ἱερὰ Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, κατὰ τὴ Συνεδρία τῆς 25ης Αὐγούστου 2021, ὕστερα ἀπὸ αἴτημα τοῦ Σεβ. Μητροπολίτη Χίου, Ψαρῶν καὶ Οἰνουσσῶν κ.Μάρκου, ἀποφάσισε τὴν ἀποκατάσταση τοῦ μακαριστοῦ Μητροπολίτη πρ. Χίου Κυροῦ Ἰωακεὶμ (Στρουμπῆ). Ἐπὶ Κατοχῆς ἀνέπτυξε σημαντικὴ ἀντιστασιακή καὶ κοινωνικὴ δράση. Ἦταν μέλος του ΕΑΜ.
Γιὰ τὸ λόγο αὐτό, μὲ ἀφορμὴ τὴ συμμετοχή του σὲ συγκέντρωση τῆς ΕΠΟΝ τὸν Ἰανουάριο τοῦ 1946 καὶ τὴ χοροστασία του στὴν πάνδημη κηδεία δύο ἀγωνιστῶν τῆς Ἀριστερᾶς, οἱ ὁποῖοι δολοφονήθηκαν στὸ Βαρβάσι μετὰ ἀπὸ ἔφοδο τῆς ἀστυνομίας, καταδικάστηκε ἀπὸ ἐκκλησιαστικὸ δικαστήριο σὲ ἔκπτωση ἀπὸ τὴ Μητρόπολή του, σὲ μιὰ παρωδία δίκης.
Σύμφωνα μἐ τὴ “Ρομφαία”, τὸ σκεπτικὸ τῆς ἀποκατάστασης εἶναι ὅτι ὁ μακαριστὸς Ἰωακεὶμ “ἐκινήθη ἐξ αἰσθημάτων πίστεως εἰς τὸν Τριαδικὸν Θεόν, τὸν διδόντα δικαιοσύνην εἰς τοὺς ἀνθρώπους, καὶ ἀγάπης πρὸς τὴν Ἑλλάδα, τὴν τότε στενάζουσαν ὑπὸ τὸ καθεστὼς ξένης κατοχῆς”. Ἐκτὸς ἀπὸ τὴ θαρραλέα στάση του τὴν περίοδο τῆς Κατοχῆς, δὲν δίστασε νὰ ἔρθει ἀντιμέτωπος μὲ τοὺς ἐκπροσώπους τοῦ μετεμφυλιακοῦ κράτους στὴν περιφέρειά του. Πέθανε πάμπτωχος τὸ 1950.
Ὁ ἴδιος κατακεραύνωνε τὴν ὑποταγὴ τῆς διοικούσας Ἐκκλησίας: «…αὐλοκόλακες καὶ ἑρπετὰ πρὸ τῶν ἐκμεταλλευτῶν τοῦ λαοῦ, ἔμποροι χρησιμοποιοῦντες τὴν ἁγίαν θρησκείαν ὡς μέσον ναρκώσεως τῶν λαϊκῶν μαζῶν ἀσεβεῖς καὶ ἄθεοι, μὴ πιστεύοντες εἰς οὐδὲν ἀνώτερον ἀλλὰ μόνον εἰς τὸ χρῆμα καὶ εἰς τὴν σάρκα, ὑποκριταὶ καὶ θεομπαίχται δοσίλογοι καὶ ἐκμεταλλευταὶ μὲ παθολογικὰς ἀνηθίκους παρεκτροπὰς ἀδίστακτοι Φαρισαῖοι διὰ νὰ κρατοῦν τὸν λαὸ μέσα εἰς τὸ σκότος τῆς θρησκοληψίας καὶ ἄσπονδοι ἐχθροὶ κάθε κοινωνικῆς προόδου καὶ ἐξελίξεως».
Γράφει ο Αριστομένης Συγγελάκης
«Τη Ρωμιοσύνη μην την κλαις, - εκεί που πάει να σκύψει
με το σουγιά στο κόκκαλο, με το λουρί στο σβέρκο
Να τη πετιέται αποξαρχής κι αντρειεύει και θεριεύει
και καμακώνει το θεριό με το καμάκι του ήλιου» Γιάννης Ρίτσος[1]
Καθ’ όλη την ιστορία και σε όλα τα μήκη και πλάτη του κόσμου η νεολαία πρωτοπορεί στον αγώνα για ελευθερία. Τέσσερα χαρακτηριστικά παραδείγματα παιδιών και εφήβων από τη μνημειώδη Αντίσταση του ελληνικού λαού στη διάρκεια της Κατοχής επιβεβαιώνουν την παραπάνω διαπίστωση.
Στις 2 Μαΐου 1941, ο δεκαεπτάχρονος Μάθιος Πόταγας, μαθητής της Ε’ Γυμνασίου της Βαρβακείου, γράφει ιστορία ως εμπνευστής και πρωταγωνιστής μιας από τις πρώτες πράξεις Αντίστασης στην κατεχόμενη Ευρώπη.
Όπως σημειώνει ο Μανώλης Γλέζος, που έφερε στο φως αυτή την σπάνια ιστορία θάρρους και αυτοθυσίας, αμέσως μετά την κατάληψη της Πάτρας στις 26 Απριλίου 1941 η μεραρχία «Σωματοφυλακή SS Αδόλφος Χίτλερ» κινείται νότια με κατεύθυνση την Καλαμάτα. Λίγο έξω από τη Βυτίνα, στη γέφυρα Κουτρουμπή βρίσκει απέναντί της έναν ατρόμητο έφηβο που υψώσει το χέρι του φωνάζοντας: «Σταθείτε. Δεν θα μας σκλαβώσετε. Είμαι εδώ μόνος. Αλλά η Ελλάδα ολόκληρη ακολουθεί»[2]. Μόλις ο διερμηνέας μετέφρασε τα λόγια του αμούστακου νέου, ο διοικητής της επίλεκτης γερμανικής μονάδας εκτέλεσε εν ψυχρώ τον ηρωικό μαθητή. Διέταξε δε τους στρατιώτες του να πολτοποιήσουν το κεφάλι του Μάθιου Πόταγα με μία μεγάλη πέτρα, γιατί, κατά τη ναζιστική ιδεολογία αυτό το τέλος πρέπει να έχουν όσοι αντιστέκονται…
Η θυσία του Μάθιου Πόταγα ανάβει τη σπίθα της Αντίστασης
Η θυσία του Μάθιου Πόταγα δεν πήγε χαμένη[3]. Μαζί με άλλες αντιστασιακές πράξεις άναψε τη σπίθα της Αντίστασης στις καρδιές των Ελλήνων. Ακολουθεί ο παλλαϊκός ξεσηκωμός της Μάχης της Κρήτης, όπου πολλοί συνομήλικοι του Μάθιου Πόταγα όπως ο Ιωάννης Μαυραντωνάκης[4] και άλλοι έφηβοι και νέοι, μαζί με χιλιάδες άλλους Κρητικούς, συμμετείχαν στην σθεναρή άμυνα του κρητικού λαού εναντίον των επίλεκτων αλεξιπτωτιστών και ορεινών καταδρομέων της Βέρμαχτ. Όμως, παρά την ηρωική αντίσταση του κρητικού λαού, που ξάφνιασε τον υπερόπτη εισβολέα, η Κρήτη πέφτει και οι Γερμανοί πανηγυρίζουν για την πύρρειο νίκη τους.
Το βράδυ που πέφτει η Κρήτη, ο Λάκης Σάντας και ο Μανώλης Γλέζος κατεβάζουν και σκίζουν την πολεμική σημαία του Γ’ Ράιχ με τον αγκυλωτό σταυρό, που μόλυνε τον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης. Αυτό ήταν! Η Ελλάδα παίρνει φωτιά: αντιστασιακές ομάδες κι οργανώσεις ξεπηδούν σε όλη την ελληνική επικράτεια και δίνουν το σύνθημα της καθολικής Αντίστασης σε όλη την Ευρώπη. Μία Αντίσταση, που δεν μπόρεσε να κάμψει ούτε η πείνα ούτε η κτηνώδης βία και η πέρα από κάθε λογική τρομοκρατία των κατακτητών.
Αδέλφια Βερβελάκη: η μεγάλη θυσία των μικρών ηρώων από τη Βιάννο.
Δύο χρόνια μετά, στα μέσα του Σεπτέμβρη του 1943, βρισκόμαστε σε κρίσιμη καμπή του πολέμου: ο Μουσολίνι έχει ήδη ανατραπεί και η Ιταλία εγκαταλείπει τον Άξονα και περνά στην πλευρά των Συμμάχων. Ο λαός βράζει σε όλη την Ελλάδα, πραγματοποιούνται διαδηλώσεις σε πολλές περιοχές, Ιταλοί αξιωματικοί και στρατιώτες περνούν στην Αντίσταση. Το Γ’ Ράιχ βρίσκεται σε δύσκολη θέση, η ηγεμονία του αμφισβητείται. Αποφασίζει να ολοκαυτώσει την επαρχία Βιάννου[5], αξιοποιώντας μία ευκαιρία που του παρέχεται, με στόχο να εμπεδώσει την κυριαρχία του στην Ελλάδα και να στείλει μήνυμα της ναζιστικής ισχύος σε όλο τον κόσμο.
Στις 14 Σεπτεμβρίου 1943, ανήμερα της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού, μεγάλη γερμανική δύναμη εισέρχεται στα χωριά της επαρχίας Βιάννου. Παρά την τοπική εορτή και πατώντας το λόγο της στρατιωτικής τους τιμής και κάθε ανθρώπινη αξία ξεκινούν αμέσως μαζικές εκτελέσεις άμαχων πολιτών. Μια ομάδα Γερμανών φτάνει στη θέση Λυγιά του Αγίου Βασιλείου, στο Μετόχι της οικογένειας Βερβελάκη από το Κεφαλοβρύσι. Εκεί βρίσκονται τα τρία μικρότερα παιδιά της οικογένειας, η Ευαγγελία 8 ετών, η Μαρία 12 ετών και ο Στέλιος 15 ετών. Τα βασανίζουν άγρια, χρησιμοποιώντας ακόμη και τις ξιφολόγχες τους για να αποκαλύψουν πού κρύβεται ο πατέρας τους. Όμως τα μικρά παιδιά δεν λυγίζουν. Αντιστέκονται με σπάνια γενναιότητα στην ασύλληπτη ναζιστική κτηνωδία. Η λαϊκή μούσα τραγουδά γλαφυρά τη θυσία των αδελφών Βερβελάκη[6]:
Τρία παιδιά σκοτώσανε εις το Κεφαλοβρύσι
η απονιά των Γερμανών είναι παρά τη φύση,
πως δεν εμαρτυρούσανε πού είναι ο μπαμπάς τους
τις σάρκες τους εκόβανε γουλιές με τα σπαθιά τους.
Οι αιμοβόροι Γερμανοί που δεν τα λυπηθήκαν,
κομμάτια κόβαν τα παιδιά, ώσπου νεκρά τ’ αφήκαν.
Προς τις ιταλικές δυνάμεις Λιβαδειάς.
Ευχαριστούμε που δε μας ενοχλήσατε απόψε στη δουλειά μας. Σας περιμένουμε και στα βουνά μας!Θάνατος στο Φασισμό!Ζήτω η Ελευθερία!Ζήτω η Ελλάδα!
Από:
Πολλές φορές, τόσο στην ελληνική όσο και στην παγκόσμια ιστορία, υπήρξαν ιερείς και πνευματικοί ηγέτες που διακρίθηκαν σε εθνικοαπελευθερωτικούς αγώνες. Οι ιερείς αυτοί δεν περιορίστηκαν μόνο στα ιερατικά τους καθήκοντα απέναντι στους λαούς. Θεώρησαν ότι ο «καλός ποιμένας» έχει χρέος να υπερασπίζεται και να προστατεύει «το ποίμνιο» από τους «λύκους», και έλαβαν τα άρματα. Ένας τέτοιος ήταν και ο Δημήτριος Χολέβας, ο «Παπαχολέβας» ή «Παπαφλέσσας» της Εθνικής Αντίστασης.
Ο Δημήτριος Χολέβας γεννήθηκε στις 26 Ιανουαρίου 1907, στο χωριό Τσούκα της Φθιώτιδας, 38 χιλιόμετρα έξω από τη Λαμία. Μεγάλωσε στην Μακρακώμη. Όταν ενηλικιώθηκε, αποφάσισε να ακολουθήσει τις σπουδές των κλασικών γραμμάτων. Έτσι σπούδασε φιλολογία, ιστορία και αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών αλλά και στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Παράλληλα, παντρεύτηκε και κατάφερε να αποκτήσει με τη σύζυγό του πέντε παιδιά.
Αν και φιλόλογος, ιστορικός και αρχαιολόγος, ο Χολέβας αποφάσισε να στραφεί προς την Εκκλησία και να γίνει ιερέας, σε ηλικία 31 ετών. Έτσι, το 1938, χειροτονήθηκε στη Λαμία, και ξεκίνησε την εκκλησιαστική του πορεία ως πρωτοπρεσβύτερος. Ακολούθησαν όμως ταραγμένες εποχές. Η Ελλάδα εισήλθε στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, στις 28 Οκτωβρίου 1940 ενώ την άνοιξη του 1941 η χώρα κατελήφθη από τις σκοτεινές Δυνάμεις του Άξονα. Η μαύρη Κατοχή είχε ξεκινήσει. Ο Παπαχολέβας θα στήριζε τον σκλαβωμένο λαό όμως τόσο ως ιερέας αλλά ακόμα περισσότερο ως αντάρτης.
Α) {...} Οι Τούρκοι στο 1821 λέγανε στον Διάκο: Γίνεσαι Τούρκος Διάκο μου;{...} Θα μπορούσε να εκτιμήσει κανείς ότι εδώ έχουμε ένα εθνικιστικό μύθο που επιδιώκει ταυτόχρονα να αναδείξει την αγριότητα του «άλλου»…
Β) {...}Μα τα παλληκάρια μας φτύνανε τους εχθρούς του Έθνους {...}.Χωρίς σχόλιο βέβαια...
Γ) {...} Χαρά στο τόπο που βγάζει τέτοια παλληκάρια...{…}.Μάλλον ο Νίκος Σβορώνος είχε δίκιο που διατύπωνε την άποψη για τον «αντιστασιακό χαρακτήρα του Ελληνισμού»… και κατηγορήθηκε κατά καιρούς για την...''εθναφυπνιστική θεωρία'' του '', για ''διαφορικό ρατσισμό'', και για ''αθεράπευτη νεκροφιλία του ριζοσπαστικού πατριωτισμού'' (μαζί με τον Ρίτσο, τον Ελύτη, τον Θεοδωράκη)
Δ) {...}Ο κλήρος πρέπει να μπή επικεφαλής στο λαό μας όπως ο Μητροπολίτης Κοζάνης, Πύργου, Χαλκίδας κ.λ.π. για να εμποδίσουμε την επιστράτευση και την καταστροφή της φυλής μας {…} Θυμηθείτε το προηγούμενο διάστημα ότι η επισήμανση, πως μέρος και του ανώτερου κλήρου συμμετείχε στην Εθνική Αντίσταση ή αποσιωπούνταν από ανιστόρητους, ή δεν ήταν κατανοητό (;;;) πως δεν ήταν άλλοθι για τον αντιδραστικό ρόλο Εκκλησιαστικών ηγετών, διαχρονικά, ή ήταν ύποπτη για σύμπλευση με τον... Άνθιμο...Για το «φυλή», ωχ, ωχ, ωχ...
Ε) {...} ΌΛΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΥΝΤΡΙΒΗ ΤΟΥ ΚΑΤΑΚΤΗΤΗ {...} Ακριβώς γιατί είχαμε ΚΑΤΟΧΗ από Γερμανούς, που ήταν και ναζιστές
