Θεόφιλος Κεφαλάς – Χατζημιχαήλ ο ζωγράφος των ονείρων. (1870 – 24 Μαρτίου 1934)

Βασίλης Λαμπόγλου 

Άστεγος, περιπλανώμενος, παραμυθάς, αν και τραυλός.

Έπαιζε ακορντεόν κι αυτοσχεδίαζε κλέφτικα τραγούδια.

Βρώμικος, ψειριασμένος. Φουστανελοφορεμένος και με στολίδια, ολοχρονίς σαν Μεγαλέξανδρος.

Καμιά γυναίκα δεν τον ήθελε.

Οι μεγάλοι των φώναζαν αχμάκη (αφελής, κουτός, βραδύνους).

Τα παιδιά τον πετροβολούσαν.

Ένας «φτωχούλης του θεού», με σπάνια «προίκα» στην ψυχή και στο ζερβί του χέρι.

Τα πινέλα του τα κουβαλούσε στο σελάχι του, εκεί που οι πρόγονοί του 'βάζαν τις πιστόλες και τα μαχαίρια τους. 

Τριγύριζε στα χωριά της Μυτιλήνης, τριγύριζε στα χωριά του Πηλίου και ζωγράφιζε.

Ζωγράφιζε ό,τι του παράγγελναν, για να βγάλει το ψωμί του. 

Υπάρχουν στον Άνω Βόλο κάμαρες ολόκληρες ζωγραφισμένες από το χέρι του Θεόφιλου, καφενέδες στη Λέσβο, μπακάλικα και μαγαζιά σε διάφορα μέρη που δείχνουν το πέρασμά του − αν σώζονται ακόμη.

Ο κόσμος όμως τον περιγελούσε. 

Του έκαναν μάλιστα και αστεία τόσο χοντρά, που κάποτε τον έριξαν κάτω από μια ανεμόσκαλα και του 'σπασαν δυο κόκαλα. 

Ζωγράφιζε μικρομάγαζα και σπιτικά, για λίγη τροφή.

Ετσι περιγράφουν οι μαρτυρίες τον - μετά θάνατο διεθνώς φημισμένο - λαϊκό ζωγράφο, τον οποίο οι καλλιτέχνες και διανοούμενοι της γενιάς του '30 θεωρούσαν «πατριάρχη τους» αναφορικά με την ελληνική πολιτιστική τους «ταυτότητα», Θεόφιλο Χατζημιχαήλ.

Στα δεκαπέντε του έφυγε από το χωριό του, τη Βαρειά της Μυτιλήνης για τη Σμύρνη (όπου έζησε χρόνια).

Τριαντάχρονος περίπου, πήγε εθελοντής στον ελληνοτουρκικό πόλεμο.

Η ΤΕΧΝΗ ΕΙΝΑΙ ΑΝΑΛΟΓΗ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΟΣ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ ΤΩΝ ΤΕΚΤΟΝΩΝ ΤΗΣ

«Καὶ πιστεύω πὼς ὅλοι κάνουν τὰ πάντα γιὰ τὴν ἀρετὴ καὶ μία ἔνδοξη φήμη· ὅσον ἀνώτεροι εἶναι, τόσο περισσότερον. Γιατὶ εἶναι ἐρωτευμένοι μὲ τὴν ἀθανασία. Καὶ αὐτοὶ ποὺ εἶναι γόνιμοι στὸ σῶμα στρέφουν τὴν προσοχὴ τους στὶς γυναῖκες καὶ ἔτσι ἐρωτεύονται ἐξασφαλίζοντας διὰ τῆς τεκνοποιίας ἀθανασία, ὑστεροφημία καὶ εὐτυχία γιὰ πάντα καθὼς νομίζουν. 

Ἀλλὰ ὑπάρχουν καὶ οἱ γόνιμοι στὴν ψυχήν, γιατὶ ὑπάρχουν ἄνθρωποι ποὺ κυοφοροῦν στὴν ψυχὴν περισσότερον, παρὰ στὸ σῶμα αὐτὰ τὰ ὁποῖα ταιριάζουν νὰ κυοφορηθοῦν καὶ νὰ γεννηθοῦν ἀπὸ αὐτήν», 

Συμπόσιον, 27, Πλάτων. 

... 

Τέχνη < τεύχω = κατασκευάζω, δημιουργῶ· συγγενὲς τοῦ τίκτω ( = γεννῶ, φέρω στὸν κόσμον). 

Ἡ τέχνη εἶναι τὸ τέκνον ( < τεύχω· ἀποτέλεσμα τοῦ τεύχειν) τοῦ δημιουργοῦ καὶ μάλιστα πνευματικὸν τέκνον, ἀποτέλεσμα ἔρωτος ποὺ ἐμπνέει ἡ Οὐρανία Ἀφροδίτη. 

Διότι ὅπως ἡ ἔμπαις ( = ἔγκυος) τεύχει καὶ μέσῳ τοῦ ὀμφαλίου λώρου, ὀμφύνει ( = αὐξάνει) τὸ δημιούργημα τοῦ -προκληθέντος ἐκ τῆς Πανδήμου Ἀφροδίτης- ἔρωτός της μὲ τὸν ὀπυίοντα ( < ὀπός = χυμός + ὕω = βρέχω, διότι ὁ ἀνὴρ εἶναι υἰός, ἥτοι φέρει ὑετόν/ σπέρμα), ἕως ὅτου τὸ φέρει στὸν κόσμον, ἔτσι κι ὁ τέκτων ὀφείλει νὰ συνουσιάσει τοὺς χυμοὺς τῆς σοφίας στὴν μῆτρα τῆς Ἱδέας, ποὺ ἡ ἐπιστήμη θὰ ὀμφύνει, ἕως ὅτου γεννηθεῖ ἡ Ἀρετή, τὸ πρότυπον τοῦ Ἰδεώδους, ἤτοι τὸ εἴδωλον. 

Ταχύρυθμο μάθημα Πώς να κάνεις προκλητική τέχνη

Κωνσταντίνος Μίχος 

Καταρχήν επιλέγετε θέματα, που μπορούν να προσφέρουν ευκαιρίες αντίδρασης και προβολής σε ανθρώπους που τζιράρουν ως εκπρόσωποι συγκεκριμένων κοινωνικών, θρησκευτικών και πολιτικών απόψεων. Πχ 1) Σεξουαλικές προκαταλήψεις, 2) θρησκευτικό και 3) εθνικό συναίσθημα κ.ά.

Υλικά για χρήση. Χρησιμοποιείτε μόνο αναγνωρίσιμα σημαίνοντα. Παραδείγματα:

1) Σεξουαλικές προκαταλήψεις: 

α) Gay parade,  β) Άντρες ντυμένοι γυναικεία ή άλλες παραλλαγές φύλου, γ) Κώλος, δ) Δημόσιο φιλί ανάμεσα σε άτομα ίδιου φύλου

2) Θρησκευτικό συναίσθημα: 

α) Σταυρός, β) Το μαρτύριο του Ιησού, γ) Αντίδωρο, δ) Παπάς, ε) Μετάληψη

3) Εθνικό συναίσθημα: 

α) Παρέλαση β), Σημαία, γ) Η αδελφούλα μου η Βόρειος Ήπειρος, δ) Τσολιάς, ε) Κολοκοτρώνης 

Συνθετική τακτική. Συνδέετε τυχαία υλικά από τα διάφορά θέματα. 

Ασκήσεις. Δοκιμάστε να συνθέσετε έργα με τους εξής τυχαίους συνδυασμούς: 

Α. 1α + 2β + 3γ + 1δ  

Β. 1γ + 2α + 3ε

Γ.  2δ + 2ε + 3γ  

  

Αισθητική

Το έργο πρέπει φανερά να αδιαφορεί για την αισθητική επεξεργασία διότι αλλιώς μπορεί να πάρει αξία ανεξαρτήτως θέματος και ιστορικής στιγμής κατανάλωσης.

Αγιογραφία - Ζωγραφική - Γλυπτική

Εικόνες, σημεία, σύμβολα

Άγιος Γεώργιος. Έργο του Γιώργου Κόρδη.

Κόρδης, Αγιογράφος

Πολλά πράγματα ἀ-σχημα γίνονται από άγνοια.

Και αυτό συχνά είναι αποτέλεσμα συνειδητής άρνησης να δει κανείς την ιστορία και την πραγματικότητα. Πολλοί σημερινοί πνευματικοί άνθρωποι και άνθρωποι των τεχνών νομίζουν λανθασμένα πως ο πολιτισμός ξεκίνησε από την εποχή της Αναγέννησης διαγράφοντας τελείως όλα όσα έχουν προηγηθεί ή ερμηνεύοντας όπως θέλουν την προ Αναγεννήσεως εποχή με δικά τους μέτρα και κριτήρια.

Συχνό το φαινόμενο “σύγχρονοι” καλλιτέχνες να επιδιώκουν μέ έργα παράδοξα και προκλητικά να διακριθούν και να φανούν μέσα στο νέφος των ομοτέχνων τους.

Πρόσφατα ένας τέτοιος καλλιτέχνης παραμόρφωσε τις μορφές ιερών για τους Χριστιανούς προσώπων επιδιώκοντας τί;
Θαρρώ πως κι ο ίδιος δεν γνωρίζει.

Κι επειδή διάβασα υπερασπιστικά σχόλια από άλλους ομοτέχνους επικαλούμενους την ελευθερία χειρισμού των συμβόλων απλά να κάνω μερικές διευκρινήσεις επειδή τα πράγματα αυτά είναι λυμένα εδώ και αιώνες στην διάρκεια του Βυζαντίου, που εάν δεν το περιφρονούσαν τόσο οι διαφωτισμένοι συμπολίτες, θα τα ήξεραν.

Άγιος Γεώργιος. Έργο του Γιώργου Κόρδη*. Αυγοτέμπερα σε ξύλο.

Περί Τέχνης.

Πέτρος Παπαποστόλου 

Πολλοί φίλοι μού ζητούν να τοποθετηθώ και να καταθέσω απόψεις αναφορικά με τα εκτρώματα που εκτέθηκαν στην Εθνική Πινακοθήκη. Η "σαγήνη του αλλόκοτου", και μόνο ως τίτλος αυτής της έκθεσης, αποτελεί μία λεκτική φανφάρα, από τη στιγμή που το αλλόκοτο δεν μπορεί να σαγηνεύσει την καλαισθητική μας κριτική ικανότητα. Το αναστοχαστικό αίσθημα του ανθρώπου "σαγηνεύεται" ( -"μαγεύεται", "γοητεύεται", πιάνεται στο δίκτυ της αρχαίας "σαγάνης"/ "σαγήνης"- ) μονάχα από εκείνο που αξιολογεί ως "Ωραίο". Το αλλόκοτο μάς σοκάρει. Δεν μας σαγηνεύει. 

Από την αρχή θα ξεκαθαρίσω ότι δεν είμαι υπέρ της βίαιης αντίδρασης απέναντι σε κάτι που δεν μας αρέσει. 

Δεν μου αρέσει; Δεν ασχολούμαι μαζί του. 

Αυτό που δεν μας αρέσει, βεβαίως και μπορεί να είναι προϊόν Τέχνης. Αυτό όμως που εκτίθεται στην Εθνική Πινακοθήκη δεν μπορώ να το συμπεριλάβω στην έννοια της "Τέχνης". Και, φυσικά, δεν μου αρέσει. Δεν μου αρέσει, όχι μόνο επειδή δεν καλύπτει το καλαισθητικό μου κριτήριο, αλλά διότι με προσβάλλει.

Ας ξεκινήσω με κάποιον τρόπο και ας διερωτηθώ: Τί να εκφράσω; Την απέχθεια ή την αδιαφορία μου; Να χάσω χρόνο για να καταθέσω έναν δομημένο λόγο, ο οποίος θα αιτιολογεί το γιατί η σαχλαμάρα είναι σαχλαμάρα και δεν είναι αριστούργημα;

Ευγ. Σαρηγιαννίδη : Μια ψυχολόγος για τα "νέα ευαγγελικά" στην Εθνική Πινακοθήκη

Γράφουν και ξαναγράφουν για τα νέα "ευαγγελικά" στην Εθνική Πινακοθήκη, εκεί φτάσαμε ως κοινωνία , βολικό για το σύστημα, τις εξουσίες, άγνωστους βουλευτές, καλλιτέχνες και νομικούς με στασίδι στη τηλεόραση, ομού μετά κάποιων άλλοτε "συνδικαλιστών" της αστυνομίας, αλλά και της ιατροδικαστικής που έχουν καταστεί "εθνικοί ειδικοί σχολιαστές" για "πάσα νόσον και μαλακίαν (με την αρχαία σημασία του όρου παρακαλώ πολύ την λογοκρισία του σουσουδισμού). 

Κι όμως επειδή το θέμα άγεται πλέον στην ψυχανάλυση, που είναι το νέο "εθνικό μας σπορ" στα όρια της "ενσυναίσθησης" μέχρι έμετου ενηλίκων (το έχουμε παραξεφτιλίσει με τον όρο για κάθε δράση") ο 98.4 σας παραπέμπει στο εξόχως εύστοχο στα βασικά του σημεία το σκεπτικό της Ευγενίας Σαρηγιαννίδη , ψυχολόγου και επιστημονικής διευθύντριας του Δικτύου Psy-Counsellors, που έγραψε άρθρο με τίτλο “Το σκατό του καλλιτέχνη” μ ε αφορμή το επεισόδιο στην Εθνική Πινακοθήκη . Χωρίς άλλο σχόλιο η κ. Σαρηγιαννίδη απλά διαβάζει στη συχνότητα το άρθρο της . 

Η "Τέχνη" των Ατάλαντων...

Του Θανάση Κ. 

Ας ξεκινήσουμε με αυτά που όλοι συμφωνούμε:

Η Τέχνη ΔΕΝ δέχεται λογοκρισία και ΔΕΝ ανέχεται βανδαλισμούς!

Τελεία και παύλα.

 

* Με αυτή την παραδοχή δεν τελειώνουν τα προβλήματα, όμως. 

Μόλις αρχίζουν...

Για παράδειγμα, ενώ λέμε ότι η Τέχνη δεν μπορεί να λογοκρίνεται, οφείλουμε ταυτόχρονα να παραδεχθούμε ότι έχουμε ΗΔΗ αποδεχθεί "περιορισμούς" στην "καλλιτεχνική έκφραση":

-- Για παράδειγμα, δεν διανοείται κανείς - για την ακρίβεια δεν τολμάει - να προσβάλει τα θρησκευτικά σύμβολα του Ισλάμ, ακόμα και σε Χριστιανικές κοινωνίες.

Η Μουσουλμανική θρησκεία αρνείται την "εικαστική απεικόνιση" του Προφήτη. 

Είναι "ασυγχώρητη προσβολή" για τους Μουσουλμάνους να δημοσιεύονται σκίτσα του Μωάμεθ. Όχι σκίτσα "μειωτικά". Οποιαδήποτε σκίτσα. 

Κι όταν πριν μερικά χρόνια Δανέζικη εφημερίδα και Γαλλικό περιοδικό δημοσίευσαν τέτοια σκίτσα, έγιναν αιματηρές ταραχές μέσα στην Ευρώπη και ξέσπασαν ακόμα πιο αιματηρές ταραχές σε μουσουλμανικές χώρες! Τόσο που  τελικά ο Πρωθυπουργός της Δανίας να αναγκαστεί να ζητήσει συγγνώμη από τον μουσουλμανικό κόσμο. Και να επιβληθεί ατύπως ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ δημοσίευσης τέτοιων σκίτσων μέσα στην ίδια τη Δύση.

Απαγόρευση που ουδείς τολμάει να παραβιάσει έκτοτε...

* Θα μπορούσε να σκεφτεί κανείς και άλλα παραδείγματα: Όπως ότι είναι αδιανόητο να προβληθούν στις δυτικές κοινωνίες εικαστικά "δημιουργήματα" με ναζιστικά σύμβολα. Ή αν προβάλλουν "θετικά" τον Ναζισμό, τον Σταλινισμό, το Ολοκαύτωμα ή δυσώνυμα ιστορικά πρόσωπα όπως ο Χίτλερ, ο Στάλιν, ο Πόλ Πότ κλπ. 

Η να προβάλλουμε δημιουργίες εμπνευσμένους από τους Σάτυρους που βίαζαν ανυποψίαστες κόρες, ή από τα κατορθώματα του Πρίαπου (Λατινικά, Μutinus), που επιχείρησε να βιάσει την Λωτίδα. Το θέμα ιδιαίτερα δημοφιλές στους Ρωμαϊκούς χρόνους, και με πολλές εικαστικές απεικονίσεις σε αγγεία και ψηφιδωτά, σήμερα θεωρείται "απεχθές". Και δικαίως...

«Το σκατό του καλλιτέχνη»: Μια καλλιτεχνική σάτιρα

Ευγενία Σαρηγιαννίδη

Ήμουν δευτεροετής φοιτήτρια όταν ο αείμνηστος Καθηγητής Φιλοσοφίας και Αντιπρύτανης Αιμίλιος Μεταξόπουλος σε ένα από τα τελευταία του μαθήματα στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, μιλώντας μας για την φιλοσοφία της Τέχνης, είχε δώσει το παράδειγμα της περίφημης έκθεσης «Το σκατό του Καλλιτέχνη».

Πράγματι, το 1961, ένας νεαρός Ιταλός καλλιτέχνης, o Piero Manzoni, παρουσίασε και εξέθεσε το έργο του, που ήταν 90 αριθμημένες και από τον ίδιο υπογεγραμμένες κονσέρβες, κάθε μια 30 γρ., με τα κόπρανά του.

Τότε σκεφτόμουν πως όλοι οι υπόλοιποι πλην των Ελλήνων θα μπορούσαν να αναφωνήσουν: «Τι πρωτότυπη δημιουργία! Τι ρηξικέλευθη ιδέα! Η τέχνη χωρίς όρια! Να τι διευρύνει τα όρια της τέχνης!» και άλλα παρόμοια, προοδευτικά «φιλότεχνα». Η λαϊκή ελληνική θυμοσοφία όμως, που ήξερε να σατιρίζει τα πάντα, χωρίς να παραλείπει να σέβεται ότι θεωρούσε καλώς ή κακώς αξιοσέβαστο, γνωρίζοντας πως δεν πρέπει να διαβεί το στάδιο της ύβρεως, πρωτοπόρος στο θέμα, ως γνωστόν ισχυριζόταν ανέκαθεν πως «ο καλύτερος καλλιτέχνης είναι ο κ…..λος της κατσίκας, διότι φτιάχνει τα κόπρανά του ολοστρόγγυλα» - και μάλιστα, χωρίς διαβήτη.

Ο θρησκόληπτος βάνδαλος και οι βλαχοκοσμοπολίτες βέβηλοι

ΑΠΕ-ΜΠΕ/ΕΘΝΙΚΗ ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ - ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΣΟΥΤΣΟΥ/STR

ΠΑΠΑΜΙΧΑΗΛ ΓΙΑΝΝΗΣ

Η δημοκρατική κοινή γνώμη, θρησκευόμενη, σκεπτικιστική ή ομολογουμένως άθεη, δεν ενοχλήθηκε μόνο από την προσβολή στα ιερά σύμβολα της χριστιανικής πίστης από τα εκθέματα του κυρ-Χριστόφορου (;!) στην εθνική πινακοθήκη. Ενοχλήθηκε πολύ περισσότερο από την φανατική και κρατικά, επίσημα ενορχηστρωμένη σταυροφορία των νέων θρησκόληπτων της πολιτικής θρησκείας του δικαιωματισμού και της κουλτούρας της συμβολικής αποδόμησης.

Ενοχλήθηκε με άλλα λόγια από τα εχθροπαθή, ρατσιστικώς οικειόφοβα, μονομερώς χριστιανόφοβα, στερεότυπα της καθεστωτικής πολιτικής ορθότητας που προβάλλονται από τους δήθεν πεφωτισμένους “αντισκοταδιστές” του διαδικτύου και του τηλεοπτικού συρμού ως τα μόνα αποδεκτά, ιερά και απαραβίαστα αξιακά ορόσημα της απεριόριστης ατομικής ελευθερίας του “καθενός” να γελοιοποιεί και να εξευτελίζει τα εθνικά, τα θρησκευτικά, τα ηθικο-πολιτικά σύμβολα, μαζί με τις μαγευτικές, παρηγορητικές, μυστηριακές και παράλληλα ορθολογικές παραδόσεις που συνέχονται ιστορικά σε ένα βιωματικά αδιαίρετο σύνολο.

Άλλοτε βανδαλίζοντας χωρίς συνέπειες το άγαλμα του Κολοκοτρώνη, άλλοτε βεβηλώνοντας, συνήθως χωρίς αντιδράσεις, τόσο τις θρησκευτικές πεποιθήσεις της πλειοψηφίας του ελληνικού λαού, όσο και την αισθητική παράδοση που μας κληροδότησαν – όχι μόνο άριστοι λαϊκοί αγιογράφοι και ζωγράφοι, αλλά και πολλοί σκεπτικιστές – ενδεχομένως και άθεοι νεοέλληνες διανοούμενοι λογοτέχνες και ποιητές, η ελληνική κοινωνία, όπως και πολλές άλλες δυτικές κοινωνίες, δέχεται αναφανδόν μια συντονισμένη εσωτερική επίθεση, όχι μόνο από τα πολύμορφα σύγχρονα ιερατεία του δικαιωματισμού, αλλά και τους πολυπληθείς πλέον θρησκόληπτους πιστούς τους.

Τσάμπα μάγκες

Με αφορμή το ακτιβιστικό επεισόδιο στην Εθνική Πινακοθήκη, επιτρέψτε μου να εκφράσω την γνώμη μου σχετικά με την υποτιθέμενη ελευθερία των καλλιτεχνών, την λογοκρισία και δυστυχώς κάποιο βαθμό υποκρισίας που μας διακατέχει. Δεν ξέρω ποια ήταν τα πραγματικά κίνητρα του βουλευτή που προκάλεσε φθορά στα έργα του Χριστόφορου Κατσαδιώτη. Αυτό που ξέρω όμως είναι ότι ως καλλιτέχνες βιώνουμε μια βαθειά παρακμή, ακολουθώντας τη γενικότερη κοινωνική τάση και κατάσταση..! Είναι πάντως απορίας άξιον, πώς τα έργα του κ. Χριστόφορου Κατσαδιώτη φτάνουν να εκτεθούν σε ένα τόσο σημαντικό κρατικό ίδρυμα όπως είναι η Εθνική Πινακοθήκη.

Είναι γνωστή από χρόνια η αντίθεση προς την «κατεστημένη» ιστορική αντίληψη που αφορά τη μικρή και φτωχή μας πατρίδα, ως προς τα ζητήματα ταυτότητας, όπως είναι η πνευματική και θρησκευτική συνείδηση, αλλά και η αίσθηση του ανοίκειν σε μία κοινότητα και ένα λαό με συγκεκριμένα εθνικά χαρακτηριστικά. Δυστυχώς η αναθεωρητική αυτή αντίθεση δεν δέχεται τη συζήτηση με την σοβαρή υποστήριξη της «ηρωικής» ή «συντηρητικής» πλευράς των συμβάντων και γεγονότων, αλλά προτιμά να βρίσκει τρόπους να εκθέτει την άποψη της σε πανεπιστήμια και κρατικά ιδρύματα όπως η Εθνική Πινακοθήκη, αποφεύγοντας με κάθε τρόπο την αντιπαράθεση με τους γνωρίζοντες την ιστορία, και, ακόμη χειρότερα, με αντίθεση προς το λαϊκό αίσθημα. Βεβαίως, με τα χρόνια το λαϊκό αίσθημα μειώνεται, αρρωσταίνει, και αποτραβηγμένο στον όλο και πιο δύσκολο αγώνα της επιβίωσης, συχνά ξεχνάει που βρίσκονται τα παιδιά του, και σε ποια χέρια έχει παραδώσει την εκπαίδευση και την μόρφωση τους. Δείχνει όμως αυτή η αναθεωρητική ομάδα, να χαίρεται ιδιαιτέρως όταν κάποιοι αντιδρούν κάπως σπασμωδικά και επεισοδιακά στην υποτιθέμενη προοδευτική αντίληψη. Ίσως γιατί ο ακτιβισμός, ως πιο «πρωτόγονη» μορφή έκφρασης μας ταιριάζει καλύτερα..!

Καταντώντας την τέχνη ύβρη

από Κατερίνα Αθηνιώτη-Παπαδάκη

«Ο Θεός είναι νεκρός», έγραψε ο Νίτσε στη «Χαρούμενη επιστήμη» του. «Ο Θεός παραμένει νεκρός. Κι εμείς τον σκοτώσαμε». Ως φυσική συνέπεια αυτής της δολο-φονίας καταλήξαμε στις μέρες μας να διαπιστώνουμε τον απανθρωπισμό του ανθρώπου. Και αφού προ πολλού με την προβιά του μοντέρνου κηδεύαμε την τέχνη που εξανθρωπίζει, έφτασε και η ώρα να κηδέψουμε και την τέχνη που αγιάζει τον άνθρωπο.

Σηπτική σκιά ρίχνει η Εθνική Πινακοθήκη μέσω της έκθεσης με τίτλο «Η Σαγήνη του Αλλόκοτου» στους αυριανούς πολίτες μας καθώς οι εκπαιδευτικές επισκέψεις θα αλλοτριώσουν το εν ιερά «εικόνι διαπορευόμενο» έθνος μας.

Εύστοχη κριτική για την σημασία της καθόλου τυχαίας προκύπτουσας ύβρεως θα βρείτε στην Πολιτεία του Πλάτωνα (στίχοι: 401b-403c. Μεταφ. Ν.Μ. Σκουτερόπουλος 2002). Σε όσα θα διαβάσετε το μόνο που μπορεί να προστεθεί είναι ένα λεπτό σιγής ως ένδειξη πένθους για τη θανατηφόρο πλεύση της πολιτείας μας.

ΕΠΟΧΕΣ και εποχές - ΘΗΣΑΥΡΟΙ και "θησαυροί"!

ΕΠΟΧΕΣ και εποχές 

ΘΗΣΑΥΡΟΙ και "θησαυροί"!

Τασιόπουλος Γιώργος 

Πάνω η “Παναγιά της Νίκης”. Η διάσημη εικόνα που ζωγράφισε ο Γιάννης Τσαρούχης στο μέτωπο το 1940.

Κάτω η εικαστική έμπνευση που εκθέτεται στην Εθνική Πινακοθήκη του καταξιωμένου έλληνα χαράκτη Χριστόφορου Κατσαδιώτη. Προτού αφοσιωθεί στην τέχνη του, διέγραψε μια λαμπρή πορεία 15 ετών στον χώρο της δημοσιογραφίας.

___________

Σύμφωνα με την αυτοπαρουσίαση της Εθνικής Πινακοθήκης στην ιστοσελίδα της διαβάζουμε:

"...Η Εθνική Πινακοθήκη ιδρύθηκε στις 10 Απριλίου 1900 με νόμο ο οποίος προέβλεπε και θέση εφόρου του Ιδρύματος. Στη θέση αυτή διορίστηκε ο γνωστός ζωγράφος Γεώργιος Ιακωβίδης. 

Στις 28/6/1900 θεσμοθετήθηκε και ο κανονισμός λειτουργίας της.

Αποτελεί το θησαυροφυλάκιο της νεότερης ελληνικής καλλιτεχνικής δημιουργίας...

Ο Διευθυντής, που έχει την ευθύνη του καλλιτεχνικού και μουσειολογικού προγραμματισμού, διορίζεται από τον Υπουργό Πολιτισμού με πενταετή θητεία, που μπορεί να ανανεώνεται...

Ο Θεός ως Κοινωνία: Η Άποψη του Durkheim και το Ζήτημα της Βλασφημίας

Γράφει ο Ανδρέας Σταλίδης.

[Το άρθρο γράφτηκε με αφορμή το περιστατικό στις 10 Μαρτίου 2025, όπου ο βουλευτής της Νίκης κ. Νίκος Παπαδόπουλος προκάλεσε αναστάτωση στην Εθνική Πινακοθήκη με αφορμή τον πίνακα της εικόνας αυτής, και άλλους παρόμοιους]

Ο Émile Durkheim, ένας από τους θεμελιωτές της κοινωνιολογίας, στο έργο του The Elementary Forms of Religious Life (1912) υποστήριξε ότι η θρησκεία δεν είναι απλώς ένα σύστημα πεποιθήσεων για το υπερφυσικό, αλλά πρωτίστως ένας κοινωνικός θεσμός που εκφράζει και εδραιώνει τη συλλογική συνείδηση μιας κοινωνίας. Η περίφημη φράση του, «Ο Θεός είναι η πεμπτουσία της κοινωνίας» (God is Society, writ large), συμπυκνώνει αυτή την ιδέα: η έννοια του Θείου δεν είναι παρά μια αντανάκλαση της κοινωνίας που το δημιούργησε, αποδίδοντάς του τα χαρακτηριστικά που θεωρεί ύψιστης σημασίας.

Το Ιερό ως Συνεκτικός Ιστός της Κοινωνίας

Για τον Durkheim, κάθε κοινωνία διακρίνει μεταξύ του ιερού (sacred) και του κοσμικού (profane). Το ιερό δεν αφορά μόνο τις θεότητες και τα θρησκευτικά σύμβολα, αλλά κάθε τι που αποκτά υπερβατική σημασία για τη συλλογικότητα – από σημαίες και εθνικά μνημεία μέχρι κοινωνικές αξίες και θεσμούς. Ο ίδιος, αν και δηλωμένος άθεος, αναγνώριζε ότι οι ιερές αξίες αποτελούν τον θεμέλιο λίθο της κοινωνικής συνοχής. Η προσβολή αυτών των αξιών δεν είναι απλώς μια ατομική πράξη, αλλά μια ενέργεια που διαρρηγνύει τη συλλογική τάξη.

Η Βλασφημία ως Πρόκληση προς την Κοινωνία

Στη σύγχρονη εποχή, η βεβήλωση του ιερού – είτε πρόκειται για θρησκευτικά σύμβολα είτε για εθνικά και πολιτιστικά σημεία αναφοράς – παρουσιάζεται συχνά ως «ελευθερία της έκφρασης». Καλλιτέχνες και ακτιβιστές ισχυρίζονται ότι έχουν το δικαίωμα να προκαλούν, να αποδομούν και να αμφισβητούν κάθε τι που θεωρείται ιερό. Ωστόσο, αν δεχτούμε την ανάλυση του Durkheim, τέτοιες ενέργειες δεν είναι απλώς ατομικές πράξεις διαμαρτυρίας, αλλά πλήγματα στον ίδιο τον κοινωνικό ιστό. Η θρησκευτική πίστη, όπως και κάθε άλλη συλλογική πίστη (πατριωτισμός, ανθρώπινα δικαιώματα, δημοκρατία), δεν είναι απλώς μια ατομική υπόθεση – αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης δομής που εξασφαλίζει την κοινωνική συνοχή.

Όταν η ελευθερία της έκφρασης μετατρέπεται σε μέσο για να βεβηλωθούν τα θεμέλια πάνω στα οποία μια κοινωνία έχει οικοδομηθεί, τότε προκύπτει το ερώτημα: μήπως αυτό δεν είναι τόσο μια πράξη ελευθερίας, αλλά μια πράξη κοινωνικής αποδόμησης; Ο Durkheim θα μας προειδοποιούσε ότι η κατάρρευση των ιερών δεν αφήνει πίσω της ελευθερία, αλλά χάος.

Μαριανίνα Κριεζή

Γεννήθηκα στο Ψυχικό. 

Τα παιδικά μου χρόνια ήταν καλά.

Όταν ήθελα να μιλήσω

μίλαγα με ομοιοκαταληξίες.

Ο πατέρας μου 

δε με πήγε σε ψυχίατρο.

Άρχισε να μου διαβάζει ποιήματα

και να μου βάζει ν' ακούω Βάγκνερ.

Μου διάβαζε Μολιέρο 

και όταν του έλεγα: ''Μπαμπά 

δεν καταλαβαίνω τίποτα'', μου 'λεγε 

''Δεν πειράζει, 

ακούς τη μουσική της γλώσσας.''

Ήθελα να γίνω ηθοποιός αλλά 

δεν έγινα γιατί - κάθε φορά που το

ανέφερα - λιποθυμούσε η μάνα μου.

Πέρασα στη Φιλοσοφική. 

Παρακολούθησα δύο χρόνια.

Δεν άντεξα παραπάνω.

Συνέχισα στη Σχολή Καλών Τεχνών.

Σκηνογραφία.

Έφυγα για το Παρίσι 

όπου έκανα σχέδιο υφάσματος. 

Η εικονογραφία της Ορθόδοξης Εκκλησίας και ο σύγχρονος πολιτισμός των εικόνων

«Η εικονογραφία της Ορθόδοξης Εκκλησίας και ο σύγχρονος πολιτισμός των εικόνων», 

3ο Παράλληλο Εργαστήριο

 Αναστάσιος Ντούρος, Διευθυντής της Αγιορειτικής Εστίας Θεσσαλονίκης. 

Η λειτουργία της Εικόνας ως τρόπος επαναπροσδιορισμού του σύγχρονου μεταμοντέρνου πολιτισμού Γεώργιος Φουστέρης, Επίκουρος Καθηγητής Βυζαντινής και Μεταβυζαντινής Τέχνης στην Ανώτατη Εκκλησιαστική Ακαδημία Αθηνών. 

Η Εικόνα: από σημείο αναφοράς μίας κυρίαρχης πνευματικότητας στο περιθώριο ενός εικονοκρατούμενου κόσμου χωρίς ταυτότητα Γιώργος Κόρδης, Ζωγράφος-Εικονογράφος, τ. Επίκουρος Καθηγητής του Τμήματος Θεολογίας του ΕΚΠΑ. 

Ο Ρυθμός και η οικουμενικότητα του εικαστικού εικονογραφικού γεγονότος Μάρκος Καμπάνης, Ζωγράφος-Εικονογράφος.

 «Ιερή» τεχνοτροπία και σύγχρονη τέχνη Δήμος Αβδελιώδης, Σκηνοθέτης. 

Ποια είναι η σημασία και η αξία των ιερών εικόνων στο σήμερα; Όλια Λαζαρίδου, Ηθοποιός και σκηνοθέτις.

 Η παράδοση και η σχέση μας μαζί της. Νίκος Αναγνωστόπουλος, Σκηνοθέτης. 

Θεοφάνης ο Έλληνας, «Αναζητώντας τη χαμένη ζωγραφιά» Νεριτάν Ζιντζιρία, Σκηνοθέτης. 

Φως: Η αρχιτεκτονική της μνήμης

ΠΗΓΗ:https://youtu.be/Z_au6hUHY1w?si=zk89PMsnE_6yyFP9
Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com

ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗ- ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΝΕΩΤΕΡΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

Ιωάννης Μάζης, Ομότιμος Καθηγητής ΕΚΠΑ

 

-Γιώργος Κοντογιώργης, Ομότιμος Καθηγητής Παντείου

«Η Θυσία» του Αndrei Tarkofsky (Σωτ. Γουνελάς- Κων. Μπλαθρας)

Aπό την μέσα εκδήλωση του Κέντρου Τέχνης και Ψυχοθεραπείας «Μιλώντας για τον Έρωτα και τον Θάνατο στην ζωή και στην τέχνη», η οποία διοργανώθηκε στο πλαίσιο της δράσης «Επικοινωνία με τον κόσμο» και φιλοξενήθηκε στο Ίδρυμα Β & Μ Θεοχαράκη.

🎬 Ενότητες:
00:00​ Δημήτρης Κυριαζής
01:15​ Σωτήρης Γουνελάς
29:49​ Κώστας Μπλάθρας

ΠΗΓΗ:https://youtu.be/pQoMP0xe7k4?si=YyJ-o_oZ3sRN21Zy
Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com

Αντρέι Ταρκόφσκυ – Ο Άμλετ της Αγίας Ρωσίας

από Κώστας Χατζηαντωνίου 

13 Ιανουαρίου 2017

«Τι έχω λησμονήσει άραγε; Λησμόνησα το θάνατο.

Ποιον ονειρεύτηκα άραγε; Ονειρεύτηκα το θάνατο».

[23 Ιουλίου 1979. Σημειώσεις διασχίζοντας την Ιταλία].

Η έξοδος από το φωτεινό σκοτάδι της κινηματογραφικής αίθουσας στο σκοτεινό φως της καθημέρας, είναι συνήθως επιστροφή από τον μύθο στην πραγματικότητα. Όσοι από εμάς έζησαν τον ιδεολογικό αναβρασμό της δεκαετίας του 1980 και την πρώτη συνειδησιακή κρίση της ελλαδικής μεταπολίτευσης, θυμούνται με συγκίνηση τις προβολές της Νοσταλγίας (1983) και της Θυσίας (1986) και βέβαια την έκδοση του Μαρτυρολογίου (1990). Δεν ήταν μόνο ότι έφερναν το πάθος της σλάβικης ψυχής και το βάθος της ρώσικης σκέψης από τα μυθικά δάση του βορρά που η βία του σοβιετικού ορθολογισμού δεν είχε κατορθώσει να υλοτομήσει. Δεν ήταν μόνο ότι απεικόνιζε έξοχα αυτό που φαίνεται (πιο ειδικοί θα μιλήσουν γι’ αυτό πληρέστερα) ή εξέφραζε απλώς κάτι πέραν του κινηματογραφικού αντικειμένου. Ήταν που μιλούσε με τρόπο μοναδικό και καθολικό για το άρρητο επαναφέροντας το ρίγος που μόνο στον Ντοστογιέφσκυ είχαμε νιώσει. Ο ίδιος ο Ταρκόφσκυ το είχε πει: «Στον Ντοστογιέφσκυ μπορεί να περικλείονται όλα όσα θέλω να πραγματοποιήσω εγώ στις ταινίες μου» (Μαρτυρολόγιο, 30-4-1970).

Από τον Ντοστογιέφσκυ στον Ταρκόφσκυ λοιπόν. Γιατί όσες και αν είναι οι διαφορές τους, το πάθος για την αλήθεια και την ομορφιά, είτε τη μορφή έκρηξης λαμβάνει είτε τη μορφή σιωπής, το ίδιο πάθος είναι πάντα.

Μνήμη Αντρέι Αρσένιεβιτς Ταρκόφσκυ / Андрей Арсеньевич Тарковский

από Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης

-28 Δεκεμβρίου 2024

Τι μας κάνει πιο βαθιά ανθρώπινους αν όχι το να μπορούμε να κοιτάμε με μάτια διάπλατα ανοιχτά τη μοίρα μας, που σημαίνει να εξοικειωνόμαστε με το εφήμερο, με τη φθορά, και με του χρόνου την αδυσώπητη ροή; Και πώς το καταφέρνουμε αυτό αν όχι με τη βοήθεια και τη φροντίδα της γνήσιας, ειλικρινούς, γεμάτης αντιφάσεις, όσο το δυνατόν εναρμονισμένες, της τέχνης; 

Ο Αντρέι Ταρκόφσκι ήταν ο σκηνοθέτης εκείνος που πάλεψε λυσσαλέα με τις αντιφάσεις, που αντιμετώπισε θαρραλέα και αντρίκια τον εσωτερικό του διχασμό ανάμεσα στην πνευματικότητα και την ανάγκη να ζεις, να επιβιώνεις σε έναν σκληρά υλικό κόσμο, που μας δώρισε μονάχα αριστουργήματα, λυτρωτικές ανάσες ενόσω ο ίδιος έχανε τη δική του. Εβδομήντα πέντε χρόνια μετά τη γέννησή του και δύο δεκαετίες ύστερα από το μεγάλο του ταξίδι προς τα άστρα, η προσωπικότητα και η τέχνη του Ταρκόφσκι γίνονται όλο και περισσότερο επίκαιρες, και μάλιστα σε μιαν εποχή που μοιάζει να απωθεί τις αλήθειες, να φτιασιδώνει τις μύχιες συγκρούσεις, να λειαίνει και να μετατρέπει τα πάντα σε μιαν επίπλαστη επιφάνεια.

Ο Ταρκόφσκι, δημιουργός της ταινίας «Ο Καθρέφτης» φάνηκε από τα πρώτα του βήματα αποφασισμένος να κάνει κομμάτια τους κόλακες καθρεφτες, να στρέφει τη ματιά του τόσο προς έξω, προς τα σημάδια του χρόνου πάνω σ’ έναν παμπάλαιο τοίχο ή την ποίηση που φιλοξενούν τα νερά ενός ταπεινού, ασήμαντου ρυακιού, όσο και προς τα μέσα, στη βουή και στην αντάρα, στους ψιθύρους και τις μελωδίες, που ταλανίζουν αλλά και πραϋνουν το μυαλό και την ψυχή του ανθρώπου. 

«Τι σημαίνει άραγε η λέξη αλήθεια;» αναρωτιέται στο «Μαρτυρολόγιο», σ’ αυτά τα σπαρακτικά ημερολόγια μιας δεκαπενταετίας. «Ποιο είναι το νόημά της; Πρόκειται για κάτι το τόσο ανθρώπινο ώστε από μια αντικειμενική, εξωανθρώπινη και απόλυτη σκοπιά, να μην υπάρχει κάποιο ισοδύναμό της» (μτφρ. Αλέξανδρος Ίσαρης, εκδ. Ίνδικτος).

Βανδάλισαν το «Τρενοτεχνείο» ,τον χώρο πολιτισμού που είχε δημιουργήσει ο Νίκος Καλογερόπουλος

Το “Τρενοτεχνείο” στην Κυπαρισσία, ο χώρος πολιτισμού που δημιούργησε με μεράκι ο Νίκος Καλογερόπουλος βανδαλίστηκε από αγνώστους.

Το απόγευμα της παραμονής των Χριστουγέννων, ο Νίκος Καλογερόπουλος ήρθε αντιμέτωπος με την καταστροφή, γεμάτος θλίψη και απορία για το κίνητρο πίσω από την πράξη αυτή, σύμφωνα με τον ιστότοπο eleftheriaonline.gr

Τον βανδαλισμό διαπίστωσε το απόγευμα της παραμονής των Χριστουγέννων ο Νίκος Καλογερόπουλος . Το σοκ μεγάλο αλλά και η απορία του γιατί έγινε στόχος ένας χώρος πολιτισμού .

ΠΗΓΗ:https://www.youtube.com/watch?v=XAkMaHt_Fbc&t=37s

 Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com