Του Βασίλη Λαμπόγλου
Τώρα που ξεμακραίνει η μέρα...
3 χιλιοστά ...
Πόσο μπορεί να απέχει η ζωή απο τον θάνατο?
Η επιβίωση απο τη μνήμη?
Το χάδι απο την Απώλεια¨?
Η Μάνα από το σπλάχνο τηs?
3 χιλιοστά...
Μόλιs τόσο το υπολόγισε ο -ανώνυμοs
σ'εμάs-γλύπτηs και όρισε την άσμιχτη απόσταση μεταξύ τηs ''φεύγουσαs'' Μητέραs και του ''νηπενθούs'' βρέφουs.
Η ''ομιλούσα'' περιγραφή του αγαπημένου Kostas Paschalidis (αφιέρωμα στην Αρχαία Αθήνα -LIFO) συγκινεί...
''Η καθιστή Φιλονόη -στα δεξιά- δέχεται την επίσκεψη της παραμάνας, που της φέρνει το μωρό να την καλημερίσει.
Μια σκηνή που θα μπορούσε να συμβαίνει στις μέρες μας, μια Κυριακή πρωί ή ένα απόγευμα δροσερό του καλοκαιριού.
Όμως δεν είναι έτσι.
Και τα σημάδια του θανάτου είναι φανερά με μια προσεκτική ανάγνωση.
Οι δυο γυναίκες της στήλης δεν απευθύνουν το βλέμμα η μία στην άλλη.
Στην πραγματικότητα δεν συνομιλούν, αλλά κοιτούν το βρέφος ανάμεσά τους.
Το δεξί της χέρι, αντί να ανταποδώσει το άγγιγμα, στρέφεται προς το στήθος της, σε μια στάση κλειστού σχήματος και συστολής.
Η Φιλονόη αρνείται την επαφή, αφήνοντας μια απειροελάχιστη απόσταση μεταξύ των δακτύλων του παιδιού και του δικού της καρπού.
Μια απόσταση τριών χιλιοστών, που δεν είναι ορατή αλλά υπαρκτή και οριστική.
Μια λεπτή και κρίσιμη διαφορά διακρίνεται και στα πρόσωπα των μορφών.
Η παραμάνα είναι συντετριμμένη από τον πόνο του πένθους που διαγράφεται στην έκφρασή της.
Αντίθετα, η Φιλονόη κοιτά το βρέφος αφηρημένα, με παγωμένο και ανέκφραστο τρόπο, χωρίς να συμμερίζεται κανενός είδους πάθος.
Είναι γαλήνια και παγωμένη, επειδή δεν επιτρέπεται στους νεκρούς να νιώθουν τον πόνο των ζωντανών.
Τα χέρια των μορφών συνοψίζουν το ασυμβίβαστο της επικοινωνίας μεταξύ της ζωής και του θανάτου.
Τα χέρια της παραμάνας στηρίζουν τρυφερά το βρέφος σε μια τοξοειδή γραμμή που ξεκινά από τον ώμο της και φτάνει στον λαιμό του μικρού παιδιού, για να συνεχιστεί αμείωτη στο απλωμένο του χεράκι.
Τα χέρια της Φιλονόης απέναντί του σχηματίζουν ένα τρίγωνο, ένα σχήμα κλειστό που αρνείται την επαφή.
Τα ελάχιστα χιλιοστά της απόστασής τους δηλώνουν το χάσμα των δύο διαστάσεων, που θα παραμείνει αγεφύρωτο.
Το χάσμα μεταξύ της ζωής και του θανάτου.
Το ίδιο χάσμα που απεικονίστηκε στην τοιχογραφία της «Δημιουργίας του Αδάμ» στην οροφή της Capella Sistina μεταξύ Θεού και Ανθρώπου.
Η στήλη της Φιλονόης αποτυπώνει το οριστικό κενό δραματικά και διακριτικά, όπως υπαγόρευε η αίσθηση του μέτρου και της ιδιότυπης αξιοπρέπειας των Αθηναίων της Κλασικής Περιόδου απέναντι στον θάνατο.
Στο επίγραμμα της στήλης αναγράφεται:
«Ενθάδε Φιλονόη κείται θυγάτηρ / Σώφρων Ευσύνετος, πάσαν έχουσ' αρετήν».
Η στήλη της ενάρετης Φιλονόης θα στεκόταν για χρόνια, μπορεί και για αιώνες, πάνω από τον τάφο της, στο πλάι ενός δημόσιου δρόμου, κατά το συνήθειο των αθηναϊκών νεκροταφείων.
Το βρέφος θα μεγάλωσε και θα έγινε άνδρας ή γυναίκα.
Περνώντας μπροστά από το μνήμα της μητέρας του, δεν θα ήταν του δυνατό να μη ρίξει μια ματιά στην κίνηση του βρέφους, στα κλειδωμένα χέρια της μάνας και στα τεράστια τρία χιλιοστά που αποτύπωσαν στο μάρμαρο και στη ζωή του τη μεγάλη απώλεια.''
-Η επιτύμβια στήλη της Φιλονόης, που στέκεται σήμερα στην αίθουσα 18 του Μουσείου (αρ. ευρ. 3790), βρέθηκε στο Ψυχικό το 1937, στη διάρκεια οικοδομικών εργασιών και θεωρείται πως ανήκε σε ένα τοπικό νεκροταφείο.
Η στήλη χρονολογείται περί το 370-360 π.Χ.
Παρουσιάζει μια συνηθισμένη σκηνή για τα μνημεία του είδους αυτού, δηλαδή τη συνάντηση ορισμένων μελών του σπιτιού και τη συνομιλία τους μέσα σε ένα αρχιτεκτονικό πλαίσιο που μιμείται τον οίκο ή ενδεχομένως την είσοδό του, αν κρίνει κανείς από την αετωματική επίστεψη στην κορυφή της στήλης.
Μια συνομιλία σε μια στιγμή της καθημερινότητας, προορισμένη να μνημονεύει εις τον αιώνα ένα από τα εικονιζόμενα πρόσωπα που έφυγε από τη ζωή.
Κάτι που δεν γίνεται εξαρχής κατανοητό, αφού τίποτα στην παράσταση δεν προδίδει τον αποχωρισμό.
Η στήλη της Φιλονόης είναι μία από τις εκατοντάδες σωζόμενες επιτύμβιες στήλες που φιλοτεχνήθηκαν στα αττικά εργαστήρια. Ωστόσο, οι λεπτές και υπαινικτικές διαστάσεις της αφήγησης δεν οφείλονται μόνο στις αξίες και τις αντιλήψεις της Αθήνας του 4ου αιώνα, αφού δεν απαντούν με τον ίδιο τρόπο παντού.
Οφείλονται σε πρωτότυπες ιδέες που εφάρμοσε ο ανώνυμος γλύπτης (να προέκυψαν, άραγε, από τα δικά του βιώματα;) και οι οποίες ενδεχομένως να μην του είχαν ζητηθεί ποτέ από εκείνους που παρήγγειλαν τη στήλη".
-Τώρα που ξεμακραίνει η μέρα...
Και για τη λαχτάρα και τη τρυφερότητα που μαs ''σφιχταγκαλιασε'' χθες...
Και αυτά τα 3 χιλιοστά...
Μακάριοι όσοι δεν τουs λογίζονται.
Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.