Τα τρία στάδια της πνευματικής ανάπτυξης του ανθρώπου

από π. Γεώργιος Λέκκας

Παιδική ηλικία, εφηβεία και ενηλικίωση συνιστούν τρία διακριτά στάδια στην πνευματική ανάπτυξη του ανθρώπου.

«Παιδί» από πνευματική άποψη είναι ο άνθρωπος που ζει με κέντρο τον εαυτό του. Προβάλλει τις ανάγκες του στους άλλους, τον τρέφει η αναγνώριση και ο θαυμασμός τους, αντιλαμβάνεται το κάθε τι και τους πάντες ως μέσο για την αυτοσυντήρησή του και φοβάται την μοναξιά περισσότερο απ’ όσο φοβούνται τα παιδιά μες στο σκοτάδι. Ο φανατισμός είναι κατεξοχήν σύμπτωμα της ανωριμότητας αυτού του είδους.

Η πνευματική παιδικότητα είναι μια μορφή αυτισμού. Συνιστά αδυναμία επικοινωνίας με τον άλλον, ο οποίος, ως απλή προέκταση του εαυτού μου, στην πραγματικότητα είναι σαν να μην υπάρχει ή μάλλον, για να είμαστε πιο ακριβείς, υπάρχει μόνο ως αναλώσιμος. Για όποιον είναι ακόμα πνευματικά παιδί, ο μόνος άνθρωπος είναι ο ίδιος, όλοι οι άλλοι είναι απλώς ανθρωποειδή. Μπορεί, έτσι, να τους θυσιάζει δίχως τύψεις στον βωμό της αυτοσυντήρησής του, αφού δεν του είναι παρά μόνο αναγκαία μέσα για την διαιώνιση της ανωτερότητάς του.

Στην πνευματική εφηβεία μπαίνει κανείς από τη στιγμή που αρχίζει να αναγνωρίζει τον άλλον ως ισάξιό του. Η ανακάλυψη της αξίας του άλλου συνήθως προϋποθέτει την επώδυνη εμπειρία του έρωτα. Ο ερωτευμένος μαθαίνει την αξία του άλλου την στιγμή που συνειδητοποιεί πως ο ίδιος δεν είναι τίποτα χωρίς εκείνον. Για τον ερωτευμένο ο άλλος δεν είναι πλέον μέσο για την διαιώνιση της ανωτερότητάς του, αλλά ισότιμος συνάνθρωπός του που μπορεί να έχει μάλιστα πάνω του εξουσία ζωής και θανάτου.

Ο πνευματικά «έφηβος» ξέρει να ακούει τον συνάνθρωπό του, να διαλέγεται μαζί του, να μαθαίνει από αυτόν και τελικά να τον αγαπά όχι λιγότερο απ’ όσο τον εαυτό του. Επιθυμεί να είναι μέλος μιας κοινωνίας τουλάχιστον ισάξιων μαζί του άλλων και αναγνωρίζει σε αυτήν την κοινωνία την ανώτερη δυνατή μορφή ανθρωπίνου βίου. Το μοίρασμα είναι η κατεξοχήν εκδήλωση πνευματικής εφηβείας.

Πνευματικά «ενήλικας» είναι εκείνος που ζει όχι απλώς για να αρέσει στον όποιον άλλο αλλά σ’ αυτόν τον ίδιο τον Θεάνθρωπο Χριστό. Ο Θεάνθρωπος Ιησούς αναδημιούργησε την ανθρώπινη φύση μετά του Πατρός και του Παναγίου Πνεύματος (Γρηγορίου Παλαμά, Συγγράμματα, Λόγοι Αποδεικτικοί Β΄, Θεσσαλονίκη, 1988, σ. 95), ώστε κάθε άνθρωπος να μπορεί να γίνει χάριτι ό,τι ο ίδιος ο Θεάνθρωπος Ιησούς είναι κατά φύσει. Για τον ενήλικα πνευματικά άνθρωπο ο Χριστός είναι ο κατεξοχήν αληθινός του εαυτός. Επιθυμεί να πεθάνει μέχρι μυελού οστέων ώστε να ζει όλος και, ει δυνατόν, μόνο δια του Χριστού. Ο ενήλικας κατά Χριστόν τους αγαπάει όλους και επιθυμεί να υπηρετεί σε όλους την αγάπη του Χριστού που μας αγκαλιάζει όλους.

Η κατά χάρη θεανθρωποίηση του ανθρώπου είναι συνήθως επώδυνη και μακροχρόνια διαδικασία – σάμπως κανείς να αλλάζει δέρμα. Οι αντιστάσεις που κινητοποιούνται είναι τεράστιες αλλά η Θεία Βοήθεια τις ισοπεδώνει όλες σαν να είναι από χαρτί. Η ζωή του πνευματικά ενήλικου συνοψίζεται τότε σε «ευχαριστώ, συγνώμη, παρακαλώ». Ευχαριστεί τον Χριστό για τα πάντα, επιθυμεί να συγχωρεθεί ως ανάξιος του Χριστού κατά πάντα και Τον παρακαλεί για τα πάντα όπως Αυτός μετά του Πατρός και του Παναγίου Πνεύματος προαιωνίως τα θέλησε. Ο Χριστός είναι τώρα ο μεγάλος αγαπημένος όχι γιατί ο άνθρωπος είναι άξιος να Τον αγαπά αλλά γιατί ο Ίδιος μάς γνωρίζει τον εαυτό Του ως απόλυτη αγάπη που μάς επιθυμεί παρά το σκοτάδι μας.

Τα στάδια της πνευματικής ανάπτυξης του ανθρώπου δεν αντιστοιχούν αναγκαστικά στα στάδια της ψυχο-σωματικής του ανάπτυξης. Πολλές είναι οι περιπτώσεις αγίων ανδρών και γυναικών που υπήρξαν πνευματικά ενήλικοι κιόλας από τα γεννοφάσκια τους, όπως ακόμα περισσότερες μοιάζει να είναι οι περιπτώσεις πνευματικής νηπιότητας που δεν ξεπεράστηκε ποτέ.

Κυριακή Β΄ Νηστειών, 12.3.2023.


Ο Πρωτοπρεσβύτερος Δρ. Γεώργιος Λέκκας είναι κληρικός της Ιεράς Μητροπόλεως Βελγίου.

Η εικόνα: Σταυρούλας Μητσάκου, «Εγώ ειμί»

ΠΗΓΗ:https://antifono.gr/ta-tria-stadia-tis-pnevmatikis-anaptyxis-tou-anthropou/?utm_source=rss&utm_medium=rss&utm_campaign=ta-tria-stadia-tis-pnevmatikis-anaptyxis-tou-anthropou
Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com