O Γκυ Ντεμπόρ των ημερών μας και το… «οξυγόνο»!

«Το θέαμα είναι το κεφάλαιο σε τέτοιο βαθμό συσσώρευσης ώστε μετατρέπεται σε εικόνα».

του Δημήτρη Γιαννάτου

Ίσως, ο Έρνεστ Γκυ Ντεμπόρ, να είναι ένας από τους λίγους διανοητές, η σκέψη των οποίων επιβεβαιώνεται στις μέρες μας, τόσο δραματικά. Τα βασικά στοιχεία των κειμένων του, μας βοηθάνε να αναλύσουμε και να φωτίσουμε τη συγκυρία που ζούμε. Ιδιαίτερα, οι δυο κορυφαίες έννοιες της θεωρίας του, το Θέαμα και το Εμπόρευμα, (η Εικόνα και η Αγορά θα λέγαμε λίγο πιο απλοϊκά), τα οποία είναι πρωταρχικά στοιχεία του νεωτερικού τρόπου οργάνωσης των κοινωνιών και της πολιτικής κυριαρχίας, διευκολύνουν την κατανόηση της πολύπλοκης πραγματικότητας που ζούμε. 

Το Κεφάλαιο και το Εμπόρευμα ως Θέαμα πια, ακολουθούν τη διαδρομή που όρισε ο Μάρξ για τη νεκρή εργασία, σε σχέση με τη ζωντανή εργασία που είναι οι εργαζόμενοι. Το Θέαμα είναι μια νεκρή επικοινωνία, μια αναπαράσταση που γίνεται πτώμα, ένας ψευδοκόσμος. Είναι επίσης μια κοσμοθέωρηση, μια αντίληψη του κόσμου που ζούμε μέσα από την θεώρηση του, ως αντι-κείμενο, με τη μορφή της Εικόνας και των συμβολισμών της.

 Το Θέαμα γίνεται το συνολικό Νόημα, «είναι ο Ήλιος που δε δύει ποτέ στην αυτοκρατορία της σύγχρονης παθητικότητας. Καλύπτει όλη την επιφάνεια του κόσμου και κολυμπά απεριόριστα μέσα στην ίδια του τη δόξα«, όπωός λέει ο Ντεμπόρ. Και ας μην ξεχνάμε, ότι ο Ήλιος, είναι ένα πανάρχαιο συμβολικό αρχέτυπο, που εκφράζει την Βασιλεία-Εξουσία.

Πάμε λίγο πίσω, για να έρθουμε στις μέρες μας. Ο Ντεμπόρ το 1967 διέκρινε δυο σχετικά ανταγωνιστικές, αλλά και αλληλοδιαδεχούμενες μορφές, της «θεαματικής» Εξουσίας: την συγκεντρωμένη και την διάχυτη. Η συγκεντρωμένη, όριζε την θεαματική Εικόνα ενός «δικτάτορα», μιας αυταρχικής/συγκεντρωτικής προσωπικότητας ως ιδεότυπο της Εξουσίας, οι συμπεριφορές του οποίου διαχέονται και αναπαράγονται σε κάθε στιγμή της καθημερινής ατομικής ή κοινωνικής ζωής. Ναζισμός και Σταλινισμός, είναι το αντιπροσωπευτικό πολιτικό αποτύπωμα της συγκεντρωμένης Θεαματικής εξουσίας και κοινωνίας. Είναι η μορφή ενός  «ολοκληρωμένου» ασφυκτικού συγκεντρωτισμού, αν τον περιγράφαμε με έναν πιο παραδοσιακό τρόπο σκέψης.

Ρυθμίσεις απορρήτου

Στον αντίποδα, έχουμε τη διάχυτη «θεαματική» Εξουσία. Διάχυτο, είναι το Εμπόρευμα ως προϊόντα, κατά βάση καταναλωτικά, τα οποία είναι διαθέσιμα και σε μεγάλη ποικιλία. Οι «ελεύθεροι» πολίτες, ως καταναλωτές, έχουν την «ελευθερία» και το «δημοκρατικό δικαίωμα» να επιλέξουν ότι επιθυμούν. Εμπόρευμα και Θέαμα, είναι διάχυτα, σε ένα Σούπερ Μάρκετ επιθυμιών και αντικειμένων. Όμως, το ζήτημα του διάχυτου θεαματικού, δεν είναι καθαρά οικονομικό ζήτημα, αλλά τρόπος Εξουσίας και κυριαρχίας. Η διάχυτη Θεαματική Εξουσία, ταυτίστηκε με όλες τις εκφράσεις της Μαζικής Δημοκρατίας. Η μάζα που καταναλώνει και αποφασίζει για οτιδήποτε με τον ίδιο τρόπο, από την αγορά προφυλακτικών, ή την επιλογή ΜΜΕ, μέχρι την ψήφιση των υποψηφίων βουλευτών ως προϊόντων, βαφτίζεται «δημοκρατία». Η ποσότητα καθορίζει την ποιότητα, δηλαδή.

Ο Ντεμπόρ έδινε την πρωτοκαθεδρία στη δημιουργία του «συγκεντρωμένου θεαματικού» στη Γερμανία και τη Ρωσία (Σοβιετική Ένωση), ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες, ήταν η αδιαμφισβήτητη Αυτοκράτειρα του «διάχυτου θεαματικού».

Το 1988, ο Ντεμπόρ προσθέτει στο βιβλίο του, «Σχόλια πάνω στην κοινωνία του Θεάματος» (εκδόσεις Ελεύθερος Τύπος-1988), μια τρίτη μορφή Θεαματικής Εξουσίας, ως σύνθεση και μετεξέλιξη των δυο μορφών που αναφέραμε : «Από τότε συστάθηκε μια τρίτη μορφή, με τον ορθολογισμένο συνδυασμό των δυο προηγούμενων, και πάνω στη γενική βάση της νίκης εκείνης της μορφής που αποδείχτηκε ισχυρότερη, δηλαδή της διάχυτης. Πρόκειται για το «Ενσωματωμένο Θεαματικό…». Αν και ο Γκυ Ντεμπόρ, έβρισκε την εξουσία/κυριαρχία του ενσωματωμένου Θεάματος, σε χώρες όπως η Γαλλία και η Ιταλία, από τότε έχουν αλλάξει πολλά.

Σταδιακά το «Ενσωματωμένο Θεαματικό» ως μορφή Κυριαρχίας, πλημμυρίζει με μικρές διαφοροποιήσεις τον πλανήτη και δεν είναι επικεντρωμένο στις περιπέτειες του δυτικού κατά βάση κόσμου και πνεύματος. Σε Ανατολή και Δύση, Βορρά και Νότο, η «ομίχλη» (ή ο «Ήλιος», αν σας ταιριάζει καλύτερα!) του «Ενσωματωμένου Θεάματος» εξαπλώνεται, κάπου πυκνά και γρήγορα και κάπου αλλού αραιά και πιο ράθυμα. Πότε άμεσα αντιληπτό και πότε υποδόρια ή δρώντας στην αφάνεια, το ενσωματωμένο Θέαμα, ως Εξουσία, είτε κάνει με δύναμη και έμφαση αισθητή την παρουσία του, είτε τρυπώνει στις χαραμάδες του ιδιωτικού και συλλογικού μας βίου. Τα δύο έγιναν ένα. Το ένα συγχωνεύτηκε μέσα στο άλλο.

Το «Ενσωματωμένο Θεαματικό» διαμορφώθηκε μέσα από την ιστορική εξέλιξη βασικών χαρακτηριστικών του δυο προηγούμενων μορφών της Θεαματικής Εξουσίας, τα οποία «εμπλούτισαν» τη νέα «Κοινωνία του Θεάματος» : καθιερώθηκε ο ρόλος των επαγγελματικών συγκεντρωτικών κομμάτων και συνδικάτων στη Αριστερά, αλλά και τη Δεξιά, σχετικά διαδεδομένα δημοκρατικά δικαιώματα, πολυετής μονοπώληση της εξουσίας από 1-2 κόμματα σε εναλλαγή, κατανάλωση και μαζικές δομές παντού, προπαγάνδα και διαφήμιση, αλλά και πολλά προϊόντα και ευκαιρίες, ενώ ταυτόχρονα υπάρχει και μεγάλη δόση αμφισβήτησης της παράδοσης ή κάθε δομής που δεν είναι καινοτόμα και επαναστατική, κ.α.

Το σύστημα είναι ταυτόχρονα και «συγκεντρωμένο» και «διάχυτο». Και έχει την ευχέρεια, να εφαρμόζει και να τραβά στα άκρα πότε τη μια πλευρά του και πότε την άλλη. Πότε καταιγιστικός νεοφιλελευθερισμός και πότε συγκεντρωτικός απολυταρχισμός και έλεγχος. Πότε προάσπιση ατομικών δικαιωμάτων για τα πιο απίθανα ζητήματα και πότε αποκλεισμός, καταστολή και αυταρχισμός. Ας δούμε τι λέει ο ίδιος ο Ντεμπόρ : «Όσον αφορά τη συγκεντρωμένη πλευρά, το διευθυντικό κέντρο έχει γίνει τώρα αθέατο : ποτέ πια δεν τοποθετείται σ’αυτό ένας γνωστός ηγέτης ή μια ξεκάθαρη ιδεολογία. Και όσον αφορά τη διάχυτη πλευρά, η θεαματική επιρροή ποτέ δεν είχε σημαδέψει σε τέτοιο βαθμό το σύνολο των συμπεριφορών και αντικειμένων που παράγονται κοινωνικά».

Η κοινωνία ζητά «Οξυγόνο»!!!

Η σύνθεση των δυο πλευρών της Θεαματικής Εξουσίας, «έκλεισε». Ενσωμάτωσε δηλαδή τα πάντα σ’έναν κύκλο. «Το Θέαμα εισχώρησε σε κάθε πραγματικότητα, ακτινοβολώντας την». Κυριαρχεί παντού και με συνοπτικές διαδικασίες. Ασφυξία. Σε μια τέτοια πλημμυρίδα του «ενσωματωμένου Θεαματικού», η κοινωνία ζητά «Οξυγόνο»!!! Ειδικά, για την ελληνική κοινωνία των τελευταίων 15-20 χρόνων, σε μια χώρα εξαρτημένη από αλλότρια ήθη και συμφέροντα, βουτηγμένη στον παρασιτισμό ιδεών και υπηρεσιών, η εξέλιξη αυτή του Θεάματος ως Εξουσία, είναι μια γκροτέσκα καρικατούρα και γι’αυτό περισσότερο επικίνδυνα τα δεινά της, για τον τόπο και τον λαό μας.

Ρυθμίσεις απορρήτου

Ο Ντεμπόρ περιγράφει τα πέντε κύρια χαρακτηριστικά του «Ενσωματωμένου Θεαματικού» : η αδιάκοπη τεχνολογική ανανέωση, η κρατικοοικονομική συγχώνευση, το γενικευμένο μυστικό, το ψεύτικο που δεν επιδέχεται αντίρρηση, κι ένα διαρκές παρόν.

Τεχνολογική ανανέωση

Η αδιάκοπη τεχνολογική ανανέωση και ειδικά η επιτάχυνση της ψηφιακής τεχνολογίας, τα τελευταία χρόνια, αποτελεί κυρίαρχη πολιτισμική επέμβαση στο πλαίσιο των μεταβιομηχανικών κοινωνιών. Η οποία ξεπερνά το δίπολο συντήρηση-Πρόοδος, ή Αριστεράς-Δεξιάς ή Βορρά-Νότου, Δύσης και Ανατολής.

Εικονική πραγματικότητα, εξ’αποστάσεως επικοινωνία, εργασία και εκπαίδευση, άυλη οικονομία και συναλλαγές, κλπ. Ο φιλόσοφος Θεοφάνης Τάσης, περιγράφει τον άνθρωπο που δημιουργεί ο νέος πολιτισμός, ως «εικονιστικό υποκείμενο». Είναι ο «σύγχρονος» άνθρωπος στον οποίο η εικόνα του, κυριαρχεί περισσότερο από την φυσική του παρουσία. Υπάρχει δηλαδή, κατά τον Τάση, μια βαθμιαία ή ριζική εξεικόνιση του βίου. Η ζωή μας, ο βίος μας, το σχολείο, όλα μπορεί να είναι η εικόνα που διασκορπίζουμε γύρω μας.

“[…] ο εαυτός να μετατρέπεται βαθμιαία σε εικόνα διάγοντας ολοένα περισσότερο τον βίο στο διαδίκτυο […] – ( «Η επιμέλεια εαυτού στην εικονιστική κοινωνία, Πολιτικές του βίου ΙΙ», εκδ. Αρμός, Αθήνα 2017).

Θα λέγαμε δηλαδή, ότι μπροστά σε μια οθόνη, αποσύρεται το φυσικό σώμα και καλπάζει η απουσία.

Είναι μια ευκολία για να συνδεθούμε, αλλά δυσκολεύει να συνεννοηθούμε. Δηλαδή, να επικοινωνήσουμε το νόημά μας. Να εν-νοήσουμε ο ένας τον άλλον, με όλο μας το είναι : σώμα-λόγο-ψυχή.

 Οι αισθήσεις μας έχουν τρύπα, είναι λειψές, αφού αποκλειστικά πρωταγωνιστούν η όραση και η ακοή. Ο άνθρωπος είναι πια και με τη βούλα άτομο, ήταν εμπόρευμα στη βιομηχανική εποχή και τώρα γίνεται Εικόνα, Θέαμα, δηλαδή ο ίδιος, ως μια μετάλλαξη της κοινωνίας του εμπορεύματος σε συναλλαγές άυλων εικόνων και αύλων τόπων. Εκεί που χάνονται οι τόποι, οι πατρίδες και η Ιστορία και βασιλεύει το «αιώνιο παρόν» του online.

Η εξ αποστάσεως «Θεαματική» σχέση, αλλάζει τα δεδομένα. Επειδή η σύγχρονη ανατομία του μέσου, το κάνει να θριαμβεύει ως νέα γλώσσα η οποία δημιουργεί «ναρκισσιστικές σχέσεις», εντός ενός απρόσωπου πολιτισμού, όπου ο άνθρωπος υπάρχει ως εικόνα. Η εξ αποστάσεως επικοινωνία, μετατρέπεται σε Θέαμα. Έτσι η γνώση και η κριτική σκέψη, η ζωντανή συμφωνία ή διαφωνία με τον εκπαιδευτικό, μετατρέπεται πια σε πληροφορία. Εκεί όπου ο έλεγχος υπάρχει χωρίς να υπάρχει, όπου η εθελοδουλία στην ψηφιακή αυτοκρατορία βιώνεται ως ελευθερία και ο άνθρωπος είναι το «τηλε-εργαλείο».

Κρατικοοικονομική συγχώνευση

Όσον αφορά στην κρατικοοικονομική συγχώνευση, θα λέγαμε ότι στα χρόνια μας, υπάρχει μια ποιοτική διαφοροποίηση στον συσχετισμό αυτόν. Δεν μιλάμε απλά για τη διαχρονική διαπλοκή κεφαλαιοκρατών και Κράτους, οικονομίας και πολιτική, όπου οι πολιτικοί ήταν εντολοδόχοι των επιχειρηματιών (ειδικά σε χώρες, όπως η δική μας), αλλά για την μετατροπή του Κράτους/Κυβέρνηση, σε CEO της χώρας, για την διευκόλυνση και εξυπηρέτηση της αγοράς και των επιχειρηματικών ολιγαρχιών.

Εξαπλώνεται η επιχειρηματική λογική στην διακυβέρνηση. Αντί να μιλάμε για μια πλήρη μετάβαση από το κράτος στην αγορά, μπορούμε να πούμε ότι το σύγχρονο «επιτελικό κράτος» εξακολουθεί να οργανώνει την οικονομία και την πολιτική, αλλά πλέον με όρους επιχειρηματικούς, σαν να διοικεί μια εταιρεία

Το Επιτελικό Κράτος, που μας συστήθηκε τα τελευταία χρόνια, είναι ένας πολιτικός μάνατζερ της Αγοράς. Διατηρεί έναν έλεγχο διοικητικού χωροφύλακα, εφαρμόζοντας αρχές μάνατζμεντ. Γι’αυτό και συχνά, βλέπουμε την Κυβέρνηση, να ασκεί συγκεντρωτικό, θεσμικό έλεγχο – πολιτικά και κοινωνικά – και την ίδια στιγμή να ομνύει στις φιλελεύθερες αξίες της αγοράς και της επιχειρηματικότητας. Να εμφανίζεται να ασκεί συγκεντρωτική έως και αυταρχική πολιτική και έλεγχο στη Δημόσια σφαίρα και Διοίκηση, αλλά την ίδια στιγμή να «ενσωματώνει θεαματικά», ελευθεριακές/φιλελεύθερες αξίες του συρμού, στην Εκπαίδευση, τον Πολιτισμό, στο μάνατζμεντ, στις Υπηρεσίες, το Περιβάλλον, κ.α. Ειδικά, στη χώρα μας μοιάζει να εφαρμόζεται πολύ στενά, ο συγκεντρωτικός φιλελευθερισμός ή ορντοφιλελευθερισμός ( Ordoliberalismus –Φιλελευθερισμός της τάξης, της «ευταξίας», καλύτερα), όπως είναι πιο γνωστός στην πολιτική ορολογία, ο οποίος κατά τη γνώμη μου, αποτελεί μια αδρή εφαρμογή του «Ενσωματωμένου Θεαματικού». Βέβαια, ακόμα και στην περίπτωση αυτή, η χώρα μας «πρωτοπορεί». Ο ορντοφιλελευθερισμός, εφαρμόζεται ιδιότυπα. Ο «κρατισμός» του, ευνοεί επιχειρηματίες, φίλους και συγγενείς, οι οποίοι ορίζουν ένα κρατικοφιλελεύθερο ολιγοπώλιο σε πολλούς τομείς της οικονομίας. Δηλαδή, το επιτελικό Κράτος, δημιουργεί κανόνες και θεσμικούς πλαίσιο, κόβει την τράπουλα των ευρωπαϊκών επιδοτήσεων και τη μοιράζει σε ιδιώτες-παρόχους, οι οποίοι όμως τυγχάνουν και υποστηρικτές μας και έχουν και συγγενείς-φιλικούς δεσμούς με ημέτερους. Ένας κρατικός, συγγενικός, «εξαρτημένα ελεύθερος» ανταγωνισμός, δείχνει να λειτουργεί.

Ρυθμίσεις απορρήτου

Στην ορντοφιλελεύθερη μετεξέλιξη του «φιλελεύθερης» σκέψης και πρακτικής, το επιτελικό Κράτος, ως σχεδιαστής και μάνατζερ της Αγοράς, αντικαθιστά το «Αόρατο χέρι» της, πρωτοστατώντας ως «συντονιστής» του ανταγωνισμού. Ταυτόχρονα, κυβερνητική πολιτική μετατρέπεται σε «Εταιρική διακυβέρνηση» (corporate governance). H Πολιτική γίνεται μπίζνες!

Γενικευμένο μυστικό

Η έννοια του «γενικευμένου μυστικού», αποτελεί Ιδεολογικό Μηχανισμό του Κράτους, στο στάδιο του «ενσωματωμένου θεαματικού». Τα κοινωνικά και πολιτικά φαινόμενα παραμένουν ασαφή ή αποπροσανατολιστικά για τον μέσο πολίτη, επιτρέποντας την κυριαρχία των εξουσιαστικών δομών. Ακόμη περισσότερο, είναι η πλευρά της πραγματικότητας, την οποία δεν αφήνει να φανεί η κυριαρχία του Θεάματος. Σημαντικές κοινωνικές, πολιτικές και οικονομικές διαδικασίες αποσιωπούνται ή φιλτράρονται μέσω της εικόνας και του εμπορευματοποιημένου θεάματος, ενώ πραγματικές αιτίες και συνέπειες κυβερνητικών επιλογών, παραμένουν ασαφείς για τον ευρύ πληθυσμό. Αποτελεί μια εκλεπτυσμένη μετεξέλιξη, της παλιάς καλής και πάντα χρήσιμης προπαγάνδας.

Με το γενικευμένο μυστικό, η αλήθεια ή μέρος αυτής, δεν είναι άμεσα προσβάσιμα. Το Θέαμα ως αναπαράσταση εικόνων και το Εμπόρευμα, μέσα από τους Θεσμούς της Εξουσίας, οδηγεί «κατασκευασμένα» σε έναν Λόγο αποπροσανατολιστικό από την πραγματική κοινωνική πραγματικότητα. Σκεφτείτε την επιλεκτική ή διαστρεβλωμένη πληροφορία και το διάχυτο Θέαμα εικόνων και πληροφοριών στα γεγονότα και τις κρίσεις που ζούμε τα τελευταία χρόνια, από την οικονομική κρίση, την πανδημία, τους πολέμους, τις φωτιές και τις πλημμύρες, μέχρι το εφιαλτικό αποκορύφωμα των Τεμπών.

Ο Ντεμπόρ στην ουσία, είναι σα να λέει, ότι το Κράτος έγινε ο καλύτερος μαθητής του. Η καταστασιακή «κατασκευή» γεγονότων από την εξεγερσιακή γενιά της αμφισβήτησης του ΄60, αφομοιώθηκε από την Εξουσία, στη μεταμοντέρνα έρημο του Ενσωματωμένου Θεαματικού. Ο πιο ευφυής «καταστασιακός» θεσμός είναι πια η μεταμοντέρνα Μετα-Δημοκρατία των καιρών μας, η οποία μετέστρεψε την «επαναστατικότητα» της επικοινωνίας των χρόνων της αμφισβήτησης, υπέρ του. Ο όρος «γενικευμένο μυστικό» περιγράφει μια απομάκρυνση από την ολόπλευρη κατανόηση της κοινωνικής πραγματικότητας, όχι απαραίτητα μια άμεση παραπλάνηση. «Δε λες κουβέντα…κρατάς κρυμμένα μυστικά και ντοκουμέντα», που λένε και οι εξαιρετικοί στίχοι του Κ.Τριπολίτη.

Ένα παράδειγμα : τα ηλεκτρικά οχήματα, είναι το απόλυτο, «επαναστατικό», οικολογικό προιόν των καιρών μας. Στις διαφημίσεις και στο «Λόγο» των ειδικών, τονίζονται τα μοναδικά θετικά χαρακτηριστικά του. Όμως, στην «πραγματικότητα» της διαφήμισης, παραμένει «κρυμμένη» η ολότητα του προϊόντος και της ιδεολογίας που το συνοδεύει, όπου αρνητικές πλευρές του δεν είναι και τόσο …οικολογικές (π.χ. η ενεργοβόρα παραγωγή του, οι περιβαλλοντικές συνέπειες ή η υπερβολική τιμή συγκριτικά με τα οφέλη που προβάλονται, κλπ). Έτσι οι πολίτες, δεν έχουν πλήρη εικόνα της πραγματικότητας, πίσω από την προβολή του Θεαματικού προϊόντος. Σκεφτείτε τώρα, την αποξένωση των ανθρώπων από την απτή προσέγγιση της πραγματικότητας, σε περισσότερο πολύπλοκα γεγονότα, όπως οι ανθρώπινες τραγωδίες που βιώνουμε τα τελευταία χρόνια και ειδικά, σε όσα εμπλέκεται άμεσα η εκάστοτε κυβερνητική διαχείριση.

Η άρνηση της ολότητας μιας κατάστασης, ενός φαινομένου ή μιας είδησης, αποτελεί βασικό εργαλείο της εξουσίας και της προπαγάνδας. Στην άρνηση της ολότητας, ο Γκύ Ντεμπόρ, έβλεπε την επιθυμία της εξουσιαστικής κοινωνίας του «Ενσωματωμένου Θεάματος», να καταργηθεί τόσο η κοινότητα και η ιστορία, όσο και ο ίδιος ο άνθρωπος, ως υποκείμενο που αμφισβητεί.

Ρυθμίσεις απορρήτου

Το «γενικευμένο μυστικό» που κρύβεται πίσω από το αποσπασματικό Θέαμα, αποτελεί σημαντικότατη λειτουργία του «Ενσωματωμένου Θεαματικού» τρόπου διακυβέρνησης. Και βέβαια, πως αντιμετωπίζει η Εξουσία, τους ανθρώπους που προσπαθούν να καταλάβουν λίγο πιο βαθιά, ότι γίνεται γύρω τους; με δύο τρόπους :

Πρώτον, καθιστώντας το πολίτη, υπήκοο του Θεάματος, δηλαδή έναν απόλυτο Θεατή: «Εκείνος που πάντα κοιτάζει, προκειμένου να μάθει τι πρόκειται να συμβεί, δεν θα αντιδράσει ποτέ: έτσι ακριβώς πρέπει να΄ναι ο θεατής». Η κριτική σκέψη και η γνώση του συσχετισμού δύναμης και του πλανητικού ανταγωνισμού, είναι κίνδυνος για το μοντέλο εξήγησης του μετακαπιταλισμού και των μιντιακών υπηκόων του.

Δεύτερον, με τον να κατηγορεί ως «συνωμοσιολογία» οποιαδήποτε προσπάθεια κατανόησης της ολότητας των γεγονότων και ειδικά εκείνων τον προσπαθειών που φωτίζουν το «γενικευμένο μυστικό» που δεν προβάλει το «Ενσωματωμένο Θεαματικό» της Εξουσίας, ειδικά μέσα από την κυβερνητική κυριαρχία του «ειδησεογραφικού» θεάματος. Η περίπτωση των Τεμπών, με την σπίλωση και κατασυκοφάντηση των συγγενών των θυμάτων, οι οποίοι από «θεατές», έδρασαν -μέσα από το αδιάβατο πένθος τους- ώστε να μάθουν την «α-λήθεια», είναι εξαιρετικά διαφωτιστική. Οι χαρακτηρισμοί για «ψεκασμένους» συνωμοσιολόγους, δια στόματος του Πρωθυπουργού της χώρας, του Μεγάλου και των πολλών Μικρών Μαξίμου, ήταν ο «Λόγος» της Εξουσίας, όταν σε συνθήκες Ενσωματωμένου Θεαματικού, προφυλάσσει το «γενικευμένο μυστικό», προβάλλοντας την δική της αποσιώπηση, πάνω στους πολίτες, οι οποίοι είναι πάντα ….λαϊκιστές! Η «Ενσωματωμένη Θεαματική» διακυβέρνηση, κατασκευάζει τον μυστηριώδη εχθρό και άλλοθί της, τον λαϊκισμό. Ένας πολύ πετυχημένος αντιπερισπασμός, ώστε να κρίνεται απέναντι στους «λαϊκιστές», «συνωμοσιολόγους» και όχι σε σχέση με τις πράξεις και τα αποτελέσματά της. Η προβοκατόρικη κυβερνητική «συνωμοσιολογία» και «συνωμοσιολαγνεία», είναι η απόδειξη της δικής της εξουσιαστικής κρυψίνοιας.

Το ψεύτικο που δεν επιδέχεται αντίρρηση

Στην εποχή μας, το περήφανο ραδιοφωνικό διάγγελμα, λίγο πριν μπουν οι Γερμανοί ναζί στην Αθήνα, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί, συνωμοσιολογικό και «ψεκασμένο». Η ρευστή, μπερδεμένη νοημάτων μετανεωτερικότητα, θα έριχνε πολύ νερό στο κρασί της πραγματικότητας, η οποία στην Κατοχική Αθήνα, ήταν δεδομένη και κοινά αποδεκτή. Ο σχετικισμός των ημέρων μας, θα νόθευε τα καθαρά μηνύματα και μάλιστα με το άλλοθι της «Δημοκρατίας»: «οι Γερμανοί, από την πλευρά τους, δε λένε ψέμματα, λένε την «δική τους αλήθεια» – «ας ακούμε, όλες τις…φωνές«. Αφήστε που ο εκφωνητής θα εδιώκετο για «εκφορά ρατσιστικού Λόγου», ενάντια στους φυλετικά Γερμανούς»!!! Στις μέρες μας, όποιος υποστηρίζει ότι η Εξουσία και οι Θεσμοί της σκορπούν ψέμματα, ή καλύτερα κατασκευάζουν το «ψεύτικο» ως μια πτυχή της πραγματικότητας, ως αλήθεια η οποία δεν επιδέχεται αντίρρηση ή αμφισβήτηση, είναι αντι-δημοκράτης και ψεκας, ενώ εσχάτως και ρωσικό bot!!!.

Στη διακυβέρνηση του «Ενσωματωμένου Θεαματικού», όπως το ανέλυσε ο Ντεμπόρ, το ψεύτικο, ανακηρύχθηκε σε μέγιστη στρατηγική, στο βαθμό που υποβάθμισε το «Αληθινό» στο «επίπεδο μιας υπόθεσης που δεν μπορεί ποτέ ν ‘αποδειχθεί» . Με τον τρόπο αυτό η πολιτική Εξουσία, μπορεί να προστατεύει τον εαυτό της ακόμα και από Θεσμούς, που υποτίθεται υπάρχουν για να την ελέγχουν ( Βουλή ως Νομοθετική Εξουσία, Δικαστική Εξουσία, Ανεξάρτητες Αρχές, Ευρωπαϊκοί και Διεθνείς Θεσμοί, ΜΜΕ, Κοινωνία των Πολιτών, κλπ).

Το «αληθινό» και το «ψεύτικο» εναλλάσσονται, ιδιαίτερα στον Λόγο των Θεσμών της Εξουσίας και των ΜΜΕ, με τέτοιον όμως τρόπο, όπου το «αληθινό» χρησιμεύει για να καρπίσει το «ψεύτικο». Η ελληνική πραγματικότητα, είναι διάσπαρτη από παραδείγματα. Για παράδειγμα, στην πολιτική επικοινωνία και στα ΜΜΕ, το μιντιακό σφυροκόπημα για το «ήπιο, καλό κλίμα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις«, κρύβει την αλήθεια του νεο-οθωμανισμού και τις υπαρκτές απειλές για την πατρίδα μας. Το συνεχές «ποίημα» της ανάπτυξης και της σταθερότητας, θεωρείται αναμφισβήτητο, ενώ στην ουσία η ακρίβεια και οι κοινωνικές ανισότητες οξύνονται. Πολλά πολιτικά πρόσωπα, καθιερώνονται ως οι μοναδικά προικισμένοι συνομιλητές της «αλήθειας», ενώ ξεχνιέται η αρνητική ιστορία τους και πολλά ολέθρια για τη χώρα μας, αποτελέσματα από τον πολιτικό τους βίο. Στην διαφήμιση και τη Μόδα, η υιοθέτηση μοντέλων ομορφιάς και life style, υποκρύπτει την εξουσιαστική σχέση της «ευτυχίας» και της «επιτυχίας» με τον καταναλωτισμό και την πραγμοποίηση των ανθρώπινων σχέσεων. Στην οικονομία, η «κοινωνικά ευαίσθητες» επιχειρήσεις και Τράπεζες, καθιερώνονται ως αυτονόητος, αληθινός εκσυγχρονισμός με δημοκρατικές ευαισθησίες, αλλά στην πραγματικότητα, λειτουργούν εις βάρος των εργαζομένων και του περιβάλλοντος.

Ρυθμίσεις απορρήτου

Το «ψεύτικο» γίνεται πραγματικότητα, όχι γιατί αποδεικνύεται ως τέτοια, αλλά γιατί επαναλαμβάνεται, μέχρι να γίνει, καθημερινό και αυτονόητο.

Ένα διαρκές παρόν

«Αληθές δε, το μη λήθον», Ηράκλειτος

Η εξουσιαστική εικόνα, απονευρώνει και εξαφανίζει κάθε ίχνος ενός ιστορικού παρελθόντος. Μόνο το παρόν έχει νόημα και ισχύ, πάντα όμως σε σχέση με ένα επιβλητικό μέλλον που όπως αναφέρει ο κοινωνιολόγος Κρίστοφερ Λας, χαρακτηρίζεται «μοιρολατρικά αισιόδοξο».

 Αγιοποιημένο από το ιερό νερό που δημιούργησε η ατσάλινη πίστη στην γραμμική «πρόοδο». 

Το «μέλλον» είναι ήδη εδώ σ’ένα παρόν που συνεχώς το αναδιαμορφώνει η επανάληψη εικόνων και πληροφοριών.

 Θα μας πει ο Ντεμπόρ: «Η οικοδόμηση ενός παρόντος όπου η ίδια η μόδα, απ’τα ρούχα μέχρι τους τραγουδιστές, είναι παγιωμένη, που θέλει να ξεχάσει το παρελθόν και δε δίνει πια την εντύπωση ότι πιστεύει σε κάποιο μέλλον, επιτεύχθηκε μέσω της αδιάκοπής ανακύκλωσης της πληροφόρησης, η οποία επανέρχεται συνέχεια σ΄έναν πολύ περιορισμένο κατάλογο με τις ίδιες ασημαντότητες, που αναγγέλλονται μ’ενθουσιασμό σαν σημαντικά νέα» (…) «το Θέαμα οργανώνει με μαεστρία την άγνοια για όσα συμβαίνουν και, αμέσως μετά, τη λήθη όσων μολαταύτα κατόρθωσαν να γίνουν γνωστά».

Στην υπόθεση των Τεμπών, τα παραπάνω λόγια του Γκυ Ντεμπόρ, βρίσκουν μια τραγική επαλήθευση. Το μιντιακό και κυβερνητικό «Ενσωματωμένο Θεαματικό«, οργανώνει μια σχετικά άγνοια σε όσα έχουν συμβεί ή τα σχετικοποιεί εντός ενός ορυμαγδού αντιφατικών ειδήσεων και γεγονότων, ενώ «αληθινό» είναι ότι συμβαίνει τώρα. Συγκλονιστικές αποκαλύψεις ή ντοκουμέντα που έχουν γίνει γνωστά, αποτραβιούνται στην αφάνεια, απουσιάζοντας η σύγκριση με παλιότερες ειδήσεις και πρόσωπα που εξέφραζαν το κυβερνητικό αφήγημα για τη σύγκρουση και την φωτιά που επακολούθησε και τώρα αποδεικνύονται άκυρα και έωλα, την ίδια ώρα που τα λόγια του πρωθυπουργού αμέσως μετά το δυστύχημα των Τεμπών, τον φέρνουν σε πολύ δύσκολη θέση σε σχέση με νεότερες πραγματογνωμοσύνες και μαρτυρίες.

«Μαζί με τον αφανισμό της Ιστορίας, απομακρύνεται ταυτόχρονα σε μια μυθική απόσταση το ίδιο το σύγχρονο συμβάν, περιβαλλόμενο από ανεπιβεβαίωτες διηγήσεις, αμφισβητούμενες στατιστικές, απίθανες ερμηνείες και αστήρικτους συλλογισμούς».

Υποστηρίζω ότι το «διαρκές παρόν«, του Ντεμπόρ, συνδέεται με το γεγονός ότι ζούμε σε κοινωνίες στις οποίες ο Χρόνος, έχει κυριαρχήσει έναντι του Εδάφους, σε μια «άχρονη» διάσταση, όπου σημαντικό είναι μόνο ότι συμβαίνει τώρα, ανεξαρτήτως του χώρου και της πρόσδεσης με μια συγκεκριμένη εδαφική ταυτότητα. Ακόμη περισσότερο όμως, ο κυκλικός, αλλά και ισορροπημένος χρόνος των «παραδοσιακών» κοινωνιών που είχε «όνομα, σώμα και θρησκεία», αντικαταστάθηκε από τον γραμμικό, νεωτερικό χρόνο, σχεδόν τυραννικά προς ένα εσχατολογικά θετικό «εμπρός». Η «θετικότητα» της τεχνοπροόδου είναι ήδη «εδώ και τώρα», εξαφανίζοντας τα χνάρια του παρελθόντος και της μνήμης. Η κυριαρχία του γραμμικού, ιστορικού Χρόνου, έναντι της ταυτότητας, του «Είναι» των όντων και της εξέλιξης, η «καινοτομία», η οποία λογίζεται πάντα ως «πρόοδος» χωρίς διάλογο και συμφωνία, κ.α. ακολουθούν την ξέφρενη πορεία «αποθέωσης» ενός νομοτελειακά «θετικού» ιστορικού χρόνου, αλλά χωρίς…ιστορία, δηλαδή καταγωγή και ταυτότητα (ή πια με ταυτότητα «ρευστή», ως ιδεολογία!), χωρίς δηλαδή, ιστορικότητα.

Και βέβαια, μιλώντας για τον γραμμικό Χρόνο του εργαλειακού Διαφωτισμού, δεν σημαίνει ότι ο άνθρωπος δεν είναι ένα ιστορικό Ον. Δε σημαίνει ότι πρέπει να καταργήσουμε την Ιστορία, όπως επιδιώκει η σύγχρονη εκπαίδευση, η πολιτισμική ανθρωπολογία και η μετα-μοντέρνα ιστοριογραφία, ορίζοντας τη φύση του ανθρώπου με ρευστή κληρονομιά και παρελθόν και υπό την ερμηνεία ενός σχετικιστικού «ιστορικισμού». Σημαίνει ότι αντιμετωπίζοντας, όπως οι σημερινές πολιτικές και επιστημονικές ελίτ, την «ιστορία» ως ένα φαινομενολογικό δεδομένο, αφαιρούμε την ιστορικότητα του ανθρώπου από την ταυτότητά του, η οποία στο «Είναι» εμπεριέχει και την ιστορία του. Η «αποθέωση της ιστορίας» δια της ανυσματικής της επιτάχυνσης και του σχετικισμού, πέτυχε εντέλει να αποσπάσει τον άνθρωπο, από την ιστορικότητα του και να τον εξετάζει αφηρημένα και ουδέτερα, ενταγμένον σε ένα «διαρκές παρόν». Ο άνθρωπος ζει μέσα στην Ιστορία και η ιστορικότητα μιλάει μέσα του, ως μέρος του «Είναι». Στην ουσία, αναζητούμε μια επανα-εδαφικοποίηση του Χρόνου και της ιστορικότητας εντός του «Είναι» των όντων. Και όχι μια ξέφρενη κούρσα χρονικότητας που απονευρώνει την ουσία και την ταυτότητα του ανθρώπου και καταπίνει σαν μια ιλιγγιώδη σε ταχύτητα μηχανή, ανιούσας γραμμικής «προόδου», όλα τα προηγούμενα στάδια της ιστορικής του παράδοσης.

ΠΗΓΗ:https://tokoinonikoodofragma.wordpress.com/2025/02/14/o-%ce%b3%ce%ba%cf%85-%ce%bd%cf%84%ce%b5%ce%bc%cf%80%cf%8c%cf%81-%cf%84%cf%89%ce%bd-%ce%b7%ce%bc%ce%b5%cf%81%cf%8e%ce%bd-%ce%bc%ce%b1%cf%82-%ce%ba%ce%b1%ce%b9-%cf%84%ce%bf-%ce%bf%ce%be%cf%85%ce%b3/?fbclid=IwY2xjawJMccdleHRuA2FlbQIxMQABHeSTbQN33jIWC18wuoCPSPyR2kiyDGXNwDFbcPAB6nwlHn_N14BL1FCEzA_aem_onYa5cFyPBPcCEgEDW-Vdw
Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com