Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ_ΤΗΣ_ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ 1821

ΛΕΩΝΙΔΑΣ Χ. ΑΠΟΣΚΙΤΗΣ

Το προβάδισμα στην διάλυση των Αυτοκρατοριών το είχαν οι «αφυπνισμένοι» Έλληνες με κύρια οργάνωσή τους την Φιλική Εταιρεία. Στο πρότυπο αυτής δημιουργήθηκαν μια σειρά Εθνικές Εταιρείες που συσπείρωσαν ευρύτερες κοινωνικές ομάδες στην Ευρώπη και ήταν πιο αποτελεσματικές από τις ολιγάριθμες επαναστατικές σέχτες.

Ο Μπάιρον μας λέει πώς επηρέασε η Ελληνική Επανάσταση τους λαούς της Ευρώπης και όλον τον κόσμο

«Ο αντίκτυπος των αρχών που έχουν τεθεί σε εφαρμογή στην Ελλάδα θα φανεί σταδιακά, εδώ αλλά και σε άλλες χώρες… Δεν μπορώ να υπολογίσω πόσο ψηλά θα φτάσει η Ελλάδα. Μέχρι σήμερα ήταν το υλικό για τους ύμνους και τις ελεγείες που έγραφαν οι φανατικοί λάτρεις της• τώρα όμως θα στραφεί πάνω της η προσοχή των πολιτικών».

Λόρδος Βύρων

Η Ελληνική Επανάσταση κράτησε από τον Φεβρουάριο του 1821 (όταν ο Αλέξανδρος Υψηλάντης μπήκε στην Μολδοβλαχία) έως τον Φεβρουάριο του 1830 που υπογράφηκε το Πρωτόκολλο του Λονδίνου. Εννέα, δηλαδή, χρόνια κατά τα οποία οι Έλληνες έδειξαν μια απίστευτη ηθική αντοχή μέχρι να πετύχουν την επίσημη αναγνώριση της Ελλάδας ως κράτους στην διεθνή πολιτική σκηνή. Με άσβεστη επαναστατική φλόγα και επιθυμία για ελευθερία αγωνίστηκαν οι πρόγονοί μας για ένα τόλμημα, το οποίο δεν ήταν μόνο σταθμός για την ελληνική ιστορία, αλλά επηρέασε καταλυτικά και την ευρωπαϊκή ιστορική πορεία.

Το εθνικό κράτος που συγκροτήθηκε την κρίσιμη εκείνη δεκαετία στην Ελλάδα, γύρω από το Ναύπλιο, ήταν κάτι εντελώς πρωτόγνωρο τόσο για τους Έλληνες, όσο και για την υπόλοιπη ευρωπαϊκή ήπειρο των αρχών του 19ου αιώνα.

Έτσι, η Ελληνική Επανάσταση υπήρξε η εμπροσθοφυλακή σε έναν δρόμο που ακολούθησαν όλα, σχεδόν, τα σύγχρονα ευρωπαϊκά κράτη αλλά και πολλά ακόμα στον υπόλοιπο κόσμο.

Οι δύο Βρετανοί ποιητές, εκ των κορυφαίων στο φιλελληνικό κίνημα, ο Σέλλεϋ και ο Βύρων, προέβλεψαν με εντυπωσιακή ακρίβεια την πραγματική σημασία και την παγκόσμια διάσταση του ‘21. Στον Πρόλογο του ποιήματος Ελλάς, σε ένα απόσπασμα που γράφτηκε το φθινόπωρο του 1821, ο Σέλλεϋ έγραφε:

«Είναι η εποχή του πολέμου των καταπιεσμένων εναντίον των καταπιεστών. …Ένα νέο ρεύμα έχει αναδυθεί σε ολόκληρη την Ευρώπη, θρεμμένο από την απέχθεια για τις ιδέες που το κρατούν αλυσοδεμένο, και θα συνεχίσει να γεννοβολά νέες γενιές, οι οποίες θα εκπληρώσουν την μοίρα που όλοι οι τύραννοι προβλέπουν και φοβούνται».

Και ο Βύρων, σε συζητήσεις οι οποίες καταγράφηκαν στους τρεις μόλις μήνες που πέρασε στο Μεσολόγγι πριν από τον θάνατό του, επίσης έβλεπε προφητικά την Ελληνική Επανάσταση ως ένα σημείο καμπής στην πορεία της Ευρώπης. Αυτό που θα κατόρθωναν οι Έλληνες επαναστάτες, προέβλεψε ο Βύρων, θα ήταν να δημιουργήσουν ένα εντελώς νέο είδος πολιτικού κράτους, το οποίο στο μέλλον θα αναπαραγόταν σε ολόκληρη την ήπειρο:

«Ο αντίκτυπος των αρχών που έχουν τεθεί σε εφαρμογή στην Ελλάδα θα φανεί σταδιακά εδώ αλλά και σε άλλες χώρες… Δεν μπορώ να υπολογίσω πόσο ψηλά θα φτάσει η Ελλάδα».

Το γεγονός ότι ο Φιλελληνισμός, τόσο στην Ευρώπη, όσο και στις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά και στη Νότιο Αμερική, γονιμοποίησε πολιτικά κινήματα που συνέβαλαν στις μεταρρυθμίσεις και διεκδικήσεις του 19ου αιώνα πραγματεύεται το βιβλίο του Σκωτσέζου ιστορικού Ρόντρικ Μπήτον (Roderick Beaton) «Η Ελληνική Επανάσταση του 1821 και η παγκόσμια σημασία της» (εκδ. Αιώρα, 2021). Το μικρό σε μέγεθος αλλά πλούσιο σε περιεχόμενο αυτό έργο του Μπήτον, ο οποίος κατείχε επί τριάντα χρόνια την έδρα Κοραή στο King's College του Λονδίνου, είναι η εμπλουτισμένη έκδοση της επετειακής ομιλίας του, το 2021, στο British School at Athens, η οποία έγινε διαδικτυακά λόγω της πανδημίας.

Αυτό που επιχειρεί να μας πει ο συγγραφέας είναι ότι η Ελληνική Επανάσταση ήταν το πρώτο επιτυχημένο εθνικοαπελευθερωτικό κίνημα στον παλαιό κόσμο, ένα γεγονός παγκόσμιας σημασίας και όχι μια περιφερειακή εξέγερση.

Συνοψίζοντας πολλά πράγματα που έχουν ξεχασθεί ή δεν έχουν καν τύχει της ανάλογης προσοχής, ο Μπήτον επισημαίνει ότι:

«Οι Έλληνες δεν επινόησαν το εθνικό κράτος. Όμως στην Ελλάδα ήταν η πρώτη φορά που επιχειρήθηκε αυτό το πείραμα στην Ευρώπη. Όπως αποδεικνύεται, η έκβαση της Ελληνικής Επανάστασης αποτέλεσε σημείο καμπής για την αλλαγή ολόκληρου του γεωπολιτικού χάρτη της ευρωπαϊκής ηπείρου, αφετηρία της μετατόπισης από το μοντέλο των πολυεθνικών, απολυταρχικών αυτοκρατοριών που επικρατούσε τον 18ο αιώνα προς το μοντέλο της αυτοδιάθεσης των εθνικών κρατών που επικράτησε τον 20ό αιώνα – με αντίκτυπο και σε πολλά άλλα μέρη του κόσμου». (σελ.25)

Η επιτυχία, τελικά, της Ελληνικής Επανάστασης ήταν όντως το σημείο καμπής για την πολιτική μετάλλαξη της γηραιάς ηπείρου και την αυτοδιάθεση των εθνικών κρατών. Χάρη, επίσης, στον Φιλελληνισμό, η Ελληνική Επανάσταση αποτέλεσε ένα κεφάλαιο των εθνικών ιστοριών πολλών άλλων κρατών στον πλανήτη.

ΠΗΓΗ:

 Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com