Του Kωνσταντίνου Χολέβα από την ιστοσελίδα hellasjournal.com
Εορτάζουμε τα διακόσια χρόνια από την έναρξη της Ελληνικής Επαναστάσεως του 1821. Είναι ευκαιρία να θυμηθούμε έναν από τους πρωτεργάτες της Εθνεγερσίας, τον αρχηγό της Φιλικής Εταιρείας Αλέξανδρο Υψηλάντη, ο οποίος πέρασε στις 22 Φεβρουαρίου 1821 τον Προύθο ποταμό και μετέβη από τα ρωσικά εδάφη στην υπό τουρκικό έλεγχο Μολδοβλαχία (Παραδουνάβιες Ηγεμονίες).
Το σχέδιο της Φιλικής Εταιρείας ήταν να γίνει κυκλωτική κίνηση με τελικό στόχο την Κωνσταντινούπολη. Ο Πρίγκηψ Αλέξανδρος Υψηλάντης, υπασπιστής του Τσάρου και ηρωικός αξιωματικός του Ρωσικού Στρατού, ανέλαβε να ξεσηκώσει τους Έλληνες της Μολδαβίας και της Βλαχίας καθώς και τον τοπικό Ρουμανικό πληθυσμό. Η περιοχή επελέγη, διότι δεν υπήρχε πολυάριθμος τουρκικός στρατός.
- Οι ηγεμόνες που εστέλλοντο από την υψηλή Πύλη (Σουλτάνο) ήσαν Χριστιανοί και κατά κανόνα Φαναριώτες Έλληνες.
- Παραλλήλως είχαν ειδοποιηθεί οι κληρικοί και οι πρόκριτοι της Πελοποννήσου και άλλων περιοχών να είναι έτοιμοι να κινηθούν στις 25 Μαρτίου, την ημέρα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου.
- Μολδοβλαχία και Πελοπόννησος θα ήταν η αρχική τανάλια που θα περιέσφιγγε τους Οθωμανούς.
Στις 24 Φεβρουαρίου 1821 ο Αλέξανδρος Υψηλάντης, γόνος πλουσίας οικογενείας με καταγωγή από τον Πόντο, κήρυξε την εξέγερση των Ελλήνων στη Μολδοβλαχία. Ο τοπικός ρουμανικός πληθυσμός δεν έδειξε προθυμία για συμμετοχή και οι νεαροί Έλληνες που ακολούθησαν τον Υψηλάντη φονεύθηκαν ή αιχμαλωτίσθηκαν από τους Τούρκους στο Δραγατσάνι στις 7 Ιουνίου. Από την εξέγερση εκείνη, η οποία άνοιξε τον δρόμο για την κυρίως Επανάσταση στην Πελοπόννησο και τους άλλους ελληνικούς τόπους, είναι χρήσιμο να κρατήσουμε στη μνήμη μας την περίφημη Προκήρυξη.
24.2.1821 από το Γενικόν Στρατόπεδον του Ιασίου ο Αλέξανδρος Υψηλάντης αποστέλλει προς τους Έλληνες του τότε και του σήμερα μία θαυμάσια Προκήρυξη υπό τον τίτλο: «Μάχου υπέρ Πίστεως και Πατρίδος». Οι ιδεολογικοί πυλώνες του πρώτου επαναστατικού κειμένου του 1821 είναι τρεις: Ο σεβασμός στην Ορθόδοξη Χριστιανική Πίστη, η διαχρονική συνέχεια του Ελληνισμού από την αρχαιότητα μέχρι το 1821 και η προσήλωση στα δημοκρατικά ιδανικά και στην ανάγκη απομακρύνσεως των πάσης φύσεως τυράννων.
Η Επανάσταση του 1821, όπως μαρτυρείται από το κείμενο του Υψηλάντη, αρχηγού της Φιλικής Εταιρείας, είναι η Επανάσταση των Ελλήνων Ορθοδόξων κατά των αλλοθρήσκων δυναστών. Είναι μία Επανάσταση εθνική, απελευθερωτική, δημοκρατική και όχι μία εξέγερση κοινωνική, ταξική ή εμφύλια. Ο Υψηλάντης αναφέρεται εμμέσως στην προηγηθείσα Γαλλική Επανάσταση, αλλά δεν γίνεται μιμητής της. Δημιουργεί, μαζί με τους Φιλικούς, τον κλήρο και τον λαό, μία νέα ελληνορθόδοξη ιδεολογική σύνθεση.
- Η Προκήρυξη της 24ης Φεβρουαρίου δηλώνει: «Είναι καιρός να αποτινάξωμεν τον αφόρητον τούτον Ζυγόν, να ελευθερώσωμεν την Πατρίδα, να κρημνίσωμεν από τα νέφη την ημισέληνον, να υψώσωμεν το σημείον δι΄ού πάντοτε νικώμεν! Λέγω τον Σταυρόν, και ούτω να εκδικήσωμεν την Πατρίδα και την Ορθόδοξον ημών Πίστιν από την ασεβή των ασεβών καταφρόνησιν».
Η σημαία κατά τον Υψηλάντη πρέπει να φέρει το σημείο του Χριστιανικού Σταυρού, με τη βοήθεια του οποίου οι Έλληνες πάντοτε νικούν.Και πράγματι η σημαία του είχε την εικόνα των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης με τη φράση ΕΝ ΤΟΥΤΩ ΝΙΚΑ επάνω σε τρεις λωρίδες: Μία κόκκινη, μία λευκή και μία μαύρη.
Η διαχρονική πορεία του Ελληνισμού είναι παρούσα: «Ας συγκροτήσωμεν μάχην μεταξύ του Μαραθώνος και των Θερμοπυλών… Το αίμα των τυράννων είναι δεκτόν εις την σκιάν του Επαμεινώνδου Θηβαίου και του Αθηναίου Θρασυβούλου».
Η πίστη στις δημοκρατικές αξίες καταγράφεται σαφώς: «Το Έθνος συναθροιζόμενον θέλει συνάξη τους Δημογέροντάς του και εις την Ύψιστον ταύτην Βουλήν θέλουσι υπείκει όλαι μας αι πράξεις».
Από το κείμενο της Προκηρύξεως συνάγονται ορισμένα χρήσιμα συμπεράσματα για την ταυτότητα της Ελληνικής Επαναστάσεως και για την ιδεολογία των Αγωνιστών:
- Πρώτον. Όπως προανέφερα βλέπουμε τις συνεχείς αναφορές στην ελληνική καταγωγή και στην Ορθόδοξη Πίστη. Η Επανάσταση ήταν εθνική και θρησκευτική. Ήταν εξέγερση καταπιεσμένων Ορθοδόξων Χριστιανών με ελληνική συνείδηση με στόχο την Ελευθερία τους και την αποτίναξη του τυραννικού τουρκικού ζυγού.
- Δεύτερον. Η ηγετική παρουσία του Αλεξάνδρου Υψηλάντη, αλλά και του αδελφού του Δημητρίου στην Πελοπόννησο, καταδεικνύει ότι η Επανάσταση δεν είχε ταξικό χαρακτήρα. Δεν ήταν εξέγερση φτωχών εναντίον πλουσίων ούτε ήταν μία προσπάθεια μιάς και μοναδικής κοινωνικής ομάδας.
Η οικογένεια Υψηλάντη ήταν πάμπλουτη και έδωσε όλη την περιουσία της υπέρ της εθνικής ελευθερίας. Δίπλα στον Αλ. Υψηλάντη συμπολέμησαν άνθρωποι διαφόρων επαγγελμάτων και κοινωνικών τάξεων. Το ίδιο βλέπουμε σε όλα τα μέρη του Ελληνισμού που ξεσηκώθηκαν. Πλούσιοι και φτωχοί, κληρικοί και λαϊκοί, αγρότες και γαιοκτήμονες, ναύτες και πλοιοκτήτες, όλοι μαζί για τον κοινό σκοπό. Την Ελευθερία των Ελλήνων!
Τρίτον. Η Προκήρυξη αναφέρεται συχνά στους Αρχαίους Έλληνες προγόνους. Από την Εκκλησία, την οικογένεια και από όσα σχολεία μπορούσαν να λειτουργήσουν υπό τους Οθωμανούς ή στη Διασπορά, οι Έλληνες του 1821 είχαν αποκτήσει συνείδηση της Ελληνικής Διάρκειας. Η αδιάσπαστη συνέχεια του Ελληνισμού, από την αρχαιότητα μέσω Βυζαντίου μέχρι την εποχή τους, αποτελούσε ακράδαντη πεποίθηση και τούς καλλιεργούσε αίσθημα υπερηφάνειας και αγωνιστικότητος.
Από το βιβλίο του Κ. Χολέβα: Το 1821 σήμερα – Τα μηνύματα του 1821 και τα σύγχρονα εθνικά θέματα, εκδόσεις ΑΡΧΟΝΤΑΡΙΚΙ, Αθήνα Δεκέμβριος 2020
*Ο Κωνσταντίνος Χολέβας είναι Πολιτικός Επιστήμων.
Μάχου ὑπὲρ πίστεως καὶ πατρίδος
Η ὥρα ἦλθεν, ὦ Ἄνδρες Ἕλληνες! Πρὸ πολλοῦ οἱ λαοὶ τῆς Εὐρώπης, πολεμοῦντες ὑπὲρ τῶν ἰδίων Δικαιωμάτων καὶ ἐλευθερίας αὐτῶν, μᾶς ἐπροσκάλουν εἰς μίμησιν, αὐτοί, καίτοι ὁπωσοῦν ἐλεύθεροι, ἐπροσπάθησαν ὅλαις δυνάμεσι νὰ αὐξήσωσι τὴν ἐλευθερίαν, καὶ δι’ αὐτῆς πᾶσαν αὐτῶν τὴν Εὐδαιμονίαν.
Οἱ ἀδελφοί μας καὶ φίλοι εἶναι πανταχοῦ ἕτοιμοι, οἱ Σέρβοι, οἱ Σουλιῶται, καὶ ὅλη ἡ Ἤπειρος, ὁπλοφοροῦντες μᾶς περιμένωσιν· ἂς ἑνωθῶμεν λοιπὸν μὲ Ἐνθουσιασμόν! ἡ Πατρὶς μᾶς προσκαλεῖ!
Ἡ Εὐρώπη, προσηλώνουσα τοὺς ὀφθαλμούς της εἰς ἡμᾶς, ἀπορεῖ διὰ τὴν ἀκινησίαν μας, ἂς ἀντηχήσωσι λοιπὸν ὅλα τὰ Ὄρη τῆς Ελλάδος ἀπὸ τὸν Ἦχον τῆς πολεμικῆς μας Σάλπιγγος, καὶ αἱ κοιλάδες απὸ τὴν τρομερὰν κλαγγὴν τῶν Ἁρμάτων μας. Ἡ Εὐρώπη θέλει θαυμάση τὰς ἀνδραγαθίας μας, οἱ δὲ τύραννοι ἡμῶν τρέμοντες καὶ ὠχροί θέλουσι φύγει ἀπ’ ἐμπροσθέν μας.
Οἱ φωτισμένοι λαοὶ τῆς Εὐρώπης ἐνασχολοῦνται εἰς τὴν ἀποκατάστασιν τῆς ἰδίας εὐδαιμονίας· καὶ πλήρεις εὐγνωμοσύνης διὰ τὰς πρὸς αὐτοὺς τῶν Προπατόρων μας εὐεργεσίας, ἐπιθυμοῦσι τὴν ἐλευθερίαν τῆς Ἑλλάδος.
Ἡμεῖς, φαινόμενοι ἄξιοι τῆς προπατορικῆς ἀρετῆς καὶ τοῦ παρόντος αἰῶνος, εἴμεθα Εὔελπεις, νὰ ἐπιτύχωμεν τὴν ὑπεράσπισιν αὐτών καὶ βοήθειαν· πολλοὶ ἐκ τούτων φιλελεύθεροι θέλουσιν ἔλθη, διὰ νὰ συναγωνισθῶσι μὲ ημᾶς. Κινηθῆτε, ὦ φίλοι, καὶ θέλετε ἰδῆ μίαν Κραταιὰν δύναμιν νὰ υπερασπισθῇ τὰ δίκαιά μας! Θέλετε ἰδῆ καὶ ἐξ αὐτῶν τῶν ἐχθρῶν μας πολλούς, οἵτινες, παρακινούμενοι ἀπὸ τὴν δικαίαν μας αἰτίαν, νὰ στρέψωσι τὰ Νῶτα πρὸς τὸν ἐχθρὸν καὶ νὰ ἑνωθῶσι μὲ ἡμᾶς· ἂς παῤῥησιασθῶσι μὲ εἰλικρινὲς φρόνημα, ἡ Πατρίς θέλει τοὺς ἐγκολπωθῆ! Ποῖος λοιπὸν ἐμποδίζει τοὺς ἀνδρικούς σας Βραχίονας; ὁ ἄνανδρος ἐχθρός μας εἶναι ἀσθενὴς καὶ ἀδύνατος. Οἱ στρατηγοί μας ἔμπειροι καὶ ὅλοι οἱ ὁμογενεῖς γέμουσιν ἐνθουσιασμού! ἑνωθήτε λοιπόν, ὦ ἀνδρεῖοι καὶ μεγαλόψυχοι Ἕλληνες! ἂς σχηματισθῶσι φάλαγκες ἐθνικαί, ἂς ἐμφανισθῶσι Πατριωτικαὶ λεγεῶνες, καὶ θέλετε ἰδῆ τοὺς παλαιοὺς ἐκείνους Κολοσσοὺς τοῦ δεσποτισμοῦ νὰ πέσωσιν ἐξ ἰδίων, ἀπέναντι τῶν θριαμβευτικῶν μας Σημαίων! Εἰς τὴν φωνήν τῆς Σάλπιγκός μας ὅλα τὰ παράλια τοῦ Ἰωνίου καὶ Αἰγέου πελάγους θέλουσιν ἀντηχήση· τὰ Ἑλληνικὰ πλοῖα, τὰ ὁποῖα ἐν καιρῷ εἰρήνης ἤξεραν νὰ ἐμπορεύωνται, καὶ νὰ πολεμῶσι, θέλουσι σπείρη εἰς ὅλους τοὺς λιμένας τοῦ τυράννου μὲ τὸ πῦρ καὶ τὴν μάχαιραν, τὴν φρίκην καὶ τὸν θάνατον…
Ποία ἑλληνικὴ ψυχὴ θέλει ἀδιαφορήση εἰς τὴν πρόσκλησιν τῆς Πατρίδος; Εἰς τὴν Ῥώμην ἕνας τοῦ Καίσαρος φίλος σείων τὴν αἱματομένην χλαμύδα τοῦ τυράννου ἐγείρει τὸν λαόν. Τί θέλετε κάμη Σεῖς ὦ Ἕλληνες, πρὸς τοὺς ὁποίους ἡ Πατρὶς γυμνὴ δεικνύει μὲν τὰς πληγάς της καὶ μὲ διακεκομμένην φωνὴν ἐπικαλεῖται τὴν βοήθειαν τῶν τέκνων της; Ἡ θεία πρόνοια, ὦ φίλοι Συμπατριῶται, εὐσπλαγχνισθεῖσα πλέον τὰς δυστυχίας μας ηὐδόκησεν οὕτω τὰ πράγματα, ὥστε μὲ μικρὸν κόπον θέλομεν απολαύση μὲ τὴν ἐλευθερίαν πᾶσαν εὐδαιμονίαν. Ἂν λοιπὸν ἀπὸ ἀξιόμεμπτον ἀβελτηρίαν ἀδιαφορήσωμεν, ὁ τύραννος γενόμενος ἀγριώτερος θέλει πολλαπλασιάση τὰ δεινά μας, καὶ θέλομεν καταντήση διὰ παντὸς τὸ δυστυχέστερον πάντων τῶν ἐθνῶν.
Στρέψατε τοὺς ὀφθαλμούς σας, ὦ Συμπατριῶται, καὶ ἴδετε τὴν ἐλεεινήν μας κατάστασιν! ἴδετε ἐδῶ τοὺς Ναοὺς καταπατημένους! ἐκεῖ τὰ τέκνα μας ἁρπαζόμενα διὰ χρῆσιν ἀναιδεστάτην τῆς ἀναιδοῦς φιληδονίας τῶν βαρβάρων τυράννων μας! τοὺς οἴκους μας γεγυμνωμένους, τοὺς ἀγρούς μας λεηλατισμένους καὶ ἡμᾶς αὐτούς ἐλεεινὰ ἀνδράποδα!
Εἶναι καιρὸς νὰ ἀποτινάξωμεν τὸν ἀφόρητον τοῦτον Ζυγόν, νὰ ἐλευθερώσωμεν τὴν Πατρίδα, νὰ κρημνίσωμεν ἀπὸ τὰ νέφη τὴν ἡμισέληνον νὰ ὑψώσωμεν τὸ σημεῖον, δι’ οὗ πάντοτε νικῶμεν! λέγω τὸν Σταυρόν, καὶ οὕτω νὰ ἐκδικήσωμεν τὴν Πατρίδα, καὶ τὴν Ὀρθόδοξον ἡμῶν Πίστιν ἀπὸ τὴν ὰσεβῆ τῶν ἀσε-βῶν Καταφρόνησιν.
Μεταξὺ ἡμῶν εὐγενέστερος εἶναι, ὅστις ἀνδρειοτέρως ὑπερασπισθῆ τὰ δίκαια τῆς Πατρίδος, καὶ ὠφελιμοτέρως τὴν δουλεύση. Τὸ ἔθνος συναθροιζόμενον θέλει ἐκλέξη τοὺς Δημογέροντάς του, καὶ εἰς τὴν ὕψιστον ταύτην Βουλὴν θέλουσιν ὑπείκει ὅλαι μας αἱ πράξεις…
Ἂς κινηθῶμεν λοιπὸν μὲ ἕν κοινὸν φρόνιμα, οἱ πλούσιοι ἂς καταβάλωσιν μέρος τῆς ἰδίας περιουσίας, οἱ ἱεροὶ ποιμένες ἂς ἐμψυχώσωσι τὸν λαὸν μὲ τὸ ἴδιόν των παράδειγμα, καὶ οἱ πεπαιδευμένοι ἂς συμβουλεύσωσιν τα ωφέλιμα. Οἱ δὲ ἐν ξέναις αυλαῖς ὑπουργοῦντες στρατιωτικοὶ καὶ πολιτικοὶ ὁμογενείς, ἀποδίδοντες τὰς εὐχαριστίας εἰς ἣν ἕκαστος υπουργεῦ δύναμιν, ἂς ὁρμήσωσιν ὅλοι εἰς τὸ ἀνοιγόμενον ἤδη μέγα καὶ λαμπρὸν στάδιον, καὶ ἂς συνεισφέρωσιν εἰς τὴν πατρίδα τὸν χρεωστούμενον φόρον, καὶ ὡς γενναῖοι ἂς ἐνοπλισθῶμεν ὅλοι ἄνευ αναβολῆς καιροῦ μὲ τὸ ἀκαταμάχητον ὅπλον τῆς ἀνδρείας καὶ ὑπό-σχομαι ἐντὸς ὀλίγου τὴν νίκην καὶ μετ’ αὐτὴν πᾶν ἀγαθόν. Ποῖοι μισθωτοὶ καὶ χαῦνοι δοῦλοι τολμοῦν να αντιπαραταχθώσιν ἀπέναντι λαοῦ, πολεμοῦντος ὑπὲρ τῆς ἰδίας ἀνεξαρτησίας; Μάρτυρες οἱ Ἡρωικοὶ ἀγῶνες τῶν προπατόρων μας· Μάρτυς ἡ Ἰσπανία, ἥτις πρώτη καὶ μόνη κατετρόπωσε τὰς ἀηττήτους φάλαγκας ἑνὸς τυράννου.
Μὲ τὴν Ἕνωσιν, ὦ Συμπολῖται, μὲ τὸ πρὸς τὴν ἱεράν Θρησκείαν Σέβας, μὲ τὴν πρὸς τοὺς Νόμους καὶ τοὺς Στρατηγοὺς ὑποταγήν, μὲ τὴν εὐτολμίαν καὶ σταθηρότητα, ἡ νίκη μας εἶναι βεβαία καὶ ἀναπόφευκτος, αὐτὴ θέλει στεφανώση μὲ δάφνας ἀειθαλεῖς τοὺς Ἡρωικούς ἀγῶνάς μας, αὐτὴ μὲ χαρακτῆρας ἀνεξαλείπτους θέλει χαράξη τὰ ὀνόματα ἡμῶν εἰς τὸν ναὸν τῆς ἀθανασίας, διὰ τὸ παράδειγμα τῶν ἐπερχομένων γενεῶν. Ἡ Πατρὶς θέλει ανταμείψη τα ευπειθή καὶ γνήσιά της τέκνα μὲ τὰ βραβεῖα τῆς δόξης καὶ τιμῆς· τὰ δὲ ἀπειθῆ καὶ κωφεύοντα εἰς τὴν τωρινήν της πρόσκλησιν, θέλει ἀποκηρύξη ὡς νόθα καὶ Ἀσιανὰ σπέρματα, καὶ θέλει παραδώση τὰ ὀνόματά των, ὡς ἄλλων προδότων, εἰς τὸν ἀναθεματισμὸν καὶ κατάραν τῶν μεταγενεστέρων.
Ἂς καλέσωμεν λοιπὸν ἐκ νέου, ὦ Ἀνδρεῖοι καὶ μεγαλόψυχοι Ἕλληνες, τὴν ἐλευθερίαν εἰς τὴν κλασικὴν γῆν τῆς Ἑλλάδος! Ἂς συγκροτήσωμεν μάχην μεταξὺ τοῦ Μαραθῶνος καὶ τῶν Θερμοπυλῶν! Ἂς πολεμήσωμεν εἰς τοὺς τάφους τῶν Πατέρων μας, οἱ ὁποῖοι, διὰ νὰ μᾶς αφήσωσιν ελευθέρους, ἐπολέμησαν καὶ ἀπέθανον ἐκεῖ! Τὸ αἷμα τῶν τυράννων εἶναι δεκτὸν εἰς τὴν σκιὰν τοῦ Επαμεινώνδου Θηβαίου, καὶ τοῦ Ἀθηναίου Θρασυβούλου, οἵτινες κατετρόπωσαν τοὺς τριάκοντα τυράννους, εἰς ἐκείνας τοῦ Ἁρμοδίου καὶ Αριστογείτωνος, οἱ ὁποῖοι συνέτριψαν τὸν Πεισιστρατικὸν ζυγόν, εἰς ἐκείνην τοῦ Τιμολέοντος, ὅστις ἀπεκατέστησε τὴν ἐλευθερίαν εἰς τὴν Κόρινθον καὶ τὰς Συρακούσας, μάλιστα εἰς ἐκείνας τοῦ Μιλτιάδου καὶ Θεμιστοκλέους, τοῦ Λεωνίδου καὶ τῶν τριακοσίων, οἵτινες κατέκοψαν τοσάκις τοὺς ἀναριθμήτους στρατοὺς τῶν βαρβάρων Περσῶν, τῶν ὁποίων τοὺς βαρβαροτέρους καὶ ἀνανδροτέρους ἀπογόνους πρόκειται εἰς ἡμᾶς σήμερον, μὲ πολλὰ μικρὸν κόπον, νὰ ἐξαφανίσωμεν ἐξ ὁλοκλήρου.
Εἰς τὰ ὅπλα λοιπὸν, φίλοι, ἡ Πατρίς Μᾶς Προσκαλεῖ!
Ἀλέξανδρος Ὑψηλάντης
Τὴν 24ην Φεβρουαρίου 1821, Εἰς τὸ γενικὸν στρατόπεδον τοῦ Ἰασίου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.