Επιχείρηση “Οχιά” (8-19 Ιουνίου) και “Αετός” που εξελίχθηκε μέχρι τα μέσα Ιουλίου στον Ταΰγετο αρχικά και μετά στον Πάρνωνα

Του Ηλία Μπιτσάνη 

Μια από τις σκληρότερες εκκαθαριστικές επιχειρήσεις της γερμανικής κατοχής ήταν σε εξέλιξη τέτοια εποχή το 1944 και κράτησε μέχρι και τον Ιούλιο, με τη συμμετοχή μεγάλης δύναμης Γερμανών εκπαιδευμένων στον ανταρτοπόλεμο και όλης της δύναμης των ταγματασφαλιτών Πελοποννήσου με διοικητή τον Παπαδόγκωνα. Πρόκειται για την επιχείρηση “Οχιά” (8-19 Ιουνίου) και στη συνέχεια “Αετός” που εξελίχθηκε μέχρι τα μέσα Ιουλίου στον Ταΰγετο αρχικά και μετά στον Πάρνωνα με εκατοντάδες νεκρούς αμάχους, πολλοί από τους οποίους εκτελέστηκαν με υποδείξεις των ταγματασφαλιτών.

Κατά βάση τη Γερμανική δύναμη αποτελούσε το Σύνταγμα 18 των Ορεινών Κυνηγών της Αστυνομίας, με δυνάμεις εκπαιδευμένες στον ανταρτοπόλεμο, που δρούσε στην περιοχή της Στερεάς Ελλάδας και ήταν αυτό που αργότερα έκαψε το Λιδωρίκι. Το σύνταγμα 18 , με τα δυο τάγματά του και τις δύο πυροβολαρχίες του ( 1η και 2η ) , πήρε διαταγή να προωθηθεί εκκαθαριστικά από βορρά προς νότο στον Ταύγετο και μετά στον Πάρνωνα με συνεργασία και υποστήριξη γερμανικών μονάδων της 117ης μεραρχίας του στρατηγού Βον Λε Σουρ και των ταγματασφαλιτών του συνταγματάρχη Παπαδόγκωνα σε Αρκαδία. Μεσσηνία και Λακωνία.

“ΟΜΟΛΟΓΙΑ” ΚΑΖΑΚΟΥ

Την επιχείρηση περιγράφει με κυνικό τρόπο ο αντισυνταγματάρχης Παν. Καζάκος, υποδιοικητής του Τάγματος Ασφαλείας Καλαμάτας (Μελιγαλά) σε έκθεση που είχε συντάξει τον Οκτώβριο του 1945, όταν πλέον οι ταγματασφαλίτες ήταν και πάλι οι... στυλοβάτες του “εθνικού κορμού”. Και γράφει: “Κατά τον μήνα Ιούνιον και Ιούλιον 1944 και επί 40ήμερον το Τάγμα (μείον Λόχος) υπό την Διοίκησιν του Ταγ/ρχου Στούπα Π. ενήργησεν εκκαθαριστικάς επιχειρήσεις εις Ταΰγετον εν συνδυασμώ και με επιχειρούσας γερμανικάς δυνάμεις διά την εξόντωσιν του συγκροτήματος του ΕΛΑΣ εις την περιοχήν ταύτην.

4 Λόχοι Τάγματος Ασφαλείας και δύο Τάγματα Γερμανικού Στρατού.

Δυνάμεις ΕΛΑΣ ακαθόριστοι (συγκρότημα Ταϋγέτου).

Δεν διεξήχθη μάχη ει μη σποραδικαί συγκρούσεις μικρών τμημάτων υποχωρούντων προς απόκρυψιν ή διαφυγήν προς άλλα κρησφύγετα.

Εκ της επιχειρήσεως ταύτης εκτός ενός αριθμού φονευθέντων ελασιτών προέκυψε το όφελος της ανευρέσεως αποθηκών τροφίμων άτινα δεν κατώρθωσαν να παραλάβουν μεθ’ εαυτών οι ελασίται.

Η επιχείρησις αύτη απέβη άκαρπος καθ’ όσον ο ΕΛΑΣ είχεν οργανώσει σχεδόν ολόκληρον την ύπαιθρον (Μεσσηνίας και Λακωνίας) από του εργάτου μέχρι του ανωτάτου τιτλούχου ώστε επληροφορήθη εγκαίρως φαίνεται την όλην προπαρασκευήν της επιχειρήσεως ταύτης, ήτις είχεν εκπονηθή και είχεν διαταχθή υπό του Αρχηγείου Πελοπονήσου (Τρίπολις)”.

ΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΑΝΑΦΟΡΑ

Στις ημερήσιες αναφορές του γερμανικού στρατού που έφερε στο φως ο Νίκος Ι. Ζερβής, υπάρχει μόνον μια καταγραφή με ημερομηνία 15 Ιουνίου: “Επιχείρηση “Δεντρογαλιά”. Κοντά στην Αρτεμησία (12 χιλ. ΒΑ από την Καλαμάτα) επαφή πυρός με ισχυρότερη ομάδα συμμοριών. Ημέτερες απώλειες 2 νεκροί, 3 τραυματίες. Απώλειεςς του εχθρού: 30 νεκροί, 10 συλληφθέντες. Λάφυρα: συσκευή μεταδόσεως πληροφοριών και εκρητικές ύλες”.

Ο ΕΛΙΓΜΟΣ ΤΗΣ ΤΑΞΙΑΡΧΙΑΣ

Μια περιγραφή για τις κινήσεις του ΕΛΑΣ στον Ταΰγετο δίνει ο τότε λοχαγός του Δημ. Καραγιαννάκος: “Συνέχισα την νυκτερινή μου πορεία και πήγα στην Πελλάνα, απ’ όπου ανέβηκα στο Γεωργίτσι, στον Ταΰγετο. Εκεί έδρτευε η Ταξιαρχία μας, με ταξίαρχο τον Πιέρρο Πετροπουλάκη. Επιτελάρχης του ήταν ο Νικολόπουλος, που έλειπε εκείνες τι ς μέρες. Τον αντικαθιστούσε ο λοχαγός του Πυροβολικού Μπαλτάς Ηλίας, συμμαθητής μου και φίλος από το Σχολή. Προτού προλάβω να φύγω από το Γεωργίτσι, έφθασαν στην Ταξιαρχία πληροφορίες πως άρχισαν οι Γερμανοταγματασφαλίτικες εκκαθαριστικές επιχειρήσεις στην περιοχή. Αυτοί της Ταξιαρχίας δεν είχαν πολυσυνηθίσει σε τέτοια πράγματα και επικαλέσθηκαν την πείρα μου. Βρέθηκα έτσι επικεφαλής και σ’ αυτές τις επιχειρήσεις.

Η Ταξιαρχία είχε υπό την άμεση διοίκησή της μόνο το Λόχο Διοίκησης και το Στρατηγείο της. Τα Συντάγματά της είχαν, για την περίπτωση, ανεξαρτητοποιηθεί και δεν ασχοληθήκαμε μ’ αυτά. Με βάση τις πληροφορίες που είχαμε για τον εχθρό, κινηθήκαμε προς νότο και με άξονα κίνησης την κορυφογραμμή του από το Γεωργίτσι και πήραμε το δασικό δρόμο που περνά από τον Αϊ Λιά προς τα Κεφαλόβρυσα. Βιαζόμασταν να περάσουμε τη διάβαση του Σταυρωτού Δεντριού, όσο το δυνατόν συντομότερα. Σ’ αυτή τη διάβαση περνά ο δρόμος Σπάρτη-Τρύπη-Μεγάλη Λαγκάδα-Σταυρωτό Δεντρί-Αρτεμησία-Διπόταμα-Καλαμάτα. Τότε ο δρόμος δεν ήταν τελειωμένος. Από τα Χάνια μέχρι τα Διπόταμα ήταν ημιονικός. Επρεπε να ‘χουμε περάσει τη διάβαση πριν την πιάσουν οι εχθροί κινούμενοι από τη Σπάρτη ή την Καλαμάτα”.

ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΜΠΡΗΣΜΟΣ ΣΤΟ ΓΕΩΡΓΙΤΣΙ

Και ο Γιάννης Κούτσης συνεχίζει την περιγραφή για τα όσα συνέβησαν στη συνέχεια: “Οι Γερμανοί, σε συνεργασία με τους ταγματασφαλίτες και κινούμενοι από δύο κατευθύνσεις, καταλήγουν στο Γεωργίτσι για να κατέλθουν από εκεί στη Σπάρτη. Ερχεται μια φάλαγγα από Λογγανίκο-Αγόριανη και μια δεύτερη από Νιχώρι, η οποία κατηφορίζοντας προς το χωριό, όσους συλλαμβάνει τους εκτελεί επί τόπου. Στην τοποθεσία Σιδερόγουρνα συλλαμβάνονται και εκτελούνται ο Ηλίας Ζήτης, ο Ιωαν. Μαυροειδής με τον 15χρονο γιό του Παντελή και ο Χρ. Παντ. Τσίχλης. Είναι απομεσήμερο, οι ώρες περνούν, οι άντρες όλοι έχουν εξαφανιστεί από τον κίνδυνο των Γερμανών και των συνεργατών τους, Τραγικές φιγούρες οι γυναίκες του Ηλία Ζήτη και του Γιάννη Μαυροειδή. Μεταφέρουν τους νεκρούς άνρες τους στο χωριό για να μη μείνουν τη νύχτα στο δάσος και τους κατασπαράξουν οι λύκοι. Οι άντρες δεν ήταν δυνατόν να εμφανιστούν για να βοηθήσουν όσο στο χωριό περέμεναν οι γερμανοταγματασφαλίτες. Στην ίδια περιοχή συνελήφθη κει εκτελέστηκε και ένας αντάρτης που είχε μείνει από την Ταξιαρχία με το όνομα Γαλάνης. Επίσης συνελήφθη και εκτελέστηκε ο Σωτήρης Καφετζής από την Αγόριανη, όπως και ένα δεκαπεντάρχονο παιδόπουλο που είχαν μαζί τους από άλλης περιοχή. Στη συνέχεια κατέβηκαν στο Γεωργίτσι και έκαψαν 54 σπίτια, τα περισσότερα επιλεκτικά [...] Στην περιοχή Σταυρουλάκι, οι γερμανοταγματασφαλίτες κατά την επιστροφή τους προς Σπάρτη εκτέλεσαν τον Ηλία Μπολάνη ή Τουλούμη, απ’ το Γεωργίτσι, τον οποίο είχαν συλλάβει στο χωριό [...] Στο ανακοινωθέν της ΙΙΙ Μεραρχίας Πελοποννήσου που εκδόθηκε τότε και μέρος της διασώθηκε, αναφέρεται: “Στις 8/6/1944 οι Γερμανοί άρχισαν κινούμενοι με σημαντικές δυνάμεις από διάφορες κατευθύνσειςδι’ εκκαθαριστικάς επιχειρήσεις προς ορεινήν περιοχήν Ταϋγέτου. Ούτω εκ Καλαμών εκινήθησαν σημαντικαί δυνάμεις με πυροβολικόν και όλμους προς Αρτεμησίαν αυθημερόν όμως προσέκρουσεν εις σθεναράν αντίστασιν των τμημάτων μας. Εκ Σπάρτης 200-300 Γερμανοί και με πυροβολικόν και όλμους εκινήθησαν κατά της Λογγάστρας, όπου τα μικρά τμήματά μας, ύστερα από αψιμαχίαν συνεπτύχθησαν προς Καστανιάν. Εκ της περιοχής Μεγαλοπόλεως και Ασέας, οι Γερμανοί εκινήθησαν δια δύο φαλάγγων προς νότον, μιας εκ Λεονταρίου και ετέρας εξ Ασέας”.

ΕΚΑΤΟΝΤΑΔΕΣ ΝΕΚΡΟΙ ΣΤΟΝ ΠΑΡΝΩΝΑ

Οι Γερμανοί με τους ταγματασφαλίτες επιχείρησαν διείσδυση χαμηλά στον Ταΰγετο και στη συνέχεια από διάφορες κατευθύνσεις κινήθηκαν προς τον Πάρνωνα διαπράττοντας εκατοντάδες εγκλήματα όπως γράφει ο Παν. Βλαχάκης: “Βούρβουρα, Ξεροκάμπι, Καστριτοχώρια, Πάρνωνας Αγιοβασίλης, Λεωνίδιο μέχρι σχεδόν το άκρο του Πάρνωνα το Μαρί της Ν. Κυνουρίας. Εκτελούσαν αθώους άμαχους ανθρώπους. Οι αποτρόπαιες ενέργειες έγιναν στο τέλος Ιουνίου αρχες Ιουλίου του 1944. Ο αρχιδολοφόνος στρατηγός των Γερμανών Καρλ φον Λε Σουίρ, διέταξε στις 25 Ιουνίου μια ακόμα επιχείρηση με το κωδικό όνομα “Αετός”. Ο σκοπός της ήταν “Προς εκκαθάριση της οροσειράς του Πάρνωνα και γενικότερα της περιοχής Σπάρτης – Λεωνιδίου –Άστρους – Τρίπολης”. Ηταν η μεγαλύτερη επιχείρηση στην Πελοπόννησο. Έλαβαν μέρος 4.000 άνδρες. Μονάδες καταδρομών των SS 18. Συνεπικουρούμενοι από «Ελληνικές μονάδες εθελοντών» Τρίπολης – εδώ υπηρετούσαν εθελοντικά και Κυνουριάτες- Σπάρτης, και Μελιγαλά. Και ένα σύνταγμα ευζώνων από την Πάτρα. Οι εκτελεσμένοι οι αθώοι, απο τους πολιτισμένους Γερμανούς είναι πολλοί. Μέχρι στιγμής μαζί με τους πέντε Αρκάδες της ΕΠΟΝ και τον Καλόγερο της μονής της Μαλεβής Γεώργιο Σχινά ο αριθμός φτάνει τους 219”. Ο ίδιος εκτιμά ότι οι νεκροί ήταν περισσότεροι από αυτούς που έχουν καταγραφεί.

Ο ΜΑΓΕΡ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ

Σχετικά με τις επιχειρήσεις ο Χέρμαν Φρανκ Μάγερ γράφει στο βιβλίο του «Από τη Βιέννη στα Καλάβρυτα – Τα αιματηρά ίχνη της 117 μεραρχίας καταδρομών στη Σερβία και στην Ελλάδα: «Στις αρχές Ιουνίου έφτασαν από την κυρίως Ελλάδα στη Μεγαλόπολη τμήματα του αστυνομικού συντάγματος ορεινών καταδρομέων 18 των SS. Επρόκειτο για τα τμήματα εκείνα με τα οποία ο Σιμάνα σκόπευε, όπως είχε πει ο ίδιος, να “ειρηνεύσει” την Πελοπόννησο “μέσα σε δύο μήνες”. Όμως κατά την άφιξη του συντάγματος διευκρινίστηκε αμέσως ότι οι εντολές και οι διαταγές για τη διεξαγωγή μάχιμων αποστολών που θα δίνονταν στις μονάδες των SS θα προέρχονταν “αποκλειστικά” από διοικητή άμυνας της Πελοποννήσου. Ετσι οι μονάδες αυτές τάχθηκαν άμεσα υπό τις διαταγές του Λε Σουρ και συμμετείχαν ήδη στις 10 Ιουνίου, σε συνεργασία με ελληνικά τάγματα εθελοντών, σε μια πρώτη επιχείρηση με την κωδική ονομασία “Οχια” στις οροσειρέςς Πάρνωνα και Ταϋγέτου.

Όπως και σε όλες τις προηγούμενες επιχειρήσεις, δεν κατάφεραν ούτε οι μονάδες των SS να αναγκάσουν τον εχθρό να πολεμήσει κατά μέτωπο στη δύσβατη οροσειρά του Πάρνωνα με τις αναρίθμητες κορυφές και κρυψώνες του. Αν και “καταλήφθηκε η μια κορυφή μετά την άλλη και οι μετακινήσεις γίνονταν με μεγάλη ταχύτητα”, όπως σημείωσε ο συνταγματάρχης Χέρμαν Φρανς, που είχε οργανώσει τον σταθμό διοίκησης μαζί με τον Παπαδόγκωνα στη Σελλασία, στους δυτικούς πρόποδες της οροσειράς του Πάρνωνα, όταν οι μονάδες έφτασαν στην ανατολική πλευρά “δεν υπήρχε κι εδώ ίχνος εχθρού”.

Η επιχείρηση ολοκληρώθηκε στις 20 Ιουνίου. Εώ οι Γερμανοί είχαν 2 νεκρούς και 5 τραυματίες, σκοτώθηκαν 72 Ελληνες και αιχμαλωτίστηκαν 63 […]

[…] Επειδή κατά τη διάρκεια της επιχείρησης “Κοράκι” (σ. σ. Αργολίδα, Σπέτσες) είχαν διαφύγει, σύμφωνα με πληροφορίες της γερμανικής αντικατασκοπείας, περίπου 400 αντάρτες δια θαλάσσης, ο Λε Σουίρ διέταξε για τις 25 Ιουνίου μια ακόμη εκτεταμένη επιχείρηση (“Αετός”) “προς εκκαθάριση της περιοχής Πάρνωνα και γενικότερα της περιοχής Σπάρτης-Λεωνιδίου-Αστρους-Τρίπολης”. Εκτός από τις συνήθεις οδηγίες “να κατατροπωθούν οι συμμορίες και οι κομμουνιστικές οργανώσεις και να εντοπιστούν οι αποθήκες ανεφοδιασμού των συμμοριτών”, δηλαδή τα αντίστοιχα χωριά, ο Λε Σουιρ διέταξε “οι ύποπτοι άνδρες […] ηλικίας από 15 έως 50 χρονών να συλληφθούν στην περιοχή για να χρησιμοποιηθούν σε καταναγκαστικά έργα”.

Εκτός από της ελληνικές “μονάδες εθελοντών” της Τρίπολης, της Σπάρτης και του Μελιγαλά και ένα σύνταγμα Ευζώνων από την Πάτρα, στη νέα επιχείρηση συμμετείχαν και όλες οι γερμανικές μονάδες που είχαν λάβει μέρος στην επιχείρηση “Κοράκι”. Σύμφωνα με το σχεδιασμό η επιχείρηση θα διαρκούσε έξι έως 8 εβδομάδες. Επρόκειτο για τη μεγαλύτερη επιχείρηση που έγινε ποτέ στην Πελοπόννησο και έτσι στις 25 Ιουνίου συγκεντρώθηκαν συνολικά 4.000 άνδρες. Στο τέλος του μήνα, μόλις τέσσερεις ημέρες μετά την έναρξη της επιχείρησης, είχαν σκοτωθεί ήδη 120 Ελληνες και περίπου άλλοι τόσοι είχαν συλληφθεί αιχμάλωτοι. Μέχρι το χρονικό αυτό σημείο δεν είχαν σημειωθεί ακόμη γερμανικές απώλειες».

Οι πληροφορίες του Μάγερ δεν συνεχίζονται για τον Ιούλιο και δεν μπορούμε να έχουμε πλήρη εικόνα για τις τρομακτικές απώλειες του πληθυσμού της περιοχής από την εκδικητική μανία κατακτητών και ταγματασφαλιτών. Είναι ενδεικτικές όμως για το μέγεθος της βαρβαρότητας οι καταγραφές των γερμανικών αρχείων που παραθέτει για τις μαζικές δολοφονίες: 26 Ιουνίου “πυροβολήθηκαν ενώ προσπαθούσαν να διαφύγουν” στο Ελαιοχώρι 50 - 28 Ιουνίου συμπλοκή στον Κοσμά 28 – 29 Ιουνίου “πυροβολήθηκαν ενώ προσπαθούσαν να διαφύγουν” 28 – 30 Ιουνίου “πυροβολήθηκαν ενώ προσπαθούσαν να διαφύγουν” 11.

Ο ΣΙΜΑΝΑ ΚΑΙ ΤΑ ΤΑΓΜΑΤΑ

Ο στρατηγός Σιμάνα (στέλεχος του ναζιστικού κόμματος) ήταν ο ιδρυτής και στρατιωτικός διοικητής των Ταγμάτων Ασφαλείας. Σύμφωνα με τον Μάγερ, όταν επέστρεψε το Νοέμβριο του 1944 στη Γερμανία, ο Χίμλερ (αρχηγός των SS και της αστυνομίας) του έστειλε το αποκαλυπτικό ευχαριστήριο για τη δράση των ταγματασφαλιτών: «Μετά την ολοκλήρωση της θητείας σας ως υψηλόβαθμου διοικητή των SS και της αστυνομίας στην Ελλάδα, σας εκφράζω την απόλυτη ευαρέσκειά μου και τις ευχαριστίες μου […] κυρίως […] επειδή καταφέρατε να οργανώσετε τα στοιχεία του ελληνικού πληθυσμού που επιθυμούσαν την ίδρυση μονάδων εθελοντών και ευζώνων και την ένταξή τους σε αυτές, τις οποίες οδηγήσατε μέχρι την τελευταία ημέρα σε πιστότατη συνεργασία με τις δικές μας γερμανικές μονάδες στον αγώνα εναντίον των μπολσεβίκων συνωμοτών».

ΩΣ ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Μια ακόμη κοινή επιχείρηση Γερμανών – ταγματασφαλιτών στη Νότια Πελοπόννησο, δεν κατάφερε την διάλυση του ΕΛΑΣ όπως είχαν “ονειρευτεί” οι ναζί. Αφησε πίσω της όμως αμέτρητους νεκρούς αμάχους που πλήρωσαν με τη ζωή τους το μίσος που έτρεφαν για την αντίσταση στον κατακτητή οι Γερμανοί και οι ταγματασφαλίτες δοσίλογοι…

[Χάρτης από την επιχείρηση “Οχιά” με τις θέσεις και τις κινήσεις Γερμανών (κορμός τα τάγματα του SS 18, οι πυροβολαρχίες του, η θέση της 117 Μεραρχίας) και ταγματασφαλιτών (σημειώνονται με σημαία με το σταυρό στη μέση ως Greek Forces, ενώ φαίνεται και η θέση του Συντάγματος Ευζώνων), από σκαρίφημα που έχει δημοσιευτεί στο βιβλίο του μπάρμπα Μήτσου Κυριαζή]

ΠΗΓΗ:https://www.facebook.com/share/p/1JgjBkcd2e/

 Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com