Για τον Χρήστο Γιανναρά
Αντώνης Λιάκος
Σεβόμουν τον Χρήστο Γιανναρά, παρά τις διαφωνίες μαζί του, θα έλεγα καλύτερα ότι ανήκαμε σε διαφορετικούς διανοητικούς κόσμους. Δεν μπορεί όμως παρά να του αναγνωριστεί η τόλμη του να πηγαίνει κόντρα στο ρεύμα και να διατυπώνει θέσεις και αντιλήψεις αδιανόητες για την εποχή του και τους γύρω του, να έχει μια αξιοζήλευτη ροή λόγου και ένα πάθος ασίγαστο για όσα υποστήριζε, τέλος να συνεχίζει να γράφει αδιαλείπτως ως τα βαθιά του γεράματα.
Τα γράφω αυτά επιμένοντας στην πολύ μεγάλη απόσταση που χωρίζει τις δικές μου ιδέες από τις δικές του στις βασικές παραδοχές. Ο Γιανναράς ερχόταν από μια άλλη, μακρινή παράδοση στην οποία ούτε το άτομο είχε αυτόνομη θέση, ούτε βέβαια η έννοια ανθρώπινα δικαιώματα είχε αφεαυτής υπόσταση. Θα έλεγα συνοπτικά ότι αν κάποιος εξέφρασε ολοκληρωμένα και σε βάθος τον ελληνικό οξιντενταλισμό (Greek Occidentalism) είναι ο Χρήστος Γιανναράς. Αν υπήρχε δυνατότητα ελληνικού/ορθόδοξου φονταμενταλιστικού κινήματος, αυτός θα ήταν ο ακρογωνιαίος λίθος.
Αλλά και χωρίς αυτό, υπήρξε από τους διανοούμενους που θα αφήσουν ισχυρό αποτύπωμα στην ελληνική διανοητική ιστορία. Ανανέωσε την ελληνική θεολογική σκέψη, εξέφρασε μια ιδιότυπη μεταπολίτευση απέναντι στον κανονιστικό θεολογικό λόγο που κυριαρχούσε έως τότε, και αντικατέστησε σε εμβέλεια τον άλλο μεγάλο θεολόγο της μετεμφυλιακής εποχής, τον Παναγιώτη Τρεμπέλα. Το έργο του συνομιλούσε με την σύγχρονη ορθόδοξη θεολογία (ρωσική και δυτική), και αυτό μαρτυρούν όχι μόνο οι μεταφράσεις του έργου του, αλλά και πολυάριθμες ξένες μελέτες γι αυτό.
Είναι ενδιαφέρουσα η αντίληψη της χριστιανικής ευχαριστιακής κοινότητας που εισήγαγε απορρίπτοντας τον όρο και την έννοια θρησκεία, οι ιδέες του για τον ελληνισμό ως συνολικό τρόπο του βίου και η απόρριψή του για το νέο ελληνικό κράτος. Μπορεί όλα αυτά να θεωρούμε ότι δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα, αλλά ο λόγος μιας προσωπικότητας με την αίσθηση αποστολής που είχε ο Γιανναράς ήταν να υποκινήσει την οραματική σκέψη. Φαντάζομαι ότι πολλές ερμηνείες του έργου του θα υπάρξουν και άλλες τόσες εκδοχές με μεγάλες αποκλίσεις μεταξύ τους.
Με στενοχωρεί -για να το πω κι αυτό- ο περιορισμένος διανοητικά τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίστηκε -και συνεχίζει να αντιμετωπίζεται- από την ελληνική αριστερά και όσους ομνύουν στον ορθολογισμό. Άτοπες είναι και οι αναφορές στη συζήτηση για το πως έγινε καθηγητής πανεπιστημίου. Μα αν δεν γινόταν ο Γιανναράς, ποιος άλλος θα γινόταν;
Πάντως τώρα που δεν θα μας ενοχλούν οι αναφορές του σε καθημερινά ζητήματα, αξίζει να δούμε τις κατευθυντήριες γραμμές αυτής της νέας θεολογικής σκέψης από τη δεκαετία του εξήντα και έπειτα. Στο κάτω-κάτω, και το γράφω για τους πιο δύσπιστους, ας μην ξεχνάμε τί οφείλει η πολιτική σκέψη στη θεολογική σκέψη. Αν θέλεις να ξεκλειδώσεις τη μία, πρέπει να δεις την άλλη.
Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.