Δίκοπη η αρχοντιά

Χρήστος Γιανναάς| 15 Jan 2023

«Ταπεινά φρονώ», έλεγαν οι Έλληνες σοφοί (όταν και όσο υπήρχαν), προκειμένου να εκφράσουν γνώμη, άποψη, εμπειρική βεβαιότητα. Όποιον αποφαινόταν εκφέροντας τη γνώμη του σαν ισχυρισμό, δεν τον εμπιστεύονταν – λογάριαζαν επιπόλαιη και πιθανόν εσφαλμένη κάθε ατομική βεβαιότητα. Γίνεται έγκυρη γνώση η ατομική βεβαιότητα, μόνο όταν «κοινωνείται» – όταν «πάντες ομοδοξούσι (έχουν ομού την δόξαν – γνώμη – εμπειρική πιστοποίηση) και έκαστος επιμαρτυρεί». Η «α-λήθεια» (η μη λήθη – απόκρυψη, η λογική φανέρωση – εμφάνεια) προϋποθέτει κοινωνούμενη τη σημαινόμενη εμπειρία.

Μια τέτοια γνωσιοθεωρία (διάκριση της έγκυρης – ορθής γνώσης από την πλάνη ή το ψεύδος) βρίσκεται στους αντίποδες του τρόπου οργάνωσης και πραγμάτωσης του συλλογικού βίου, αλλά και της ατομικής ανθρώπινης ύπαρξης σήμερα. Σήμερα, στον παγκοσμιοποιημένο τρόπο του βίου ή πολιτισμό, αλήθεια είναι η γνώση, που την εγκυρότητά της την εγγυάται μια υπέρτατη, αλάθητη αυθεντία ή μια κοινή των ανθρώπων συμφωνία – σύμβαση. Μπορούμε να συν-εννοηθούμε, σήμερα, όχι με βάση την εμπειρία της άμεσης σχέσης με την πραγματικότητα, αλλά μόνο με μια βουλητική, ατομική συγκατάθεση ή άρνηση – απόρριψη της κοινής σύμβασης που αφορά στη σημαινόμενη από τις λέξεις εμπειρία.
Η σχετικοποίηση της γνώσης – αλήθειας έχει φτάσει σήμερα σε τέτοιο σημείο, ώστε η γνώση πια (και ειδικότερα η πληροφόρηση) να έχει τελείως καταργηθεί. Με τις εικόνες και τις δημοσιογραφικές ανταποκρίσεις από το Κίεβο, στους πρώτους έναν ή δύο μήνες του εκεί πολέμου, είχαμε και οι πιο δύσπιστοι πεισθεί ότι αυτή η πανέμορφη πόλη έχει οριστικά καταστραφεί, και μόνο χαλάσματα υπάρχουν πια, ακατοίκητα, εξαιτίας του τερατώδους μίσους των Ρώσων για τους ομόδοξους αδελφούς τους Ουκρανούς. Οι άπειρες φωτογραφίες και ταινίες των ειδησεογραφικών πρακτορείων μάς είχαν πείσει, ότι ο πληθυσμός της Ουκρανίας έχει φύγει πανικόβλητος στους όμορους παραδείσους ειρήνης που εξασφαλίζει το ΝΑΤΟ. Ένας κωμικός ηθοποιός του θεάτρου έχει μετασχηματιστεί σε πολιτικό ανάστημα «Προέδρου Δημοκρατίας» και συνεγείρονται όλοι οι θεσμοί των κορυφαίων της εξουσίας στις ΗΠΑ για να τον τιμήσουν, παραβλέποντας την ανερμήνευτη ατημελησία του και τα ακροδεξιά φασιστοειδή που τον περιστοιχίζουν.

Στα εφιαλτικά χρόνια του κομμουνιστικού ολοκληρωτισμού που καταδυνάστευε την Ανατολική Ευρώπη, η πληροφόρηση που είχαμε οι ελεύθερες από τη μαρξιστική απανθρωπία κοινωνίες, ήταν, πραγματικά, κατάκτηση ελευθερίας και καύχημα κοινωνικού κατορθώματος. Σήμερα, οι άλλοτε ελεύθερες και δημοκρατικές αυτές κοινωνίες είναι στεγανά αποκλεισμένες, όχι μόνο από την πληροφόρηση για τα διεθνώς τεκταινόμενα, αλλά και από κάθε δυνατότητα διαμαρτυρίας για τον αποκλεισμό τους, στο θεωρείο του παρατηρητή.

Η οπισθοδρόμηση στον πρωτογονισμό του καταναλωτικού ατομοκεντρισμού είναι διεθνές σύνδρομο, με την ακαταμάχητη δυναμική της λοιμικής. Δεν είναι μόνο οι άλογες ενστικτώδεις ορμές που λογαριάζονται σαν ελιξήριο ευζωίας και ηδονής. Είναι κυρίως η απουσία «νοήματος» (αιτίας και σκοπού) της ύπαρξης – αυτή η απουσία ορφανεύει τον άνθρωπο από την εμπειρία της «όντως υπάρξεως».

Οι Έλληνες ήμασταν πάντοτε ένας λαός, όχι χωρίς ελαττώματα και λάθη, όμως πάντοτε εραστές της αλήθειας – που θα πει: αποτυπώναμε, στην τέχνη μας και στους θεσμούς μας, τον στόχο της αναζήτησής μας: τον τρόπο του αθανατίζειν. Οι Τέχνες μας απηχούσαν – αποκάλυπταν αυτόν τον τρόπο (τάξη – αρμονία – κοσμιότητα), ήταν μίμηση του «κόσμου» (κοσμήματος), ενεργός μετοχή στο αθανατίζειν. Και είχαν όνομα οι μπροστάρηδες του τρόπου της αλήθειας: Ικτίνος και Καλλικράτης, Φειδίας, Ανθέμιος και Ισίδωρος, Ρωμανός ο Μελωδός, Ανδρέας Κρήτης, Διονύσιος Σολωμός, Κωνσταντίνος Καβάφης, Γιάννης Τσαρούχης, Μάνος Χατζιδάκις και πλήθος («νέφος») ανάλογων μαρτύρων του πάντοτε θαλερού ελληνικού τρόπου.

Δεν είναι ψευτοπαρηγόρια. Είναι δίκοπη αρχοντιά. Χαμένη, αλλά όχι ξεχασμένη.

ΠΗΓΗ -Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com