του Σπύρου Κουτρούλη
Το μυθιστόρημα του Στρατή Τσίρκα (Γιάννη Χατζηαντρέα) κυκλοφόρησε το 1976 και έχει ως θέμα την Ελλάδα της Αποστασίας και των Ιουλιανών. Πρόκειται για μια εκτροπή που την πληρώσαμε όλοι: Η μοναρχία με την κατασπατάληση των τελευταίων κεφαλαίων νομιμοποίησης και αποδοχής που διέθετε στον ελληνικό λαό. Οι αποστάτες – που ανάμεσά τους συγκαταλέγονταν και κάποιοι που προέρχονταν από την αριστερά όπως το μέλος της κυβέρνησης του βουνού Η.Τσιριμώκος- με την δημόσια διαπόμπευσή τους. Ο ελληνικός λαός φυσικά ο οποίος για άλλη μια φορά ένοιωσε προδομένος. Ο μεγάλος κερδισμένος ήταν το παρακράτος, οι συνωμότες συνταγματάρχες που έβλεπαν ότι άνοιγε ο δρόμος για να έλθουν ως αυτόκλητοι σωτήρες. Όταν την νύχτα του πραξικοπήματος βρέθηκαν κρατούμενοι όλοι οι πολιτικοί δεξιοί, κεντρώοι, αριστεροί, αποστάτες και μη αποστάτες τότε κατάλαβαν το μέγεθος των λαθών που διέπραξαν τα προηγούμενα χρόνια. Με αυτό τον τρόπο διακόπηκε βιαία η ανθοφορία της δεκαετίας του ’60, η απρόσμενη ακμή στην τέχνη, την θεολογία, την μουσική, την οικονομία, χάθηκε η ευκαιρία να βγούμε συντομότερα από τον εμφύλιο και τις συνέπειες του.
Ο Σ. Τσίρκας αποδίδει την αποστασία στην άρνηση του Γ.Παπανδρέου να αποδεχθεί το σχέδιο Άτσεσον και τις διάφορες διχοτομικές λύσεις που προτείνονταν από τις ΗΠΑ στο διάστημα αυτό. Βεβαίως κάποιο ρόλο έπαιξε η απειρία του Κωνσταντίνου λόγω του νεαρού της ηλικίας, πράγμα που επαναλήφθηκε με τα διαδοχικά λάθη που έκανε μετά το πραξικόπημα του 1967. Ο Τσίρκας διατυπώνει μια σαφή κριτική στην εξέλιξη των σοβιετικών καθεστώτων(σελ. 14, 15). Περιγράφει την ατμόσφαιρα της μεταπολεμικής αριστεράς, την προσπάθεια να επιβιώσουν σε ένα καθεστώς ημιπαρανομίας οι αγωνιστές της εθνικής αντίστασης, την δυναμική κίνηση της νεολαίας που η εξόριστη ηγεσία της αριστεράς δεν μπορεί να κατανοήσει. Με ζωντάνια και γλαφυρότητα αναφέρεται στην φοιτητική αριστερά και στο περιοδικό “Πανσπουδαστική” που σήμερα γνωρίζουμε για το έργο τους μερικούς πρωτεργάτες όπως: τον Γιώργο Χατζόπουλο, τον Γιάννη Καλιόρη, την Ιωάννα Τσιβάκου, τον Στέλιο Ράμφο, τον Κοσμά Ψυχοπαίδη, τον Παναγιώτη Κονδύλη κ.ά. Βεβαίως οι “Λαμπράκηδες” με προεξάρχουσα εμβληματική μορφή τον Μ.Θεοδωράκη (ο ακροδεξιός κατά τον όψιμο ΣΥΡΙΖΑ).
Ένα πρόσωπο που παίζει καταλυτικό ρόλο με το έργο του είναι ο Γ.Σεφέρης. Οι αναφορές στο έργο του είναι πολλές ενώ διαβάζεται και επηρεάζει την νεολαία της αριστεράς, όπως και ο Στρατηγός Μακρυγιάννης. Δεν είχαμε φτάσει ακόμη στο στάδιο μιας μεταπολιτευτικής αριστεράς που γράφει λίβελους εναντίον τους. Συγχρόνως το μυθιστόρημα αποτελεί μια παρουσίαση από στέκια συγγραφέων όπως του Απότσου: “Προχτές, στο μπαρ του Απότσου, είδα να πίνουν το ούζο τους την ίδια στιγμή ο Ώντεν, με δυο Αμερικάνους “αυτοεξόριστους”, ο Λώρενς Ντάρελ με τον Γιώργο Κατσίμπαλη, κι ο Ηλίας Ηλιού μόνος του. Περασμένα μεσάνυχτα, έτυχε να διαβαίνω έξω απ’ τη Λέσχη των Λαμπράκηδων, στην οδό Πειραιώς, είδα να βγαίνει ο Μίκης Θεοδωράκης και μαζί του ένα τσούρμο κορίτσια κι αγόρια με λαμπερά πρόσωπα – χρόνια είχα να τ’ αντικρίσω αυτά τα ολάνοιχτα μάτια” (σελ.10).
Η συγγραφική δεινότητα του Σ.Τσίρκα αποκορυφώνεται στην περιγραφή του “θάνατου του παλικαριού”, της δολοφονίας και της κηδείας του Σωτήρη Πέτρουλα που σημάδευσε την δραματική αυτή περίοδο:
“Ολόγυρα στο θάλαμο που μύριζε βαριά βασιλικό και μαντζουράνα γυναίκες καθισμένες ανακλαδιστά, η μάνα , η αδερφή του, ίσως άλλες συγγένισσες, με τα μαύρα τσεμπέρια τους γύρω στο λαιμό και στις άκρες ριγμένες μπρος, με τα μαλλιά χωρισμένα στα δύο, χουφτιάζοντας την κάθε άκρη και σηκώνοντας πότε το δεξί πότε τ’ αριστερό ξεφώνιζαν όλες μαζί πένθιμα και μονότονα: ” Ω αδέρφι, αδέρφι!” Κι εμείς μπαίναμε δίχως να βγάλουμε μιλιά, σκύβαμε το κεφάλι, βρίσκαμε ανάρμοστο τα κόκκινα λουλούδια που αποθέταμε να έχουν σχεδόν σκεπάσει τα πράσινα ματσάκια με τα μυριστικά των χωριανών του, κι η οργή μέσα μας φούντωνε καθώς αντικρίζαμε τα γδαρμένα και ματωμένα μούτρα μιας συγγένισας από τα ίδια της τα νύχια. Ύστερα σκύβαμε κι άλλο πολύ για ν’ ασπαστούμε τον νεκρό και βγαίναμε” (σελ. 362).
Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.