Γερομοριάς: Αναδημοσίευση: Η σύντομη ζωή του αδικοχαμένου Ιάκωβου Κουμή

Κυριακή 17 Νοεμβρίου 2024

Αναδημοσίευση: Η σύντομη ζωή του αδικοχαμένου Ιάκωβου Κουμή

Αν δεν σηκώσουμε ξανά
το λασποκυλισμένο γαλανόλευκο
δε θα μπορέσουμε ποτές!
να δούμε το κόκκινο χρώμα του ήλιου

ΙΑΚΩΒΟΣ ΚΟΥΜΗΣ, Λάρνακα, Δευτέρα 29. 1.‘79

Στο ντοκιμαντέρ "Πολυτεχνεο1980 - Ιάκωβος Κουμής" μιλούν για τη δολοφονία του Ιάκωβου οι φίλοι του Λουκάς Αξελός, Λευτέρης Ριζάς, Δημήτρης Παπαχρήστος

Κουμής: 30 χρόνια δεν είναι αρκετά για να ξεχάσει κανείς

Από τη Μαρία Ψαρά

(αναδημοσίευση από το μπλογκ της It's all Greek to me, 22-05-2011).

Εκδήλωση στην Αθήνα ζωντάνεψε την εν ψυχρώ δολοφονία του Κύπριου Ιάκωβου Κουμή από τα ΜΑΤ Θύματα βίας μετρά κάθε μέρα η Αθήνα. Ένα 44χρονο πατέρα που έτρεξε να πάρει το αυτοκίνητό του για να μεταφέρει την ετοιμόγεννη γυναίκα του στο μαιευτήριο, μετανάστες με χτυπήματα στο κεφάλι από ρατσιστικές επιθέσεις, εργαζόμενους στη λαϊκή αγορά Εξαρχείων από μολότοφ... Και ο κύκλος βίας δεν λέει να κλείσει... Μέσα σε αυτό το κλίμα, πιο επίκαιρη από ποτέ, ήταν η εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε αρχές Μαϊου στην Αθήνα για τον Κύπριο φοιτητή της Νομικής Ιάκωβο Κουμή, ο οποίος το 1980 δολοφονήθηκε από τα ΜΑΤ κατά την πορεία για την επέτειο της εξέγερσης του Πολυτεχνείου. Με τίτλο «Ιάκωβος Κουμής 1956-1980, Τριάντα χρόνια δεν είναι αρκετά για να ξεχάσεις», που διοργάνωσαν το περιοδικό «Τετράδια», ο σύλλογος «Φίλοι του Πυριτιδοποιείου», η «Πρωτοβουλία για την Εθνική Αυτοδιάθεση και την Κοινωνική Αλληλεγγύη» και το βιβλιοπωλείο της συζύγου του, Μαρία Κουμή «Το Παραμύθι» κάλεσαν φίλους, γνωστούς και αγνώστους, να μιλήσουν για το σύντομο βίο του νεαρού φοιτητή που χάθηκε τόσο άδικα.

Αφορμή για την εκδήλωση στάθηκε ένα εκτεταμένο αφιέρωμα στον Ιάκωβο Κουμή που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Τετράδια Πολιτικού Διαλόγου Έρευνας και Κριτικής». Για τον Κουμή μίλησαν ο συγγραφέας και διευθυντής του περιοδικού Λουκάς Αξελός, ο συγγραφέας, εκφωνητής του ραδιοφωνικού σταθμού του Πολυτεχνείου Δημήτρης Παπαχρήστος και ο σύντροφος του Κουμή, Παύλος Χατζηπαύλου. Τη συζήτηση συντόνισε ο γιατρός Πέτρος Παπανικολάου.

«Τριάντα χρόνια μετά τη δολοφονία του, θελήσαμε να ασχοληθούμε με τον βραχύ βίο και τα πυκνά γεγονότα του Ιάκωβου Κουμή», μας λέει ο Λουκάς Αξελός. «Ασχοληθήκαμε σε βάθος με τον αδικοχαμένο Κουμή και διαπιστώσαμε μια εικόνα ενός αξιόλογου, σκεπτόμενου και πολιτικοποιημένου νέου, με αρκετά διαυγή ιδεολογικό και πολιτικό προσανατολισμό, ταγμένο απερίφραστα στον αγώνα για την απελευθέρωση της Κύπρου, με κριτική σχέση και στάση απέναντι στα κοινωνικά και πολιτικά δρώμενα, και δίψα και όρεξη για γνώση, αλλά -ταυτόχρονα- ενός νέου με σαφείς ποιητικούς λογοτεχνικούς προσανατολισμούς, που μπορούν να κριθούν χωρίς postfestum επιείκειες, όχι ως τα τετριμένα δείγματα ενός συμπαθούς νέου στιχοπλόκου, αλλά ως πρωτόλεια δείγματα ενός δυνητικά αξιόλογου δημιουργού, όπως τουλάχιστον αποτυπώνεται στα πράγματά του που διασώθηκαν...»

Σύντομη η παραμονή στην Αθήνα...

«Κατά το βραχύ διάστημα εγκατάστασής του στην Αθήνα, γνωριστήκαμε μέσα από το εγχείρημα των "Τετραδίων". Προλάβαμε και κάναμε μια εκδρομή στη Νέα Μάκρη, όταν μια εβδομάδα προτού δολοφονηθεί μαζί με τον φίλο μας Παύλο Χατζηπαύλου και τις γυναίκες μας, Αγγέλα, Δάφνη και Μαρία, περιδιαβαίνοντας τις πορτοκαλιές και λεμονιές του πατρικού μου κτήματος,» θυμάται ο διευθυντής του περιοδικού. «Μαζί με άλλους συντρόφους μας ζήσαμε εκείνη τη χρονιά το τριήμερο της επετείου του Πολυτεχνείου, στο "τραπεζάκι" των "Τετραδίων" και της "Εργασίας".

Την Κυριακή, 16 Νοεμβρίου, κατεβήκαμε από νωρίς στο Πολυτεχνείο για να συμμετάσχουμε στην πορεία, όπως και έγινε. Είναι χαρακτηριστική η εμμονή του Ιάκωβου για συμμετοχή στην πορεία, "την πρώτη του", όπως ο ίδιος διατύπωνε στον Παύλο», συνεχίζει ο Λ. Αξελός.

«Όταν ολοκληρώθηκε η προσέλευση όλων μας, ξεκινήσαμε προς την αμερικανική πρεσβεία. Τα γεγονότα όμως πήραν εκρηκτικές διαστάσεις. Έχοντας αποκοπεί από τους υπόλοιπους, βρεθήκαμε στα Προπύλαια, ο σύντροφός μας Γιάννης Καργιώτης, ο Ιάκωβος κι εγώ, σχετικά μακριά από το κέντρο των συγκρούσεων στο Σύνταγμα και τη Βασιλίσσης Σοφίας και δεδομένου ότι ο Ιάκωβος είχε ουσιαστική άγνοια, όχι μόνο της Αθήνας αλλά και της αστυνομικής βιαιότητας, κρίναμε σκόπιμο να διαλυθούμε και να επιστρέψουμε στα σπίτια μας. Ήταν 10 με 10:15 το βράδυ όταν χωρίσαμε. Αλίμονο. Ήταν για πάντα... Αργά το βράδυ ειδοποιήθηκα ότι ο Ιάκωβος είχε δολοφονηθεί από τα ΜΑΤ στο Σύνταγμα».

Κανείς μέχρι σήμερα δεν ξέρει γιατί ο Ιάκωβος Κουμής αποφάσισε να μην επιστρέψει απευθείας στο σπίτι του εκείνο το μοιραίο βράδυ.

Κατευθύνθηκε προς την πλατεία Συντάγματος και εκεί, καθισμένο σε μια καρέκλα, τον δολοφόνησαν πισώπλατα τα ΜΑΤ, με ένα καίριο πλήγμα αποκοπής του εγκεφάλου, όπως έγραψε ο Ιταλός ιατροδικαστής Ντουράντε. Σύμφωνα με τις περιγραφές των αυτόπτων μαρτύρων, μεταξύ των οποίων και ο καλός του φίλος, μέλος των «Τετραδίων» Λευτέρης Ριζάς, ο νεαρός φοιτητής δεν είχε χάσει τις αισθήσεις του τελείως. Κατά τη μεταφορά του στο νοσοκομείο με το ασθενοφόρο, αν και λουσμένος κυριολεκτικά με αίμα, κατάφερε να πει: «Δεν έχουν το Θεό τους, με φάγανε».

Στο Λαϊκό Νοσοκομείο έφτασε κλινικά νεκρός. Μία εβδομάδα αργότερα, στις 23 Νοεμβρίου, ο Ιάκωβος Κουμής άφηνε την τελευταία του πνοή... Δεν βρέθηκαν οι δολοφόνοι Η σορός του μεταφέρθηκε στη Σωτήρα για να ταφεί εκεί τελικά στις 26 Νοεμβρίου μέσα σε φορτισμένη ατμόσφαιρα και πλατιά λαϊκή συμμετοχή. Την ίδια ώρα, στη Λευκωσία γινόταν τρισάγιο με συμμετοχή πολιτικών εκπροσώπων και αντιπροσωπειών από Κύπρο και Ελλάδα, χωρίς όμως επίσημη παρουσία της ελληνικής και κυπριακής κυβέρνησης, ή της ελληνικής πρεσβείας. Αυτό εξόργισε το πλήθος, που πραγματοποίησε αυθόρμητη πορεία προς την ελληνική πρεσβεία.

Την ίδια μέρα με τον Ιάκωβο Κουμή δολοφονήθηκε η 20χρονη εργάτρια Σταματίνα Κανελλοπούλου. Παρόλο που οι συγγενείς και των δύο δολοφονημένων νέων κατέθεσαν μηνύσεις προκειμένου να βρεθούν οι ένοχοι και να τιμωρηθούν, καμία δεν μπόρεσε να προχωρήσει γιατί δεν στάθηκε δυνατό να εντοπιστεί ούτε ένας από τους δολοφόνους.

Ποιος ήταν ο δολοφονηθείς νέος

Γεννήθηκε το 1956 από φτωχούς αγρότες γονείς στη Σωτήρα Αμμοχώστου. Αποφοίτησε από τεχνική σχολή και μετά τη στρατιωτική του θητεία εργάστηκε στο Διυλιστήριο Πετρελαίου στη Λάρνακα, ενώ, παράλληλα αποφοιτά από το Νυχτερινό Γυμνάσιο προκειμένου να πάρει απολυτήριο και να περάσει στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Όπως αναφέρει ο Λουκάς Αξελός στο κείμενό του που συμπεριλαμβάνεται στα «Τετράδια», «είναι προφανές ότι τα παραπάνω (εργασία, στρατός, τεχνική σχολή, νυχτερινό) παρέτειναν κατά μερικά χρόνια τον κύκλο των μαθητικών του σπουδών, με αποτέλεσμα να εγγραφεί στο πανεπιστήμιο 24 ετών, όταν δηλαδή οι υπόλοιποι συνομήλικοί του φυσιολογικά αποφοιτούσαν. Ο Κουμής έζησε την τουρκική εισβολή. Άμεση ήταν η αντίδρασή του, συμμετέχοντας στις αντικατοχικές κινητοποιήσεις, ενώ παράλληλα ενεργοποιήθηκε δραστήρια στην Επιτροπή Αυτοδιάθεσης της Κύπρου. Αργότερα, εντάσσεται στον αριστερό-πατριωτικό κύκλο που δημιούργησε Τα Οχτωβριανά, το πρώτο αριστερό, ριζοσπαστικό και πατριδογνωστικό βιβλιοπωλείο της Κύπρου. Το 1978 συνδέεται και συμμετέχει στην πολιτική ομάδα Εργασία, με την οποία εκδίδουν το πρώτο τεύχος του περιοδικού "Τετράδια", που ήταν αφιερωμένο στο κυπριακό ζήτημα. Λίγο πριν έρθει στην Ελλάδα, το 1980 παντρεύεται την συντοπίτισσά του Μαρία Καΐκκη. Και την ίδια χρονιά, γράφεται στο Πολιτικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών. Εγκαταστάθηκε τελικά στην Αθήνα με τη γυναίκα του, σε ένα διαμέρισμα στα Σεπόλια. Άμεση ήταν η εμπλοκή του με τα φοιτητικά δρώμενα. Από την πρώτη στιγμή τα προσεγγίζει και τα σχολιάζει κριτικά στο Πολιτικό Ημερολόγιό του.

Ενδεικτικά, δύο μέρες πριν από τη δολοφονία του, έγραφε: "Το ελληνικό φοιτητικό κίνημα πάσχει από μια νοσηρή πολιτικοποίηση. Κακοχωνεμένες ιδέες εκφράζονται με πολλά λόγια χωρίς ουσία. Αυτή είναι η πρώτη εντύπωση που είχα"».