«Βαράτε. Είμαι Έλληνας Παπάς.
Πεθαίνω για το Χριστό και την Πατρίδα»
(π. Ιωακείμ Λιόλιας)
1. Το ΟΧΙ του κλήρου (της Ορθόδοξης Εκκλησίας) κατά των επιδρομέων και κατακτητών (1940-1944)
2. Ο παπα-Ανυπόμονος (Γερμανός Δημάκος 1912 - 9 Ιουνίου 2004) Καθηγούμενος, της Μονής Αγάθωνος [+Βίντεο]
3. Ο παπά-Χολέβας ή Παπαφλέσσας (Δημήτριος Κ. Χολέβας) [+Βίντεο]
4. Έλληνες Νεομάρτυρες ιερείς στην Κατοχή και τον Εμφύλιο. Προσφορά αίματος Του Ιερού Κλήρου στη δεκαετία του 1940.
5. Το Μαρτύριο του π. Δημητρίου Βαστάκη
6. Ο άγιος Χαράλαμπος, οι Ναζί και τα Φιλιατρά «Πώς ο Άγιος Χαράλαμπος διέσωσε το 1943 τα Φιλιατρά από τους Γερμανούς»
2. Ο παπα-Ανυπόμονος (Γερμανός Δημάκος 1912 - 9 Ιουνίου 2004) Καθηγούμενος, της Μονής Αγάθωνος [+Βίντεο]
3. Ο παπά-Χολέβας ή Παπαφλέσσας (Δημήτριος Κ. Χολέβας) [+Βίντεο]
4. Έλληνες Νεομάρτυρες ιερείς στην Κατοχή και τον Εμφύλιο. Προσφορά αίματος Του Ιερού Κλήρου στη δεκαετία του 1940.
5. Το Μαρτύριο του π. Δημητρίου Βαστάκη
6. Ο άγιος Χαράλαμπος, οι Ναζί και τα Φιλιατρά «Πώς ο Άγιος Χαράλαμπος διέσωσε το 1943 τα Φιλιατρά από τους Γερμανούς»
7. Παραπομπές, Βιβλιογραφία και Δικτυογραφία
8. Επιλεκτικό Οπτικοακουστικό Υλικό (Βίντεο) για το έπος
Η προσφορά της Εκκλησίας στο Έπος του '40 και στην Κατοχή: ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΜΑΝΩΛΗ ΓΛΕΖΟΥ στη ραδιοφωνική εκπομπή της Αποστολικής Διακονίας «Ταξιδεύοντας στον κόσμο του βιβλίου» (19/ 10, 26/10/2008)
Αφιέρωμα στο Έπος του '40 και στην Κατοχή με εξωτερικούς συνδέσμους• Το Βλέμμα της εξοικείωσης με τον Θάνατο μεταφέρθηκε εδώ
1η δημοσίευση 26 Οκτωβρίου 2014.
Τελευταία ενημέρωση και έλεγχος συνδέσμων:
26 Οκτωβρίου 2018 www.sophia-ntrekou.gr
Σε μία Ευρώπη που αγωνίσθηκε κατά του ναζισμού, σε μία Ελλάδα που αντιστάθηκε στον φασισμό, η Εκκλησία αναλαμβάνει το χρέος της έναντι της ιστορία. Η Εκκλησία μας, αενάως είναι ένα διαρκές παρόν, όπως και ο Θείος Ιδρυτής της. Και σαν Στρατευομένη που είναι, ένα καθήκον έχει: Να θυσιάζεται... Κι αυτό έκανε στο μεγάλο ΕΠΟΣ της ΔΕΚΑΕΤΙΑΣ τού ΣΑΡΑΝΤΑ.
† Αιωνία η Μνήμη των Ηρώων του '40 †
Σοφία Ντρέκου | Αέναη επΑνάσταση
8. Επιλεκτικό Οπτικοακουστικό Υλικό (Βίντεο) για το έπος
Η προσφορά της Εκκλησίας στο Έπος του '40 και στην Κατοχή: ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΜΑΝΩΛΗ ΓΛΕΖΟΥ στη ραδιοφωνική εκπομπή της Αποστολικής Διακονίας «Ταξιδεύοντας στον κόσμο του βιβλίου» (19/ 10, 26/10/2008)
Αφιέρωμα στο Έπος του '40 και στην Κατοχή με εξωτερικούς συνδέσμους• Το Βλέμμα της εξοικείωσης με τον Θάνατο μεταφέρθηκε εδώ
1η δημοσίευση 26 Οκτωβρίου 2014.
Τελευταία ενημέρωση και έλεγχος συνδέσμων:
26 Οκτωβρίου 2018 www.sophia-ntrekou.gr
Σε μία Ευρώπη που αγωνίσθηκε κατά του ναζισμού, σε μία Ελλάδα που αντιστάθηκε στον φασισμό, η Εκκλησία αναλαμβάνει το χρέος της έναντι της ιστορία. Η Εκκλησία μας, αενάως είναι ένα διαρκές παρόν, όπως και ο Θείος Ιδρυτής της. Και σαν Στρατευομένη που είναι, ένα καθήκον έχει: Να θυσιάζεται... Κι αυτό έκανε στο μεγάλο ΕΠΟΣ της ΔΕΚΑΕΤΙΑΣ τού ΣΑΡΑΝΤΑ.
† Αιωνία η Μνήμη των Ηρώων του '40 †
Σοφία Ντρέκου | Αέναη επΑνάσταση
Το ΟΧΙ του κλήρου (της Ορθόδοξης Εκκλησίας)
Ἀναμφισβήτητα τό ἔπος τοῦ 1940 ἀνήκει σέ ὅλους τους Ἕλληνες. Ὅλος ὁ λαός μας τότε ἑνωμένος μέ μία ψυχή, χωρίς κανένα δισταγμό, ὄρθωσε τό ἀνάστημά του στόν ὁρμητικό χείμαρρο τοῦ φασισμοῦ καί τοῦ ναζισμοῦ. Ἔτσι, ἀπό αὐτήν τήν τιτάνια μάχη, πού ξεκίνησε τή Δευτέρα 28 Ὀκτωβρίου 1940, δέν θά ἦταν δυνατό νά ἀπουσιάζει ἡ Ἐκκλησία μας, ὁ ρόλος τῆς ὁποίας σήμερα μονίμως ἀγνοεῖται ἤ συστηματικά ἀποσιωπᾶται. Καί, ὅπως πάντοτε, ἔτσι καί τό 1940 ἔσπευσε νά καταγράψει μέ πράξεις ἡρωισμοῦ καί ἀντίστασης τήν ἀπροσκύνητη θέλησή της καί νά φανεῖ ἄλλη μία φορά ὁ φύλακας ἄγγελος τοῦ πονεμένου λαοῦ καί ὁ θύλακας τῆς σωτηρίας του.
- «Ἡ Ἐκκλησία εὐλογεῖ τά ὅπλα τά ἱερά (*) καί πέποιθεν ὅτι τά τέκνα τῆς Πατρίδος εὐπειθῆ εἰς τό κέλευσμα Αὐτῆς καί τοῦ Θεοῦ, θά σπεύσωσιν ἐν μιᾷ ψυχῇ καί καρδίᾳ νά ἀγωνισθῶσιν ὑπέρ βωμῶν καί ἑστιῶν καί τῆς ἐλευθερίας καί τιμῆς, καί... θά προτιμήσωσι τόν ὡραῖον θάνατον ἀπό τήν ἄσχημον ζωήν τῆς δουλείας... Ἐπιρρίψωμεν ἐπί Κύριον τήν μέριμναν ἡμῶν...».
Τότε, χωρίς χρονοτριβή, ὀγδόντα τέσσερις κληρικοί ὅλων τῶν βαθμίδων ἐγκαταλείποντας τίς ἄλλες ἐπείγουσες ὑποχρεώσεις καί διακονίες τους σκαρφάλωσαν χωρίς ποτέ κάποιοι νά ἐπιστρέψουν στά βουνά τῆς Βορείου Ἠπείρου, γιά νά ἐνισχύσουν τόν ἕλληνα στρατιώτη μέ τά πύρινα κηρύγματά τους, τήν ἐξομολόγηση, τή θεία Λειτουργία. Συμπορεύθηκαν μαζί του στή δόξα, μά καί στήν ὀδύνη καί στή θανή. Πόσες φορές δέν δρόσισαν τά φρυγμένα χείλη τῶν στρατιωτῶν, δέν σκούπισαν τά δάκρυα καί τόν ἱδρώτα τους, περιθάλποντας τούς ἥρωες, σάν νά ’ταν δικοί τους! Κι ἄλλοτε πάλι νεκροστόλισαν καί κήδευσαν τούς λιονταρόψυχους πού θυσιάστηκαν στό πεδίο τῆς μάχης.
Κι ὅταν τόν Ἀπρίλιο τοῦ 1941 οἱ Γερμανοί μπῆκαν νικητές στήν Ἑλλάδα, πάλι ἡ Ἐκκλησία ἐπωμίσθηκε τό μεγάλο βάρος γιά τή διάσωση τοῦ λαοῦ. Πρῶτος σήκωσε τή σημαία τῆς Ἀντίστασης ὁ «ὑπέρτατος πνευματικός ἡγέτης» ὁ ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν Χρύσανθος.Ἀρνήθηκε νά συμμετάσχει στήν ἐπιτροπή παράδοσης τῆς πόλης τῶν Ἀθηνῶν ἀρνήθηκε νά τελέσει Δοξολογία στόν μητροπολιτικό ναό τῶν Ἀθηνῶν ἀρνήθηκε νά ὁρκίσει τήν κατοχική Κυβέρνηση Τσολάκογλου, μέ τίμημα τήν ἀπομάκρυνση ἀπό τόν θρόνο του.
Διάδοχός του ὁ «φιλόστοργος καί ἄκαμπτος πατριώτης» Δαμασκηνός ἀποδείχτηκε μεγάλη καί ἡγετική προσωπικότητα. Ἵδρυσε τόν Ἑλληνικό Ὀργανισμό Χριστιανικῆς Ἀλληλεγγύης (Ε.Ο.Χ.Α.) καί ἀπηύθυνε ἀγωνιώδεις ἐκκλήσεις στόν ἀνά τόν κόσμο Ἐρυθρό Σταυρό γιά ἀποστολή βοήθειας πρός τόν κακουχούμενο ἑλληνικό λαό.
Περιδιαβαίνοντας τά μονοπάτια τῆς ἱστορίας κλίνουμε εὐλαβικά τό γόνυ μπροστά στή μεγαλοσύνη τῶν Πατέρων μας: Ὁ θαρραλέος μητροπολίτης Ἰωαννίνων Σπυρίδων Βλάχος ἀπό τήν πρώτη στιγμή βρέθηκε στό Μέτωπο καί μπῆκε πρῶτος μαζί μέ τούς στρατιῶτες στό ἐλεύθερο Ἀργυροκάστρο. Ὁ μητροπολίτης Μυτιλήνης Ἰάκωβος ὁ Α', ὅταν οἱ Γερμανοί εἰσῆλθαν στήν πόλη τῆς Μυτιλήνης, ἐνώπιον τοῦ ἀνώτατου γερμανοῦ στρατιωτικοῦ διοικητῆ δήλωσε τεταγμένος ἀπό τόν Θεό νά προστατεύει τό ποίμνιό του.
Ὁ μητροπολίτης Δημητριάδος Ἰωακείμ, μετά τούς βομβαρδισμούς πού ὑπέστη ὁ Βόλος μένει ἐκεῖ, συγκακουχούμενος μέ τόν λαό τοῦ Θεοῦ προσπαθώντας νά τόν ἐμπνεύσει.
Ὁ μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Γεννάδιος στήν ἀπαίτηση τοῦ στρατιωτικοῦ διοικητῆ νά τοῦ ὑποδείξει ὁμήρους προσῆλθε στή γερμανική Κομμαντατούρ μέ κάποιους ἱερεῖς καί δήλωσε: «Ἐμεῖς εἴμεθα οἱ ζητηθέντες ὅμηροι».
Παρόμοιο γεγονός συνέβη στη Ζάκυνθο: Μια-δυο μέρες πριν φτάσουν στη Ζάκυνθο, ο φρούραρχος Πάουλ Μπέρεντς κάλεσε στο γραφείο του τον μητροπολίτη Χρυσόστομο και τον δήμαρχο Λουκά Καρρέρ. «Έχετε 24 ώρες να μου παραδώσετε μια λίστα με τα ονόματα όλων των Εβραίων που ζουν εδώ και με τα περιουσιακά τους στοιχεία», τους προειδοποίησε. Εκείνοι, πράγματι, επέστρεψαν πριν λήξει η διορία με ένα φάκελο. Ο Μπέρεντς τον άνοιξε, αλλά στο χαρτί που περιείχε ήταν γραμμένα μόνο δύο ονόματα: τα δικά τους. «Αν πειράξετε αυτούς τους ανθρώπους, θα πάω μαζί τους και θα μοιραστώ τη μοίρα τους», του είπε στα Γερμανικά ο Χρυσόστομος, ο οποίος είχε σπουδάσει στο Μόναχο.
Ο Γέροντας Φιλόθεος Ζερβάκος (1884-1980)
ήταν καλόγερος και ηγούμενος της μονής
Ζωοδόχου Πηγής Λογγοβάρδας Πάρου
«Ν»: Το τελευταίο θυμίζει την αυτοπροσφορά του αγίου γέροντα Φιλόθεου Ζερβάκου να εκτελεστεί από τους Γερμανούς, με την οποία έσωσε από την εκτέλεση ομήρους που είχαν συλλάβει οι κατακτητές στην Πάρο.»
Πόσα ἐπίσης χρωστᾶ τό Αἴγιο στόν ἀρχιμανδρίτη Κωνστάντιο Χρόνη (μετέπειτα Ἀλεξανδρουπόλεως), ὁ ὁποῖος τό ἔσωσε ἀπό ὁλοκληρωτική καταστροφή, ὅταν ὁ γερμανός στρατιωτικός διοικητής τό ἀπειλοῦσε μετά τίς σφαγές στά Καλάβρυτα.
Ὁ μετέπειτα μητροπολίτης Τρίκκης καί Σταγών Διονύσιος Χαραλάμπους, ἐνῶ βρισκόταν ἔγκλειστος στό στρατόπεδο συγκεντρώσεως τῶν Γερμανῶν «Π. Μελᾶ» στή Θεσσαλονίκη, τοῦ ἐξασφαλίσθηκε ἡ δυνατότητα νά ἐλευθερωθεῖ. Δέν τή δέχθηκε. Ἔμεινε μέ τούς συγκρατούμενούς του, γιά νά τούς ἐνισχύει. Ὁδηγήθηκε στό Ἄουσβιτς καί ἔφθασε «παραπλήσιον θανάτου».
Ὁ ἀρχιμανδρίτης Διονύσιος Παπανικολόπουλος, μετέπειτα μητροπολίτης Ἐδέσσης καί Πέλλης τή Μεγάλη Πέμπτη τοῦ 1941 μέ τά φλογερά του λόγια κατάφερε νά σώσει ἀπό τούς βομβαρδισμούς καί τόν ἐξευτελισμό τό ἱστορικό θωρηκτό «Ἀβέρωφ».
Ἀλλά καί «ἡ Ἐκκλησία τῆς Κρήτης», γράφει ὁ Στέφανος Μυλωνάκης «οὐδέποτε οὐδαμῶς ὑστέρησεν εἰς ἐκδηλώσεις πατριωτισμοῦ, θυσίας καί ὁλοκαυτωμάτων... Ἅπαντες... εὑρέθησαν ἀμέσως εἰς τάς ἐπάλξεις καί προμαχώνας τῆς προσφιλοῦς πατρίδος... Βλέπομεν καί πάλιν ἐπισκόπους τραυματιζομένους... φυλακιζομένους... τυφεκιζομένους πλήν οὐδέποτε ἐνδίδοντας ἤ ὑποχωροῦντας».
Στόν ἀγώνα ἀκόμη συμμετεῖχαν δυναμικά καί τά μοναστήρια μας, πού πάντοτε στάθηκαν οἱ κυματοθραῦστες τῶν βαρβαρικῶν ἐπιθέσεων. Κάποια καταστράφηκαν ἀπό τούς κατακτητές, ἄλλα λεηλατήθηκαν, πυρπολήθηκαν, ἀνατινάχθηκαν, πλήρωσαν βαρύ τόν φόρο τοῦ αἵματος. Ἰδιαιτέρως ἀναφέρουμε τά μοναστήρια τοῦ Ἁγίου Ὄρους, τῆς Ὕδρας, τῶν Ἁγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων στή Σπάρτη, τῆς Δαμάστας στή Λαμία, τοῦ Μεγάλου Σπηλαίου καί τῆς Ἁγίας Λαύρας, τῆς Βελλᾶς στά Ἰωάννινα πού μετατράπηκε σέ Νοσοκομεῖο.
Ἀτελείωτο τό συναξάρι τῶν ἐθνομαρτύρων κληρικῶν μας, πού προμάχησαν γιά νά ἀναπνέουμε ἐμεῖς τόν ζείδωρο ἄνεμο τῆς ἐλευθερίας!
Γιά τίς τόσες ὅμως θυσίες καί τήν «κένωση» τήν ὁποία ὑπέστη ἡ Ἐκκλησία μας, χάριν τοῦ Γένους μας, δέχεται διαρκῶς ταπεινώσεις καί ἀμφισβητήσεις ἀπό ἐκείνους πού κατά λόγον δικαιοσύνης τῆς χρωστοῦν εὐγνωμοσύνη. Ἄς μᾶς συγχωρέσει ὁ Θεός γιά τήν ἀφροσύνη μας καί τά ὀλέθριά μας λάθη.»
Ο Αυγουστίνος Καντιώτης (1907-2010) ήταν Έλληνας Ορθόδοξος επίσκοπος που διετέλεσε Μητροπολίτης Φλωρίνης, Πρεσπών και Εορδαίας από το 1967 έως και το 2000.
φωτο: Εστία-Το Συσσίτιο Απόρων Δημοτών του Δήμου Κοζάνης 1944
- «Προσθήκη «Ν»: Παρόμοια δράση ανέπτυξε ο μετέπειτα μητροπολίτης Φλωρίνης Αυγουστίνος Καντιώτης, ως ιεροκήρυκας.
1941: Μετατίθεται στη μητρόπολι Ιωαννίνων και υπηρετεί ως ιεροκήρυξ.
1941 (Χριστούγεννα): Μπροστά στούς Ιταλούς κατακτητάς και χοροστατούντος του μητροπολίτου Ιωαννίνων Σπυρίδωνος Βλάχου, μετέπειτα αρχιεπισκόπου Αθηνών, κηρύττει από τον άμβωνα πατριωτικά.
Οι Ιταλοί, ενωχλημένοι, εκδίδουν ένταλμα συλλήψεώς του. Ο δεσπότης, για να τον προστατεύση, δεν του επιτρέπει να κηρύττη. Τότε ο ιεροκήρυκας, βλέποντας ότι η παραμονή του στα Ιωάννινα περιττεύει, αφήνει εκεί τη μητέρα του και εν καιρώ χειμώνος φεύγει. Οι Ιταλοί σε έφοδο, που κάνουν στο σπίτι του, δεν τον βρίσκουν και συλλαμβάνουν τη γερόντισσα μητέρα του.
1942: Έρχεται στη Μακεδονία. Στα Γιαννιτσά μαθαίνει, από Έλληνα αστυνομικό, για το ένταλμα συλλήψεώς του που έχουν εκδώσει οι Ιταλοί.
1942: Στα Γιαννιτσά ο μητροπολίτης Εδέσσης και Πέλλης Παντελεήμων τον χειροτονεί πρεσβύτερο.
1942: Μετατίθεται στη μητρόπολι Θεσσαλονίκης και από κεί παίρνει διαδοχικές αποσπάσεις στο Κιλκίς, στη Βέροια, στην Έδεσσα και στη Φλώρινα.
Στη Φλώρινα ελέγχει από του άμβωνος το μητροπολίτη του Βασίλειο, διότι έμενε στην Αθήνα και πήγαινε εκεί μόνο τα Χριστούγεννα και το Πάσχα, ενώ η προπαγάνδα στην επισκοπή του ωργίαζε. Ο μητροπολίτης ενημερώνεται τηλεφωνικώς και του στέλνει την απόλυσί του τηλεγραφικώς.
Με την απομάκρυνσι όμως από τη Φλώρινα ο Θεός σώζει τον ιεροκήρυκα Αυγουστίνο από άλλο μεγαλύτερο κακό. Οι Γερμανοί κατακτηταί συλλαμβάνουν 10 πατριώτες και τους κρεμούν έξω από το χωριό Πρώτη – Φλωρίνης· θα ήταν μεταξύ των απαγχονισθέντων.
1943-1945: Μετατίθεται στην Κοζάνη. Ο επίσκοπος Κοζάνης Ιωακείμ Αποστολίδης έχει βγει στα βουνά. Τα χωριά καίγονται απο τους Γερμανούς και ο λαός καταφεύγει στην πόλι. Η πείνα και ο θάνατος παραμονεύουν. Ο ιεροκήρυκας Αυγουστίνος, τη δύσκολη εκείνη ώρα, εμφανίζεται ως άγγελος Θεού και σώζει την πόλι.
Κάνει συσσίτια, που φτάνουν μέχρι και 8.150 πιάτα την ημέρα. Είναι ένα θαύμα, που ο ίδιος το αποδίδει στον άγιο Νικόλαο, πολιούχο της Κοζάνης. Οι Γερμανοί πολλές φορές τον δικάζουν για να τον εκτελέσουν, ο Θεός όμως τον προστατεύει.[1]
Ο παπα-Ανυπόμονος (ο παπάς του Άρη)
Ο παπά Χολέβας (Δημήτριος Κ. Χολέβας)
(Γερμανός Δημάκος 1912 - 9 Ιουνίου 2004)
Καθηγούμενος, της Μονής Αγάθωνος
φώτο: Δύο Ρουμελιώτες ιερείς, συναγωνιστές στον ΕΛΑΣ, ο παπά-Χολέβας και ο παπά-Ανυπόμονος. Φωτ. Σπύρος Μελετζής («Με τους αντάρτες στα βουνά», Αθήνα, 1996). Από το ιστολόγιο του δασκάλου Τάκη Ευθυμίου «Φθιωτικός Τυμφρηστός».
Ένα από τα λαμπερά σύμβολα της Εθνικής Αντίστασης, αντάρτης ιερωμένος, ο πρωτοπρεσβύτερος Δημήτριος Κ. Χολέβας. Γνωστός ευρύτερα ως Παπά-χολέβας, έδρασε στην Εθνική Αντίσταση μέσα από τις γραμμές του ΕΛΑΣ με το ψευδώνυμο «Παπαφλέσσας».
Ο παπά-Δημήτρης Χολέβας γεννήθηκε το 1907 σε ένα χωριό της Φθιώτιδας, την Τσούκα και μεγάλωσε στη Μακρακώμη. Σπούδασε Φιλολογία-Αρχαιολογία στα Πανεπιστήμια Αθήνας και Θεσσαλονίκης.
Το 1938 χειροτονήθηκε ιερέας στην Λαμία και έγινε εφημέριος στη Ν. Μαγνησία Λαμίας.
Το 1942 οργανώθηκε στο ΕΑΜ και πολέμησε τους Γερμανούς κατακτητές από τις γραμμές του ΕΛΑΣ. Το 1943 αναλαμβάνει την οργάνωση του κλήρου οργάνωσε συνέδριο στην Σπερχειάδα Φθιώτιδος με Ιερείς και εκπροσώπους από σχεδόν όλες τι ελεύθερες περιοχές και συγκροτεί την Παγκληρική Ένωση Ορθοδόξου κλήρου με 4.000 μέλη και εξελέγη Γενικός Γραμματέας της.
Αθήνα 1946.
Έπαιξε ένα ζωτικό ρόλο στην οργάνωση της Εθνικής Αλληλεγγύης, που έσωσε μεγάλο μέρος του πληθυσμού από την πείνα και το θάνατο.
Εξελέγη εθνοσύμβουλος της ΠΕΑΕΑ και υπηρέτησε ως στρατιωτικός ιερέας στη XIII Μεραρχία του ΕΛΑΣ. Συμμετείχε σε στρατιωτικές δράσεις π.χ. ανατίναξης του τρένου και της Γέφυρας στο Δεριλί (περιοχή Περιβόλι Δομοκού Κεντρική Ελλάδα) κλπ. Μετά την απελευθέρωση η μοίρα του παπά-Χολέβα ήταν εκείνη των αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης. Διώξεις, κατατρεγμοί, εξορίες. Το 1945 το Συνοδικό Δικαστήριο τον καταδικάζει σε τριετή αργία.
Υπηρέτησε από το 1948 ως καθηγητής φιλόλογος Λαύριο, Λέρο, Αρχάγγελο Ρόδου και Νίκαια Πειραιώς με αξιοσημείωτη δραστηριότητα σε πολλούς τομείς.
Σε όποιον τόπο πήγε ο πατήρ Χολέβας, άφησε έργο και δημιούργησε ιστορία. Στην Νίκαια με δική του πρωτοβουλία και συμπαράσταση του τότε Δημάρχου Τουντουλίδη έγινε το Νυκτερινό Γυμνάσιο Νικαίας, γι αυτό έγινε Διευθυντής του αρκετά χρόνια μέχρι την αποχώρησή του. Ήταν μέλος των οργανώσεων: Πανελλήνια Πολιτιστική Κίνηση, Κίνηση για την Ειρήνη και Εθνική Ανεξαρτησία, Εθνικό Συμβούλιο Ειρήνης, Πνευματικό Κέντρο Αγίων Αναργύρων. Εξελέγη Δημοτικός Σύμβουλος Αγίων Αναργύρων.
- Στα τέλη του Βίου του (2001), απενεμήθη από την Ιερά Σύνοδο ο Χρυσός Σταυρός του Αποστόλου Παύλου και Ευεργετήριον Γράμμα δια αναγνώριση των υπηρεσιών του στην Πατρίδα.
Βίντεο: «Πάτερ Ανυπόμονος ~ Άρης Βελουχιώτης (ο παπάς του Άρη)» Την 1η Ιουνίου 1943 ο Άρης συγκροτεί ένα τμήμα 80 επιλεγμένων ανταρτών της Ρούμελης, με επικεφαλής τον έμπιστο Πελοπίδα, τον Παπούα (Νίκο Διένη) και τον Ωρίωνα (Γιάννη Μιχαλόπουλο). Τη νύχτα της 19ης Ιουνίου οι αντάρτες περνάνε με εφτά βάρκες από το μικρό λιμανάκι του Μαραθιά στην παραλία Λαμπίρι, δυτικά του Αιγίου. Σκοπός τους, η ενίσχυση των δυνάμεων του ΕΛΑΣ στην Πελοπόννησο.
Εκείνες τις μέρες εμφανίζεται και ένας ασυνήθιστος ιερωμένος. Είναι ο αρχιμανδρίτης Γερμανός, κατά κόσμον Γερμανός Δημάκος, ηγούμενος της Μονής Αγάθωνος, κοντά στην Υπάτη, και ταυτόχρονα επόπτης της Μονής Δαδίου και πρόεδρος της ίδιας κοινότητας. Από την αρχή του ένοπλου αγώνα είχε προσφέρει μεγάλη στήριξη στους αντάρτες της περιοχής του, γι’ αυτό τον Απρίλιο είναι πια καταζητούμενος και αναγκάζεται να φύγει στο βουνό. Ο αρχιμανδρίτης Γερμανός όμως προσχώρησε στον μόνιμο ΕΛΑΣ και πιο συγκεκριμένα κατευθείαν στον Άρη. Είναι το πρόσωπο – το τελευταίο – που έρχεται να συμπληρώσει τον κύκλο των στενών συντρόφων του αρχηγού και να γίνει γνωστός ως «ο παπάς του Άρη».
Ο πάτερ Ανυπόμονος θα ακολουθήσει τον αρχηγό παντού όπου πάει, στη Θεσσαλία, στην Ήπειρο, στην Πελοπόννησο. Η επίσημη θέση του είναι Στρατιωτικός Ιερέας του Γ.Σ (Γενικού Στρατηγείου), αλλά στις μάχες βρίσκεται με το όπλο στο χέρι και σταυρωτά φισεκλίκια. Όταν μπαίνουν σε χωριό, ξεζώνεται τα άρματα, φοράει το καλυμμαύχι του και ανοίγει την εκκλησία να λειτουργήσει. Αυτός ο απίστευτης ζωντάνιας, ωριμότητας και πατριωτικής φλόγας ιερωμένος πολύ γρήγορα θα κερδίσει την εκτίμηση και τον θαυμασμό του αρχηγού.[2]
Στο βίντεο ομιλεί ο ίδιος ο Παπα Ανυπόμονος (κατά κόσμο, Γιώργος Δημάκος) ο οποίος αναπαύθηκε στις 9 Ιουνίου 2004 στην Λαμία, σε ηλικία 92 χρονών. Σημ.: Κλικ στην εικόνα ή τον σύνδεσμο για να δείτε τα Video.
Η εκπομπή της ΕΤ-1 «Αρχονταρίκι» με τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Δημητριάδος και Αλμυρού κ. Ιγνάτιο και καλεσμένους τον κ. Λαυρέντιο Ντετζιόρτζιο, Συγγραφέα - Εκδότη και την κ. Μαρία Μαντουβάλου, Καθηγήτρια του Πανεπιστημίου ΑΘηνών. Θέμα της εκπομπής είναι: «Πάτερ Ανυπόμονος: Να διαφεντέψουμε τη Ρωμιοσύνη μας» και προβλήθηκε το 2005.
Έλληνες Νεομάρτυρες ιερείς
στην Κατοχή και τον Εμφύλιο.
Προσφορά αίματος Του Ιερού
Κλήρου στη δεκαετία του 1940.
«Βαράτε. Είμαι Έλληνας Παπάς.
Πεθαίνω για το Χριστό και την Πατρίδα»
(π. Ιωακείμ Λιόλιας)
«Επορεύοντο χαίροντες... ότι υπέρ τού ονόματος Αυτού (του Χριστού)κατηξιώθησαν ατιμασθήναι» (Πράξ. 5, 41)
[...] Η στρατευόμενη και ποιμαίνουσα τότε Εκκλησία, πέρα από την κύρια ποιμαντική και λατρευτική της αποστολή, ανέλαβε να στηρίξει και τον Στρατό και το λαό τού Θεού. Πράγματι, με τον δοξασμένο μας Στρατό συμπορεύθηκε μέχρι την πρώτη γραμμή του μετώπου, κι άφησε εκεί δεκάδες από αγίους κληρικούς της να την εκπροσωπούν και να συμπολεμήσουν με τους γενναίους φαντάρους μας, ως Ιεροκήρυκες και Στρατιωτικοί Ιερείς... Για το λαό δε του Θεού τα έδωσε όλα, ό,τι είχε και δεν είχε.
Πέρα από την παρηγοριά και ενίσχυσή του στις θλίψεις των ημερών εκείνων, πρωτοστάτησε στον καιρό της φοβερής πείνας για την περίθαλψη των αδυνάτων, ενίσχυσε τις οικογένειες των πολεμιστών και εκείνων που έπεσαν στο πεδίο της τιμής, ίδρυσε δια νόμου την ευεργετική ΕΟΧΑ, περιέθαλψε τραυματίες και αναπήρους, έσωσε Εβραίους, βοήθησε με κάθε τρόπο τους αδικοκαταδικαζομένους αντιστασιακούς μελλοθανάτους και όσους είχαν την ανάγκη τους, συμμετείχε στον αντιστασιακό αγώνα, τόσο στην επάρατη κατοχή όσο και στη μετέπειτα εθνική συμφορά και, τέλος, πρόσφερε για την ελευθερία της δούλης Πατρίδας Εκατόμβες Ιερομαρτύρων από τους λειτουργούς της και χιλιάδες Εθνομαρτύρων από τους αγνούς και αθώους πιστούς της.
Για χάρη της ιστορίας και των νέων μας θα επαναλάβω παρακάτω ειδήσεις από παλαιότερο σχετικό έργο μας, με το υπό διαπραγμάτευση θέμα και με τίτλο: «Η προσφορά της Εκκλησίας στη δεκαετία τον '40», έκδ. της Εταιρείας Ευρυτάνων Επιστημόνων, Αθήνα 1996, σελ. 75 και εξής:
Γερμανοί αξιωματικοί φωτογραφίζονται
στην Ακρόπολη, 1942. φώτο από εδώ
«Όλοι τότε οι κακούργοι και δυνάστες της δούλης Πατρίδας μας: Γερμανοί, Ιταλοί, Βούλγαροι, Αλβανοτσάμηδες και Ρουμανίζοντες, στους οποίους, ως μη όφειλε, προστέθηκαν δυστυχώς και εκ των ημετέρων αντιστασιακών Κομμουνιστές και Αντικομμουνιστές, συμμάχησαν εναντίον της.
Συναγωνίζοντο μεταξύ τους για το ποιος απ' αυτούς θα επινοήσει και θα επιφέρει περισσότερα και ειδεχθέστερα τραύματα και καταστροφές σε ιερούς ναούς, μονές, σκεύη και εικόνες και απάνθρωπους βασανισμούς σε αγίους λειτουργούς της. Όσοι λοιπόν εκ των λειτουργών της συλλαμβάνονταν τότε για οποιοδήποτε αντιστασιακό λόγο κι έπεφταν στα απαίσια χέρια τους, σπάνια διέφευγαν τις ομηρίες, τις φυλακίσεις, τους φρικτούς βασανισμούς και εξευτελισμούς προς το ιερατικόν τους σχήμα και, τέλος, και αυτόν τον μαρτυρικό θάνατο. Πάνοπλοι οι παραπάνω εχθροί, χωρίς οίκτο, «σώριαζαν -όπως προσφυώς ελέγχθη- αλύπητα τη ζωή, σαν το πιο φτηνό και άχρηστο πράγμα...».
Η διαπίστωση αυτή μαρτυρείται:
α) στα όσα συνέβαιναν στις φυλακές και στα στρατόπεδα συγκεντρώσεων, που, μεταξύ του μαρτυρικού φυλακισμένου λαού, πρώτος στόχος των εχθρών ήσαν οι Ιερείς. Χαϊδάρι..., Νταχάου...., Άουσβιτς., κλπ., όταν ακούονται προξενούν ανατριχίλα και αισθήματα συγκινήσεως για όλους τους φυλακισμένους σ' αυτά, μεταξύ των οποίων δεκάδες ήσαν και οι «φιλοξενηθέντες» κληρικοί μας. «Σε όλες τις φυλακές - γράφει ο αείμνηστος Αχιλλέας Κύρρου- ήταν αρκετοί Παπάδες και Καλόγεροι, που είχαν συλληφθεί από τους Ιταλούς, τους Γερμανούς και τους Βουλγάρους για τη συμμετοχή τους στην Εθνική Αντίσταση, σαν για να αποδείξουν μια φορά ακόμα ότι ποτέ η Ορθόδοξη Εκκλησία δεν είχε μείνει μακριά από τους Εθνικούς αγώνες τού Ελληνικού λαού».
Και β) στο ότι πέρα από τις κακουχίες των Κληρικών μας στις φυλακές, η Εκκλησία για την απελευθέρωση της Πατρίδας πρόσφερε και πολύ αίμα. «Ιερείς και Μοναχοί που εκρατούντο στις φυλακές ως όμηροι ή ως κατάδικοι, ή που συλλαμβάνονταν για αντίποινα σε κάποια αντιστασιακή δράση [σύμφωνα μάλιστα με το σατανικό γερμανικό εφεύρημα «περί συλλογικής ευθύνης» για όλους τους κατεχόμενους υπ' αυτών λαούς], βασανίσθηκαν απάνθρωπα και μαρτύρησαν με διάφορους ανατριχιαστικούς τρόπους, όπως οι ένδοξοι Μάρτυρες των πρωτοχριστιανικών χρόνων και οι Νεομάρτυρες επί τουρκοκρατίας.
Έτσι, εκ της μακράς φάλαγγας των νέων τούτων Νεομαρτύρων Κληρικών που έμειναν πιστοί στο Χριστό και στην Ελλάδα: «...άλλοι κατακρεουργήθηκαν και διαμελίστηκαν, άλλοι έμειναν ημέρες μετέωροι στην αγχόνη, άλλους τους έθαψαν ζωντανούς ή τους έριξαν στη φωτιά, τους κρήμνισαν σε χαράδρες και βάραθρα, τους έριξαν στη θάλασσα, τους άρπαξαν στα βουνά και πήγαν μ' άγνωστο σε μας θάνατο, άλλους τους έσφαξαν, άλλους τους σταύρωσαν, αφού προηγουμένως τους βασάνισαν βάρβαρα...». Όλοι έμειναν «πιστοί άχρι θανάτου». Όλοι «εβάστασαν τα στίγματα τού Κυρίου εν τοις σώμασιν αυτών».
Η τριπλή κατοχή της Κεντρικής & Βόρειας Ελλάδας,
ιταλική, γερμανική και βουλγαρική (από εδώ)
Και για την αλήθεια τού λόγου, ιδού και οι αριθμοί:
Οι ηττημένοι και καταντροπιασμένοι Ιταλοί στο πόλεμο 1940-41, που αναπάντεχα, χάρη στις πλάτες των προστατών τους, έγιναν και «κατακτητές», χωρίς να ντρέπονται βέβαια για την άδικη θέση που πήραν, θανάτωσαν μαρτυρικά, όπως οι κακούργοι πρόγονοί τους Ρωμαίοι... σαράντα (40) κληρικούς μας.
Το ίδιο και οι Γερμανοί κατακτητές... Θανάτωσαν με τους πιο φρικιαστικούς τρόπους εκατόν τριάντα (130) κληρικούς μας. Επίσης και οι Αλβανοτσάμηδες με τους Ρουμανίζοντες, άλλοτε βοηθούμενοι ή βοηθώντας τους Γερμανοϊταλούς, θανάτωσαν κι αυτοί είκοσι εννέα (29) κληρικούς μας.
Ατυχώς -γράφει σύγχρονος ιστορικός, ο Ι. Αναστασάκης στο έργο του: «Η Εκκλησία στη Μάχη της Κρήτης... 1941- 45», Χανιά 1994- ποταμός αίματος των κληρικών μας έρευσε και με τους κομμουνιστές, οι οποίοι με την γνωστή διδασκαλία τους: «Δεν θέλουμε παπάδες, δεν θέλουμε Εκκλησίες...», σκότωσαν κι αυτοί με απάνθρωπους και οικτρούς βασανισμούς διακόσιους σαράντα δύο (242) κληρικούς.
Με την παράθεση τού παραπάνω αποσπάσματος δεν αποβλέπω να αναξέσω οδυνηρές πληγές... Άλλωστε, και εκ μέρους των αντικομμουνιστικών, δεξιών ανταρτικών ομάδων, φανατικών στρατοδικών και από άλλες ανεξερεύνητες αιτίες της ανώμαλης τότε εποχής, βρήκαν οικτρό. ταπεινωτικό και μαρτυρικό θάνατο τριάντα (30) ακόμη κληρικοί μας.
- Παρακάτω παραθέτω, επιλεκτικά και περιληπτικά, αναφορές από το σύγχρονο Συναξάρι που συνέταξα, Ιεροεθνομαρτύρων Κληρικών τού 40, συνδημοσιευόμενο ως Επίμετρον στο προαναφερθέν έργο μας, σελ. 94-160.
Στο μέτωπο έπεσαν: ο Αρχιμ. Χρυσόστομος Τσοκώνας, ο επικαλούμενος «άγιος παπάς» και ο Αρχιμ. Ιερόθεος Μπαζιώτης.
Στις 9 Μαρτίου 1943, ο Ιερέας π. Δημήτριος Σταμπουλής, εφημέριος Σκοπιάς Φλωρίνης, επειδή αρνήθηκε να λειτουργήσει στο βουλγαρικό - σλαβικό γλωσσικό ιδίωμα πιεζόμενος από τους όρχαν/τες, παραδόθηκε στους Γερμανούς, οι οποίοι τον απαγχόνισαν μαζί με άλλους πατριώτες (βλ. «Οι θυσίες των Κληρικών της Ελλάδος»,έκδ. Ορθ. Ιεραποστ. Αδελφότητος "Ο ΣΤΑΥΡΟΣ", Αθήναι 1995, σελ. 126-127).
Επίσης στο ίδιο βιβλίο, σελ. 129-130, σημειώνεται ο σταυρικός θάνατος, έπειτα από φρικτούς βασανισμούς, τού ιερέα π. Κωνσταντίνου Τούλια, εφημερίου Σιταριάς Φλωρίνης, την 23 Απριλίου 1943, Μεγάλη Παρασκευή.
Παρόμοιο σταυρικό θάνατο υπέστη επίσης τη Μεγάλη Παρασκευή 11 Απριλίου 1947, ο ιερέας π. Γεώργιος Σκρέκας, εφημέριος Μεγάρχης Τρικάλων.
Στις 9 Μαρτίου 1943, ο Ιερέας π. Δημήτριος Σταμπουλής, εφημέριος Σκοπιάς Φλωρίνης, επειδή αρνήθηκε να λειτουργήσει στο βουλγαρικό - σλαβικό γλωσσικό ιδίωμα πιεζόμενος από τους όρχαν/τες, παραδόθηκε στους Γερμανούς, οι οποίοι τον απαγχόνισαν μαζί με άλλους πατριώτες (βλ. «Οι θυσίες των Κληρικών της Ελλάδος»,έκδ. Ορθ. Ιεραποστ. Αδελφότητος "Ο ΣΤΑΥΡΟΣ", Αθήναι 1995, σελ. 126-127).
Επίσης στο ίδιο βιβλίο, σελ. 129-130, σημειώνεται ο σταυρικός θάνατος, έπειτα από φρικτούς βασανισμούς, τού ιερέα π. Κωνσταντίνου Τούλια, εφημερίου Σιταριάς Φλωρίνης, την 23 Απριλίου 1943, Μεγάλη Παρασκευή.
Παρόμοιο σταυρικό θάνατο υπέστη επίσης τη Μεγάλη Παρασκευή 11 Απριλίου 1947, ο ιερέας π. Γεώργιος Σκρέκας, εφημέριος Μεγάρχης Τρικάλων.
Ο Κων. Βοβολίνης στο γνωστό βιβλίο του: «Η Εκκλησία εις τον αγώνα της Ελευθερίας» (1453-1953), Αθήναι 1952, σελ. 266-267, αναφέρεται σε 80ντούτη Βορειοηπειρώτη Ιερέα της Δερβιτσάνης, ο οποίος μετά την υποχώρηση τού Στρατού μας (Απρ. 1941) κατεσφάγη από τους Αλβανοτσάμηδες.
Στις 23 Ιουλίου 1943, ο ιερέας εφημέριος τού χωριού Αγία Αναστασία Ιωαννίνων π. Γεώργιος Σιούλης εκάη ζωντανός σε αχυροκαλύβα από τους Γερμανούς, μετά από φρικτά βασανιστήρια, χωρίς να αποτεφρωθεί το μαρτυρικό του σώμα, στο οποίο ευρέθη ανέπαφο από τη φωτιά το μικρό βιβλίο της Καινής Διαθήκης που έφερε μαζί του, οι δε συμμάρτυρές του απετεφρώθησαν παντελώς. Ο Ιεροεθνομάρτυρας τούτος, προ της θυσίας του, είδε να τουφεκιζονται: η σύζυγος - πρεσβυτέρα του, ο υιός του και οι θυγατέρες του.
Στις 23 Ιουλίου 1943, ο ιερέας εφημέριος τού χωριού Αγία Αναστασία Ιωαννίνων π. Γεώργιος Σιούλης εκάη ζωντανός σε αχυροκαλύβα από τους Γερμανούς, μετά από φρικτά βασανιστήρια, χωρίς να αποτεφρωθεί το μαρτυρικό του σώμα, στο οποίο ευρέθη ανέπαφο από τη φωτιά το μικρό βιβλίο της Καινής Διαθήκης που έφερε μαζί του, οι δε συμμάρτυρές του απετεφρώθησαν παντελώς. Ο Ιεροεθνομάρτυρας τούτος, προ της θυσίας του, είδε να τουφεκιζονται: η σύζυγος - πρεσβυτέρα του, ο υιός του και οι θυγατέρες του.
Στις 3 Ιουλίου 1943, ο Αρχιμ. Ιεροκήρυκας της Μητροπόλεως Κοζάνης π. Iωακείμ Λιόλιαςσυνελήφθη από τους Γερμανούς, ενεκλείσθη στις φοβερές φυλακές της Θεσσαλονίκης, όπου εβασανίζετο απάνθρωπα, απαντώντας στους βασανιστές του με παρρησία: «Βαράτε, είμαι Έλληνας Παπάς. Πεθαίνω για τον Χριστό και την Πατρίδα». Τέλος, εξετελέσθη μαζί με άλλους πενήντα (50) αθώους Έλληνες πολίτες.
Στις 9 Ιουλίου 1944, ο Ιεροδιάκονος - Μοναχός και αδελφός της Ι. Μονής Αγίου Γεωργίου Φενεού της Μητροπόλεως Κορινθίας συνελήφθη, εβασανίσθη και, τέλος, εσφάγη από αντάρτες αριστερών κομμουνιστικών ομάδων.
Επίσης στις 7 Αυγ. 1948, ο ιερέας Γεώργιος Αρ. Νικόπουλος, εφημέριος Βουτύρου της Μητροπόλεως Καρπενησιού, κατεδικάσθη καιεξετελέσθη στη Λαμία, ως θύμα φανατισμού στρατοδικών της εποχής.
Ακόμη, ιερό λείψανο, αποδεικτικό και αντιπροσωπευτικό της μαρτυρικής θυσίας όλων των μαρτυρησάντων ιερέων, είναι επιστήθιος σταυρός που ανήκει στην πατρική μου οικογένεια. Είναι λείψανο που διασώθηκε μέσα στις στάχτες, από τη μαρτυρική θυσία τού μακαριστού πατέρα μου Ιεροδιδασκάλου Οικονόμου Δημητρίου Κ. Βαστάκη, εφημερίου του Μεγάλου Χωριού της Μητροπόλεως Καρπενησιού, ο οποίος τελικά μετά από φρικτούς βασανισμούς εκάη ζωντανός από τους Ιταλούς την παραμονή των Χριστουγέννων, 24-12-1942.
Η Εκκλησία μας, λοιπόν, «ως πορφύραν και βύσσον με τα αίματα και των νέων τούτων Ιερομαρτύρων στολισαμένη», δίκαια καυχάται ότι και στους πρόσφατους χρόνους οι λειτουργοί της: «εν υπομονή πολλή..., εν στεχωρίαις, εν πληγαίς και φυλακαίς... και εν λιμώ και θλίψει» (Β' Κορ. 6,4-5, 10,27), συνέβαλαν στην εθνική αντίσταση και απελευθέρωση της Ελληνικής Πατρίδας.
Τέλος, η Εκκλησία μας δεν αποβλέπει σε δάφνες και υστεροφημίες, από την εκτεθείσα προσφορά της. Η Εκκλησία μας είναι πάντα ένα διαρκές παρόν, όπως και ο Θείος Ιδρυτής της. Και σαν Στρατευομένη που είναι, ένα καθήκον έχει: Να θυσιάζεται... Κι αυτό έκαμε στο μεγάλο ΕΠΟΣ της ΔΕΚΑΕΤΙΑΣ τού ΣΑΡΑΝΤΑ. Κι αυτό εξακολουθεί να κάνει, όταν το απαιτούν οι περιστάσεις.[4]
Στους Δομιανούς Ευρυτανίας, όπου είδε το φως ο ηρωικός παπα-Χρίστος Κακαβάς, γεννήθηκε και ο παπα-Βαστάκης στα 1900. Προερχόταν από φτωχή οικογένεια. Αλλ’ η αγάπη του προς τα γράμματα έκαμε τους γονείς του να τον στείλουν μ’ όλη τη φτώχεια τους στο Ιεροδιδασκαλείο Άρτης. Ξεχώρισε ανάμεσα στους συμμαθητάς του. Δεν πρόλαβε να τελειώση κι η φωνή της πατρίδος τον κάλεσε στη Μ. Ασία.
Μετά την καταστροφή τελείωσε το ιεροδιδασκαλείο, έλαβε σύζυγο την Αμαλία Μαργαριτοπούλου και το 1926 διορίσθηκε διδάσκαλος στο χωριό Θερμάτι. Το 1930 χειροτονήθηκε ιερεύς και πήγε εφημέριος στην Αγία Παρασκευή του Μεγάλου Χωρίου.
Πρότυπο οικογενειάρχου, εδημιούργησε οικογένεια χριστιανική, που όλοι την καμάρωναν και τη ζήλευαν. Φιλότιμος διδάσκαλος, προσπαθούσε όχι μόνο γράμματα να μάθη στα παιδιά, αλλά και να τους εμφυσήση ευσέβεια και φόβο Θεού.
Και στην ιερατική του διακονία επέτυχε ο π. Δημήτριος. Αγαπούσε τους χριστιανούς με δημιουργικήν αγάπη. Ήταν αφιλοχρήματος κι έγινε πολλές φορές ο παρηγορητής κι ο προστάτης των ορφανών και των πασχόντων. Ίδρυσε και φρόντιζε με στοργή το πρώτο Κατηχητικό στην Επαρχία. Το απλό μα αλατισμένο κήρυγμά του τραβούσε πολλούς στην εκκλησία και στη χριστιανική ζωή.
Στην ωραία αυτήν άνθησι της ιερατικής του ζωής ήρθαν οι κατακτηταί στην Ελλάδα. Στις 18 Δεκεμβρίου 1942 ένα τάγμα ιταλικό τραβούσε από το Καρπενήσι προς το Μεγάλο Χωριό. Το μισό τάγμα είχε μπη μέσα και οι πρόκριτοι του χωρίου έκαμαν ό,τι μπορούσαν για να τους περιποιηθούν, για να προλάβουν ενδεχόμενη καταστροφή. Μαζί και ο εφημέριος και δάσκαλος π. Δημήτριος. Μα το άλλο μισό τάγμα, που πήγαινε προς το Μικρό Χωριό έπεσε σ’ ενέδρα ανταρτών και δεκατίστηκε στ’ αληθινά. Έξαλλοι από θυμό και φόβο οι Ιταλοί ξέσπασαν στους αόπλους. Κράτησαν όλους τους προκρίτους και τον ιερέα μαζί στο σχολείο του Μ. Χωρίου.
Από τη στιγμή αυτή άρχισε το μαρτύριο του π. Δημητρίου. Άγρια μανία έπιασε τον Ιταλό ταγματάρχη, όταν είδε τον ιερέα. Έξαλλος τον άρπαξε από τα γένεια και κλωτσώντας τον τον ξάπλωσε κάτω. Ο ιερεύς ήρθε σε άθλια κατάστασι. Σε λίγο τον πήραν οι Ιταλοί στο κατάλυμά τους κι εκεί ο ξυλοδαρμός επανελήφθηκε, αφού μάλιστα τον κρέμασαν στην κληματαριά του σπιτιού. Μια βαριά πέτρα κρεμόταν από τα πόδια του. Κι αυτοί γύρω του, τον κοροΐδευαν, τον κτυπούσαν, έκαιγαν τα γένεια και τα μαλλιά του με τους αναπτήρες τους. Από το ένα μέρος το πρόσωπό του είχε καή εντελώς.
Μισοπεθαμένο τον μετέφεραν σ’ άλλο σπίτι. Ήταν τελείως παραμορφωμένος. Το πρόσωπό του μελανό. Τα μάτια του να σταλάζουν αίμα. Τα χέρια να κρέμωνται νεκρά, βγαλμένα απ’ τις αρθρώσεις τους. Το σώμα ολόκληρο μωλωπισμένο τόσο, που να μην έχη τόπο για καινούργιους μωλωπισμούς. Και να σκεφθή κανείς μονάχα την κατάστασι αυτή του δυστυχισμένου π. Δημητρίου, αισθάνεται την ψυχή του να πλημμυρίζη απ’ οδύνη κι αποτροπιασμό. Τέτοια συναισθήματα εξεδήλωσε, όταν αργότερα αφέθηκε ελεύθερος, γιατρός συνδεσμώτης του ιερέως.
Στις 23 Δεκεμβρίου μαζί με άλλους συγκρατουμένους τους πήγαν στο Μεγάλο Χωριό. Εκεί τους φανέρωσαν την καταδίκη τους σε θάνατο και τους επέτρεψαν να κάνουν τις τελευταίες παραγγελίες τους προφορικά ή με γράμμα. Ο π. Δημήτριος δεν μπορούσε να κρατήση μολύβι. Γι’ αυτό παρεκάλεσε να πουν, πως ο «παπά-Δημήτρης παραγγέλλει στους δικούς του να είναι καλοί χριστιανοί. Συγχωρεί όλους όσους τον έβλαψαν και παρακαλεί να τον συγχωρήσουν εκείνοι που τυχόν ελύπησε».
Το πρωί στις 24 Δεκεμβρίου 1942 οι Ιταλοί είχαν βάλει πυρκαγιές στο χωριό. Σ’ ένα από τα καιόμενα σπίτια έρριξαν τον βασανισμένο π. Δημήτρη, «ιερείον έμψυχον» ολοκαύτωμα στον Κύριο δεκτό.[5]
Ιδιαίτερα εντυπωσιακό είναι κάποιο θαύμα τού Αγίου Χαραλάμπου που συνέβη το 1944. Στην νοτιοδυτική Πελοπόννησο, στην επαρχία Τριφυλίας, υπάρχει μία γραφική πόλις με 9.000 κατοίκους, τα Φιλιατρά. Πολιούχος της πόλεως είναι ο Άγιος Χαράλαμπος, και κάθε χρόνο στις 10 Φεβρουαρίου γίνεται μεγάλο πανηγύρι προς τιμήν του, και κατεβαίνουν σ' αυτό και οι Φιλιατρινοί που μένουν στην Αθήνα.
Σ' αυτό το πανηγύρι πηγαίνει κάθε χρόνο και ένας ηλικιωμένος Γερμανός, ονόματι Κοντάου, με την οικογένειά του. Έρχεται από μακρυά. Και θα έλεγε κανείς: «Τι τού ήρθε, ώστε έτσι στα καλά καθούμενα να ξεκινά από την Γερμανία για ένα τόσο μακρινό ταξείδι»!
Ο άνθρωπος αυτός στην περίοδο της κατοχής ήταν αξιωματικός τού Γερμανικού στρατού, και για ένα διάστημα χρημάτισε φρούραρχος Φιλιατρών.
Εκείνο τον καιρό — βρισκόμαστε στο 1944 — μερικοί Έλληνες αντάρτες έκαναν κάποιο σαμποτάζ, φονεύοντας σε ενέδρα αρκετούς Γερμανούς. Εξαγριώθηκαν τότε οι κατακτητές και από το στρατηγείο της Τριπόλεως δόθηκε εντολή στον Κοντάου, την ημέρα που θα ξημέρωνε, στις 6 το πρωί, να καούν τα μισά Φιλιατρά και να εκτελεσθούν εκατό περίπου Φιλιατρινοί. Όπως ήταν φυσικό, τρόμος και πανικός κατέλαβε όλους τους κατοίκους. Ήξεραν ότι οι Γερμανικές διαταγές ήταν αμετάκλητες. Τίποτε δεν τους έσωζε από τον όλεθρο και την συμφορά.
Το πρωί (19 Ιουλίου) όμως ενώ έφθασε η κανονισμένη ώρα δεν έβλεπαν καμμία κίνησι. Απόρησαν. Τι άραγε να είχε συμβή; Εκείνη την νύχτα οι πιστοί εζήτησαν με καυτά δάκρυα την προστασία τού Αγίου Χαραλάμπου. Και εκείνος ενήργησε θαυμαστά.
Παρουσιάσθηκε στον Γερμανό φρούραρχο, τον Κοντάου, και τού είπε να μην εκτέλεση την διαταγή. Τού υποσχέθηκε ακόμη πως δεν θα τιμωρηθή από τον ανώτερο του και ότι θα επιστρέψη και αυτός και οι στρατιώτες του σώοι στην πατρίδα τους. Ο Κοντάου, στην αρχή έδειχνε ψυχρός και ασυγκίνητος. Συνολικά ο Άγιος τού εμφανίσθηκε τρεις φορές για να τον πείση πως πρόκειται για κάτι το υπερφυσικό και πρέπει να υπακούση.
Το αξιοθαύμαστο είναι ότι ο Αγιος παρουσιάσθηκε και στον Γερμανό στρατηγό στην Τρίπολι. Το πρωί ο Κοντάου εζήτησε τους ιερείς των τεσσάρων ενοριών της πόλεως. Εκείνοι παρουσιάσθηκαν έντρομοι εμπρός του. Που να ήξεραν το τι είχε μεσολαβήσει εκείνη την νύχτα!
Μαζί τους εγύρισε στις Εκκλησίες των Φιλιατρών και παρατηρούσε τις εικόνες. Στην τέταρτη Εκκλησία, στα Εισόδια της Θεοτόκου, στην επιλεγόμενη «Γουβιώτισσα» βλέποντας μία εικόνα — ένα γέροντα με κάτασπρη γενειάδα, ντυμένο ιερατικά άμφια — ανεφώνησε: «Να! αυτός είναι!» και έπεσε εμπρός του να τον προσκυνήση. Μόλις σηκώθηκε λέει στους έκπληκτους ιερείς: «Σας έσωσε ο Άγιος αυτός, που έσωσε κι' εμένα από βαρύ κρίμα».
Έτσι με την επέμβαση τού πολιούχου η πόλις εγλύτωσε από την φωτιά και την σφαγή. Θαύμα ολοζώντανο και συγκλονιστικό. Οι ψυχές όλων των Χριστιανών βυθίσθηκαν σε βαθειά συγκίνηση.
Το 1945 ενώ πια ο πόλεμος είχε λήξει, οι επίσημοι των Φιλιατρών ειδοποιήθηκαν από τον Κοντάου, να τον περιμένουν κι' αυτόν στην πανηγύρι τού Αγίου. Θα ερχόταν με την οικογένειά του να ευχαριστήση τον Άγιο που, όπως τού υποσχέθηκε, τον επέστρεψε σώο στην πατρίδα του. Έτυχε μάλιστα λόγω βλάβης τού αυτοκινήτου του και μερικών άλλων εμποδίων να φθάση στις 12 Φεβρουαρίου.
Οι Φιλιατρινοί και όλοι οι κάτοικοι της περιφερείας τού επεφύλαξαν ενθουσιώδη υποδοχή. Προς χάρι του επανέλαβαν την πανηγύρι. Εκείνος ανέβηκε σ' έναν εξώστη και μίλησε ελληνικά προς τα πλήθη. Τους είπε μάλιστα ότι πριν αναχώρηση για την Ελλάδα είδε πάλι στον ύπνο του τον Άγιο Χαράλαμπο και τού είπε: «Σε περιμένω στα Φιλιατρά, όπου έδειξες την πίστι σου. Όλοι θα σε υποδεχθούν με μεγάλη χαρά». Συγκίνησις και ιερός ενθουσιασμός είχε καταλάβει τους πάντες.
Και το τοπικό αγιολόγιο σημειώνει: «Τη αυτή ημέρα, δεκάτη ενάτη Ιουλίου, μνήμην ποιούμεθα τού εξαισίου θαύματος τού Αγίου ενδόξου Ιερομάρτυρος Χαραλάμπους, ος ταίς προς Θεόν πρεσβείαις πολλοί των πολιτών της Εράνης εσώθησαν εκ βεβαίας εις θάνατον καταδίκης υπό των Γερμανικών δυνάμεων κατοχής εν έτει 1944». Πράγματι, «θαυμαστός ο Θεός εν τοις αγίοις αυτού».[6]
Βιβλιογραφία και Δικτυογραφία:
Το Μαρτύριο του π. Δημητρίου Βαστάκη
Στους Δομιανούς Ευρυτανίας, όπου είδε το φως ο ηρωικός παπα-Χρίστος Κακαβάς, γεννήθηκε και ο παπα-Βαστάκης στα 1900. Προερχόταν από φτωχή οικογένεια. Αλλ’ η αγάπη του προς τα γράμματα έκαμε τους γονείς του να τον στείλουν μ’ όλη τη φτώχεια τους στο Ιεροδιδασκαλείο Άρτης. Ξεχώρισε ανάμεσα στους συμμαθητάς του. Δεν πρόλαβε να τελειώση κι η φωνή της πατρίδος τον κάλεσε στη Μ. Ασία.
Μετά την καταστροφή τελείωσε το ιεροδιδασκαλείο, έλαβε σύζυγο την Αμαλία Μαργαριτοπούλου και το 1926 διορίσθηκε διδάσκαλος στο χωριό Θερμάτι. Το 1930 χειροτονήθηκε ιερεύς και πήγε εφημέριος στην Αγία Παρασκευή του Μεγάλου Χωρίου.
Πρότυπο οικογενειάρχου, εδημιούργησε οικογένεια χριστιανική, που όλοι την καμάρωναν και τη ζήλευαν. Φιλότιμος διδάσκαλος, προσπαθούσε όχι μόνο γράμματα να μάθη στα παιδιά, αλλά και να τους εμφυσήση ευσέβεια και φόβο Θεού.
Και στην ιερατική του διακονία επέτυχε ο π. Δημήτριος. Αγαπούσε τους χριστιανούς με δημιουργικήν αγάπη. Ήταν αφιλοχρήματος κι έγινε πολλές φορές ο παρηγορητής κι ο προστάτης των ορφανών και των πασχόντων. Ίδρυσε και φρόντιζε με στοργή το πρώτο Κατηχητικό στην Επαρχία. Το απλό μα αλατισμένο κήρυγμά του τραβούσε πολλούς στην εκκλησία και στη χριστιανική ζωή.
Στην ωραία αυτήν άνθησι της ιερατικής του ζωής ήρθαν οι κατακτηταί στην Ελλάδα. Στις 18 Δεκεμβρίου 1942 ένα τάγμα ιταλικό τραβούσε από το Καρπενήσι προς το Μεγάλο Χωριό. Το μισό τάγμα είχε μπη μέσα και οι πρόκριτοι του χωρίου έκαμαν ό,τι μπορούσαν για να τους περιποιηθούν, για να προλάβουν ενδεχόμενη καταστροφή. Μαζί και ο εφημέριος και δάσκαλος π. Δημήτριος. Μα το άλλο μισό τάγμα, που πήγαινε προς το Μικρό Χωριό έπεσε σ’ ενέδρα ανταρτών και δεκατίστηκε στ’ αληθινά. Έξαλλοι από θυμό και φόβο οι Ιταλοί ξέσπασαν στους αόπλους. Κράτησαν όλους τους προκρίτους και τον ιερέα μαζί στο σχολείο του Μ. Χωρίου.
Από τη στιγμή αυτή άρχισε το μαρτύριο του π. Δημητρίου. Άγρια μανία έπιασε τον Ιταλό ταγματάρχη, όταν είδε τον ιερέα. Έξαλλος τον άρπαξε από τα γένεια και κλωτσώντας τον τον ξάπλωσε κάτω. Ο ιερεύς ήρθε σε άθλια κατάστασι. Σε λίγο τον πήραν οι Ιταλοί στο κατάλυμά τους κι εκεί ο ξυλοδαρμός επανελήφθηκε, αφού μάλιστα τον κρέμασαν στην κληματαριά του σπιτιού. Μια βαριά πέτρα κρεμόταν από τα πόδια του. Κι αυτοί γύρω του, τον κοροΐδευαν, τον κτυπούσαν, έκαιγαν τα γένεια και τα μαλλιά του με τους αναπτήρες τους. Από το ένα μέρος το πρόσωπό του είχε καή εντελώς.
Μισοπεθαμένο τον μετέφεραν σ’ άλλο σπίτι. Ήταν τελείως παραμορφωμένος. Το πρόσωπό του μελανό. Τα μάτια του να σταλάζουν αίμα. Τα χέρια να κρέμωνται νεκρά, βγαλμένα απ’ τις αρθρώσεις τους. Το σώμα ολόκληρο μωλωπισμένο τόσο, που να μην έχη τόπο για καινούργιους μωλωπισμούς. Και να σκεφθή κανείς μονάχα την κατάστασι αυτή του δυστυχισμένου π. Δημητρίου, αισθάνεται την ψυχή του να πλημμυρίζη απ’ οδύνη κι αποτροπιασμό. Τέτοια συναισθήματα εξεδήλωσε, όταν αργότερα αφέθηκε ελεύθερος, γιατρός συνδεσμώτης του ιερέως.
Στις 23 Δεκεμβρίου μαζί με άλλους συγκρατουμένους τους πήγαν στο Μεγάλο Χωριό. Εκεί τους φανέρωσαν την καταδίκη τους σε θάνατο και τους επέτρεψαν να κάνουν τις τελευταίες παραγγελίες τους προφορικά ή με γράμμα. Ο π. Δημήτριος δεν μπορούσε να κρατήση μολύβι. Γι’ αυτό παρεκάλεσε να πουν, πως ο «παπά-Δημήτρης παραγγέλλει στους δικούς του να είναι καλοί χριστιανοί. Συγχωρεί όλους όσους τον έβλαψαν και παρακαλεί να τον συγχωρήσουν εκείνοι που τυχόν ελύπησε».
Το πρωί στις 24 Δεκεμβρίου 1942 οι Ιταλοί είχαν βάλει πυρκαγιές στο χωριό. Σ’ ένα από τα καιόμενα σπίτια έρριξαν τον βασανισμένο π. Δημήτρη, «ιερείον έμψυχον» ολοκαύτωμα στον Κύριο δεκτό.[5]
Ο άγιος Χαράλαμπος, οι Ναζί και τα Φιλιατρά
«Πώς ο Άγιος Χαράλαμπος διέσωσε
το 1943 τα Φιλιατρά από τους Γερμανούς»
Ιδιαίτερα εντυπωσιακό είναι κάποιο θαύμα τού Αγίου Χαραλάμπου που συνέβη το 1944. Στην νοτιοδυτική Πελοπόννησο, στην επαρχία Τριφυλίας, υπάρχει μία γραφική πόλις με 9.000 κατοίκους, τα Φιλιατρά. Πολιούχος της πόλεως είναι ο Άγιος Χαράλαμπος, και κάθε χρόνο στις 10 Φεβρουαρίου γίνεται μεγάλο πανηγύρι προς τιμήν του, και κατεβαίνουν σ' αυτό και οι Φιλιατρινοί που μένουν στην Αθήνα.
Σ' αυτό το πανηγύρι πηγαίνει κάθε χρόνο και ένας ηλικιωμένος Γερμανός, ονόματι Κοντάου, με την οικογένειά του. Έρχεται από μακρυά. Και θα έλεγε κανείς: «Τι τού ήρθε, ώστε έτσι στα καλά καθούμενα να ξεκινά από την Γερμανία για ένα τόσο μακρινό ταξείδι»!
Ο άνθρωπος αυτός στην περίοδο της κατοχής ήταν αξιωματικός τού Γερμανικού στρατού, και για ένα διάστημα χρημάτισε φρούραρχος Φιλιατρών.
Εκείνο τον καιρό — βρισκόμαστε στο 1944 — μερικοί Έλληνες αντάρτες έκαναν κάποιο σαμποτάζ, φονεύοντας σε ενέδρα αρκετούς Γερμανούς. Εξαγριώθηκαν τότε οι κατακτητές και από το στρατηγείο της Τριπόλεως δόθηκε εντολή στον Κοντάου, την ημέρα που θα ξημέρωνε, στις 6 το πρωί, να καούν τα μισά Φιλιατρά και να εκτελεσθούν εκατό περίπου Φιλιατρινοί. Όπως ήταν φυσικό, τρόμος και πανικός κατέλαβε όλους τους κατοίκους. Ήξεραν ότι οι Γερμανικές διαταγές ήταν αμετάκλητες. Τίποτε δεν τους έσωζε από τον όλεθρο και την συμφορά.
Το πρωί (19 Ιουλίου) όμως ενώ έφθασε η κανονισμένη ώρα δεν έβλεπαν καμμία κίνησι. Απόρησαν. Τι άραγε να είχε συμβή; Εκείνη την νύχτα οι πιστοί εζήτησαν με καυτά δάκρυα την προστασία τού Αγίου Χαραλάμπου. Και εκείνος ενήργησε θαυμαστά.
Παρουσιάσθηκε στον Γερμανό φρούραρχο, τον Κοντάου, και τού είπε να μην εκτέλεση την διαταγή. Τού υποσχέθηκε ακόμη πως δεν θα τιμωρηθή από τον ανώτερο του και ότι θα επιστρέψη και αυτός και οι στρατιώτες του σώοι στην πατρίδα τους. Ο Κοντάου, στην αρχή έδειχνε ψυχρός και ασυγκίνητος. Συνολικά ο Άγιος τού εμφανίσθηκε τρεις φορές για να τον πείση πως πρόκειται για κάτι το υπερφυσικό και πρέπει να υπακούση.
Το αξιοθαύμαστο είναι ότι ο Αγιος παρουσιάσθηκε και στον Γερμανό στρατηγό στην Τρίπολι. Το πρωί ο Κοντάου εζήτησε τους ιερείς των τεσσάρων ενοριών της πόλεως. Εκείνοι παρουσιάσθηκαν έντρομοι εμπρός του. Που να ήξεραν το τι είχε μεσολαβήσει εκείνη την νύχτα!
Μαζί τους εγύρισε στις Εκκλησίες των Φιλιατρών και παρατηρούσε τις εικόνες. Στην τέταρτη Εκκλησία, στα Εισόδια της Θεοτόκου, στην επιλεγόμενη «Γουβιώτισσα» βλέποντας μία εικόνα — ένα γέροντα με κάτασπρη γενειάδα, ντυμένο ιερατικά άμφια — ανεφώνησε: «Να! αυτός είναι!» και έπεσε εμπρός του να τον προσκυνήση. Μόλις σηκώθηκε λέει στους έκπληκτους ιερείς: «Σας έσωσε ο Άγιος αυτός, που έσωσε κι' εμένα από βαρύ κρίμα».
Έτσι με την επέμβαση τού πολιούχου η πόλις εγλύτωσε από την φωτιά και την σφαγή. Θαύμα ολοζώντανο και συγκλονιστικό. Οι ψυχές όλων των Χριστιανών βυθίσθηκαν σε βαθειά συγκίνηση.
Το 1945 ενώ πια ο πόλεμος είχε λήξει, οι επίσημοι των Φιλιατρών ειδοποιήθηκαν από τον Κοντάου, να τον περιμένουν κι' αυτόν στην πανηγύρι τού Αγίου. Θα ερχόταν με την οικογένειά του να ευχαριστήση τον Άγιο που, όπως τού υποσχέθηκε, τον επέστρεψε σώο στην πατρίδα του. Έτυχε μάλιστα λόγω βλάβης τού αυτοκινήτου του και μερικών άλλων εμποδίων να φθάση στις 12 Φεβρουαρίου.
Οι Φιλιατρινοί και όλοι οι κάτοικοι της περιφερείας τού επεφύλαξαν ενθουσιώδη υποδοχή. Προς χάρι του επανέλαβαν την πανηγύρι. Εκείνος ανέβηκε σ' έναν εξώστη και μίλησε ελληνικά προς τα πλήθη. Τους είπε μάλιστα ότι πριν αναχώρηση για την Ελλάδα είδε πάλι στον ύπνο του τον Άγιο Χαράλαμπο και τού είπε: «Σε περιμένω στα Φιλιατρά, όπου έδειξες την πίστι σου. Όλοι θα σε υποδεχθούν με μεγάλη χαρά». Συγκίνησις και ιερός ενθουσιασμός είχε καταλάβει τους πάντες.
Και το τοπικό αγιολόγιο σημειώνει: «Τη αυτή ημέρα, δεκάτη ενάτη Ιουλίου, μνήμην ποιούμεθα τού εξαισίου θαύματος τού Αγίου ενδόξου Ιερομάρτυρος Χαραλάμπους, ος ταίς προς Θεόν πρεσβείαις πολλοί των πολιτών της Εράνης εσώθησαν εκ βεβαίας εις θάνατον καταδίκης υπό των Γερμανικών δυνάμεων κατοχής εν έτει 1944». Πράγματι, «θαυμαστός ο Θεός εν τοις αγίοις αυτού».[6]
Βιβλιογραφία και Δικτυογραφία:
1. «Το ΟΧΙ του κλήρου (της Ορθόδοξης Εκκλησίας) κατά των επιδρομέων και κατακτητών (1940-1944)» Ευδοξία Αυγουστίνου, Φιλόλογος - Θεολόγος. Περιοδικό «Απολύτρωσις» o-nekros.blogspot.gr
2. «Πάτερ Ανυπόμονος ~ Άρης Βελουχιώτης (ο παπάς του Άρη)». Αρχείο για τον Άρη, arxeioari.blogspot.gr και www.youtube.com
3. Βιογραφικά Στοιχεία του Παπα-Χολέβα (Δημήτριος Κ. Χολέβας) papaholevas.blogspot.gr
4. «Έλληνες Νεομάρτυρες ιερείς στην Κατοχή και τον Εμφύλιο» Του π. Κωνσταντίνου Δ. Βαστάκη ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ «ΤΟΛΜΗ» ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2001 o-nekros.blogspot.gr Ψηφιοποίηση Αντιαιρετικόν Εγκόλπιον.
5. «Το Μαρτύριο του π. Δημητρίου Βαστάκη» Από το βιβλίο: Εκτελεσθέντες & μαρτυρήσαντες κληρικοί 1941-1949, Μητροπολίτου Λήμνου Διονυσίου. www.pemptousia.gr
6. Απόσπασμα από το αφιέρωμά μας στον Άγιο Χαράλαμπο. www.sophia-ntrekou.gr/agiosxaralampos
Το οπτικοακουστικό υλικό (Βίντεο) από www.YouTube, εταιρεία της Google.
Φωτογραφίες που σημάδεψαν την ανθρώπινη ιστορία. www.sophia-ntrekou.gr
3. Βιογραφικά Στοιχεία του Παπα-Χολέβα (Δημήτριος Κ. Χολέβας) papaholevas.blogspot.gr
4. «Έλληνες Νεομάρτυρες ιερείς στην Κατοχή και τον Εμφύλιο» Του π. Κωνσταντίνου Δ. Βαστάκη ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ «ΤΟΛΜΗ» ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2001 o-nekros.blogspot.gr Ψηφιοποίηση Αντιαιρετικόν Εγκόλπιον.
5. «Το Μαρτύριο του π. Δημητρίου Βαστάκη» Από το βιβλίο: Εκτελεσθέντες & μαρτυρήσαντες κληρικοί 1941-1949, Μητροπολίτου Λήμνου Διονυσίου. www.pemptousia.gr
6. Απόσπασμα από το αφιέρωμά μας στον Άγιο Χαράλαμπο. www.sophia-ntrekou.gr/agiosxaralampos
Το οπτικοακουστικό υλικό (Βίντεο) από www.YouTube, εταιρεία της Google.
Φωτογραφίες που σημάδεψαν την ανθρώπινη ιστορία. www.sophia-ntrekou.gr
Διαβάστε Επετειακά θέματα για την Κατοχή στην ιστοσελίδα μας:
Εξωτερικοί Σύνδεσμοι:
- Η Παναγία στο μέτωπο του 1940
- Η γιορτή της Αγίας Σκέπης
- Το θαύμα της Παναγίας στα τζάμια της βομβαρδιζόμενης Θεσσαλονίκης
- Η Παναγία και τα τανκς των Ναζί
- 1821 - Πώς τολμά η Εκκλησία να διεκδικεί μερίδιο
- Ένας άγιος από Νταχάου προς Ευρώπη
- Άγιος Αλέξανδρος Σμορέλλ, νεομάρτυρας από τους Ναζί
- Ορθόδοξοι άγιοι του Παρισιού, νεομάρτυρες από τους Ναζί
- Ο άγιος νεομάρτυρας Γκόραζντ της Τσεχίας
♦ Η Ορθόδοξος Εκκλησία το έτος 1940
♦ 1940 - Ζωηφόρος
♦ Παναγιώτης Σημάτης - Πανηγυρικὸς γιὰ τὴν 28η Ὀκτωβρίου 1940
♦ Ἑλληνικὴ ἐποποιία 1940-1941
♦ Αφιέρωμα: Η προσφορά της Εκκλησίας στο Έπος του '40 και στην Κατοχή: Σε μία Ευρώπη που αγωνίσθηκε κατά του ναζισμού, Σε μία Ελλάδα που αντιστάθηκε στον φασισμό, Η Εκκλησία αναλαμβάνει το χρέος της έναντι της ιστορίας. Αποστολική Διακονία της Εκκλησίας της Ελλάδος.
♦ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΜΑΝΩΛΗ ΓΛΕΖΟΥ
στη ραδιοφωνική εκπομπή της Αποστολικής Διακονίας
- Κοιμηθέντες κατά το 1940
- Χειροτονηθέντες κατά το 1940
- Ημερολόγιο συμβάντων
- Ημερολόγιο συμβάντων
- Κοιμηθέντες το 1940
- Χειροτονηθέντες το 1940
♦ 1940 - Ζωηφόρος
♦ Παναγιώτης Σημάτης - Πανηγυρικὸς γιὰ τὴν 28η Ὀκτωβρίου 1940
♦ Ἑλληνικὴ ἐποποιία 1940-1941
♦ Αφιέρωμα: Η προσφορά της Εκκλησίας στο Έπος του '40 και στην Κατοχή: Σε μία Ευρώπη που αγωνίσθηκε κατά του ναζισμού, Σε μία Ελλάδα που αντιστάθηκε στον φασισμό, Η Εκκλησία αναλαμβάνει το χρέος της έναντι της ιστορίας. Αποστολική Διακονία της Εκκλησίας της Ελλάδος.
♦ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΜΑΝΩΛΗ ΓΛΕΖΟΥ
στη ραδιοφωνική εκπομπή της Αποστολικής Διακονίας
Σχετικά Θέματα:
Επιλεκτικό Οπτικοακουστικό Υλικό (Βίντεο) για το έπος
Κλικ στην εικόνα ή τον σύνδεσμο για να δείτε τα Video
«ΠΑΠΑΧΟΛΕΒΑΣ» Κυριακή 6 Νοεμβρίου 2016. Διοργάνωση: Πνευματική Εστία Νίκαιας Και Μουσείου Εθνικής Αντίστασης στο Δήμο Νίκαιας 210.49.34.838
ΠΗΓΗ: http://www.sophia-ntrekou.gr/2014/10/germaniki-katoxi-kai-to-OXI-orthodoxis-ekklisias.html?fbclid=IwAR1-4l7M3KLqgEKey1RUG-eZFn9sqYpjvn2osSnUVdsFzehfJofJIE2sVJI
Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.