Θεοφάνης ο ‘Ελληνας – Theophanes The Greek [1330-1410]

Θεοφάνης ο ‘Ελληνας – Theophanes The Greek [1330-1410]

Είναι από τους μεγάλους ιδιοφυείς καλλιτέχνες του Μεσαίωνα. Δούλεψε πολύ στο Βυζάντιο μα δε μας σώζεται η δουλειά του από κει. Όλα όσα ξέρουμε για κείνον και για τη δουλειά του, προέρχονται και μόνον από τη Ρωσία, στην οποία πέρασε σίγουρα πάνω από 30 χρόνια. Γεννήθηκε στην Ελλάδα, άγνωστο που, κι όσο για το πότε, υπολογίζεται γύρω στα 1350, πάνω-κάτω, και πέθανε περίπου στις αρχές του επόμενου αιώνα.Υψηλα σπουδαγμένος κι εκπαιδεύμενος και μ’ αδιαμφισβήτητο ταλέντο, μετέφερε στη Ρωσία, ακέρια κομμάτια της Βυζαντινής κουλτούρας. Σε κάποιο γράμμα της εποχής, ένας ρώσος καλόγερος λέει, πως εντυπωσιάστηκε καθώς είδε τον Θεοφάνη να δουλεύει, καθώς δεν αντέγραφε το μοντέλο, αλλά ζωγράφιζε από μνήμης. Ο ίδιος αναφέρει επίσης πως είχε εξίσου εντυπωσιαστεί από την «υψηλή σκέψη» του. Γνωρίζουμε πως είχε διακοσμήσει κι αγιογραφήσει περισσότερες από 40 εκκλησιές, σε Κωνσταντινούπολη, Χαλκηδόνα, Γκαλάτ, Κάφα (Φαιοδοσία) και Ρωσία. Η πρώτη του δουλειά στη Ρωσία, καταγράφεται το 1378. Αυτή η δουλειά βρίσκεται στο Ναό Του Σωτήρος, στην οδό Ιλύιν. Η ζωγραφική του ήταν φιλοσοφική μίξη χρωμάτων και σ’ αυτό είναι μακράν ο πρώτος, ακόμα κι από μελλοντικούς καλλιτέχνες. Τούτο οφείλεται στο ότι ενιωθε κοντά με τον Κύριο και τον καθοδηγούσε ο φόβος κι η φρίκη, μη τάχα δε καταφέρει ν’ αρθεί στο ύψος των περιστάσεων. Δημιούργησε έναν δραματικό κόσμο, αισθήσεων και πνευματισμού. Κι άλλοι καλλιτέχνες του Νόβγκοροντ θέλησαν να τον μιμηθούν στο στυλ, μα απέτυχαν. Έπειτα η κουλτούρα της περιοχής ήταν πολύ μακριά απ’ αυτή του Βυζαντίου. Μετά το 1378, εργάστηκε για λίγο στο Νόβγκοροντ, μα δε σώζεται καμμιά δουλειά του από κείνη τη περίοδο. Το 1390, απροσδόκητα, εργάζεται στη Μόσχα και φιλοτεχνεί πάρα πολλά Frescoes. Συνεργάστηκε μάλιστα και με διάφορους κατα καιρούς ντόπιους καλλιτέχνες κι ίσως και γι’ αυτό, τεχνική, δομές και μορφή, είν’ αρκετά διαφοροποιημένα. Οι πίνακες είναι είτε σε ναούς στη Ρωσία, (Μόσχα, Νόβγκοροντ), είτε στη Γκαλερί Τρετιάκοφ, στη Μόσχα.

Theophanes the Greek was born in the capital of the Byzantine Empire, Constantinople. After studying Art and philosophy at the University of Constantinople, he moved to Novgorod in 1370, and in 1395 to Moscow. His style is considered unsurpassed in expression achieved by almost mono-colored painting. Some of his contemporaries observed that he appeared to be «painting with a broom», in reference to the bold, broad execution in some of his finest frescos, which are unique in the larger Byzantine tradition. Theophanes was described by the Muscovites as «learned in philosophy», a reflection on his broad education and erudition. A hint of this might be gathered from his panel icon of the Transfiguration of Jesus, where the arresting geometry and brilliance of the figure of Christ is balanced against the ordered disarray of the earthbound Apostles, strewn about doll-like in the uncreated Light of Mount Tabor. The balance of mathematical harmony in line and shape, wed to a master’s use of an earthtone palette and precious gold leaf, evokes a spirituality that is immensely powerful, and speaks to the genius of this relatively unknown painter.

wikipedia

ΠΗΓΗ:Anna Staikou

Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com