Δεκαπενταύγουστος και Αριστερά. Η γιορτή του ελληνικού Κοινοτισμού και της Μητριαρχίας.

Του Ανδρέα Ζαφείρη

Ακόμη και στο πιο μικρό χωριό, «ανήμερα της Παναγιάς», δεκάδες θα ενώσουν τα χέρια τους, (ταυτόχρονα με εκατοντάδες χιλιάδες σε ολόκληρη τη χώρα), σχηματίζοντας χορούς σε μορφή κύκλου. Εκατοντάδες χιλιάδες θα προσκυνήσουν την «Αιώνια Μητέρα».

Το Πανηγύρι (ακόμη και στην σύγχρονη, εκφυλισμένη του μορφή) παραμένει ίχνος από αυτό που δηλώνει το ίδιο του το όνομα. Πανήγυρις, από το παν(όλος) και άγυρις (συνέλευση).Ο Δεκαπενταύγουστος, περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη γιορτή στον ελλαδικό χώρο, ήταν η μεγάλη γιορτή της Κοινότητας και της Μητριαρχίας.

Είναι η ημέρα που η κοινότητα επανασυνδέεται. (Ενώ Πάσχα και Χριστούγεννα είναι οι γιορτές της «οικογένειας»). Είναι η ημέρα της επιστροφής και της επανένωσης. Μέσα στη περίοδο όπου παραδοσιακά ο κύκλος των αγροτικών και κτηνοτροφικών εργασιών ήταν στο ναδίρ, μέσα στη περίοδο του καλοκαιριού όπου οι ξενιτεμένοι και οι νομάδες επέστρεφαν. (Στη σύγχρονη εκδοχή, η περίοδος με τις θερινές άδειες). Η Κοινότητα (παν)-(ηγυρίζει). Και ένας ολόκληρος πολιτιστικός, γεωγραφικός χώρος ενώνεται, μέσω του ταυτόσημου Χρόνου, και στο Χώρο και στη Συνείδηση.

Είναι όμως και η ημέρα της Μητριαρχίας. Που τιμάται τόσο στις αγροτικές κοινότητες (φύσει πατριαρχικές) όσο και στις υπόλοιπες οικονομικές κοινότητες του ελλαδικού χώρου- κτηνοτροφικές, ναυτικές, συντεχνιακές, νομαδικές, μεταναστευτικές (φύσει μητριαρχικές).Σε αυτού του οικονομικού τύπου κοινότητες η Μητριαρχία ήταν το κυρίαρχο μοντέλο, καθώς την καθόριζε η απουσία του «άντρα» από την οικιακή οικονομία.

Σε αυτές ειδικά τις κοινότητες (ορεινές, ημιορεινές και νησιωτικές) η Παναγία λατρεύτηκε και δοξάστηκε ιδιαίτερα. Τα δεκάδες ονόματα της «Παναγιάς»δείχνουν την τάση της κάθε κοινότητας να Την «οικειοποιείται», δίνοντας το δικό της  περιεχόμενο και τη δική της νοηματοδότηση. (Για παράδειγμα, στην Πυρσόγιαννη, ορεινή κοινότητα του Γράμμου, χωριό μεταναστών και νομαδικών συντεχνιών, η Παναγία θα ονομάζεται «η Παναγιά των Ξενιτεμένων»).

Η «Παναγιά» κάθε κοινότητας είναι το Σημείο που θα συναντιέται η συλλογική μνήμη και αναφορά. Το «τάμα», δημόσιο (και άρα κοινοποιημένο), θα αποτελεί την επίκληση και ταυτόχρονα τη δέσμευση μπροστά στο σώμα του κοινοτικού Όλου.

Αυτές οι Κοινότητες θα αποτελέσουν και τη βάση στρατολόγησης της Επανάστασης του ΄21. Αυτές  θα ξανασυναντήσουμε και στα πρώτα βήματα του αντάρτικου, τη «πρώτη» περίοδο 1941-1943, αυτές θα σηκώσουν και τον άνισο αγώνα του ΔΣΕ.

Από τη δεκαετία του ’50 και μετά θα αρχίσει και η ουσιαστική παρακμή της κοινότητας. Μια παράδοση(συνέχεια δηλαδή στο Χρόνο) που διήρκησε για αιώνες. (Καθόλου τυχαίο το ότι η πρώτη φορά που συναντούμε τη λέξη  Πανήγυρις είναι σε ένα κείμενο του Αρχίλοχου τον 7ο π.Χ. αιώνα- «Δήμητρος Αγνής και Κόρης την πανήγυριν σέβων» ).

Αλλά παρά την παρακμή της, έστω και σε στρεβλή μορφή, ίχνη του πανάρχαιου κοινοτικού τρόπου, επιβιώνουν ακόμη και στις μέρες μας. Τμήματα της λαϊκής (και «Ορθόδοξης» επομένως) παράδοσης.

Στοιχεία παράδοσης  που η Αριστερά οφείλει να αξιοποιήσει . Θα ήταν τραγικό (και βαθύτατα αντιδιαλεκτικό) να ταυτίσει την λαϊκή και ορθόδοξη παράδοση με τον Άνθιμο ή το «ιερό κάστανο» ή άλλες συντηρητικές ή εκφυλισμένες μορφές (που έτσι και αλλιώς είτε  αποτελούν στοιχεία αναίρεσης αυτής της παράδοσης και όχι συνέχειά της είτε συνυπήρχαν ή εξελισσόταν παράλληλα και διαλεκτικά-όπως σε όλα τα κοινωνικά φαινόμενα).  Μια τέτοια μονοσήμαντη προσέγγιση θα ήταν εξ ίσου τραγικό (και αντιδιαλεκτικό) με το να ταυτιστεί αντίστοιχα το επαναστατικό πνεύμα του μαρξισμού με τον Τσαουσέσκου (ή τον Alexis), τα μπλουζάκια του Τσε ή οποιαδήποτε παθογένεια-κάποιες φορές ακόμη και αποτιμώμενη σε κόστος ανθρώπινων ζωών – αναπτύχθηκε στο όνομά του

Αυτό το (έστω και εν στρεβλώσει) κοινοτικό πνεύμα του ελλαδικού χώρου παραμένει αναξιοποίητο.

«Ο σοσιαλισμός είναι η ανώτερη, η έσχατη, μέχρι τελειότητας, ανάπτυξη του ατόμου και δεν είναι το μέτρο… Πρέπει όμως να φτάσει στη πεποίθηση-τόσο τη λογική όσο και την αισθητική-ότι η ύψιστη χρήση του εαυτού μας είναι να τον θυσιάσουμε»

(Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι, από τη ρωσική έκδοση των Απάντων, τ.20, σελ 194, εκδ. Σοβιετικής Ακαδημίας, Μόσχα-Λένινγκραντ 1979. Αδημοσίευτο στα ελληνικά)

Ας μην υποτιμούμε το ότι το στοιχείο της Θυσίας για την Κοινότητα, γνήσιο τέκνο αυτής της παράδοσης  (οι 200 της Καισαριανής και οι χιλιάδες άλλοι που θυσιάστηκαν ή  «δε λυγίσαν ούτε σε εξορίες ούτε σε φυλακές») ήταν επιπλέον ένα στοιχείο που επέτρεψε στο «παλαιό» κομμουνιστικό κίνημα να φτάσει στο σημείο να αναμετρηθεί με το Τέρας, κοιτώντας το στα μάτια.

Ο Δεκαπενταύγουστος της Αριστεράς είναι γνήσια Λαϊκός, Κοινοτικός και Θυσιαστικός. Με διάρκεια και συνέχεια στο Χώρο και το Χρόνο. Για να « έχουμε ξανά Πανηγύρι στην αυλή μας»

ΠΗΓΗ: http://www.iskra.gr

 Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com