Τα γνωρίσματα του αποτελεσματικού σχολείου

Άσκηση ηγετικού ρόλου

Η άσκηση ηγετικού ρόλου είναι ένας από τους βασικούς συντελεστές του αποτελεσματικού σχολείου. Αρκετές μελέτες παρουσιάζουν τη σημασία της δυναμικής ηγεσίας στην εξασφάλιση ορθού προσανατολισμού του σχολείου. Πρόσωπο κλειδί στην άσκηση ηγετικού ρόλου είναι ο Διευθυντής του σχολείου. Ταυτόχρονα η άσκηση ηγετικού ρόλου στην αίθουσα διδασκαλίας είναι καίριας σημασίας στα αποτελεσματικά σχολεία και οι εκπαιδευτικοί πρέπει να ενεργούν ως πρότυπα για τους μαθητές τους. Όχι μόνο οι εκπαιδευτικοί πρέπει να αναλαμβάνουν και να ασκούν ηγετικό ρόλο στην αίθουσα διδασκαλίας, αλλά να ενθαρρύνουν και τους μαθητές στην άσκηση ηγετικού ρόλου. Η τακτική αυτή μειώνει το φόρτο εργασίας του εκπαιδευτικού, δίνει την αίσθηση της συλλογικότητας και ολοκληρώνει την αγωγή των μαθητών.

Σταθερότητα προσωπικού

Στα αποτελεσματικά σχολεία υπάρχει σταθερότητα προσωπικού. Η συχνή διακίνηση των εκπαιδευτικών μειώνει την αποτελεσματικότητα του σχολείου και επηρεάζει αρνητικά το ηθικό του προσωπικού και την επίδοση των μαθητών. Είναι σημαντικό τα σχολεία να στελεχώνονται με προσωπικό που έχει ψηλή παρώθηση για εργασία, που έχει πείρα και που ικανοποιεί τις ανάγκες του προγράμματος.

Δομή και οργάνωση του αναλυτικού προγράμματος και των διδακτικών μεθόδων

Το αναλυτικό πρόγραμμα ενός αποτελεσματικού σχολείου πρέπει να εκφράζει τους σκοπούς και τις προσδοκίες του σχολείου. Το πρόγραμμα πρέπει να είναι διατυπωμένο με σαφήνεια και να προάγει τις δεξιότητες που αναμένονται από τους μαθητές. Η δόμηση του προγράμματος είναι πολύ σημαντικός παράγοντας για μαθησιακά αποτελέσματα ανωτέρου επιπέδου. Η κατ’ οίκον εργασία διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στο αποτελεσματικό σχολείο. Η καλά οργανωμένη κατ’ οίκον εργασία έχει θετικά αποτελέσματα στην επίδοση των μαθητών. Στο επίπεδο γυμνασίου και λυκείου το αναλυτικό πρόγραμμα πρέπει να παρουσιάζει περισσότερες προκλήσεις και περισσότερη ποικιλία. Οι μαθητές πρέπει να απαντούν σε ερωτήσεις που προάγουν τις ανώτερες νοητικές λειτουργίες και με τον τρόπο αυτό να ασκούν τη δημιουργική τους φαντασία.

Ανάπτυξη προσωπικού

Προϋπόθεση για ανάπτυξη του προσωπικού είναι η εμπλοκή του σε ομαδική προσπάθεια. Όλα τα μέλη του προσωπικού πρέπει να εμπλακούν στη διαδικασία του σχεδιασμού και της επίτευξης των στόχων που τέθηκαν. Για να μπορέσουν τα σχολεία να επιτύχουν καλύτερα αποτελέσματα είναι ανάγκη τα μέλη του προσωπικού να επιδιώξουν στόχους που τους θεωρούν σημαντικούς για την αποτελεσματική ανέλιξή τους. Έτσι στα αποτελεσματικά σχολεία το κάθε μέλος του προσωπικού έχει στόχους και ένα σχέδιο για την προσωπική επαγγελματική του ανάπτυξη. Καταλυτικής σημασίας γι’ αυτή την ανάπτυξη είναι η δυνατότητα ενδοϋπηρεσιακής επιμόρφωσης. Με την επιμόρφωση αυτή εξοικειώνονται οι εκπαιδευτικοί με το περιεχόμενο των προγραμμάτων και τις διδακτικές προσεγγίσεις που προσιδιάζουν σ’ αυτά και μεθοδεύεται ο εκσυγχρονισμός των αντιλήψεων και των μεθόδων εργασίας τους. Η ανάπτυξη του προσωπικού μπορεί να πάρει διάφορες μορφές. Μπορεί να στηριχθεί στις δυνάμεις που διαθέτει το ίδιο το σχολείο (οργάνωση εργαστηρίων, ανάληψη συνεταιριστικής προσπάθειας) ή να αναζητηθεί βοήθεια και στήριξη από εξωτερικές πηγές. (σεμινάριο σε σχολική βάση, συμμετοχή σε σειρές μαθημάτων).

Μεγιστοποίηση του χρόνου μάθησης

Στα αποτελεσματικά σχολεία αξιοποιείται ο διδακτικός χρόνος και περιορίζονται οι αδικαιολόγητες παρεμβάσεις. Η μάθηση μεγιστοποιείται μέσα από 44 καλά οργανωμένα σχέδια μαθημάτων και διασφαλίζεται ότι οι μαθητές ασχολούνται με δραστηριότητες που έχουν ουσιαστική παιδευτική αξία. Το ωρολόγιο πρόγραμμα εφαρμόζεται σχολαστικά. Οι μαθητές βρίσκονται στις τάξεις τους έγκαιρα και τα μαθήματα αρχίζουν χωρίς χρονοτριβή. Οι εκπαιδευτικοί αφιερώνουν χρόνο για ατομική βοήθεια των μαθητών ακόμα και εκτός σχολείου. Ο «χρόνος μάθησης» (δηλαδή ο χρόνος κατά τον οποίο οι μαθητές ασχολούνται με διδακτικά μέσα και δραστηριότητες που προάγουν τους στόχους του μαθήματος) είναι από τις σημαντικότερες μεταβλητές για το επίπεδο των μαθησιακών αποτελεσμάτων.

Ευρεία αναγνώριση της σχολικής επιτυχίας

Η αναγνώριση της επιτυχίας είναι σημαντική για την καλλιέργεια θετικού αυτοειδώλου. Ο δίκαιος έπαινος είναι αποτελεσματικός τρόπος δημιουργίας κινήτρων. Με τον τρόπο αυτό μαθητές και καθηγητές γνωρίζουν ότι οι προσπάθειές τους αναγνωρίζονται. Η αναγνώριση της επιτυχίας είναι ευεργετική για το ηθικό του σχολείου και για την περαιτέρω ανοδική του πορεία. Η αναγνώριση αυτή μπορεί να γίνει με διάφορους τρόπους που εκτείνονται από την απλή λεκτική επιδοκιμασία ως την υλική επιβράβευση. Ζωτικής σημασίας σ’ αυτή την αναγνώριση είναι η εμπλοκή του διευθυντή. Με την εμπλοκή του ο διευθυντής δίνει σ΄ όλους το μήνυμα «είμαι μαζί σας, παρακολουθώ τι γίνεται».

Εμπλοκή και υποστήριξη γονέων

Τα αποτελεσματικά σχολεία εξασφαλίζουν αποτελεσματική επικοινωνία με τους γονείς ενημερώνοντάς τους για τους στόχους που τέθηκαν, τις προσδοκίες που έχουν για τα παιδιά τους και την πρόοδό τους στους διαφόρους τομείς του αναλυτικού προγράμματος. Πρέπει επίσης η σχολική μονάδα να εφαρμόζει πολιτική ελεύθερης εισόδου στο σχολείο, ώστε οι γονείς να μπορούν να συνομιλούν με το διευθυντή και τους εκπαιδευτικούς του σχολείου. Μέσα από ένα σύστημα επιμόρφωσης, το σχολείο πρέπει να υποδείξει στους γονείς ότι πρέπει να υποστηρίξουν έμπρακτα την προσπάθεια των παιδιών τους στο σπίτι και το σχολείο.

Συνεταιριστικός σχεδιασμός και συναδελφικές σχέσεις

Η συνεργασία και ο συντονισμός είναι ζωτικής σημασίας για το επιτυχημένο σχολείο. Προϋπόθεση της συνεταιριστικής προσπάθειας είναι η εμπλοκή όλου του προσωπικού στο σχεδιασμό και την ανάπτυξη του αναλυτικού προγράμματος σε σχολικό επίπεδο. Η προσπάθεια για την επίτευξη των στόχων πρέπει να είναι συλλογική. Περαιτέρω, η συνεργασία του προσωπικού συμβάλλει στην καλύτερη αξιοποίηση των μέσων που διαθέτει το σχολείο. Ακόμη, η αμφίδρομη επικοινωνία εκπαιδευτικού προσωπικού και διευθυντών συμβάλλει στην επικέντρωση της προσπάθειας πάνω σε αμοιβαία αποδεκτούς στόχους. Γενικά η αποτελεσματική επικοινωνία και η καλή συνεργασία μεταξύ των μελών του διδακτικού προσωπικού είναι στοιχεία απαραίτητα στην επίλυση των προβλημάτων του σχολείου και αυτό γιατί τα μέλη του σχολείου ενθαρρύνονται να συζητούν τα προβλήματά τους και να επεξεργάζονται τις κατάλληλες λύσεις. Η συνεργασία των μελών του διδακτικού προσωπικού είναι αναγκαία για την ανάπτυξη πνεύματος συλλογικής προσπάθειας. Οι συναδελφικές σχέσεις συμβάλλουν στη δημιουργία αμοιβαίας εμπιστοσύνης, δημιουργούν την αίσθηση συλλογικής ευθύνης και βελτιώνουν την επικοινωνία. Η αίσθηση συναδελφικότητας μπορεί να ενισχυθεί με την ανάληψη συνεταιριστικής διδασκαλίας, την ανάληψη επισκέψεων στις τάξεις και τη δημιουργία χώρων για ελεύθερες συζητήσεις και άτυπη επικοινωνία.

Αίσθηση κοινότητας

Το κλίμα του σχολείου γενικά και η αίσθηση κοινότητας ειδικά είναι από τα κύρια χαρακτηριστικά του αποτελεσματικού σχολείου. Η διάθεση για αλλαγή είναι αυξημένη στις σχολικές μονάδες με ευνοϊκό σχολικό κλίμα. Το σχολικό κλίμα έχει τις επιπτώσεις του σε όλους τους μαθητές. Το ευνοϊκό κλίμα επηρεάζει θετικά την επίδοση των μαθητών. Η φιλική ατμόσφαιρα, η επικοινωνία εκπαιδευτικού προσωπικού και μαθητών είναι ευεργετικές για την πρόοδο και βελτίωση των μαθητών και για τη λειτουργία του σχολείου. Ένα τέτοιο κλίμα δημιουργεί στους μαθητές την αίσθηση κοινότητας, εμπεδώνει σ’ αυτούς την πεποίθηση ότι είναι άτομα αποδεκτά στην κοινότητα, αναπτύσσει την συναντίληψη και το κοινωνικό πνεύμα, αυξάνει το συναίσθημα αμοιβαίας εμπιστοσύνης και αλληλοαποδοχής. Οργανωμένα σχολικά συσσίτια, μαθητικές λέσχες, όμιλοι που λειτουργούν μετά τα μαθήματα και αθλητικές εκδηλώσεις προάγουν κλίμα αμοιβαιότητας και αλληλοαποδοχής.

Σαφείς στόχοι και κοινές προσδοκίες

Στα αποτελεσματικά σχολεία προσωπικό και μαθητές έχουν ξεκάθαρους στόχους για την επίτευξη των οποίων καταβάλλουν πολλές προσπάθειες. Οι στόχοι είναι υψηλού επιπέδου αλλά πραγματοποιήσιμοι και οι μαθητές ενθαρρύνονται να καταβάλουν μεγαλύτερη προσπάθεια. Όταν οι στόχοι είναι διατυπωμένοι με σαφήνεια και όταν το σχολείο λειτουργεί ομαλά, μεγιστοποιείται ο χρόνος μάθησης. Το αποτελεσματικό σχολείο έχει συλλογικό όραμα για τα επίπεδά του. Εκπαιδευτικοί, γονείς και μαθητές συμμερίζονται την ίδια αντίληψη για τους στόχους του σχολείου. Η αξιολόγηση είναι αναγκαία ως σύστημα ανατροφοδότησης που οδηγεί σε επαναδράση. Μάλιστα ενδείκνυται πιο πολύ η αυτοαξιολόγηση από την ετεροαξιολόγηση γιατί αυτή βοηθά καλύτερα άτομα και ομάδες να κρίνουν την αποτελεσματικότητά τους και να προβούν στη λήψη μέτρων που διασφαλίζουν τη μοναδικότητά τους. Η αυτοαξιολόγηση οδηγεί σ’ ένα θετικό πρόγραμμα αξιολόγησης που ενθαρρύνει την αυτοβελτίωση. Νοείται ότι η αξιολόγηση οποιασδήποτε μορφής δεν είναι αυτοσκοπός. Αυτή πρέπει να απολήγει σε ανατροφοδότηση ατόμων και ομάδων με στόχο την περαιτέρω βελτίωση.

Τάξη και πειθαρχία

Η τάξη και η πειθαρχία στα σχολεία είναι βασικές προϋποθέσεις για δημιουργία ατμόσφαιρας που συντελεί στη μάθηση. Οι εκπαιδευτικοί οφείλουν να διδάξουν τους μαθητές να ενδιαφέρονται για τους άλλους, να είναι διακριτικοί και ευγενικοί. Τα σχολεία είναι κοινωνικά ιδρύματα που εύκολα αναστατώνονται από αντιθέσεις οι οποίες προκαλούνται μέσα και έξω από αυτά. Γι’ αυτό είναι σκόπιμο να εξασφαλιστεί ένας ηθικός κώδικας που θα προάγει την αποτελεσματική διδασκαλία. Οι νόρμες του σχολείου και ο τρόπος συμπεριφοράς των μαθητών είναι καθοριστικοί παράγοντες της αποτελεσματικότητας του σχολείου. Οι καλές σχέσεις ομάδων μαθητών μπορούν να αποδειχτούν ευεργετικές για την εμπέδωση της τάξης και της πειθαρχίας στο σχολείο. Στην εξασφάλιση της πειθαρχίας συντελεί επίσης η προσαρμογή της εργασίας στο επίπεδο των μαθητών και η διευκρίνιση των προσδοκιών που έχουν οι εκπαιδευτικοί για τη συμπεριφορά στην τάξη και στους άλλους σχολικούς χώρους. Πρέπει επίσης να υπάρχουν κανονισμοί με παιδαγωγική αξία και όχι πολλοί κανονισμοί και αχρείαστη στρατοκρατία. Τέλος η αντιμετώπιση ανεπιθύμητης συμπεριφοράς πρέπει να γίνεται με τρόπο που να προστατεύει την αξιοπρέπεια του ατόμου.

Απόσπασμα από το βιβλίο του Χρήστου Θεοφιλίδη «Ορθολογιστική Οργάνωση και Διοίκηση Σχολείου»

ΠΗΓΗ: https://pappanna.wordpress.com/

 Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com