Η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών και ο Μ. Apple

Διαβάσαμε εδώ το θεωρητικό πλαίσιο της αξιολόγησης των εκπαιδευτικών και είδαμε το όνομα M. Apple να εμφανίζεται με μεγάλη συχνότητα στις παραπομπές (24 φορές σε 50 σελίδες). Σε πολλές περιπτώσεις μάλιστα παρατίθενται σε εισαγωγικά και μεγάλα τμήματα των κειμένων του. 

Από την πρώτη ανάγνωση, ο M. Apple μοιάζει να είναι το θεωρητικό μυαλό πίσω από το πλαίσιο της αξιολόγησης. Θα περιμέναμε, λοιπόν, στα γραπτά του να υπερασπίζεται την ανάγκη για τη μέτρηση της απόδοσης των δασκάλων, να επιρρίπτει στους εκπαιδευτικούς μεγάλο μέρος της ευθύνης για τα προβλήματα της εκπαίδευσης, να είναι ίσως και κατά των συνδικάτων που αντιστέκονται στις αλλαγές. 

Στην πραγματικότητα συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο! Ο Michael Apple, που υπήρξε πρόεδρος του σωματείου εκπαιδευτικών της περιοχής του στην αρχή της καριέρας του, αποτελεί έναν από τους βασικότερους αντιπάλους των νεοφιλελεύθερων, νεοσυντηρητικών (όπως ο ίδιος τις ονομάζει) εκπαιδευτικών πολιτικών που εφαρμόζονται τελευταία σε διάφορες χώρες. 

Για του λόγου το αληθές, ας δούμε τι γράφει ο M. Apple στην εισαγωγή ενός πρόσφατου βιβλίου του (σ.σ. η μετάφραση δική μου) [Apple, M. (2014) Official Knowledge, Democratic Education in a Conservative Age, 3rd ed., Routledge]: 

...Την εποχή που ήμουν Επισκέπτης Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Μελβούρνης, μου ζητήθηκε να δώσω μια διάλεξη σε δασκάλους και διευθυντές σχολείων στην οποία επρόκειτο να αναφερθώ κριτικά στις πολιτικές που προτείνονταν για την εκπαίδευση και στο πώς θα μπορούσαμε να κάνουμε τα σχολεία μας να ανταποκρίνονται καλύτερα στις κοινωνίες εδώ και αλλού. Αφού μου δόθηκε η πρόσκληση, κάποιοι από το Πολιτειακό Υπουργείο Εκπαίδευσης της Βικτόρια ήρθαν να με ακούσουν στο Πανεπιστήμιο να μιλάω, σε πιο ακαδημαϊκή κατεύθυνση, σχετικά με τις πολιτικές και τα αποτελέσματα των νεοφιλελεύθερων πρακτικών στην εκπαίδευση. Μερικές μέρες μετά από αυτή την ομιλία, η πρόσκλησή μου ακυρώθηκε. «Οι υπηρεσίες μου δεν ήταν πια αναγκαίες.» Αυτά που είχα να πω ήταν «αρκετά αμφιλεγόμενα». 

Το πλαίσιο αυτής της απόφασης ήταν το εξής: Η νεοφιλελεύθερη κυβέρνησης της Πολιτείας είχε την πρόθεση να επιβάλλει πολιτικές όπως: μισθοί δασκάλων και διευθυντών ανάλογα με την απόδοση, αυξημένη υποστήριξη στα ιδιωτικά σχολεία, επιχειρηματικά μοντέλα διοίκησης, πολιτικές κατά του συνδικάτου και τέτοια... 

Το συνδικάτο των δασκάλων και των διευθυντών ήταν εντελώς αντίθετο σε αυτές τις πολιτικές, αλλά η κυβέρνηση ήταν ανυποχώρητη στην εφαρμογή τους και αρνήθηκε να τις διαπραγματευτεί. Έκανε επίσης ξεκάθαρο ότι δεν ήταν καθόλου ευχαριστημένη με το να συζητούνται αυτά τα θέματα δημόσια. 

Ας είμαστε ειλικρινείς. Είναι μια δύσκολη εποχή για την εκπαίδευση. Νεοφιλελεύθερες και νεοσυντηρητικές πολιτικές έχουν μεγάλη επίδραση στα σχολεία, στους διευθυντές, στους δασκάλους, σε όλο το εκπαιδευτικό προσωπικό. (...) Κάτω από την επιρροή αυτών που αποκτούν αυξημένη δύναμη στην εκπαίδευση και σε ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας, ό,τι δημόσιο είναι, υποτίθεται, κακό και ό,τι ιδιωτικό, καλό. Προωθούνται περικοπές δαπανών, περικόπτονται θέσεις εργασίας, σημειώνονται επιθέσεις στους εκπαιδευτικούς σε όλα τα επίπεδα όπως επίσης στην αυτονομία τους και στους οργανισμούς τους, επιβάλλονται επιχειρηματικά μοντέλα ανταγωνιστικότητας, ελέγχου και μέτρησης, η συνεχής ανασφάλεια έχει γίνει κανονικότητα. Η απώλεια του σεβασμού στον επαγγελματισμό των εκπαιδευτικών είναι εντυπωσιακή. 

(...) Ανάμεσα στα πιο αμφιλεγόμενα, για την κυβέρνηση, θέματα που ανέδειξα ήταν η πληρωμή των δασκάλων με βάση την απόδοσή τους. (...) Οι συντηρητικές κυβερνήσεις και τα στελέχη της δημόσιας εκπαίδευσης δεν επιθυμούν να λάβουν υπόψη τους τα αντεπιχειρήματα ενάντια στη εφαρμογή της, πριν την επιβάλλουν σε δασκάλους και διευθυντές. Πιο κριτικά, μόλις λίγες αδιάσειστες αποδείξεις υπάρχουν για να υποστηρίξουν τη χρήση της. Το μεγαλύτερο μέρος της έρευνας δείχνει ότι δεν έχει αυξήσει τις επιδόσεις. Αντίθετα, δημιουργεί συνθήκες ανταγωνισμού μεταξύ των δασκάλων και διευθυντών σε μια εποχή που οι συνεργατικές σχέσεις είναι αυξημένα σημαντικές. (...)

[πρόλογος σελ. xii – xiii]

Και συνεχίζει λίγο πιο κάτω ο M. Apple:

Για τις συντηρητικές κυβερνήσεις σε περιοχές όπως η Μαδρίτη –και το Λονδίνο, η Αθήνα, η Λισσαβόνα, μεγάλες πόλεις και ολόκληρες πολιτείες στις Η.Π.Α. και σε πολλές άλλες χώρες– η κρίση, η εξαθλίωση και η απώλεια των κεκτημένων δυνατοτήτων του λαού, μπορεί να επιλυθεί μόνο με τη θρησκεία της αγοράς. Συρρίκνωσε το κράτος, αφαίρεσε το δίχτυ προστασίας, εφάρμοσε κανόνες αγοράς, απόλυσε τους δημοσίους υπαλλήλους, κάνε τους ανθρώπους πιο ανασφαλείς αφαιρώντας το δικαίωμα στις προσιτές δαπάνες υγείας, μείωσε τις συντάξεις, μείωσε τη χρηματοδότηση της εκπαίδευσης, θέσε σε διαθεσιμότητα τους δασκάλους, (...). 

Δεν μπορούμε να καταλάβουμε γιατί αυτές οι πολιτικές έχουν τόση δύναμη αν δεν πάμε περισσότερο βαθιά στους δημιουργικούς τρόπους με τους οποίους η Δεξιά έχει εργαστεί στο να αλλάξει τον κοινό μας νου, ώστε οι σημασίες των λέξεων (...) να μεταμορφωθούν δραστικά. (...) Λέξεις όπως δημοκρατία, ισότητα και ελευθερία ξεκοιλιάστηκαν, απομονώθηκαν από την ιστορία τους και τα κοινωνικά κινήματα που τις καθιέρωσαν ως σημαντικά στοιχεία στη διαμόρφωση πιο προοδευτικών κοινωνικών και εκπαιδευτικών πολιτικών. 

[πρόλογος σελ. xviii]

Τελικά, είναι προφανές: ο M. Apple, όχι μόνο δεν μπορεί να υποστηρίζει θεωρητικά το πλαίσιο της συγκεκριμένης αξιολόγησης αλλά στέκεται και αρνητικά απέναντί του. Και φυσικά, τώρα θα ρωτήσετε: και πώς δικαιολογείται η τόσο συχνή παρουσία του M. Apple στις παραπομπές του θεωρητικού πλαισίου της αξιολόγησης; Πρόκειται για σύγχυση των συντακτών ή για προσπάθεια πρόκλησης σύγχυσης στους αναγνώστες μέσω αποσπασματικών παραπομπών; Μήπως συμβαίνει κάτι άλλο; Η συζήτηση στην εκπαιδευτική κοινότητα και ο χρόνος θα δείξουν...

Επιπλέον πηγές πληροφοριών για τον Μ.W.Apple: 

http://en.wikipedia.org/wiki/Michael_Apple (στα αγγλικά) 

http://www.e-lesxi.gr/#!apple/czi1

http://www.e-lesxi.gr/#!sifandos/c1x53