Guardian: Γιατί υπάρχουν μόνο λευκοί Βραζιλιάνοι θεατές στο Μουντιάλ;

“Το Παγκόσμιο Κύπελλο επεδίωκε να δείξει την πολυπολιτισμικότητα της Βραζιλίας. Όμως, το μόνο που κατάφερε είναι να καταδείξει τη βαθιά ριζωμένη προκατάληψη στη χώρα”.

Ο βραζιλιάνος δημοσιογράφος του Guardian, Felipe Araujo, προέβη σε μια εκπληκτική παρατήρηση. Ενώ σε όλες τις φωτογραφίες από τους εορτασμούς του Μουντιάλ η Βραζιλία εμφανίζεται ως το “rainbow nation” (η χώρα του ουράνιου τόξου), όπως την αποκαλούν, όταν έρθει η ώρα του αγώνα, στις κερκίδες εμφανίζονται μόνο λευκοί βραζιλιάνοι να υποστηρίξουν την ομάδα τους. Γιατί συμβαίνει αυτό; Πάνω από το μισό του πληθυσμού της Βραζιλίας είναι μαύροι ή μιγάδες, σύμφωνα με την τελευταία απογραφή του 2010. Η Βραζιλία φιλοξενεί τους περισσότερους κατοίκους αφρικανικής καταγωγής στον κόσμο. Η παρουσία τους είναι οφθαλμοφανής στους δρόμους των πόλεων αλλά και στις τοπικές γιορτές στις οποίες συμμετέχουν μαζικά, με τοπικούς χορούς και ρυθμούς. Αλλά μόλις ξεκινούν οι αγώνες στα στάδια του Μουντιάλ, οι δρόμοι και τα γήπεδα γεμίζουν λευκούς εκτός από τους μικροπωλητές αναψυκτικών και μπύρας, όπου μαύροι από τις γειτονικές φαβέλες στήνουν τα μαγαζάκια τους. Μαύροι είναι επίσης οι αστυνομικοί που φυλάνε τον χώρο και το προσωπικό ασφαλείας των γηπέδων. Στο Ρίο ο δημοσιογράφος της Guardian παρακολούθησε το ματς Γαλλίας-Γερμανίας στις 4 Ιουλίου στο στάδιο Μαρακανά και οι φίλαθλοι ήταν στην πλειοψηφία τους λευκοί. Λίγες ώρες αργότερα, στα καφέ με τις γιγαντοοθόνες που έπαιζαν το ματς Βραζιλία-Κολομβία, το κοινό είχε αλλάξει και αποτελείτο κυρίως από νεαρούς μαύρους που παρακολουθούσαν με πάθος, με μια μπύρα στο χέρι. Σε μια έρευνα που δημοσιεύθηκε στην τοπική εφημερίδα Folha de S. Paulo, στις 29 Ιουνίου, οι παρατηρήσεις επαληθεύτηκαν: Στους 693 θεατές που παρακολούθησαν το ματς Βραζιλίας-Χιλής το 67% των Βραζιλιάνων ήταν λευκοί και το 90% ανήκε στις ανώτερες τάξεις της χώρας. Η απουσία μαύρων και μιγάδων εξηγείται εν μέρει από τις τιμές: οι θέσεις είναι ακριβές και η πλειοψηφία των μαύρων είναι φτωχοί. Οι τιμές για τον αγώνα Βραζιλίας-Χιλής έκαναν από 25 ως 200 δολάρια ενώ οι φθηνές θέσεις αποτελούσαν μόνο το 5% του σταδίου, την ώρα που ο κατώτερος μισθός στην Βραζιλία είναι 330 δολάρια τον μήνα. Ο κοινωνιολόγος Carlos Costa Ribeiro ρωτήθηκε από τις εφημερίδες Globe και Mail του Καναδά και δήλωσε: «Δεν μπορούμε να μιλήσουμε για ρατσιστική διάκριση. Θα μιλούσαμε για κάτι τέτοιο αν απαγορεύονταν να πωλούνται εισιτήρια σε μαύρους. Αυτό που συμβαίνει εξηγείται από το γεγονός ότι τα εισιτήρια είναι ακριβά για τους περισσότερους μαύρους. Και γιατί οι μαύροι δεν είναι πλούσιοι; Γιατί υπάρχει ρατσιστική διάκριση». Αποτέλεσμα, μόνο οι λευκοί εκπρόσωποι της πολυφυλετικής Βραζιλίας να βρίσκονται μέσα στο γήπεδο. «Μπορούμε να πούμε ότι το ποδόσφαιρο δημιουργεί στα γήπεδα την φυλετική Δημοκρατία που η βραζιλιάνικη κοινωνία δεν μπορεί να κάνει» έγραφε πρόσφατα ο βραζιλιάνος μουσικός José Miguel Wisnik, σε ένα κείμενο-ορόσημο για το βραζιλιάνικο ποδόσφαιρο στους New York Times. Αλλά και στα γήπεδα τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Αν και η ομάδα της Βραζιλίας εκπροσωπεί λευκούς, μαύρους και μιγάδες, ο προπονητής και σχεδόν όλη η διοίκηση της ομάδας είναι λευκοί. Η εικόνα του αμυντικού βραζιλιάνου Ντάνιελ Αλβες να του πετάνε μια μπανάνα στο ισπανικό πρωτάθλημα έκανε μια μερίδα βραζιλιάνων να επαναστατήσουν αλλά πολλές τέτοιες εικόνες παρατηρούνται και στην ίδια τη χώρα. Το πρακτορείο Bloomberg αναφέρει την περίπτωση του μαύρου βραζιλιάνου διαιτητή Marcio Chagas, ο οποίος γίνεται δεκτός στο γήπεδο με ήχους πιθήκων ενώ πρόσφατα βρήκε το αυτοκίνητό του σπασμένο και το παρμπρίζ γεμάτο μπανάνες. Οπως γράφει εύστοχα το σάιτ The Root σε ένα έξοχο άρθρο, το θέμα γίνεται ακόμη πιο πολύπλοκο από το γεγονός ότι πολλοί μαύροι Βραζιλιάνοι δεν θεωρούν τον εαυτό τους μαύρο. Ο σταρ ποδοσφαιριστής της Βραζιλίας Νεϊμάρ, όταν ρωτήθηκε το 2010 αν έχει υπάρξει θύμα ρατσιμού, απάντησε: «Ποτέ. Ούτε εντός, ούτε εκτός γηπέδου. Εξάλλου δεν είμαι μαύρος, είμαι;»