Πέμπτη 22 Φεβρουαρίου 2018

Γ.Β.Δερτιλής: Ιστορία του ελληνικού κράτους 1830-1920, Π.Ε.Κ,Σεπτέμβριος 2014. Στοιχεία για την συνέχεια του ελληνικού έθνους




Ο Γ.Β.Δερτιλής είναι ένας μετριοπαθής ιστορικός, κυρίως της οικονομίας και κατά δεύτερο των πολιτικών γεγονότων, συνεργάστηκε μάλιστα με ιστορικούς όπως ο Σ.Ασδραχάς στην συγγραφή πρωτότυπων μελετών.Καταλήγει πως δεν είναι το κράτος που δημιουργεί το ελληνικό έθνος αλλά το έθνος το κράτος. Βεβαίως λοιπόν ο ελληνισμός δεν δημιουργείται με την επανάσταση του 1821 αλλά έχει μακρά ιστορική διαδρομή. Γράφει συγκεκριμένα: " ο εθνικισμός ήταν αναγκαίος για το κράτος ήταν, όμως,, και υπαρκτός και ιστορικά αναπόφευκτος, διότι προϋπήρχε του κράτους, πολύ πριν το 1821. Προϋπήρχε ως αρχέγονο πατριωτικό αίσθημα στις συνειδήσεις των ελληνορθόδοξων και ελληνοφώνων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, της Επτανήσου και της διασποράς. Η διαμόρφωση αυτού του αισθήματος , βαθμιαία και αργόσυρτη , ήταν το αποτέλεσμα μακραίωνης διαδικασίας. Οι απαρχές της ανάγονται στους βυζαντινούς χρόνους(σελ.339). 

Ο Δερτιλής θεωρεί ως βασικό σημείο την καθιέρωση στο Βυζάντιο από την εποχή ήδη του Ηράκλειου της ελληνικής γλώσσας ως της επίσημης γλώσσας (άλλωστε ο μεγαλύτερος πληθυσμός του ήταν ελληνόγλωσσος) του κράτους και η αναβίωση της αρχαιοελληνικής παιδείας (σ.340). Ο χαρακτηρισμός Έλληνες απαλλαγμένος από τις θρησκευτικές συμπαραδηλώσεις (παγανιστής) αφορούσε όλον τον ελληνόγλωσσο πληθυσμό(σελ.340). Ο Δερτιλής επισημαίνει "στην πολιτισμική στροφή είχε εμμέσως συντελέσει και η ελληνική "κοινή" όπως είχε διαμορφωθεί, ως γλώσσα της Εκκλησίας, στους προηγούμενους αιώνες (σελ.340), ενώ "επί 1400 χρόνια, άλλωστε, όλοι οι ορθόδοξοι κληρικοί των βυζαντινών και αργότερα των οθωμανικών επαρχιών διορίζονταν από το Πατριαρχείο και ήταν ελληνόγλωσσοι"(σελ.341). Ο Δερτιλής τονίζει ότι τα μέλη της βυζαντινής ηγεσίας "είχαν επιπλέον αναπτύξει, μέσω των κλασσικών κειμένων, μια ισχυρή πολιτισμική ταύτιση με την ελληνική Αρχαιότητα. Όπως ήταν φυσιολογικό, οι πιο συνειδητοί οπαδοί αυτής της ιδεολογικής στροφής ήταν λόγιοι. Από αυτά τα στρώματα προέρχονται οι μαρτυρίες όσων θεωρούσαν εαυτούς όχι μόνον Ρωμαίους ή Βυζαντινούς αλλά και Έλληνες. Τέτοιες μαρτυρίες απαντώνται από τον 9ο αιώνα και πυκνώνουν τον 11ο αιώνα, όταν πλέον ο Μιχαήλ Ψελλός έδωσε συνεκτική μορφή στις πολλαπλές ταυτίσεις με την ελληνική Αρχαιότητα και τις αιτιολόγησε με σαφείς πολιτισμικούς όρους, με με συγκεκριμένες αναφορές στην πλατωνική και νεοπλατωνική φιλοσοφία. Χρησιμοποιούσε, εξάλλου, την αρχαϊζουσα γλώσσα που διαδιδόταν σε λόγιους κύκλους ήδη από την εποχή των Πατέρων της Εκκλησίας και απείχε πολύ τόσο από την Κοινή των Ευαγγελίων όσο και από την δημώδη των υστεροβυζαντινών χρόνων"(σελ.341). Μάλιστα μετά την πτώση της Βυζαντινής αυτοκρατορίας "η ταύτιση με το Γένος άρχισε να διαδίδεται ακόμη ευρύτερα ως συλλογική ταυτότητα. Η διαδικασία αυτή συνδέθηκε στενότατα με την θρησκευτική διαφοροποίηση των ελληνορθόδοξων από τον λίγο-πολύ "αλλόθρησκο" και εχθρικό περίγυρό τους"(σελ.345). 

Ο Γ.Δερτιλής γράφει "συμπερασματικά και με άλλα λόγια, ο ελληνικός εθνικισμός προϋπήρχε του ελληνικού κράτους ως συλλογική συνείδηση του Γένους και ως αρχέγονος πατριωτισμός. Στα τέλη του 18ου αιώνα , η συνείδηση του ανήκειν στο "Γένος" μεταλάχθηκε στην νεωτερική συνείδηση του ανήκειν σε ένα Έθνος και αυτή με την σειρά της καθοδήγησε το επαναστατικό αίτημα για ανεξάρτητο Εθνικό κράτος"(σελ.347). 

Ο Δερτιλής εντοπίζει βιωματικές ταυτίσεις και ψυχικά θεμέλια του πατριωτισμού στην κοινή γλώσσα, στην θρησκεία , στον τόπο καταγωγής, στο κοινό μυθικό-ιστορικό παρελθόν(σελ.348,349). 

Απαντώντας μάλιστα σε ιδεοληψίες που αναδύθηκαν τις τελευταίες δεκαετίες γράφει: " το ελληνικό κράτος του 1830 ή του 1840 δεν θα μπορούσε ποτέ να "κατασκευάσει" χωρίς αυτά τα θεμέλια , εκ του μηδενός έναν εθνικισμό μαζικό και έναν αλυτρωτισμό με μεγάλες απαιτήσεις θυσιών. Είναι άραγε δυνατόν ένας τέτοιος "εθνικισμός της αυταπάρνησης" να δημιουργήθηκε αιφνιδίως και εκ του μη όντος;"(σελ.350). Άλλωστε η αρχέγονη αναζήτηση του ελληνικού έθνους δεν αποτελεί ελληνική ιδιαιτερότητα, ιδιοτυπία αλλά κοινό στοιχείο όλων των ευρωπαίκών εθνών(σελ.351). Ο Γ.Δερτιλής θα εγκωμιάσει, ακολουθώντας σε αυτό το σημείο τον Κ.Θ.Δημαρά, τον Κ.Παπαρρηγόπουλο , το "μνημειώδες έργο του"(σελ.353) , τον "έλλογο εθνικισμό του", που με "μεγαλειώδη τρόπο " κήρυξε την συνέχεια δια μέσου του Βυζαντίου "εντάσσοντας, αναποφεύκτως, την ιστορία της Μακεδονίας στην ιστορική συνέχεια και κηρύσσοντας εναγωνίως την ενότητα στους σύγχρονους Έλληνες"(σελ.353).




ΠΗΓΗ: 

Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.