Φρέαρ, τχ. 12/13: Τό μυστήριο τῆς Ἐκκλησίας καί τό μυστήριο τῆς Ἁγίας Τριάδος – τοῦ Περγάμου Ἰωάννη

[…] Ἐάν τό δοῦμε αὐτό στήν πράξη τῆς ζωῆς τῆς Ἐκκλησίας, παρατηροῦμε τά ἑξῆς: ὅ,τι εἰκονίζεται μέ ἀνθρώπους μέσα στή Λατρεία, π.χ. ὁ ἐπίσκοπος ὡς εἰκών Χριστοῦ, παραπέμπει στό πρωτότυπο. Αὐτό δηλώνουν τά ἄμφια, ὁ θρόνος τοῦ ἀρχερέως, ἡ τιμή πού τοῦ ἀποδίδεται ἀπό τόν λαό κ.λπ. Τό ἴδιο ἰσχύει καί γιά τούς λοιπούς κληρικούς ἀλλά καί γιά τόν ἴδιο τόν λαό. Ὅλα στήν εὐχαριστιακή σύναξη, ὅπως τά ἀναλύει ὁ ἅγιος Μάξιμος στή Μυσταγωγία του, εἰκονίζουν τή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ καί παραπέμπουν στά ἔσχατα, εἶναι εἰκόνες τῶν ἐσχάτων. Ὅ,τι, ἐξάλλου, εἰκονίζεται μέ τήν τέχνη τῆς ζωγραφικῆς πάλι πρέπει νά παραπέμπει στήν ἀλήθεια τῶν ἐσχάτων. Αὐτό ἀφορᾶ τόσο τή θεματολογία ὅσο καί τήν τεχνοτροπία τῶν εἰκόνων. Παράδειγμα γιά τή θεματολογία εἶναι ἡ εἰκόνα τῆς Πεντηκοστῆς, ἡ ὁποία περιλαμβάνει καί τόν Ἀπόστολο Παῦλο, ὁ ὁποῖος δέν ὑπῆρχε ἱστορικά στήν Πεντηκοστή. Καί αὐτήν τήν παρατήρηση τήν ὀφείλουμε στόν πατέρα Σταμάτη [Σκλήρη]. Ὠς πρός τήν τεχνοτροπία, οἱ μορφές τοῦ Χριστοῦ καί τῶν ἁγίων περιβάλλονται ἀπό χρυσό φόντο, ἔκφραση τῆς δόξας τῆς Βασιλείας, ἀποφεύγονται οἱ σκιές πού δηλώνουν παρελθόν καί θάνατο καί καταβάλλεται κάθε προσπάθεια ἀπό τόν εἰκονογράφο, ἀφενός νά ἀφαιρεθοῦν τά στοιχεῖα τοῦ ρεαλισμοῦ, τά ὁποῖα παραπέμπουν στήν παρούσα φθαρτή πραγματικότητα, καί ἀφετέρου νά δηλωθεῖ μέ κάθε τρόπο ἡ μεταμορφωμένη ἀπό τό ἄκτιστο φῶς ὕπαρξη πού θα ἔχουν οἱ ἅγιοι στή Βασιλεία Του. Τό ἴδιο ἰσχύει καί γιά τήν ἀρχιτεκτονική τῶν ναῶν καί τή διακόσμησή τους. Ἡ ἀρχιτεκτονική τῆς Βασιλικῆς δηλώνει τήν πορεία τῆς Ἐκκλησίας πρός τά ἔσχατα, γι’ αὐτό καί εἶναι προσανατολισμένη πρός τήν ἀνατολή, ἀπ’ ὅπου, σύμφωνα πάλι μέ τήν ἀρχαία παράδοση, ἀναμενόταν νά ἔλθει πάλι ὁ Χριστός. Ἡ Βασιλική μετά τρούλου εἰκονίζει τήν παρουσία τῆς Ἐκκλησίας ἤδη μέσα στή Βασιλεία μέ τόν ἀναστάντα καί βασιλέα Κύριο περιστοιχιζόμενο ἀπό τήν κοινωνία τῶν Ἁγίων. […]

[[Ἀπόσπασμα ἀπό τό κείμενο τοῦ συγγραφέα πού δημοσιεύεται στό διπλό τεῦχος 12-13 τοῦ περιοδικοῦ Φρέαρ. Ὁ Μητροπολίτης Περγάμου, μέλος τῆς Ἀκαδημίας Ἀθηνῶν καί κορυφαῖος σέ διεθνές ἐπίπεδο θεολόγος Ἰωάννης Ζηζιούλας ἀνακηρύσσεται σήμερα ἐπίτιμος διδάκτωρ τοῦ Τμήματος Ὀρθόδοξης Θεολογίας τοῦ Πανεπιστημίου τοῦ Μονάχου.Ὑπενθυμίζουμε ὅτι ἡ ὕλη τοῦ περιοδικοῦ εἶναι ἐντελῶς ἄλλη ἀπό τήν ὕλη πού δημοσιεύεται καθημερινά στήν ἱστοσελίδα μας.

Ἡ φωτογραφία εἶναι τοῦ Βασίλη Γόνη.]

ΠΗΓΗ: