Χριστιανοί και πολιτική (οι λαθροχειρίες των υποκριτών) του Γιώργου Ηλ. Τσιτσιμπή

Για πολλούς θρησκευόμενους, οι πολιτικοί αγώνες, οι κοινωνικές διαμαρτυρίες, η συμμετοχή, ο ξεσηκωμός ενάντια στην καταπίεση και την αδικία και ένα σωρό άλλα (αγωνιστικά) πράγματα, θεωρούνται μη συμβατά με τα χριστιανικά πιστεύω. Ο Χριστιανός, λένε, πρέπει να είναι ήσυχος, να μην ανακατεύεται με την πολιτική, να υπομένει και να υπηρετεί τους εντεταλμένους κυβερνήτες του, άκριτα.

Δυστυχώς, τέτοιες στάσεις έχουν γίνει κυρίαρχες στους χριστιανικούς κύκλους από πολύ παλιά, διότι από πολύ παλιά, η υποκρισία και η πλάνη είναι προτιμητέες από το σύστημα, σε αντίθεση με την ειλικρίνεια και την ευθύτητα. Μιλάμε δηλαδή για την μεγαλύτερη στρέβλωση, που είναι έξω και από την Ορθόδοξη παράδοσή μας και έξω από την διδασκαλία του Κυρίου μας. 

Ας προσέξουμε τι έλεγε το 1994 σε συνέντευξή του, ο Άγγλος βυζαντινολόγος Steven Runciman (1903-2000), στις δημοσιογράφους Χρύσα Αράπογλου και Λαμπρινή Θωμά για λογαριασμό της ΕΤ3, όταν του ζήτησαν να σχολιάσει το γεγονός ότι αρκετοί άγιοι στο Βυζάντιο ανακατεύτηκαν στην πολιτική. «Όλοι όσοι θέλουν να επηρεάσουν άλλους ανθρώπους ασκούν πολιτική και είναι πολιτικοί. Πολιτική σημαίνει να προσπαθείς να οργανώσεις την πόλιν με ένα νέο τρόπο σκέψης. Οι Άγιοι είναι πολιτικοί. Ποτέ δεν πίστεψα ότι μπορείς να διαχωρίσεις την πίστη προς τους αγίους από τη διανόηση». Με την δική μας παρατήρηση ότι μπορεί οι Άγιοι να είναι πολιτικοί, όμως προσοχή, γιατί οι πολιτικοί δεν είναι Άγιοι!

Τηρουμένων των αναλογιών, δεν ξέρω πώς θα χαρακτηρίζονταν συμπεριφορές και πρακτικές των Πατέρων της Εκκλησίας μας, με σημερινούς πολιτικούς όρους. Τι θα λέγανε δηλαδή για τον Μέγα Βασίλειο ή τον Ιωάννη τον Χρυσόστομο και τόσους άλλους. Μάλλον το «κομμουνιστής» ή το «αναρχικός», θα ήταν λίγο ως χαρακτηρισμός για τη στάση τους. Κι όλα αυτά επειδή, προφανώς, ανήκαν στους αλληλέγγυους της εποχής τους, δεν υπηρετούσαν την υποκρισία, αλλά αντίθετα, έλεγχαν την εξουσία. 

Η στρέβλωση

Δυστυχώς, συχνά, αφήνεται να πλανάται το δίλημμα της συμβατότητας ή μη, μεταξύ της πολιτικής και του θρησκευτικού πιστεύω κάποιου. Κάποτε μάλιστα, καλλιεργείται εντέχνως, για να οδηγήσει τους θρησκευόμενους μονομερώς σε κάποια κόμματα, τα οποία «εργολαβικά» θέλουν να τους εκφράζουν. Και εδώ είναι η στρέβλωση. Οι χριστιανοί έχουν (οφείλουν να έχουν) άποψη. Άλλωστε βρίσκονται σε όλο το φάσμα των πολιτικών κομμάτων. Από τα εξωκοινοβουλευτικά κομμουνιστικά μέχρι τα νεοφιλελεύθερα συντηρητικά. Το πρόβλημα προκύπτει στην χειραγώγηση, στην υποκρισία και στην σκόπιμη ταύτιση με ένα μόνο μέρος των κομματικών συλλογικοτήτων. Ακόμα περισσότερο, όταν αυτό συνοδεύεται από εκούσια παραίτηση και άκριτη υπακουή στις παραδοσιακές υποτίθεται φιλικές σχέσεις με την «δεξιά του Κυρίου».

Είναι εύγλωττη η παρατήρηση του φίλου θεολόγου Θανάση Παπαθανασίου, αρχισυντάκτη του περιοδικού «Σύναξη», ο οποίος καυτηριάζει ανάλογες στάσεις και συμπεριφορές. «Μιλάμε για εθελοδουλία. Ξεφορτώνεσαι ένα βαρύ φορτίο – την ελευθερία σου – και ησυχάζεις! Τέρμα πια το βάσανο του στοχασμού, τέρμα τα διλήμματα και, φυσικά, τέρμα η ευθύνη για τις αποφάσεις που θα πάρεις. Για όλα θα αποφασίζει πια ο αφέντης, θα σου ανακοινώσει την απόφασή του, και συ απλώς θα την εκτελείς…Μπορεί αυτό να ταιριάζει σε πολλούς. Για τους Χριστιανούς, όμως, θα πρέπει να ‘ναι κάτι ανατριχιαστικό, βλασφημία κατά του Θεού τους! Είναι έμπρακτη άρνηση του βασικού πιστεύω του Χριστιανισμού, ότι ο άνθρωπος είναι πλασμένος κατ’ εικόνα Θεού, και άρα με βασικό χαρακτηριστικό του την ελευθερία! Ολόκληρος ο Χριστιανισμός είναι υπόθεση προσωπικής ευθύνης, σε βαθμό μαρτυρίου αν χρειαστεί! 

Οι τέτοιοι θρησκευόμενοι (κληρικοί και λαϊκοί), παρά τα αδάπανα κηρύγματά τους για αξίες αιώνιες, αποκαλύπτονται τώρα (την κορυφαία ώρα που η διαπλοκή αναμετριέται με τη δημοκρατία) ως θλιβεροί κομματάρχες πολιτικών που στηρίζουν τα μνημόνια, που καταργούν την αργία της Κυριακής, που υπηρετούν την εκδικητική εκδοχή του Προτεσταντισμού μέσω των εντολών της Μέρκελ. Κατά τα άλλα, όμως, δηλώνουν… Χριστιανοί Ορθόδοξοι!».

Η υποκρισία

Αυτή την υποκρισία των δήθεν «καλών χριστιανών», που τηρούν ευλαβικά τις θρησκευτικές τους υποχρεώσεις, αλλά συγχρόνως στρατεύονται στην υπηρεσία των δυναστών που λεηλατούν τον τόπο, στηλιτεύει με το δικό του χαρακτηριστικό τρόπο ο στρατηγός Μακρυγιάννης. Αναφέρεται στον – δωσίλογο, θα λέγαμε σήμερα - Θανάση Βάγια, που υπηρέτησε τον δυνάστη Αλή Πασά και κατέσφαξε το χωριό Γαρδίκι. Λέει λοιπόν: «Αὐτόν τόν καλόν ἄνθρωπον τόν εἶχε ὁ Ἀλήπασας, ὁποὔτρωγε τούς ἀνθρώπους καλύτερα ἀπό ψωμί. Ὅταν ἔφκειανε τό κάστρο τῶν Γιαννίνων, ἐπιστατοῦσε αὐτός ὁ καλός ἄνθρωπος. Πόσους ἀνθρώπους ἔρριξε εἰς τόν ἀσβέστη, καί κάηκαν κι’ ἄλλους τούς τρύπαγε εἰς τ’ αὐτιά καί τούς κάρφωνε! Αὐτός ὁ καλός ἄνθρωπος λάδι τήν Τετράδη καί τήν Παρασκευή δέν ἔτρωγε, τούς ἀνθρώπους τούς ρωκάναγε» (Μακρυγιάννης, Ἀπομνημονεύματα, ἐκδ. Σφακιανάκη, Θεσσαλονίκη 1975, τ. Α΄, σ. 263).

Σαφέστατα, ανάλογες αντιφάσεις και υποκρισίες καυτηριάζει και ο Μ. Βασίλειος, από πολύ παλιά (4ος αιώνας), όταν λέει: «Γνωρίζω πολλούς που νηστεύουν, προσεύχονται, σκληραγωγούνται και γενικά εφαρμόζουν με προθυμία κάθε θρησκευτική συνήθεια, αρκεί να μην τους κοστίζει τίποτα, και δεν δίνουν δεκάρα για όσους έχουν ανάγκη. Τι τους ωφελεί η υπόλοιπη αρετή τους; Δεν είναι κατάλληλοι για τη Βασιλεία του Θεού» (Θανάσης Ν. Παπαθανασίου, «Κοινωνική δικαιοσύνη και Ορθόδοξη θεολογία», εκδ. Ακρίτας 2006, σ. 12).

Παρόμοιο ένα περιστατικό στη Ρωσία του 16ου αιώνα: «Ο ρώσος [άγιος] Νικόλαος ο Σαλός … τόλμησε να ελέγξει τον τυραννικό τσάρο Ιβάν τον Τρομερό που καταπίεζε το λαό. Ήταν Μεγάλη Σαρακοστή, περίοδος δηλαδή μεγάλης νηστείας πριν από το Πάσχα, νηστείας που και ο Ιβάν, ως χριστιανός μονάρχης, τηρούσε. Ο Νικόλαος διασταυρώθηκε μαζί του και του πρόσφερε να φάει ένα κομμάτι ωμό κρέας. Ο τσάρος οπισθοχώρησε αηδιασμένος, παίρνοντας το μήνυμα, ότι χειρότερο από το να φας κρέας τη Σαρακοστή είναι να «καταβροχθίζεις» ανθρώπινο κρέας με την τυραννική εξουσία σου» (Βιβλίο Θρησκευτικών της Γ΄ Λυκείου (κεφ. «Οι εξτρεμιστές της ελευθερίας», υπό Θ.Ν.Π.), σ. 53).

Η ευθύνη

Μένει, συνεπώς, σε μας τους ίδιους η διάκριση της επιλογής και δεν είναι καθόλου αυτονόητη η σύμπλευση με τους εκμεταλλευτές του ιδρώτα του εργαζόμενου. Το κατ’ εικόνα Εκείνου, που δεν δίστασε να «πετάξει έξω» όσους μετατρέψανε τον «οίκο του Πατρός του σε οίκο εμπορίου», οδηγεί τη συνείδησή μας. Η πολιτική απαξίωση, πρέπει να είναι το πρώτο βήμα εναντίον εκείνων που παραχώρησαν την ασυλία της χώρας, ξεπούλησαν τον πλούτο της, «αυτοκτόνησαν» χιλιάδες συνανθρώπους μας και «αποδήμησαν» την νεολαία και τα όνειρά μας.

Όταν ο Λαός του Θεού σταυρώνεται, στους Χριστιανούς δεν ταιριάζει ούτε ο ρόλος του Πόντιου Πιλάτου ούτε του Φαρισαίου .

Γιώργος Ηλ. Τσιτσιμπής