του Jacques Baud

Το άρθρο που δημοσιεύουμε στα ελληνικά σήμερα, «αλιεύθηκε» σε πολλούς ιστότοπους, στρατιωτικούς, μαρξιστικούς, διπλωματικούς, ιστορικούς. Στον ιστότοπο «προς υπεράσπιση του Μαρξισμού» το συνόδευε μια προμετωπίδα της εκδοτικής ομάδας, που ανέφερε πως η σημασία αυτού έγκειται ακριβώς στο γεγονός ότι ο συγγραφέας, υψηλόβαθμος αξιωματικός του Ελβετικού Στρατού, πρώην στέλεχος των ελβετικών στρατιωτικών μυστικών υπηρεσιών και επί έτη σύμβουλος του ΝΑΤΟ, Ο Ζακ Μπωντ (Jacques Baud), «μόνο μαρξιστής δεν είναι». Αφού μάλιστα αναφέρουν ότι ο Μπωντ δούλεψε για το ΝΑΤΟ και σε ουκρανικά προγράμματα, κι ότι «δε συμφωνούν μέχρι τελείας με όλα όσα γράφει», τονίζουν πως «το ίδιο το γεγονός πως η κριτική αυτή έρχεται όχι από έναν μαρξιστή αλλά από υψηλόβαθμο πρώην αξιωματούχο δυτικών μυστικών υπηρεσιών και του ΝΑΤΟ, την κάνει εκατό φορές πιο πολύτιμη» καθώς «αντιπροσωπεύει την ολοκληρωτική διάψευση των ψευδών του δυτικού Τύπου». Ακριβώς γι’ αυτό, και λόγω της προτροπής τους, αποφασίσαμε να το μεταφράσουμε και παραθέσουμε ολόκληρο.

“Μέρος Πρώτο: Ο Δρόμος για τον Πόλεμο

Για χρόνια, από το Μάλι στο Αφγανιστάν, έχω εργαστεί για την ειρήνη και έχω διακινδυνεύσει τη ζωή μου για αυτήν. Συνεπώς, δεν τίθεται ζήτημα δικαιολόγησης του πολέμου, αλλά κατανόησης όσων μας οδήγησαν σε αυτόν. Παρατηρώ πως οι “ειδικοί” που εμφανίζονται στην τηλεόραση αναλύουν την κατάσταση βασιζόμενοι σε αμφισβητούμενες πληροφορίες, πολύ συχνά σε υποθέσεις που παρουσιάζονται ως γεγονότα – και έτσι δεν μπορούμε πλέον να καταλάβουμε τι συμβαίνει. Και, δημιουργείται πανικός.

Το ζήτημα δεν είναι τόσο να γνωρίζουμε ποιός έχει δίκιο σε αυτή τη σύγκρουση, αλλά κατά πόσον αμφισβητούμε τον τρόπο με τον οποίον οι ηγέτες μας λαμβάνουν αποφάσεις.

Ας προσπαθήσουμε να εξετάσουμε τις ρίζες της σύγκρουσης. Αρχίζει με αυτούς που τα τελευταία οκτώ χρόνια αναφέρονται σε “αποσχιστές” ή “αυτονομιστές” από το Ντονμπάς. Αυτό δεν είναι αλήθεια. Τα δημοψηφίσματα που διεξήγαγαν οι δύο αυτο-ανακηρυγμένες Δημοκρατίες του Ντονέτσκ και του Λουγκάνσκ το Μάιο του 2014, δεν ήταν δημοψηφίσματα “ανεξαρτησίας” (независимость), όπως ορισμένοι αδίστακτοι δημοσιογράφοι έχουν ισχυριστεί, αλλά δημοψηφίσματα “αυτοδιάθεσης” ή “αυτονομίας” (самостоятельность). Ο προσδιορισμός “φιλο-Ρωσικές” υπονοεί πως η Ρωσία έλαβε μέρος στη σύγκρουση, κάτι που δεν ισχύει, και ο όρος “Ρωσόφωνοι” θα ήταν πιο ειλικρινής. Επιπλέον, αυτά τα δημοψηφίσματα διεξήχθησαν παρά τις αντίθετες συμβουλές του Βλαντιμίρ Πούτιν. 

Στην πραγματικότητα, αυτές οι Δημοκρατίες δεν είχαν ως στόχο να αποσχιστούν από την Ουκρανία, αλλά να έχουν αυτόνομο στάτους, εξασφαλίζοντας τη χρήση της Ρωσικής ως επίσημη γλώσσα. Διότι η πρώτη νομοθετική πράξη της νέας κυβέρνησης μετά την ανατροπή του Γιανουκόβιτς, ήταν η κατάργηση, την 23η Φεβρουαρίου 2014, του νόμου Κιβαλοφ – Κολεσνιτσένκο του 2012 που καθιστούσε τη Ρωσική επίσημη γλώσσα. Κάπως σαν να αποφάσιζαν πραξικοπηματίες πως τα Γαλλικά και τα Ιταλικά δε θα ήταν πλέον επίσημες γλώσσες στην Ελβετία.

Η συγκεκριμένη απόφαση προκάλεσε καταιγίδα αντιδράσεων στο Ρωσόφωνο πληθυσμό. Το αποτέλεσμα ήταν δριμεία καταστολή κατά των Ρωσόφωνων περιοχών (Οδησσός, Ντνιπροπετρόφσκ, Χάρκοβο, Λουγκάνσκ και Ντόνετσκ) η οποία ξεκίνησε το Φεβρουάριο του 2014 και οδήγησε σε στρατιωτικοποίηση της κατάστασης και κάποιες σφαγές (οι πιο αξιοσημείωτες στην Οδησσό και τη Μαριούπολη). Στα τέλη του καλοκαιριού του 2014, μόνο οι αυτο-ανακηρυγμένες Δημοκρατίες του Ντόνετσκ και του Λουγκάνσκ παρέμεναν. 

Σε αυτό το στάδιο, όντας δύσκαμπτο και επικεντρωμένο σε μια δογματική προσέγγιση της τέχνης των επιχειρήσεων, το γενικό επιτελείο της Ουκρανίας κατέστειλε τον εχθρό χωρίς να καταφέρει να υπερνικήσει. Η εξέταση της πορείας των συγκρούσεων την περίοδο 2014-2016 στο Ντονμπάς δείχνει πως το Ουκρανικό γενικό επιτελείο εφάρμοσε συστηματικά και μηχανικά τα ίδια επιχειρησιακά σχέδια. Ωστόσο, ο πόλεμος που διεξήγαγαν οι αυτονομιστές ήταν πολύ παρόμοιος σε όσα παρατηρήσαμε στο Σαχέλ: επιχειρήσεις υψηλής κινητικότητας που διεξήχθησαν με περιορισμένα μέσα. Με μια πιο ευέλικτη και λιγότερο δογματική προσέγγιση, οι επαναστάτες κατάφεραν να εκμεταλλευτούν την αδράνεια των Ουκρανικών δυνάμεων ώστε να τις “παγιδεύσουν” επανειλημμένα. 

Το 2014, όσο ήμουν στο ΝΑΤΟ, ήμουν υπεύθυνος για την καταπολέμηση της διάδοσης ελαφρού οπλισμού, και προσπαθούσαμε να ανιχνεύσουμε Ρωσικές παραδόσεις όπλων στους επαναστάτες, ώστε να δούμε αν εμπλεκόταν η Μόσχα. Οι πληροφορίες που λαμβάναμε τότε προέρχονταν σχεδόν αποκλειστικά από τις Πολωνικές υπηρεσίες πληροφοριών και δεν “ταίριαζαν” με τις πληροφορίες που προέρχονταν από τον Οργανισμό για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (OSCE) – παρά τις αρκετά πρόχειρες κατηγορίες, δεν υπήρξαν παραδόσεις όπλων και στρατιωτικού εξοπλισμού από τη Ρωσία.

Οι επαναστάτες εξοπλίστηκαν χάρη στην αποστασία Ρωσόφωνων Ουκρανικών μονάδων που τάχθηκαν υπέρ της πλευράς των επαναστατών. Καθώς οι Ουκρανικές αποτυχίες συνεχίστηκαν, τάγματα τεθωρακισμένων, πυροβολικού και αντιαεροπορικής άμυνας ενίσχυσαν τις δυνάμεις των αυτονομιστών. Αυτό ήταν που ώθησε τους Ουκρανούς να δεσμευτούν στις Συμφωνίες του Μινσκ.

Όμως αμέσως μόλις υπέγραψε τη Συμφωνία Μινσκ1, ο Πρόεδρος της Ουκρανίας Πέτρο Ποροσένκο διεξήγαγε μια μαζική αντιτρομοκρατική επιχείρηση (ATO/Антитерористична операція) κατά του Ντονμπάς. Bis repetita placent: με τις ανεπαρκείς συμβουλές αξιωματικών του ΝΑΤΟ, οι Ουκρανοί υπέστησαν μια συντριπτική ήττα στο Ντεμπαλτσεβο, η οποία τους ανάγκασε να εμπλακούν στη Συμφωνία Μινσκ2.

Εδώ είναι ουσιαστικό να θυμηθούμε πως οι Συμφωνίες Μινσκ1 (Σεπτέμβριος 2014) και Μινσκ2 (Φεβρουάριος 2015) δεν όριζαν την απόσχιση ή την ανεξαρτησία των Δημοκρατιών, αλλά την αυτονομία τους μέσα στο πλαίσιο της Ουκρανίας. Όσοι έχουν διαβάσει τις Συμφωνίες (υπάρχουν πολύ, πολύ, πολύ λίγοι που πράγματι το έχουν κάνει) θα παρατηρήσουν ότι σε όλες τις επιστολές αναγράφεται πως το Κίεβο και αντιπρόσωποι των Δημοκρατιών θα διαπραγματεύονταν το στάτους των Δημοκρατιών για μια εσωτερική λύση στην Ουκρανία.

Αυτός είναι ο λόγος που από το 2014, η Ρωσία έχει απαιτήσει συστηματικά την εφαρμογή τους ενώ αρνείται να συμμετάσχει στις διαπραγματεύσεις, διότι επρόκειτο για εσωτερικό ζήτημα της Ουκρανίας. Από την άλλη πλευρά, η Δύση – υπό την ηγεσία της Γαλλίας – προσπάθησε συστηματικά να αντικαταστήσει τις Συμφωνίες του Μινσκ με το “πλαίσιο της Νορμανδίας” (Normandy format), θέτοντας τους Ρώσους και τους Ουκρανούς αντιμέτωπους. Ωστόσο, ας θυμηθούμε πως δεν υπήρξαν ποτέ Ρωσικά στρατεύματα στο Ντονμπάς πριν τις 23-24 Φεβρουαρίου 2022. Επιπλέον, παρατηρητές του OSCE δεν έχουν διαπιστώσει ποτέ το παραμικρό ίχνος Ρωσικών μονάδων να επιχειρούν στο Ντονμπάς. Για παράδειγμα, ο χάρτης πληροφοριών των ΗΠΑ που δημοσιεύτηκε στην Washington Post την 3η Δεκεμβρίου 2021 δε δείχνει Ρωσικά στρατεύματα στο Ντονμπάς. 

Τον Οκτώβριο του 2015, ο Βασιλ Χριτσακ, διευθυντής της Ουκρανικής Υπηρεσίας Ασφαλείας (SBU), ομολόγησε πως μόνο 56 Ρώσοι μαχητές είχαν παρατηρηθεί στο Ντονμπάς. Αυτό ήταν ακριβώς αντίστοιχο με τους Ελβετούς που πήγαιναν να πολεμήσουν στη Βοσνία τα σαββατοκύριακα, τη δεκαετία του 1990, ή τους Γάλλους που πάνε να πολεμήσουν στην Ουκρανία σήμερα.

Ο Ουκρανικός στρατός ήταν τότε σε άθλια κατάσταση. Τον Οκτώβριο του 2018, μετά από τέσσερα χρόνια πολέμου, ο ανώτατος στρατιωτικός εισαγγελέας της Ουκρανίας, Ανατόλι Ματιος, δήλωσε πως η Ουκρανία είχε χάσει 2.700 άντρες στο Ντονμπάς: 891 από ασθένειες, 318 από αυτοκινητιστικά ατυχήματα, 177 από άλλα ατυχήματα, 175 από δηλητηριάσεις (αλκοόλ, ναρκωτικά), 172 από απρόσεκτο χειρισμό όπλων, 101 από παραβιάσεις κανονισμών ασφαλείας, 228 από φόνους και 615 από αυτοκτονίες. 

Στην πραγματικότητα, ο στρατός υπονομεύτηκε από τη διαφθορά των επιτελείων του και δεν είχε πια τη στήριξη του πληθυσμού. Σύμφωνα με αναφορά του Βρετανικού Υπουργείου Εσωτερικών, κατά την  ανάκληση εφέδρων το Μάρτιο/Απρίλιο 2014, το 70 τοις εκατό δεν παρουσιάστηκε για την πρώτη συνεδρία, το 80 τοις εκατό για τη δεύτερη, το 90 τοις εκατό για την τρίτη, και το 95 τοις εκατό για την τέταρτη. Τον Οκτώβριο/Νοέμβριο 2017, το 70 τοις εκατό των στρατολογηθέντων δεν εμφανίστηκε για την εκστρατεία ανάκλησης του φθινοπώρου 2017. Στα παραπάνω δεν προσμετρώνται αυτοκτονίες και λιποταξίες (συχνά προς την πλευρά των αυτονομιστών), που έφτασαν μέχρι το 30 τοις εκατό του ανθρώπινου δυναμικού στην περιοχή της Ζώνης Αντιτρομοκρατικών Επιχειρήσεων (ATO). Νεαροί Ουκρανοί αρνήθηκαν να πάνε να πολεμήσουν στο Ντονμπάς και προτίμησαν τη μετανάστευση, που επίσης εξηγεί, τουλάχιστον μερικώς, το δημογραφικό έλλειμμα της χώρας.

Έπειτα, το Υπουργείο Άμυνας της Ουκρανίας στράφηκε στο ΝΑΤΟ ώστε να κάνει τις ένοπλες δυνάμεις της χώρας πιο “ελκυστικές”. Έχοντας ήδη εργαστεί σε παρόμοια εγχειρήματα εντός του πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών, ζητήθηκε από το ΝΑΤΟ η συμμετοχή μου σε ένα πρόγραμμα αποκατάστασης της εικόνας των Ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων. Όμως αυτό είναι μια μακροχρόνια διαδικασία και οι Ουκρανοί ήθελαν να κινηθούν γρήγορα.

Έτσι, για να αντισταθμίσει την έλλειψη στρατιωτών, η Ουκρανική κυβέρνηση κατέφυγε σε παραστρατιωτικές οργανώσεις. Αυτές ουσιαστικά αποτελούνταν από ξένους μισθοφόρους, συχνά ακροδεξιούς. Το 2020, συνιστούσαν περίπου το 40 τοις εκατό των Ουκρανικών δυνάμεων και αριθμούσαν περί τους 102.000 άνδρες, σύμφωνα με το Reuters. Εξοπλίζονταν, χρηματοδοτούνταν και εκπαιδεύονταν από τις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Μεγάλη Βρετανία, τον Καναδά και τη Γαλλία. Υπήρχαν περισσότερες από 19 εθνικότητες – συμπεριλαμβανομένων και Ελβετών. 

Έτσι, οι Δυτικές χώρες έχουν ξεκάθαρα δημιουργήσει και υποστηρίξει Ουκρανικές ακροδεξιές παραστρατιωτικές οργανώσεις. Τον Οκτώβριο του 2021, η Jerusalem Post σήμανε το συναγερμό αποκηρύσσοντας το εγχείρημα Centuria. Αυτές οι παραστρατιωτικές οργανώσεις δραστηριοποιούνταν στο Ντονμπάς από το 2014, με την υποστήριξη της Δύσης. Ακόμα και αν μπορέσει κανείς να διαφωνήσει σχετικά με τον όρο “Ναζί”, το γεγονός παραμένει πως αυτές οι παραστρατιωτικές οργανώσεις είναι βίαιες, μεταφέρουν μια βδελυρή ιδεολογία και είναι έντονα αντισημιτιστικές. Ο αντισημιτισμός τους είναι περισσότερο πολιτισμικός παρά πολιτικός, και αυτός είναι ο λόγος που ο όρος “Ναζί” δεν είναι κατάλληλος. Το μίσος τους προς τους Εβραίους πηγάζει από τους μεγάλους λιμούς των δεκαετιών 1920 και 1930 στην Ουκρανία, ως αποτέλεσμα της κατάσχεσης των συγκομιδών από το Στάλιν για τη χρηματοδότηση του εκσυγχρονισμού του Κόκκινου Στρατού. Αυτή η γενοκτονία – γνωστή στην Ουκρανία ως Χολοντομορ – διεξήχθη από την NKVD (τον προκάτοχο της KGB), της οποίας τα υψηλόβαθμα κλιμάκια αποτελούνταν κυρίως από Εβραίους. Αυτός είναι ο λόγος που σήμερα Ουκρανοί εξτρεμιστές ζητούν από το Ισραήλ να απολογηθεί για τα εγκλήματα του Κομμουνισμού, όπως σημειώνει η Jerusalem Post. Αυτό απέχει πολύ από την “παραχάραξη της ιστορίας” από το Βλαντιμίρ Πούτιν. 

Αυτές οι παραστρατιωτικές οργανώσεις, προερχόμενες από τις ακροδεξιές ομάδες που κινητοποίησαν την επανάσταση Euromaidan το 2014, αποτελούνται από φανατικά και βάναυσα άτομα. Η πιο γνωστή από αυτές είναι το Τάγμα Αζόφ, του οποίου το έμβλημα θυμίζει αυτό της 2ης Μεραρχίας Τεθωρακισμένων των SS, η οποία χαίρει σεβασμού στην Ουκρανία για την απελευθέρωση του Χαρκόβου από τους Σοβιετικούς το 1943, πριν εκτελέσει τη σφαγή στο Iradiyr-sur-Glane στη Γαλλία το 1944.

Μεταξύ των διάσημων προσώπων του τάγματος Αζόφ ήταν ο Ρομάν Προτάσεβιτς, ο οποίος συνελήφθη το 2021 από τις Λευκορωσικές αρχές μετά το περιστατικό με την πτήση FR4978 της RyanAir. Την 23η Μαΐου 2021, η αεροπειρατεία ενός αεροσκάφους από ένα MiG-29 – υποτίθεται με την έγκριση του Πούτιν – αναφέρθηκε ως αιτία σύλληψης του Προτάσεβιτς, παρότι οι πληροφορίες που ήταν διαθέσιμες εκείνη τη στιγμή δεν επιβεβαίωναν καθόλου αυτό το σενάριο.

Όμως τότε ήταν απαραίτητο να φανεί πως ο Πρόεδρος Λουκασένκο ήταν κακοποιό στοιχείο και ο Προτάσεβιτς ένας “δημοσιογράφος” που αγαπούσε τη δημοκρατία. Ωστόσο, μια αποκαλυπτική διερεύνηση από μια Αμερικανική ΜΚΟ το 2020 έφερε στην επιφάνεια την ακροδεξιά παραστρατιωτική δραστηριότητα του Προτάσεβιτς. Έπειτα ξεκίνησε το Δυτικό κίνημα συνομωσίας, και αδίστακτα μέσα ενημέρωσης “ξέπλυναν” τη βιογραφία του. Τελικά, τον Ιανουάριο του 2022, η αναφορά του Διεθνή Οργανισμού Πολιτικής Αεροπορίας (ICAO) δημοσιεύτηκε και απέδειξε πως παρά ορισμένα διαδικαστικά λάθη, η Λευκορωσία έδρασε σύμφωνα με τους ισχύοντες κανονισμούς και πως το MiG-29 απογειώθηκε 15 λεπτά αφού ο πιλότος της RyanAir αποφάσισε να προσγειωθεί στο Μινσκ. Οπότε δεν υπήρξε Λευκορωσική πλεκτάνη ούτε εμπλοκή του Πούτιν. Αχ! … Μια άλλη λεπτομέρεια: ο Προτάσεβιτς, που βασανίστηκε σκληρά από τη Λευκορωσική αστυνομία, ήταν πλέον ελεύθερος. Όσοι επιθυμούν να επικοινωνήσουν μαζί του μπορούν να επισκεφθούν το λογαριασμό του στο Twitter.

Ο χαρακτηρισμός των Ουκρανικών παραστρατιωτικών ως “Ναζί” ή “νεοναζί” θεωρείται Ρωσική προπαγάνδα. Ίσως. Όμως αυτή δεν είναι η άποψη των Times του Ισραήλ, του Κέντρου Simon Wiesenthal ή του Κέντρου Αντιτρομοκρατίας της Ακαδημίας West Point. Όμως αυτό είναι ακόμα αμφισβητήσιμο, διότι το 2014 το περιοδικό Newsweek φερόταν να τους συνδέει περισσότερο με… το Ισλαμικό Κράτος. Διαλέξτε και πάρτε!

Έτσι, η Δύση υποστήριξε και συνέχισε να εξοπλίζει παραστρατιωτικές οργανώσεις ένοχες για πολυάριθμα εγκλήματα κατά αμάχων πληθυσμών από το 2014: βιασμοί, βασανιστήρια και σφαγές. Όμως ενώ η Ελβετική κυβέρνηση βιάστηκε να επιβάλλει κυρώσεις κατά της Ρωσίας, δεν έχει υιοθετήσει καμία κύρωση κατά της Ουκρανίας, η οποία σφαγιάζει τον ίδιο της τον πληθυσμό από το 2014. Πράγματι, όσοι υπερασπίζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Ουκρανία έχουν εδώ και καιρό καταδικάσει τις πράξεις αυτών των ομάδων, αλλά δεν έχουν υποστηριχθεί από τις κυβερνήσεις μας. Διότι, στην πραγματικότητα, δεν προσπαθούμε να βοηθήσουμε την Ουκρανία, αλλά να αντιμετωπίσουμε τη Ρωσία. 

Η ενσωμάτωση αυτών των παραστρατιωτικών δυνάμεων στην Εθνική Φρουρά δε συνοδεύτηκε από “αποναζιστικοποίηση”, όπως ισχυρίζονται μερικοί. Μεταξύ των πολλών παραδειγμάτων, αυτό του εμβλήματος του Τάγματος Αζόφ είναι χαρακτηριστικό:  

Το 2022, πολύ σχηματικά, οι Ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις που αντιμάχονταν της Ρωσικής επίθεσης είχαν οργανωθεί ως εξής: 

Ο Στρατός, ο οποίος υπάγεται στο Υπουργείο Άμυνας. Έχει οργανωθεί σε 3 στρατιωτικά σώματα και αποτελείται από σχηματισμούς ελιγμών (τανκς, βαρύ πυροβολικό, πύραυλοι, κτλ).

Η Εθνική Φρουρά, η οποία εξαρτάται από το Υπουργείο Εσωτερικών και έχει οργανωθεί σε πέντε περιφερειακές διοικήσεις. Συνεπώς η Εθνική Φρουρά είναι μια περιφερειακή αμυντική δύναμη που δεν είναι μέρος του Ουκρανικού στρατού. Περιλαμβάνει παραστρατιωτικές οργανώσεις, οι οποίες αποκαλούνται “τάγματα εθελοντών” (добровольчі батальйоні), γνωστές επίσης με το ευφάνταστο όνομα “τάγματα αντιποίνων”, και αποτελούνται από πεζικό. Κυρίως εκπαιδευμένες για αστική μάχη, πλέον υπερασπίζονται πόλεις όπως το Χάρκοβο, η Μαριούπολη, η Οδησσός, το Κίεβο, κτλ.

Μέρος Δεύτερο: Ο Πόλεμος

Ως πρώην επικεφαλής των δυνάμεων του Συμφώνου της Βαρσοβίας στις υπηρεσίες στρατηγικών πληροφοριών της Ελβετίας, παρατηρώ με λύπη – αλλά όχι έκπληξη – πως οι υπηρεσίες μας δεν είναι πλέον ικανές να κατανοήσουν τη στρατιωτική κατάσταση στην Ουκρανία. Οι αυτοαποκαλούμενοι “ειδικοί” που παρελαύνουν στις οθόνες μας ακούραστα μεταφέρουν τις ίδιες πληροφορίες υπό το πρίσμα του ισχυρισμού πως η Ρωσία – και ο Βλαντιμίρ Πούτιν – είναι παράλογη. Ας κάνουμε ένα βήμα πίσω. 

  1. Το Ξέσπασμα του Πολέμου

Από το Νοέμβριο του 2021, οι Αμερικανοί απειλούσαν συνεχώς με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Ωστόσο, οι Ουκρανοί δε φαινόταν να συμφωνούν. Γιατί όχι;

Πρέπει να ανατρέξουμε στην 24η Μαρτίου 2021. Εκείνη την ημέρα, ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι εξέδωσε διάταγμα για την ανακατάληψη της Κριμαίας, και ξεκίνησε να αναπτύσσει τις δυνάμεις του στα νότια της χώρας. Την ίδια στιγμή, αρκετές ασκήσεις του ΝΑΤΟ διεξάγονταν ανάμεσα στη Μαύρη και τη Βαλτική Θάλασσα, συνοδευόμενες από μια σημαντική αύξηση στις αναγνωριστικές πτήσεις κατά μήκος των Ρωσικών συνόρων. Η Ρωσία έπειτα διεξήγαγε αρκετές ασκήσεις ώστε να δοκιμάσει την επιχειρησιακή ετοιμότητα των στρατευμάτων της και να δείξει πως παρακολουθούσε την εξέλιξη της κατάστασης.

Τα πράγματα ηρέμησαν μέχρι τον Οκτώβριο-Νοέμβριο με το τέλος των ασκήσεων ZAPAD 21, κατά τις οποίες οι κινήσεις των στρατευμάτων ερμηνεύθηκαν ως ενισχύσεις για μια επίθεση κατά της Ουκρανίας. Ωστόσο, ακόμα και οι Ουκρανικές αρχές διέψευσαν την ιδέα Ρωσικών πολεμικών προετοιμασιών, και ο Ολέξι Ρέζνικοφ, Υπουργός Άμυνας της Ουκρανίας, δήλωσε πως δεν είχε υπάρξει καμία αλλαγή στα σύνορα της χώρας από την άνοιξη.

Κατά παράβαση των Συμφωνιών του Μινσκ, η Ουκρανία διεξήγαγε εναέριες επιχειρήσεις στο Ντονμπάς χρησιμοποιώντας μη επανδρωμένα αεροσκάφη, συμπεριλαμβανομένης τουλάχιστον μιας επίθεσης σε αποθήκη καυσίμων στο Ντόνετσκ τον Οκτώβριο του 2021. Ο Αμερικανικός τύπος το ανέφερε, αλλά όχι οι Ευρωπαίοι, και κανείς δεν καταδίκασε αυτές τις παραβιάσεις.

Το Φεβρουάριο του 2022, τα γεγονότα επιταχύνθηκαν. Την 7η Φεβρουαρίου, κατά την επίσκεψή του στη Μόσχα, ο Εμανουέλ Μακρόν επανεπιβεβαίωσε τη δέσμευσή του στις Συμφωνίες του Μινσκ, μια δέσμευση που θα επαναλάμβανε μετά τη συνάντησή του με το Βολοντίμιρ Ζελένσκι την επόμενη ημέρα. Όμως την 11η Φεβρουαρίου, στο Βερολίνο, έπειτα από εννέα ώρες εργασίας, η συνάντηση των πολιτικών συμβούλων των ηγετών του “πλαισίου της Νορμανδίας” (Normandy format) έληξε, χωρίς κανένα χειροπιαστό αποτέλεσμα: οι Ουκρανοί συνέχισαν να αρνούνται να εφαρμόσουν τις Συμφωνίες του Μινσκ, όπως φαίνεται υπό την πίεση των Ηνωμένων Πολιτειών. Ο Βλαντιμίρ Πούτιν ανέφερε πως ο Μακρόν είχε δώσει κενές υποσχέσεις και πως η Δύση δεν ήταν έτοιμη να επιβάλει τις συμφωνίες, όπως έκανε εδώ και οκτώ χρόνια.

Οι Ουκρανικές προετοιμασίες στη ζώνη επαφής συνεχίστηκαν. Το Ρωσικό Κοινοβούλιο αναστατώθηκε, και τη 15η Φεβρουαρίου ζήτησε από τον Βλαντιμίρ Πούτιν να αναγνωρίσει την ανεξαρτησία των Δημοκρατιών, κάτι που αρνήθηκε να κάνει.

Τη 17η Φεβρουαρίου, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν ανακοίνωσε πως η Ρωσία θα επιτίθονταν στην Ουκρανία μέσα στις επόμενες ημέρες. Πώς το γνώριζε αυτό; Είναι ένα μυστήριο. Όμως από την 16η Φεβρουαρίου, ο βομβαρδισμός του πληθυσμού του Ντονμπάς αυξήθηκε δραματικά, όπως δείχνουν οι ημερήσιες αναφορές των παρατηρητών του OSCE. Φυσικά, ούτε τα μέσα ενημέρωσης, ούτε η Ευρωπαϊκή Ένωση, ούτε το ΝΑΤΟ, ούτε καμία Δυτική κυβέρνηση αντέδρασαν ή επενέβησαν. Αργότερα θα ειπωθεί πως αυτό είναι Ρωσική παραπληροφόρηση. Στην πραγματικότητα, φαίνεται πως η Ευρωπαϊκή Ένωση και ορισμένες χώρες έχουν παραμείνει επίτηδες σιωπηλές σχετικά με τη σφαγή του πληθυσμού του Ντονμπάς, γνωρίζοντας πως θα προκαλούσε Ρωσική παρέμβαση.

Την ίδια στιγμή, υπήρχαν αναφορές δολιοφθορών στο Ντονμπάς. Τη 18η Ιανουαρίου, μαχητές του Ντονμπάς αναχαίτισαν δολιοφθορείς, που μιλούσαν Πολωνικά και ήταν εξοπλισμένοι με Δυτικό εξοπλισμό και επεδίωκαν τη δημιουργία χημικών περιστατικών στη Χόρλιβκα. Μπορεί να ήταν μισθοφόροι της CIA, υπό την ηγεσία ή τις “συμβουλές” των Αμερικάνων και αποτελούνταν από Ουκρανούς ή Ευρωπαίους μαχητές, με στόχο τη διεξαγωγή πράξεων δολιοφθοράς στις Δημοκρατίες του Ντονμπάς.

Στην πραγματικότητα, από τη 16η Φεβρουαρίου, ο Τζο Μπάιντεν γνώριζε πως οι Ουκρανοί είχαν αρχίσει να βομβαρδίζουν τον άμαχο πληθυσμό του Ντονμπάς, φέρνοντας τον Βλαντιμίρ Πούτιν αντιμέτωπο με μια δύσκολη επιλογή: να βοηθήσει το Ντονμπάς στρατιωτικά και να δημιουργήσει διεθνές επεισόδιο, ή να μην δράσει και να παρακολουθήσει το Ρωσόφωνο πληθυσμό του Ντονμπάς να συντρίβεται. 

Αν αποφάσιζε να επέμβει, ο Πούτιν μπορούσε να επικαλεστεί τη διεθνή υποχρέωση της “Ευθύνης να Προστατέψει” (Responsibility to Protect / R2P). Όμως γνώριζε πως όποια και να ήταν η φύση ή η κλίμακά της, η επέμβαση θα πυροδοτούσε μια καταιγίδα κυρώσεων. Συνεπώς, είτε η Ρωσική επέμβαση περιοριζόταν στο Ντονμπάς είτε επεκτεινόταν παραπέρα ώστε να πιέσει τη Δύση σχετικά με το στάτους της Ουκρανίας, το κόστος θα ήταν το ίδιο. Αυτό εξήγησε στο λόγο του την 21η Φεβρουαρίου.

Εκείνη την ημέρα, συμφώνησε στο αίτημα της Δούμας και αναγνώρισε την ανεξαρτησία των δύο Δημοκρατιών του Ντονμπάς και, την ίδια στιγμή, υπέγραψε συμφωνίες φιλίας και υποστήριξης με αυτές.

Ο Ουκρανικός βομβαρδισμός του πληθυσμού του Ντονμπάς συνεχίστηκε, και, την 23η Φεβρουαρίου, οι δύο Δημοκρατίες ζήτησαν τη στρατιωτική βοήθεια της Ρωσίας. Την 24η Φεβρουαρίου, ο Βλαντιμίρ Πούτιν επικαλέστηκε το Άρθρο 51 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, που προβλέπει τα σχετικά με την αμοιβαία στρατιωτική βοήθεια στο πλαίσιο αμυντικής συμμαχίας.

Για να παρουσιάσουμε τη Ρωσική επέμβαση ως εντελώς παράνομη στα μάτια του κοινού αποκρύψαμε [ως Δύση] επίτηδες το γεγονός πως ο πόλεμος στην πραγματικότητα ξεκίνησε στις 16 Φεβρουαρίου. Ο Ουκρανικός στρατός προετοιμαζόταν να επιτεθεί στο Ντονμπάς από το 2021, όπως ορισμένες Ρωσικές και Ευρωπαϊκές υπηρεσίες πληροφοριών γνώριζαν καλά. Οι νομικοί θα κρίνουν.

Στο λόγο του την 24η Φεβρουαρίου, ο Βλαντιμίρ Πούτιν ανακοίνωσε τους δύο στόχους της επιχείρησής του: την “αποστρατικοποίηση” και την “αποναζιστικοποίηση” της Ουκρανίας. Οπότε, δεν τίθεται ζήτημα κατάληψης της Ουκρανίας, ούτε, πιθανότατα, κατοχής της, και σίγουρα όχι καταστροφής της.

Από τότε, η ορατότητα σχετικά με την πορεία της επιχείρησης είναι περιορισμένη για εμάς: οι Ρώσοι έχουν εξαιρετική επιχειρησιακή ασφάλεια (OPSEC) και οι λεπτομέρειες των σχεδιασμών τους δεν είναι γνωστές. Όμως αρκετά σύντομα, η πορεία της επιχείρησης μας επιτρέπει να κατανοήσουμε πως οι στρατηγικοί στόχοι μεταφράστηκαν στο επιχειρησιακό επίπεδο.

Αποστρατιωτικοποίηση:

καταστροφή της Ουκρανικής αεροπορίας, των συστημάτων αεράμυνας και των πόρων αναγνώρισης στο πεδίο

εξουδετέρωση δομών διοίκησης και πληροφοριών (C3I), καθώς και των βασικών οδών επιμελητείας (logistics) στο βάθος της περιοχής

περικύκλωση του κύριου όγκου του Ουκρανικού στρατού που έχει συγκεντρωθεί στα νοτιοανατολικά της χώρας

Αποναζιστικοποίηση:

καταστροφή ή εξουδετέρωση των ταγμάτων εθελοντών που δραστηριοποιούνται στην Οδησσό, το Χάρκοβο, και τη Μαριούπολη, καθώς και σε διάφορες εγκαταστάσεις στην περιοχή

  1. Αποστρατιωτικοποίηση

Η Ρωσική επίθεση διεξήχθη με ένα πολύ “κλασικό” τρόπο. Αρχικα – όπως είχαν κάνει οι Ισραηλινοί το 1967 – με την καταστροφή στο πεδίο της πολεμικής αεροπορίας μέσα στις πρώτες ώρες. Έπειτα, παρακολουθήσαμε μια παράλληλη πορεία κατά μήκος διαφόρων αξόνων σύμφωνα με την αρχή του “ρέοντος νερού” (principle of “flowing water”): προέλαση οπουδήποτε η αντίσταση ήταν αδύναμη ενώ οι πόλεις (πολύ απαιτητικές σε όρους στρατευμάτων) αφέθηκαν για αργότερα. Στα βόρεια, το πυρηνικό εργοστάσιο Τσερνομπίλ καταλήφθηκε αμέσως ώστε να αποτραπούν πράξεις δολιοφθοράς. Οι εικόνες Ουκρανών και Ρώσων στρατιωτών να φυλάσσουν από κοινού το εργοστάσιο φυσικά δεν αναπαράγονται.

Η ιδέα πως η Ρωσία προσπαθεί να καταλάβει το Κίεβο, την πρωτεύουσα, να εξοντώσει το Ζελένσκι, προέρχεται τυπικά από τη Δύση – αυτό έκαναν στο Αφγανιστάν, το Ιράκ, τη Λιβύη, και αυτό ήθελαν να κάνουν στη Συρία με τη βοήθεια του Ισλαμικού Κράτους. Όμως ο Βλαντιμίρ Πούτιν δεν είχε ποτέ την πρόθεση να πυροβολήσει ή να ανατρέψει το Ζελένσκι. Αντίθετα, η Ρωσία έχει στόχο να τον διατηρήσει σε ισχύ ωθώντας τον να διαπραγματευτεί, περικυκλώνοντας το Κίεβο. Μέχρι τώρα, είχε αρνηθεί να εφαρμόσει τις Συμφωνίες του Μινσκ. Όμως τώρα οι Ρώσοι θέλουν να επιτύχουν την ουδετερότητα της Ουκρανίας. 

Πολλοί Δυτικοί σχολιαστές εξεπλάγησαν που οι Ρώσοι συνέχισαν να προσπαθούν να επιτύχουν μια διαπραγματευτική λύση ενώ διεξήγαγαν στρατιωτικές επιχειρήσεις. Η εξήγηση βρίσκεται στη Ρωσική στρατηγική στάση από τη Σοβιετική εποχή. Για τη Δύση, ο πόλεμος ξεκινά εκεί που η πολιτική τελειώνει. Ωστόσο, η Ρωσική προσέγγιση ακολουθεί μια έμπνευση του Κλάουζεβιτς: ο πόλεμος είναι η συνέχεια της πολιτικής και μπορεί κανείς να κινείται ρευστά από το ένα στο άλλο, ακόμη και κατά τη διάρκεια της μάχης. Αυτό επιτρέπει τη δημιουργία πίεσης στον αντίπαλο και τον ωθεί να διαπραγματευτεί.

Από επιχειρησιακή σκοπιά, η Ρωσική επίθεση ήταν παραδειγματική στο είδος της: σε έξι ημέρες, οι Ρώσοι κατέκτησαν μια περιοχή τόσο μεγάλη όσο το Ηνωμένο Βασίλειο, με ταχύτητα προέλασης μεγαλύτερη από αυτή που είχε επιτύχει η Βέρμαχτ το 1940.

Ο κύριος όγκος του Ουκρανικού στρατού είχε αναπτυχθεί στα νότια της χώρας σε προετοιμασία για μια σημαντική επιχείρηση κατά του Ντονμπάς. Αυτός είναι ο λόγος που οι Ρωσικές δυνάμεις κατάφεραν να τον περικυκλώσουν από τις αρχές του Μαρτίου στο “καζάνι” ανάμεσα στο Σλαβιάνσκ, το Κραματόρσκ και το Σεβεροντονέτσκ, με μια ώθηση από τα Ανατολικά μέσω του Χαρκόβου και μια άλλη από την Κριμαία στα Νότια. Στρατεύματα από τις Δημοκρατίες του Ντόνετσκ (DPR) και του Λουγκάνσκ (LPR) ενισχύουν τις Ρωσικές δυνάμεις με μια ώθηση από τα Ανατολικά. 

Σε αυτό το στάδιο, οι Ρωσικές δυνάμεις σταδιακά στενεύουν τον κλοιό, αλλά δε βρίσκονται πλέον υπό χρονική πίεση. Ο στόχος της αποστρατικοποίησης έχει σχεδόν επιτευχθεί και οι απομένουσες Ουκρανικές δυνάμεις δε διαθέτουν πλέον μια επιχειρησιακή και στρατηγική διοικητική δομή. 

Η “καθυστέρηση” που οι “ειδικοί” μας αποδίδουν σε ανεπαρκή λογιστική δεν είναι παρά η συνέπεια της επίτευξης των στόχων τους. Η Ρωσία δε φαίνεται να επιθυμεί να εμπλακεί στην κατάληψη ολόκληρης της Ουκρανικής επικράτειας. Στην πραγματικότητα, φαίνεται πως η Ρωσία επιχειρεί να περιορίσει την προέλασή της στο γλωσσικό σύνορο της χώρας. 

Τα μέσα ενημέρωσής μας μιλούν για αδιάκριτους βομβαρδισμούς κατά του άμαχου πληθυσμού, ειδικά στο Χάρκοβο, και εικόνες από την Κόλαση του Δάντη αναπαράγονται συνεχώς. Ωστόσο, ο Γκονζάλο Λίρα, ένας Λατινοαμερικανός που ζει εκεί, μας παρουσιάζει μια ήρεμη πόλη την 10η και 11η Μαρτίου. Είναι αλήθεια πως πρόκειται για μια μεγάλη πόλη και δε βλέπουμε τα πάντα – όμως αυτό φαίνεται να δείχνει πως δε βρισκόμαστε στον ολικό πόλεμο που μας σερβίρεται συνεχώς στις οθόνες μας.

Όσο για τις Δημοκρατίες του Ντονμπάς, έχουν “απελευθερώσει” τις δικές τους περιοχές και μάχονται στη Μαριούπολη. 

  1. Αποναζιστικοποίηση

Σε πόλεις όπως το Χάρκοβο, η Μαριούπολη και η Οδησσός, η άμυνα παρέχεται από παραστρατιωτικές οργανώσεις. Γνωρίζουν πως ο στόχος της “αποναζιστικοποίησης” στοχεύει κυρίως αυτούς.

Για έναν επιτιθέμενο σε μια αστικοποιημένη περιοχή, οι άμαχοι είναι πρόβλημα. Αυτός είναι ο λόγος που η Ρωσία επιχειρεί να δημιουργήσει ανθρωπιστικούς διαδρόμους για να να αδειάσει τις πόλεις από αμάχους και να αφήσει μόνο τις παραστρατιωτικές οργανώσεις, ώστε να τις αντιμετωπίσει ευκολότερα.

Αντίθετα, αυτές οι παραστρατιωτικές οργανώσεις επιχειρούν να κρατήσουν τους αμάχους στις πόλεις ώστε να αποτρέψουν το Ρωσικό στρατό να πολεμήσει εκεί. Αυτός είναι ο λόγος που διστάζουν να εφαρμόσουν αυτούς τους διαδρόμους και κάνουν τα πάντα για να εξασφαλίσουν πως οι Ρωσικές προσπάθειες είναι ανεπιτυχείς – μπορούν να χρησιμοποιήσουν τον άμαχο πληθυσμό ως “ανθρώπινες ασπίδες”. Βίντεο που δείχνουν αμάχουν να επιχειρούν να εγκαταλείψουν τη Μαριούπολη και ξυλοκοπούνται από μαχητές του τάγματος Αζόφ φυσικά λογοκρίνονται προσεκτικά. 

Στο Facebook, το τάγμα Αζόφ βρισκόταν στην ίδια κατηγορία με το Ισλαμικό Κράτος και ήταν αντικείμενο της “πολιτικής για επικίνδυνα άτομα και οργανώσεις” της πλατφόρμας. Ήταν συνεπώς απαγορευμένη η εξύμνησή του, και “αναρτήσεις” που το υποστήριζαν απαγορεύονταν συστηματικά. Όμως την 24η Φεβρουαρίου, το Facebook άλλαξε την πολιτική του και επέτρεψε αναρτήσεις που υποστηρίζουν την παραστρατιωτική οργάνωση. Στο ίδιο πνεύμα, το Μάρτιο, η πλατφόρμα επέτρεψε, στις πρώην Ανατολικές χώρες, αιτήματα για το φόνο Ρώσων στρατιωτών και ηγετών. Τόσο αξίζουν οι αξίες που εμπνέουν τους ηγέτες μας, όπως θα δούμε. 

Τα μέσα ενημέρωσής μας αναπαράγουν μια ρομαντική εικόνα λαϊκής αντίστασης. Είναι αυτή η εικόνα που οδήγησε την Ευρωπαϊκή Ένωση να χρηματοδοτήσει την κατανομή οπλισμού στον άμαχο πληθυσμό. Πρόκειται για μια εγκληματική ενέργεια. Υπό την ιδιότητά μου ως επικεφαλής του ειρηνευτικού δόγματος (peacekeeping doctrine) στα Ηνωμένα Έθνη, εργάστηκα πάνω στο ζήτημα της προστασίας των αμάχων. Βρήκαμε πως η βία κατά των πολιτών εμφανίζεται σε πολύ συγκεκριμένα πλαίσια. Ειδικότερα, όταν υπάρχουν μεγάλες ποσότητες όπλων και δεν υπάρχουν διοικητικές δομές.

Αυτές οι διοικητικές δομές είναι η ουσία των στρατών: η λειτουργία τους είναι η διοχέτευση της χρήσης της βίας προς ένα στόχο. Απερίσκεπτα οπλίζοντας τους πολίτες, όπως συμβαίνει τώρα, η Ευρωπαϊκή Ένωση τους μετατρέπει σε μαχόμενους, με το επακόλουθο αποτέλεσμα της μετατροπής τους σε πιθανούς στόχους. Επιπλέον, χωρίς διοίκηση, χωρίς επιχειρησιακούς στόχους, η διανομή όπλων οδηγεί αναπόφευκτα σε ξεκαθαρίσματα λογαριασμών, ληστείες και πράξεις που είναι περισσότερο θανατηφόρες παρά αποτελεσματικές. Ο πόλεμος μετατρέπεται σε συναισθηματικό ζήτημα. Η βία μετατρέπεται σε βιαιοπραγία. Αυτό συνέβη στην πόλη Tawarga στη Λιβύη από την 11η έως την 13η Αυγούστου 2011, όπου 30.000 μαύροι Αφρικανοί σφαγιάστηκαν με όπλα που διένειμε (παράνομα) με αλεξίπτωτα η Γαλλία. Παρεμπιπτόντως, το Βρετανικό Βασιλικό Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών (RUSI) δεν αναγνωρίζει κάποια αξία αυτών των παραδόσεων όπλων. 

Επιπλέον, όταν κάποιος παραδίδει όπλα σε μια χώρα σε πόλεμο, εκτίθεται στο χαρακτηρισμό του ως εμπόλεμο. Οι Ρωσικές επιθέσεις τη 13η Μαρτίου 2022 κατά της αεροπορικής βάσης στο Μικολάιβ ακολούθησαν Ρωσικές προειδοποιήσεις πως οι αποστολές όπλων θα αντιμετωπίζονται ως εχθρικοί στόχοι.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση επαναλαμβάνει την καταστροφική εμπειρία του Τρίτου Ράιχ στις τελευταίες ώρες της Μάχης του Βερολίνου. Ο πόλεμος οφείλει να αφήνεται στο στρατό και όταν μια πλευρά έχει χάσει, οφείλει να το παραδέχεται. Και εφόσον υπάρξει αντίσταση, οφείλει να έχει ηγεσία και να είναι δομημένη. Όμως κάνουμε ακριβώς το αντίθετο – ωθούμε πολίτες να πάνε να πολεμήσουν και την ίδια στιγμή, το Facebook επιτρέπει αιτήματα για τη δολοφονία Ρώσων στρατιωτών και ηγετών. Τόσο αξίζουν οι αξίες που μας εμπνέουν.

Ορισμένες υπηρεσίες πληροφοριών αντιμετωπίζουν αυτή την ανεύθυνη απόφαση ως ένα τρόπο να χρησιμοποιήσουν τον Ουκρανικό πληθυσμό ως “τροφή για τα κανόνια” στη μάχη κατά της Ρωσίας του Βλαντιμίρ Πούτιν. Αυτού του είδους η φονική απόφαση θα έπρεπε να είχε αφεθεί στους συναδέλφους του παππού της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Θα ήταν καλύτερο να έχουν διενεργηθεί διαπραγματεύσεις και έτσι να διασφαλιστούν εγγυήσεις για τον άμαχο πληθυσμό αντί να ριχθεί λάδι στη φωτιά. Είναι εύκολο να είναι κανείς μαχητικός με το αίμα των άλλων.

  1. Το Μαιευτήριο στη Μαριούπολη

Είναι σημαντικό να κατανοηθεί εκ των προτέρων πως δεν υπερασπίζεται ο Ουκρανικός στρατός τη Μαριούπολη, αλλά η παραστρατιωτική οργάνωση Αζόφ, η οποία αποτελείται από ξένους μισθοφόρους. 

Η Ρωσική αποστολή στον ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη, κατά την περίληψη της κατάστασης την 7η Μαρτίου 2022, δήλωσε πως “κάτοικοι αναφέρουν πως οι Ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις εκδίωξαν προσωπικό από το Πρώτο Μαιευτήριο της Μαριούπολης και έστησαν πυροβολείο μέσα στις εγκαταστάσεις.”.

Την 8η Μαρτίου, το ανεξάρτητο Ρωσικό μέσο ενημέρωσης Lenta.ru, δημοσίευσε τις μαρτυρίες πολιτών από τη Μαριούπολη που δήλωναν πως το μαιευτήριο είχε καταληφθεί από την παραστρατιωτική οργάνωση του τάγματος Αζόφ, οι οποίοι εκδίωξαν τους πολίτες απειλώντας τους με τα όπλα τους. Επιβεβαίωσαν τις δηλώσεις που είχε κάνει ο Ρώσος πρέσβης μερικές ώρες νωρίτερα.

Το μαιευτήριο στη Μαριούπολη καταλαμβάνει μια εξέχουσα θέση, ιδανική για την εγκατάσταση αντι-αρματικού οπλισμού και για παρακολούθηση. Την 9η Μαρτίου, Ρωσικές δυνάμεις έπληξαν το κτήριο. Σύμφωνα με το CNN, 17 άνθρωποι τραυματίστηκαν, όμως οι εικόνες δε δείχνουν καμία απώλεια στο κτήριο και δεν υπάρχουν στοιχεία πως τα θύματα που αναφέρονται σχετίζονται με αυτή την επίθεση. Αναφέρονται παιδιά, όμως στην πραγματικότητα, δεν υπάρχει τίποτα. Αυτό μπορεί να ισχύει, αλλά μπορεί και να μην ισχύει. Αυτό δεν αποτρέπει τους ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης από την αντιμετώπιση του περιστατικού ως έγκλημα πολέμου. Επίσης, επιτρέπει στο Ζελένσκι να ζητάει την επιβολή ζώνης απαγόρευσης πτήσεων πάνω από την Ουκρανία.

Στην πραγματικότητα, δε γνωρίζουμε ακριβώς τι συνέβη. Όμως η ακολουθία των γεγονότων τείνει να επιβεβαιώνει πως Ρωσικές δυνάμεις έπληξαν μια θέση του τάγματος Αζόφ και πως στη μαιευτική πτέρυγα δε βρίσκονταν πολίτες.

Το πρόβλημα είναι πως οι παραστρατιωτικές οργανώσεις που υπερασπίζονται τις πόλεις ενθαρρύνονται από τη διεθνή κοινότητα να μη σέβονται τα έθιμα του πολέμου. Φαίνεται πως οι Ουκρανοί έχουν επαναλάβει το σενάριο του μαιευτηρίου της πόλης του Κουβέιτ το 1990, το οποίο σκηνοθετήθηκε εξ’ ολοκλήρου από την εταιρεία Hill & Knowlton έναντι 10,7 εκατομμυρίων δολαρίων ώστε να πειστεί το Συμβούλιο Ασφαλείας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών να επέμβει στο Ιράκ για την Επιχείρηση Καταιγίδα της Ερήμου. 

Οι Δυτικοί πολιτικοί έχουν αποδεχτεί επιθέσεις κατά αμάχων στο Ντονμπάς για οκτώ χρόνια, χωρίς να έχουν υιοθετήσει καμία κύρωση κατά της Ουκρανικής κυβέρνησης. Έχουμε εδώ και καιρό μπει σε μια δυναμική όπου Δυτικοί πολιτικοί έχουν συμφωνήσει να θυσιάσουν το διεθνές δίκαιο για την επίτευξη του στόχου τους, την αποδυνάμωση της Ρωσίας. 

Μέρος Τρίτο: Συμπεράσματα

Ως πρώην επαγγελματίας στον τομέα των πληροφοριών, το πρώτο πράγμα που παρατηρώ είναι η παντελής απουσία Δυτικών υπηρεσιών πληροφοριών στην εκπροσώπηση της κατάστασης τον τελευταίο χρόνο. Στην Ελβετία, οι υπηρεσίες έχουν δεχτεί κριτική για τη μη παροχή σωστής εικόνας της κατάστασης. Πράγματι, φαίνεται πως σε όλο το Δυτικό κόσμο, οι υπηρεσίες πληροφοριών έχουν καταληφθεί από πολιτικούς. Το πρόβλημα είναι πως αυτοί που αποφασίζουν είναι οι πολιτικοί – η καλύτερη υπηρεσία πληροφοριών στον κόσμο είναι άχρηστη αν ο ιθύνοντας την αγνοεί. Αυτό συνέβη κατά τη διάρκεια αυτής της κρίσης. 

Ενώ ορισμένες υπηρεσίες πληροφοριών είχαν μια πολύ ακριβή και λογική εικόνα της κατάστασης, άλλες ξεκάθαρα είχαν την ίδια εικόνα που αναπαράγουν τα μέσα ενημέρωσής μας. Σε αυτή την κρίση, οι υπηρεσίες των χωρών της “νέας Ευρώπης” έπαιξαν ένα σημαντικό ρόλο. Το πρόβλημα είναι πως, σύμφωνα με την εμπειρία μου, τις θεωρώ ιδιαίτερα ανεπαρκείς στο αναλυτικό επίπεδο – όντας δογματικές, δεν διαθέτουν την απαραίτητη διανοητική και πολιτική ανεξαρτησία ώστε να κρίνουν μια κατάσταση με στρατιωτική “ποιότητα”. Είναι καλύτερο να τις έχεις ως εχθρούς παρά ως φίλους. 

Δεύτερον, φαίνεται πως σε ορισμένες Ευρωπαϊκές χώρες, οι πολιτικοί έχουν επίτηδες αγνοήσει τις υπηρεσίες τους ώστε να αντιδράσουν ιδεολογικά στην κατάσταση. Αυτός είναι ο λόγος που αυτή η κρίση έχει υπάρξει παράλογη από την αρχή. Πρέπει να σημειωθεί πως όλα τα έγγραφα που παρουσιάστηκαν στο κοινό κατά τη διάρκεια αυτής της κρίσης παρουσιάστηκαν από πολιτικούς με βάση εμπορικές πηγές. 

Ορισμένοι Δυτικοί πολιτικοί προφανώς ήθελαν να υπάρξει σύγκρουση. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, τα επιθετικά σενάρια που παρουσίασε ο Άντονι Μπλίνκεν στο Συμβούλιο Ασφαλείας δεν ήταν παρά το προϊόν της φαντασίας μιας Ομάδας Tiger που εργαζόταν για αυτόν – έκανε ακριβώς το ίδιο με το Ντόναλντ Ράμσφελντ το 2002, ο οποίος είχε έτσι “παρακάμψει” τη CIA και άλλες υπηρεσίες πληροφοριών που ήταν πολύ λιγότερο αποφασισμένες σχετικά με τα χημικά όπλα του Ιράκ.

Οι δραματικές εξελίξεις που παρακολουθούμε σήμερα έχουν αιτίες για τις οποίες γνωρίζαμε αλλά αρνούμασταν να δούμε:

στο στρατηγικό επίπεδο, η επέκταση του ΝΑΤΟ (με την οποία δεν ασχοληθήκαμε εδώ)

στο πολιτικό επίπεδο, η Δυτική άρνηση της εφαρμογής των Συμφωνιών του Μινσκ

και επιχειρησιακά, οι συνεχιζόμενες και επαναλαμβανόμενες επιθέσεις στον άμαχο πληθυσμό του Ντονμπάς τα τελευταία χρόνια και η δραματική αύξηση στα τέλη του Φεβρουαρίου του 2022.

Με άλλα λόγια, μπορούμε φυσικά να αποδοκιμάσουμε και να καταδικάσουμε τη Ρωσική επίθεση. Όμως ΕΜΕΊΣ (δηλαδή: κυρίως οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Γαλλία και η Ευρωπαϊκή Ένωση) δημιουργήσαμε τις συνθήκες για να ξεσπάσει η σύγκρουση. Δείχνουμε συμπόνια για τον Ουκρανικό λαό και τα εκατομμύρια πρόσφυγες. Εντάξει. Όμως αν είχαμε ένα ίχνος συμπόνιας για τον αντίστοιχο αριθμό προσφύγων από τους ουκρανικούς πληθυσμούς του Ντονμπάς που σφαγιάστηκαν από την ίδια την κυβέρνησή τους και που αναζητούσαν καταφύγιο στη Ρωσία για οκτώ χρόνια, είναι πιθανό τίποτα από όλα αυτά να μην είχε συμβεί. 

Απώλειες αμάχων που προκλήθηκαν από ενεργές εχθροπραξίες το 2018-2021, ανά περιοχή

Όπως μπορούμε να δούμε, παραπάνω από το 80 τοις εκατό των θυμάτων στο Ντονμπάς ήταν αποτέλεσμα βομβαρδισμών του Ουκρανικού στρατού. Για χρόνια, η Δύση παρέμεινε σιωπηλή σχετικά με τη σφαγή Ρωσόφωνων Ουκρανών από την κυβέρνηση του Κιέβου, χωρίς ποτέ να προσπαθεί να ασκήσει πίεση στο Κίεβο. Αυτή η σιωπή είναι που ανάγκασε τη Ρωσική πλευρά να δράσει. [Πηγή: “Απώλειες αμάχων που σχετίζονται με συγκρούσεις”, Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ στην Ουκρανία.]

Το αν ο όρος “γενοκτονία” ισχύει για τις παραβιάσεις που υπέφερε ο πληθυσμός του Ντονμπάς είναι μια ανοιχτή ερώτηση. Ο όρος γενικά χρησιμοποιείται για περιπτώσεις μεγαλύτερης κλίμακας (Ολοκαύτωμα, κτλ). Όμως ο ορισμός που ορίζεται από τη Συνθήκη της Γενεύης είναι μάλλον αρκετά ευρύς ώστε να ισχύει σε αυτή την περίπτωση. Οι νομικοί μελετητές θα το καταλάβουν αυτό.

Προφανώς, αυτή η σύγκρουση μας έχει οδηγήσει σε υστερία. Οι κυρώσεις φαίνεται να έχουν γίνει το προτιμητέο εργαλείο των εξωτερικών πολιτικών μας. Αν είχαμε επιμείνει στην εφαρμογή των Συμφωνιών του Μινσκ από την Ουκρανία, κάτι που είχαμε διαπραγματευτεί και εγκρίνει, τίποτα από όλα αυτά δε θα είχε συμβεί. Η καταδίκη του Βλαντιμίρ Πούτιν επίσης μας ανήκει. Δεν έχει νόημα να κλαψουρίζουμε εκ των υστέρων – έπρεπε να έχουμε δράσει νωρίτερα. Ωστόσο, ούτε ο Εμάνουελ Μακρόν (ως εγγυητής και μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ), ούτε ο Όλαφ Σόλτς, ούτε ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι έχουν σεβαστεί τις δεσμεύσεις τους. Στο τέλος, η πραγματική ήττα είναι αυτών που δεν έχουν επιλογή. 

Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν κατάφερε να προωθήσει την εφαρμογή των συμφωνιών του Μίνσκ – αντίθετα, δεν αντέδρασε όταν η Ουκρανία βομβάρδιζε τον ίδιο της τον πληθυσμό στο Ντονμπάς. Αν το είχε κάνει, ο Βλαντιμίρ Πούτιν δε θα χρειαζόταν να αντιδράσει. Απούσα από τη διπλωματική φάση, η Ευρωπαϊκή Ένωση διακρίθηκε τροφοδοτώντας τη σύγκρουση. Την 27η Φεβρουαρίου, η Ουκρανική κυβέρνηση συμφώνησε να συμμετέχει σε διαπραγματεύσεις με τη Ρωσία. Όμως μερικές ώρες αργότερα, η Ευρωπαϊκή Ένωση ψήφισε έναν προϋπολογισμό 450 εκατομμυρίων ευρώ για την προμήθεια όπλων στην Ουκρανία, ρίχνοντας λάδι στη φωτιά. Από τότε, οι Ουκρανοί νιώθουν πως δε χρειάζεται να επιτευχθεί συμφωνία. Η αντίσταση της παραστρατιωτικής οργάνωσης Αζόφ στη Μαριούπολη οδήγησε σε νέα ενίσχυση 500 εκατομμυρίων ευρώ για όπλα. 

Στην Ουκρανία, με τις ευλογίες των Δυτικών χωρών, όσοι υποστηρίζουν τη διαπραγμάτευση έχουν εξοντωθεί. Πρόκειται για την περίπτωση του Ντένις Κιρέγιεφ, ενός από τους Ουκρανούς διαπραγματευτές, που δολοφονήθηκε την 5η Μαρτίου από τις Ουκρανικές μυστικές υπηρεσίες (SBU) διότι ήταν πολύ ευνοϊκός στη Ρωσία και θεωρήθηκε προδότης. Την ίδια μοίρα είχε και ο Ντμίτρι Ντεμιανένκο, πρώην αναπληρωτής επικεφαλής της κεντρικής διεύθυνσης της SBU για το Κίεβο και τη γύρω περιοχή, ο οποίος δολοφονήθηκε τη 10η Μαρτίου διότι ήταν πολύ ευνοϊκός προς μια συμφωνία με τη Ρωσία – πυροβολήθηκε από την παραστρατιωτική οργάνωση Μιροτβορετς (“Ειρηνοποιοί”). Αυτή η παραστρατιωτική οργάνωση σχετίζεται με την ιστοσελίδα Mirotvorets, η οποία καταγράφει τους “εχθρούς της Ουκρανίας”, με τα προσωπικά τους δεδομένα, τις διευθύνσεις και τους τηλεφωνικούς αριθμούς τους, έτσι ώστε να μπορούν να παρενοχληθούν ή ακόμα και να εξοντωθούν, μια πρακτική που τιμωρείται σε πολλές χώρες, όμως όχι στην Ουκρανία. Ο ΟΗΕ και ορισμένες Ευρωπαϊκές χώρες έχουν απαιτήσει το κλείσιμο αυτού του ιστοτόπου – κάτι που αρνήθηκε το κοινοβούλιο της Ουκρανίας. 

Στο τέλος, το τίμημα θα είναι μεγάλο, όμως ο Βλαντιμίρ Πούτιν πιθανότατα θα επιτύχει τους στόχους που έθεσε. Οι δεσμοί του με το Πεκίνο έχουν εδραιωθεί. Η Κίνα αναδύεται ως μεσολαβητής στη σύγκρουση, ενώ η Ελβετία βρίσκεται στη λίστα των εχθρών της Ρωσίας. Οι Αμερικάνοι αναγκάζονται να ζητήσουν πετρέλαιο από τη Βενεζουέλα και το Ιράν για να βγουν από το ενεργειακό αδιέξοδο στο οποίο οι ίδιοι έθεσαν τον εαυτό τους – ο Χουάν Γουαϊδό αποχωρεί από τη σκηνή για πάντα και οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να υποχωρήσουν αξιολύπητα ως προς τις κυρώσεις που είχαν επιβάλει στους εχθρούς τους. 

Δυτικοί υπουργοί που στοχεύουν στην κατάρρευση της Ρωσικής οικονομίας και επιθυμούν να κάνουν το Ρωσικό λαό να υποφέρει, ή ζητούν μέχρι και τη δολοφονία του Πούτιν, δείχνουν (ακόμα και αν έχουν πάρει μερικώς πίσω τα λόγια τους, αλλά όχι την ουσία τους!) πως οι ηγέτες μας δεν είναι καλύτεροι από αυτούς που μισούμε – διότι η επιβολή κυρώσεων κατά Ρώσων αθλητών στους Παραολυμπιακούς Αγώνες ή Ρώσους καλλιτέχνες δεν έχει καμία σχέση με τον πόλεμο κατά του Πούτιν.

Έτσι, αναγνωρίζουμε πως η Ρωσία είναι μια δημοκρατία εφόσον θεωρούμε πως ο Ρωσικός λαός είναι υπεύθυνος για τον πόλεμο. Αν δεν είναι έτσι, τότε γιατί επιδιώκουμε να τιμωρήσουμε ολόκληρο πληθυσμό για το σφάλμα ενός ανθρώπου; Ας θυμηθούμε πως η συλλογική τιμωρία απαγορεύεται από τις Συνθήκες της Γενεύης.

Το μάθημα που έχουμε να μάθουμε από αυτή τη σύγκρουση είναι η αίσθηση της μεταβαλλόμενης γεωμετρικά ανθρωπιάς μας. Αν μας νοιάζει τόσο πολύ για την ειρήνη και την Ουκρανία, γιατί δεν ενθαρρύναμε την Ουκρανία να σεβαστεί τις συμφωνίες που είχε υπογράψει και που τα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας είχαν εγκρίνει;

Η ακεραιότητα των μέσων ενημέρωσης μετριέται από την προθυμία τους να εργαστούν μέσα στα πλαίσια της Συμφωνίας του Μονάχου. Πέτυχαν στον προπαγανδισμό του μίσους κατά των Κινέζων κατά τη διάρκεια της κρίσης του κορονοϊού και το πολωμένο τους μήνυμα οδηγεί στα ίδια αποτελέσματα κατά των Ρώσων. Η δημοσιογραφία γίνεται όλο και περισσότερο αντιεπαγγελματική και στρατευμένη. 

Όπως είπε ο Γκαίτε: “Όσο δυνατότερο το φως, τόσο σκοτεινότερη η σκιά.”. Όσο πιο δυσανάλογες είναι οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας, τόσο περισσότερες θα είναι οι περιπτώσεις όπου δεν έχουμε κάνει τίποτα πέρα από το να δώσουμε έμφαση στο ρατσισμό και την υποτέλειά μας. Γιατί κανένας Δυτικός πολιτικός δεν έχει αντιδράσει στις επιθέσεις κατά του άμαχου πληθυσμού του Ντονμπάς εδώ και οκτώ χρόνια;

Διότι τελικά, τι κάνει τη σύγκρουση στην Ουκρανία περισσότερο καταδικαστέα από τον πόλεμο στο Ιράκ, το Αφγανιστάν ή τη Λιβύη; Τι κυρώσεις έχουμε υιοθετήσει κατά όσων επίτηδες είπαν ψέματα στη διεθνή κοινότητα έτσι ώστε να διεξάγουν άδικους, αδικαιολόγητους και φονικούς πολέμους; Επιχειρήσαμε να “κάνουμε τον Αμερικανικό λαό να υποφέρει” επειδή μας είπαν ψέματα (επειδή είναι μια δημοκρατία!) πριν τον πόλεμο στο Ιράκ; Υιοθετήσαμε έστω και μία κύρωση κατά των χωρών, εταιρειών ή πολιτικών που προμηθεύουν όπλα στη σύγκρουση στην Υεμένη, που θεωρείται η “χειρότερη ανθρωπιστική καταστροφή στον κόσμο“; Επιβάλαμε κυρώσεις κατά των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης που διεξάγουν τα πιο ακραία βασανιστήρια στην επικράτειά τους για το συμφέρον των Ηνωμένων Πολιτειών;

Η ίδια η ερώτηση είναι η απάντηση… και η απάντηση δεν είναι όμορφη..-

 

Απόδοση στα ελληνικά: Ε.Ζ. Το αγγλικό πρωτότυπο μπορείτε να το βρείτε εδώ