Την περασμένη Τρίτη ξεκίνησε η προβολή της ταινίας «Τhe Promise» με ελληνικό τίτλο «H μεγάλη υπόσχεση». Η πρεμιέρα οργανώθηκε από την εταιρεία διανομής και την Αρμενική Εθνική Επιτροπή Ελλάδας.
Το θέμα της προέρχεται από τη Γενοκτονία των Αρμενίων. Προσεγγίζει τα τραγικά γεγονότα με μια ιστορία αγάπης, έναν έναν κλασικό κινηματογραφικό «τρόπο» αφήγησης μιας μεγάλης ιστορίας. Οι εικόνες της ταινίας ταιριάζουν απολύτως στην τραγική -αλλά προκλητικά αποσιωπημένη- εμπειρία του ελληνισμού της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Από τα Τάγματα Εργασίας, τα φοβερά Αμελέ Ταμπουρού, έως την καταστροφή πολλών ελληνικών χωριών και πόλεων της Μικράς Ασίας και την εξόντωση του πληθυσμού, τόσο την περίοδο 1916-1917 όσο και την περίοδο 1920-1922.
Η ταινία γεννά σίγουρα και ερωτήματα για την λήθη που επιβλήθηκε στην ελληνική πλευρά, για την αβελτηρία των κυβερνήσεων, για τη συνειδητή καταστολή της προσφυγικής μνήμης στο όνομα της κυνικής διπλωματίας και της εξυπηρέτησης της εξωτερικής πολιτικής.
Aν ο τουρκικός εθνικισμός διέπραξε τις Γενοκτονίες των χριστιανικών οθωμανικών κοινοτήτων, οι δεξιές και κεντρώες ελληνικές κυβερνήσεις μετά το 1922 -κυρίως μετά το 1930- επιχείρησαν τη γενοκτονία της μνήμης (βοηθούσης και της ελλαδικής αριστεράς)… Για το θέμα αυτό διαβάστε πατώντας «κλικ»: Σύγχρονες ερμηνευτικές αντιφωνίες και ιδεολογικές συγκρούσεις
–—————————————-
Στη συνέχεια παρατίθενται δύο κείμενα για την ταινία, του Αιμίλιου Χαρμπή από την «Καθημερινή» και της Κιάρας Σουγκανίδου από το Protagon…
——————————————-
Φιλμάροντας τη Γενοκτονία των Αρμενίων
«Αυτή η ταινία οφείλεται στην έλλειψη παιδείας μου», δήλωσε ο Κρίστιαν Μπέιλ για τη συμμετοχή του στη «Μεγάλη υπόσχεση» (εδώ με τη Σαρλότ Λε Μπον).
Στην εποχή του Ιντερνετ και της εικόνας, όπου τα ιστορικά βιβλία μοιάζουν για πολλούς νέους μουσειακά εκθέματα ή ταυτίζονται με τραυματικές σχολικές αναμνήσεις, μπορούμε να πούμε πως είναι ακόμα πιο σημαντικός ο ρόλος των κινηματογραφικών ταινιών ιστορικού περιεχομένου. Εστω κι αν ανήκουν στο είδος της μυθοπλασίας, έστω κι αν δεν μπορούν επ’ ουδενί να υποκαταστήσουν την τεκμηριωμένη ιστορική έρευνα.
Μπορούν όμως να πληροφορήσουν, για παράδειγμα, πώς συνέβη η Γενοκτονία των Αρμενίων. Και μιας και το συγκεκριμένο θέμα δεν είναι πολύ δημοφιλές στο σινεμά –όπως π.χ. συμβαίνει με το Ολοκαύτωμα– είναι ευπρόσδεκτη «Η μεγάλη υπόσχεση», που κυκλοφορεί από την Πέμπτη στις αίθουσες, και έρχεται να προστεθεί σε κάποιες λιγοστές ταινίες («Αραράτ», «Η μαχαιριά») της τελευταίας εικοσαετίας που ασχολούνται με τη συγκεκριμένη (τραγική) ιστορική πτυχή.
Ηδη από τα τέλη του 19ου αιώνα (1894-1896) το κλίμα για τους Αρμενίους της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας είχε αρχίσει να βαραίνει. Ο χριστιανικός λαός που ζούσε επί αιώνες σε σχετική ειρήνη, μέσα στη μουσουλμανική επικράτεια, υπέστη τους πρώτους διωγμούς ως αποτέλεσμα της ρωσοτουρκικής έχθρας, που είχε αρχίσει και πάλι να φουντώνει.
Τα χιλιάδες ωστόσο θύματα εκείνης της εποχής ήταν «λίγα» σε σχέση με όσα θα ακολουθούσαν περίπου μια εικοσαετία αργότερα. Με τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο σε εξέλιξη και τον τουρκικό εθνικισμό στο ζενίθ, τον Απρίλιο του 1915 ξεκινούν μαζικοί διωγμοί, εκτελέσεις και εκτοπισμοί των Αρμενίων ολόκληρης της αυτοκρατορίας. Αποτέλεσμα: περίπου 1,5 εκατομμύριο νεκροί και εκατοντάδες χιλιάδες εκτοπισμένοι, ένα πολεμικό έγκλημα, το οποίο μέχρι και σήμερα –εκτός από την Τουρκία– δεν αναγνωρίζουν ως γενοκτονία χώρες όπως οι ΗΠΑ και η Βρετανία.
Η νέα ταινία αφηγείται ακριβώς αυτά τα τραγικά γεγονότα, επιλέγοντας βέβαια έναν κλασικό κινηματογραφικό «τρόπο»: την ιστορία αγάπης. Ο Μικαέλ Μπογκοσιάν (Οσκαρ Αϊζακ), με καταγωγή από τη Νότια Τουρκία, φτάνει στην Κωνσταντινούπολη προκειμένου να σπουδάσει Ιατρική. Για λίγο τα πράγματα πηγαίνουν πρίμα· η σχολή είναι ιδανική, ο αέρας της Πόλης τον συναρπάζει και η νεαρή Ανα (Σαρλότ Λε Μπον), Αρμένισσα επίσης, του κλέβει την καρδιά όπως καμιά άλλη στο παρελθόν. Το πρόβλημα είναι πως εκείνη έχει ήδη σχέση με τον Κρις (Κρίστιαν Μπέιλ) αλλά και ο Μικαέλ είναι αρραβωνιασμένος με μια κοπέλα από το χωριό του. Ολα αυτά βέβαια θα αποδειχθούν τελικά ασήμαντα μπροστά στο αδυσώπητο κύμα των εκκαθαρίσεων, οι οποίες θα σκορπίσουν τις ζωές τους, μαζί με εκείνες του υπόλοιπου αρμενικού λαού.
Ο βραβευμένος με Οσκαρ σεναριογράφος Τέρι Τζορτζ («Hotel Rwanda», «Εις το όνομα του πατρός») συνθέτει εδώ –και σκηνοθετεί– ένα ερωτικό τρίγωνο τοποθετημένο μέσα στη δίνη του πολέμου. Εχοντας στη διάθεσή του μια πολύ πλούσια παραγωγή, κληρονομιά του πρώην ιδιοκτήτη της MGM Κερκ Κερκόριαν (πέθανε το 2015), δημιουργεί μερικά εντυπωσιακής κλίμακας σετ, τα οποία δίνουν επική διάσταση στην ιστορία του. Η τελευταία, αν και σχετικά συμβατική στην αφήγησή της, ζωντανεύει χάρη στους καλούς ηθοποιούς –και κυρίως τον Κρίστιαν Μπέιλ– που την υπηρετούν, καθώς και το, ούτως ή άλλως, πελώριο τραγικό φορτίο του θέματος.
«Δεν είχα ιδέα…»
Ο Μπέιλ, που ερμηνεύει μάλλον και τον πιο ενδιαφέροντα από τους χαρακτήρες, έκανε σε πρόσφατη συνέντευξή του μερικές αξιοπρόσεκτες επισημάνσεις που σχετίζονται και με όσα αναφέραμε στην αρχή: «Αυτή η ταινία οφείλεται στην έλλειψη παιδείας μου. Δεν είχα ιδέα για τη Γενοκτονία των Αρμενίων, δεν την είχα καν ακουστά. Οταν διάβασα το σενάριο, ντράπηκα λίγο, γιατί τότε παρακολουθούσα ειδήσεις και μου είχε κινήσει το ενδιαφέρον η φρίκη αυτού που συνέβαινε στους Κούρδους Γεζίντι. Αν θυμάστε, είχε συμβεί κάτι τραγικό καθώς ήταν περικυκλωμένοι σε ένα βουνό και τους πολιορκούσε ο ISIS. Διάβαζα ένα σενάριο που διαδραματιζόταν πριν από 100 χρόνια και υπήρχαν άνθρωποι σε ένα βουνό πολιορκημένοι, που τους σκότωσαν, οπότε αυτό μου έμαθε πολλά. Με έκανε να συνειδητοποιήσω πόσο εύκολο είναι να συμβούν συγκλονιστικές στιγμές στην ιστορία, αλλά να θαφτούν κιόλας».
«Η μεγάλη υπόσχεση» προβάλλεται στις κινηματογραφικές αίθουσες από την περασμένη Πέμπτη.
Η νέα ταινία του Κρίστιαν Μπέιλ εξόργισε τους Τούρκους
Ο Τέρι Τζορτζ ξέρει πώς να μεταφέρει στη μεγάλη οθόνη μια γενοκτονία. Στο συγκινητικό αλλά πολύ ψύχραιμο και μετρημένο «Hotel Rwanda» (2004) με θέμα τη γενοκτονία των Τούτσι από τους Χούτου στη Ρουάντα το 1994, η απόδοση της τραγωδίας έγινε από απόσταση, με απλή καταγραφή γεγονότων και δίχως να κατηγορείται η μία ή η άλλη πλευρά.
Το ίδιο λένε οι κριτικοί ότι έπραξε και στη νέα ταινία του, με τίτλο «The Promise» και πρωταγωνιστές τους Κρίστιαν Μπέιλ, Οσκαρ Αϊζακ και Σαρλότ Λε Μπον. Η ταινία έχει ως θέμα το ερωτικό τρίγωνο που αναπτύσσεται ανάμεσα στους τρεις πρωταγωνιστές ενώ σε εξέλιξη βρίσκεται η Γενοκτονίας των Αρμενίων από τους Οθωμανούς το 1914. Σύμφωνα με τις κριτικές από το Τορόντο, στην πλοκή φαίνονται ξεκάθαρα τα έκτροπα στα οποία προέβησαν οι Τούρκοι σε βάρος των Ορθόδοξων Αρμενίων αλλά φαίνονται και τα προβλήματα που αντιμετώπισαν όσοι Τούρκοι δεν ήθελαν να πάρουν μέρος στη γενοκτονία.
Σε αυτήν την ταινία του Τέρι Τζορτζ κατηγορείται ο πόλεμος, όχι απαραίτητα η μία ή η άλλη πλευρά – όπως ακριβώς και στο «Hotel Rwanda».
Ωστόσο στην περίπτωση του «The Promise» συμβαίνει κάτι το (σχεδόν) ανεξήγητο – επισήμως τουλάχιστον. Σήμερα, περίπου ενάμισι μήνα μετά την παγκόσμια πρεμιέρα στο Φεστιβάλ του Τορόντο, για τη συγκεκριμένη ταινία έχουν καταχωριστεί 87.000 κριτικές στη μεγαλύτερη διεθνή κινηματογραφική ψηφιακή πλατφόρμα IMDb, η οποία εδρεύει στις ΗΠΑ.
Η συντριπτική πλειονότητα αυτών των κριτικών έχει καταχωριστεί από άνδρες που δεν κατοικούν στις ΗΠΑ.
Επίσης το 63,6% ψήφισε 1/10 («Απαίσια ταινία, έφυγα από το σινεμά») και το 35,4% ψήφισε 10/10 («Αψογη, αληθινό αριστούργημα»). Μόνο το 1% των ψηφοφόρων κινήθηκαν στις ενδιάμεσες θέσεις («Πολύ καλή», «Αρκετά καλή», «Καλή», «Μέτρια» κτλ.). Οι μεσαίες θέσεις είναι αυτές που συγκεντρώνουν τις περισσότερες ψήφους, παραδοσιακά.
Πόσοι από τους 87.000 που ψήφισαν θετικά ή αρνητικά είδαν την ταινία που δεν έχει βγει ακόμη στις κινηματογραφικές αίθουσες; Στο IMDb δεν φαίνεται καν πότε θα βγει σε καμία χώρα. Η μόνη αναφορά είναι στις ΗΠΑ (2016).
Για να έχετε ένα βαθμό σύγκρισης, της ψηφοφορίας, ενδεικτικά σας λέω πως η μεγάλη εισπρακτική επιτυχία της χρονιάς, το «Ψάχνοντας την Ντόρι» που έχει κόψει 1 δις δολάρια σε εισιτήρια έχει λιγότερες κριτικές (74.409) και φυσικά όχι τόσο ακραίες. Η βαθμολόγηση είναι 7,7/10.
Τι έχει συμβεί λοιπόν εδώ; Το IMDb το ερευνά, διότι το θέμα μπορεί και να πλήξει τη φερεγγυότητά του. Σύμφωνα με εικασίες των κριτικών κινηματογράφου που είδαν την ταινία και υποστηρίζουν ότι είναι εξαιρετικής ποιότητας, πιθανώς η αντίδραση να σχετίζεται με την τουρκική διπλωματία ή απλώς Τούρκοι, φανατικοί, να αντιδρούν – η Τουρκία, το 2015, 100 χρόνια μετά τα αιματηρά γεγονότα, δεν αναγνωρίζει τη Γενοκτονία των Αρμενίων και θεωρεί ότι «κατηγορείται για ένα έγκλημα που δεν έχει διαπράξει» από το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Από την άλλη οι Αρμένιοι, για πρώτη φορά βλέπουν μια ταινία να μιλάει για τη δική τους ιστορική καταστροφή.
Είναι αλήθεια πως, μέχρι στιγμής, το θέμα της Γενοκτονίας των Αρμενίων, δεν προβλήθηκε στο Χόλιγουντ – παρότι έγιναν προσπάθειες. Ο λόγος ήταν η πολύ πιεστική αντίδραση της διπλωματίας της Τουρκίας αλλά και του ίδιου του τουρκικού λόμπι στις ΗΠΑ.
Ενδεικτικά αναφέρω τις προσπάθειες κινηματογραφικής μεταφοράς του ιστορικού μυθιστορήματος «The Forty Days of Musa Dagh» (=Οι 40 ημέρες στο Ορος του Μωϋσή) του αυστριακού συγγραφέα Φραντζ Βέρφελ. Το βιβλίο δεν κυκλοφορεί στα ελληνικά. Η ιστορία εκτυλίσσεται το 1915 και αφορά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και την αρχή της γενοκτονίας των Αρμενίων.
Το 1934, ο κινηματογραφικός κολοσσός MGM ανακοίνωσε την κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου με πρωταγωνιστή τον Κλαρκ Γκέιμπλ. Ωστόσο σύμφωνα με τα ιστορικά αρχεία της MGM, η τουρκική κυβέρνηση και ο πρεσβευτής της Τουρκίας στις ΗΠΑ, Μουνίρ Ερτεγκούν, άσκησαν τεράστιες πιέσεις τόσο προς την κυβέρνηση των ΗΠΑ όσο προς την MGM και τελικά – ύστερα από έντονη πίεση και της αμερικανικής κυβέρνησης, η MGM απέσυρε την ταινία. Ένα από τα όπλα της πίεσης ήταν και οι απειλές για τις εβραϊκής ιδιοκτησίας εταιρείες όπως ήταν η MGM.
Το 1968-69, ο Τζέιμς Μπ. Χάρις, σεναριογράφος, παραγωγός και σκηνοθέτης, που συνεργάστηκε με τον Στάνλεϊ Κιούμπρικ για τη «Λολίτα» (1962) επιχείρησε να μεταφέρει σκηνοθετικά το «Ορος του Μωυσή» και πάλι για λογαριασμό της MGM, αλλά και εκείνος δέχθηκε μεγάλη πίεση και παραιτήθηκε από το σχέδιο.
Το 1982 η μικρή ανεξάρτητη εταιρεία High Investments Films κατάφερε να γυρίσει την ταινία με σκηνοθέτη τον αρμένιο Σαρκί Μουραντιάν. Ηταν b-movie και με την ανάλογη ποιοτική και εισπρακτική τύχη φυσικά. Στην Ελλάδα πάντως προβλήθηκε με τίτλο «Η σφαγή των Αρμενίων».
Το 2006, ο Σιλβέστερ Σταλόνε, ανακοίνωσε ότι ήθελε ο ίδιος να γυρίσει μία ταινία με θέμα το συγκεκριμένο βιβλίο. Ωστόσο ύστερα από πιέσεις του Τουρκικού Ιδρύματος για τον Αγώνα Ενάντια στις Αβάσιμες Καταγγελίες για τη Γενοκτονία (ASİMED), παραιτήθηκε των σχεδίων του.
Την ίδια χρονιά και ο Μελ Γκίμπσον εκδήλωσε ενδιαφέρον για το ίδιο βιβλίο και την κινηματογραφική μεταφορά του αλλά και ο εκείνος δέχτηκε πολύ ισχυρή πίεση και έτσι δεν προχώρησε στα γυρίσματα.
Πώς τα κατάφερε τελικά ο Τέρι Τζορτζ να γυρίσει επιτέλους την πρώτη σοβαρή παραγωγή θέμα τη γενοκτονία των Αρμενίων; Με τρεις εταιρείες παραγωγής (Babieka, Survival Pictures, Wonderful Films) οι οποίες του εξασφάλισαν αν μη τι άλλο ένα πολύ καλό καστ και τον πρωτοκλασάτο και υπερταλαντούχο Κρίστιαν Μπέιλ – αυτός σίγουρα θα συμμετείχε και για ιδεολογικούς λόγους.
Βεβαίως λόγω και της επετείου το 2015 των 100 χρόνων από το καταστροφικό συμβάν, δόθηκε στο θέμα δημοσιότητα, κινητοποιήθηκε έντονα η καλλιτεχνική κοινότητα και προφανώς, όποιες πιέσεις και να άσκησε, αν άσκησε η σημερινή τουρκική κυβέρνηση, δεν έπιασαν τον στόχο. Επιπλέον, υπάρχει και το προηγούμενο της γνωστής ταινίας του Ατόμ Εγκογιάν με τίτλο «Αραράτ» (2002) και με πρωταγωνιστές τους Σαρλ Αζναβούρ και Κρίστοφερ Πλάμερ. Η ταινία αυτή πραγματεύεται μεν τη γενοκτονία, ωστόσο είναι γαλλο-καναδικής παραγωγής, ουδεμία σχέση με το Χόλιγουντ δηλαδή.
Για την ιστορία, πάντως, στη γενοκτονία των Αρμενίων, αφανίστηκαν περίπου 1,5 εκατομμύρια Αρμένιοι – το 75% του πληθυσμού. Ο θάνατος ήταν φρικτός – ασφυξία με αέριο, κάψιμο (ενώ τα θύματα ήταν ζωντανά), πνιγμός στη Μαύρη Θάλασσα και σταύρωση. Οι ζωντανές γυναίκες και τα παιδιά υποχρεώθηκαν να παντρευτούν Τούρκους και να υιοθετηθούν από τουρκικές οικογένειες και φυσικά να βαπτιστούν μωαμεθανοί.
Οι Αρμένιοι δεν ήταν όμως οι μόνοι, που προς το τέλος της οθωμανικής αυτοκρατορίας υπέστησαν τέτοια δεινά. Οι Τούρκοι την ίδια περίοδο αποδεκάτισαν γενικώς τους χριστιανικούς πληθυσμούς της Ανατολίας (Ασσυρίους, Ελληνες του Πόντου) καθώς και τους κούρδους Γιαζιντίτες. Ολα στο πλαίσιο του Ιερού Πολέμου.
ΠΗΓΗ: https://kars1918.wordpress.com/
Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.