Σαν σήμερα ξεκίνησε ο αντιαποικιακός εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας των Ελλήνων της Κύπρου, ο οποίος αναλαμβάνοντας να πραγματώσει το συντριπτικό αίτημα (95,7% στο δημοψήφισμα του 1950) για ένωσης της αγγλοκρατούμενης Κύπρου με την Ελλάδα, έγραψε μερικές από τις τελευταίες ένδοξες σελίδες της αντιστασιακής ιστορίας του ελληνικού λαού:Ένας παλλαϊκός αγώνας που κατάφερε το μέχρι τότε στρατηγικά ακατόρθωτο, της διενέργειας ένοπλης πάλης εναντίον της μεγαλύτερης –τότε– αποικιακής δύναμης της Ευρώπης σε νησί, το οποίο δεν διέθετε μάλιστα σημαντικούς ορεινούς όγκους που θα επέτρεπαν την εύκολή του ανάπτυξη και επιπροσθέτως είχε να αντιμετωπίσει τις πολύ προηγμένες τεχνικές ελέγχου και αντιεξέγερσης που είχε αναπτύξει η Βρετανία, η δύναμη εκείνη που με την δραστηριότητά της έδωσε το περιεχόμενο που ξέρουμε όλοι στην έννοια του ιμπεριαλισμού.
Μια κουρδική παροιμία, βγαλμένη μέσα από την αντάρτικη παράδοση αυτού του λαού λέει «το βουνό είναι ο μόνος φίλος των Κούρδων». Όπως γράφτηκε και παραπάνω, οι Κύπριοι δεν είχαν την τύχη, από την ίδια την γεωμορφολογία, να έχουν έναν έναν τέτοιο πολύτιμο φίλο. Ούτε διέθεταν την επαρχιακή ενδοχώρα των Αλγερίνων επαναστατών, που τους επέτρεπε την αναδίπλωση και την προετοιμασία ώστε να καταφέρουν τα πλήγματα που κατάφεραν εναντίον των Γάλλων στο Αλγέρι.
Αντί αυτών, επεξεργάστηκαν την στρατηγική της «παθητικής αντίστασης», αξιοποιώντας το 75% του πληθυσμού σ’ ένα δίκτυο που οργανώθηκε σύμφωνα με την τακτική των Λιλιπούτειων του γνωστού παραμυθιού του Ιωνάθαν Σουΐφτ.
«Ἐγώ πάλι μέσα στό πλῆθος διακλαδίζομαι/ἡ θέλησή μου διακλαδίζεται μέσα στό πλῆθος» έγραφε ο Γιώργος Κατσαρός το 1953. Αυτή ακριβώς ήταν η τακτική του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ: Διακλαδίζονταν μέσα στο πλήθος, μετέβαλε κάθε σπίτι, κάθε αυλή, κάθε σχολείο σε προγεφύρωμα της εθνικοαπελευθερωτικής δραστηριότητας.
Σελίδες απίστευτου ηρωϊσμού γράφτηκαν στο πλαίσιο αυτού του Αγώνα. Δεν υπάρχει ελληνική πόλη που να μην έχει ονοματοδοτήσει δρόμο προς τιμήν των μαρτύρων του. Όλοι έχουμε περπατήσει σε μιαν Αυξεντίου, Παλλικαρίδη, Μάτση, Καραολή & Δημήτριου…

Σε αντίθεση με την τότε ελληνική κυβέρνηση, και τις οικονομικές ελίτ, που παρέμειναν δέσμιες της αγγλοφιλίας τους κατά την διάρκεια αυτού του αγώνα, και εκτέθηκαν για τους πολιτικο-οικονομικούς τους δεσμούς με την αποικιοκρατία εγκαταλείποντας τους Έλληνες της Κύπρου, σύσσωμος ο λαός αγκάλιασε τον αγώνα τους. Η ελλαδική αριστερά, μάλιστα, σε αντίθεση με την κυπριακή που επέλεξε ουσιαστικά να συμπράξει με την αγγλοκρατία δημιουργώντας έτσι την ιστορική πρωτοτυπία μιας φιλοαποικιακής αριστεράς, βγήκε στους δρόμους και πρωτοστάτησε στα αιματοβαμμένα συλλαλητήρια καταφέρνοντας έτσι να βγει από την απομόνωση του εμφυλίου, αναλαμβάνοντας και πάλι μετά την εθνική αντίσταση ρόλο πατριωτικό. Επί της ουσίας όμως, το ελλαδικό κίνημα συμπαράστασης ήταν αυθόρμητο, κοινωνικό, έβγαινε από τα σπλάχνα του λαού και δεν υπάκουε σε πολιτική καθοδήγηση.
Το πολιτικό και ηθικό αποτύπωμα του κυπριακού αγώνα, όμως, δεν παρέμεινε στα όρια του ελληνισμού. Θα συμπαρασύρει ένα διεθνές κίνημα υποστήριξης, όπου, για μια από τις τελευταίες φορές η αντιστασιακή δραστηριότητα του ελληνισμού θα τροφοδοτήσει έναν φιλελληνισμό που συγκινείται από την νέα έκφραση του αγώνα για την Ελευθερία.  Αξίζει κανείς να διαβάσει τα φλογερά λόγια με τα οποία ο Αλμπέρ Καμύ δραστηριοποίηθηκε για να δοθεί χάρη στον καταδικασμένο από τους Άγγλους σε θάνατο, Μιχάλη Καραολή:
«…Εδώ και λίγες εβδομάδες η επαναστατημένη Κύπρος έχει αποκτήσει τον ήρωα της στο πρόσωπο του νεαρού Κύπριου σπουδαστή Μιχάλη Καραολή που καταδικάστηκε από τα βρετανικά δικαστήρια σε θάνατο με τη μέθοδο του απαγχονισμού. Στο ευτυχισμένο εκείνο νησί οπού γεννήθηκε η Αφροδίτη, οι άνθρωποι πεθαίνουν σήμερα και μάλιστα με τρόπο φρικιαστικό. Για μια ακόμη φορά, η ταπεινή διεκδίκηση ενός λαού που παρέμεινε για χρόνια βουβή και αναχαιτίστηκε μόλις θέλησε να εκδηλωθεί, ξεσπά τώρα σε εξέγερση. Για μια ακόμη φορά, της εξέγερσης είχε προηγηθεί η τυφλή καταπίεση. Για μια ακόμη φορά, οι αρχές Κατοχής που διατράνωναν ότι κυριαρχική τους φροντίδα ήταν η τάξη, αναγκάζονται να εγκαταστήσουν τα δικαστήριά τους και να κάνουν ακόμη μεγαλύτερη μια καταπίεση που δε θα φέρει άλλο αποτέλεσμα παρά τον πολλαπλασιασμό των εξεγέρσεων. [ ] Δε θα κρύψω, από πλευράς μου, τα αισθήματα τρυφερότητας και αγάπης που μου γεννά ο ελληνικός λαός, που, όπως ό ίδιος διαπίστωσα, είναι μαζί με τον ισπανικό απ’ τους λαούς εκείνους που θα χρειαστεί στο μέλλον η βάρβαρη Ευρώπη για να δημιουργήσει ξανά έναν πολιτισμό».
Τον μεγαλύτερο όμως αντίκτυπο το κυπριακό κίνημα το είχε στο πλαίσιο του ευρύτερου αντιαποικιακού κινήματος. Οι Ιρλανδοί το αγκάλιασαν αμέσως, και στενοί δεσμοί αλληλεγγύης θα γεννηθούν στις φυλακές της Αγγλίας, μεταξύ των αγωνιστών της ΕΟΚΑ και του IRA. Ο Τσε και ο Κάστρο, επίσης, θα διδαχθούν από τις τακτικές της ΕΟΚΑ για να οργανώσουν το δικό τους αντάρτικο στην Κούβα, πράγμα που είπε ο τελευταίος μετά την επικράτηση της επανάστασης.
Η καθολική αποδοχή, επομένως, για το δίκαιο και το ηρωικό αυτού αγώνα ήταν αναντίρρητο ιστορικό γεγονός, το οποίο τονίζει μεταξύ άλλων και ο Ναζίμ Χικμέτ, ο οποίος σε μήνυμα που απευθύνει στους Τούρκους της Κύπρου γράφει μεταξύ άλλων: «Δεν υπάρχει κανένα ζήτημα για την ελληνικότητα της νήσου. Η πλειοψηφία των κατοίκων της είναι Έλληνες και δίκαια αγωνίζονται για την Ένωσιν της νήσου με την Ελλάδα».
Σήμερα, ωστόσο,  δεν είναι.
Η κυρίαρχη νεοελλαδίτικη και νεοκυπριακή αντίληψη, εργαλειοποιώντας την εσωτερική αντιπαράθεση σε εμφυλιακό σύνδρομο, έχει κατασκευάσει μια «μεταπραγματικότητα», στην οποία μεταξύ άλλων επιχειρείται η αποδόμηση του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα των Ελλήνων της Κύπρου προτάσσοντας ως κύριο τεκμήριο για την απαξίωσή του, την συμμετοχή του στρατιωτικού της ηγέτη Γεώργιου Γρίβα στην κατοχική «Χ», η οποία στην αντιπαράθεσή της με το ΕΑΜ έφτασε το 1944 ακόμα και να συμπράττει με την πνέουσα τα λοίσθια γερμανική κατοχική διοίκηση.
Αυτό το αφήγημα αγνοεί ένα μεγάλο δίδαγμα που παραδίδει η ίδια η ιστορία, ότι οι διαδρομές της δεν γνωρίζουν ‘ευθείες γραμμές’ καθώς οι συγκυρίες της δύνανται να μεταμορφώσουν τον ρόλο ιστορικών προσωπικοτήτων –που μπορεί σε ένα δοσμένο πλαίσιο να λειτούργησαν ως «διάβολοι» και στο άλλο ως «άγγελοι» για να θυμηθούμε και την περίφημη ρήση του Καραϊσκάκη.
Ψιλά γράμματα για τον τύπο του ‘παραταξιακού ανθρώπου’ που κυριαρχεί σήμερα στις δύο κοινωνίες. Η ιστορία τους, που μπορεί να είναι αντιφατική, τραγική μα ταυτόχρονα έχει κληροδοτήσει ένα μεγαλειώδες αντιστασιακό απόθεμα αγώνων για την Ελευθερία, δεν μπορεί να χωρέσει στην φατριαστική του νοοτροπία, που λειτουργεί έχοντας ως καύσιμο μονολιθικά μανιχαϊστικά σχήματα ολοκληρωτικού τύπου. Παρεμπιπτόντως, το ίδιο εμφυλιακό σύνδρομο, η επικράτησή του μέσα στον ελληνισμό, θα κατασπαταλήσει το θετικό απόθεμα αυτού του αγώνα, πυροδοτώντας μια θανάσιμη αλληλουχία γεγονότων, η οποία θα οδηγήσει 19 χρόνια μετά στην τραγωδία της τουρκικής εισβολής και κατοχής της Κύπρου.
Έτσι, τις τελευταίες δεκαετίες έχει επικρατήσει ώστε την 1η Απριλίου να θυμόμαστε περισσότερο το έθιμο με την παιγνιώδη ανταλλαγή ανώδυνων ψεμάτων, παρά την επέτειο όπου ξεκίνησε ο αγώνας όπου ένας μικρός λαός θα αντιτάξει τα δίκαιά του απέναντι στον γίγαντα της ευρωπαϊκής αποικιοκρατίας.
Γιατί κάθε τύπος ανθρώπου, κάθε τύπος κοινωνίας αναδεικνύει τα έθιμα που της ταιριάζουν.