Η Ελλάδα ή η αίσθηση του τραγικού

Του Γιάννη Τριάντη από την Ελευθεροτυπία

Φρύγανα έτοιμα να πάρουν φωτιά οι λέξεις και να λαμπαδιάσουν στη μεγάλη περιοχή του ποδοσφαίρου, μιλώντας για τη λατρεία στην μπάλα, γι’ αυτό το υφήλιο πάθος, για την ανυπέρβλητη χοϊκότητα του παιχνιδιού, για τα εθνόσημα και τον εθνικισμό, για τις αποθεωτικές υπερβολές αλλά και το ξηρό δέρμα των επικρίσεων, για τον διονυσιασμό των μεν και τη δυσανεξία των δε.

Είναι τόσες πολλές οι αφορμές…

Ετρεχαν να προλάβουν οι λέξεις, να συγκροτήσουν κείμενο προτού αρχίσει ο αγώνας Ολλανδία-Μεξικό και μετά να ημερέψουν, να σωπάσουν και μυσταγωγικά να περιμένουν τον δικό μας μεγάλο αγώνα με την υπέροχη Κόστα Ρίκα, τη θαυμαστή κουκκίδα που έλαμψε, όπως και εμείς, και πάει για θαύματα. Τότε μπήκε αναπάντεχα στο κάδρο ένας Γάλλος αθλητικογράφος, ο Thibaud Leplat, μ’ ένα συγκλονιστικό σημείωμα σε γαλλική ιστοσελίδα. Τίτλος: «Η Ελλάδα ή η αίσθηση του τραγικού».

Ε, αυτό ήταν. Οι δικές μας λέξεις έβγαλαν το καπέλο τους στον Γάλλο και αποσύρθηκαν. Ζήλεψαν λίγο, αλλά υποκλίθηκαν. Οχι επειδή υμνεί την Ελλάδα και την Εθνική της. Αυτό είναι το λιγότερο. Αλλά γιατί ο ξένος αυτός καταλαβαίνει περισσότερα από κάποιους δικούς μας. Για τη νοοτροπία, τις αρετές, τα κουσούρια, το πάθος και το «είναι» ενός λαού. Ανατέμνει, ανιχνεύει, φωταγωγεί τα «ήσσονα» και υποτιμημένα. «Κεντάει» ο Γάλλος και φωνάζει από την εξέδρα της γνώμης του: «Οσο κρατάει το Μουντιάλ έχουμε πάντα δυο ομάδες στην καρδιά μας. Τη μία γιατί είναι η δική μας. Την άλλη γιατί είναι η Ελλάδα»… Και αυτό, όπως λέει, γιατί «Η Ελλάδα είμαστε εμείς»…

Ιδού, λοιπόν, ολόκληρο το κείμενο του Thibaud Leplat, όπως αναδημοσιεύθηκε στην ελληνική ιστοσελίδα http://www.zappit.gr/ default.php?pname=Article@cat id=67&art, η οποία έχει την ευθύνη της μετάφρασης (οι υπότιτλοι είναι δικοί μας). Η διεύθυνση της γαλλικής ιστοσελίδος είναι η ακόλουθη: http://www.sofoot.com/la-qreece-ou-lesens-dutragique-185819.html. Απολαύστε το:

«Σε κάθε μεγάλη διοργάνωση παίζεται το ίδιο έργο, οι Ελληνες δεν είναι ποτέ ανάμεσα στα φαβορί. Ωστόσο είναι από τους λίγους Ευρωπαίους που κατάφεραν να φτάσουν στις τελικές δύο οχτάδες. Τότε λοιπόν γιατί; Γιατί κανείς δεν αγαπά την Ελλάδα;

Τώρα πρέπει να ζητήσουμε από τον αναγνώστη να περιπλανηθεί στη χώρα των ονείρων. Φανταστείτε ότι γνωρίζετε το αλφάβητό τους και τη γλώσσα τους που είναι οικείο το άκουσμά της -έχει τους συριγμούς των πορτογαλικών, τις αιχμηρότητες των γαλλικών, την ακρίβεια των γερμανικών. Κοιτάξτε τώρα τον κόσμο σαν να είχατε γεννηθεί σ’ ένα νησάκι της Μεσογείου. Ζείτε απέναντι στη Λιβύη και στην Τουρκία, αλλά είσαστε η καρδιά της Ευρώπης, το συγκινησιακό της κέντρο. Εχετε επινοήσει όλα εκείνα τα πράγματα που αφήνουν αδιάφορους τους εμπόρους τής παγκοσμιοποίησης, αλλά αποτελούν τα θεμέλια της ανθρώπινης κοινότητας: το θέατρο, τη δημοκρατία, τη φιλοσοφία, τους αγώνες.

Κάποιοι τα βλέπουν αυτά αφ’ υψηλού, όπως βλέπουν αφ’ υψηλού και τη μικρή, φτωχή ομαδούλα σας. Λένε και ξαναλένε ότι το μεγαλύτερο κατόρθωμα του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου τα τελευταία είκοσι χρόνια, το δικό σας κατόρθωμα στο Euro του 2004, ήταν ένα από τα περίεργα θλιβερά φαινόμενα της ιστορίας και ότι το κοντέρ πρέπει να ξεκινήσει απ’ το μηδέν. Σίγουρα πήρατε το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα εκείνη τη χρονιά, νικήσατε τους καλύτερους, επιδείξατε μια μοναδική και απαράμιλλη ψυχραιμία. Σίγουρα. Αλλά θα προτιμούσαν να αρχειοθετήσουν αυτό το συμβάν κάτω από μια στοίβα αναμνήσεων, ώστε να λησμονηθεί με την πιο συνειδητή μέθοδο αποσιώπησης.

Ωστόσο να που το βράδυ της Τρίτης μάς δώσατε ένα μάθημα από κείνα που δεν ξεχνιούνται τόσο εύκολα. Σ’ αυτό το Μουντιάλ, όπου οι αμυντικές πεντάδες είχαν αποκλείσει κάθε πιθανότητα θεαματικής ανδραγαθίας, είχαμε ξεχάσει ότι ο ενθουσιασμός και η αυταπάρνηση μπορούν να κάνουν θαύματα. Τα ευρωπαϊκά έθνη πάτωσαν το ένα μετά το άλλο. Εκτός από την Ελλάδα. Και η Ελλάδα είμαστε εμείς.

Η ποιητική τού ρόστερ

“Ο μεγαλύτερος κίνδυνος θέλει άντρες με καρδιά”, έψαλε ο Πίνδαρος στους Ολυμπιόνικους. Και θέλει άντρες με ασυνήθιστα ονόματα. Η ομορφιά αυτής της ομάδας ξεκινάει από την ποιητική τού ρόστερ (…). Φοράνε λοιπόν την ίδια άσπρη στολή με το γαλάζιο σταυρό στο στέρνο και ο Γιώργος Καραγκούνης είναι ακόμα εκεί για να κρατάει άσβηστη τη φλόγα των ηρώων του 2004.

Δέκα χρόνια πέρασαν κι όμως, όπως τότε μισούσαν τον καταραμένο τον Χαριστέα και το προδοτικό του πρόσωπο, έτσι τώρα σε κανέναν δεν αρέσει ο Γιώργος Σαμαράς, αυτή η διαλυμένη φυσιογνωμία κι αυτό το στιλ να παίρνει την μπάλα με ατσαλοσύνη και να την ξαποστέλνει πάντα με τη χάρη μιας κίνησης όχι πολύ όμορφης, αλλά που ήταν στη δεδομένη στιγμή η μόνη σωστή κίνηση για να αιφνιδιαστεί ο αντίπαλος. Στον Σαμαρά δεν ξέρεις αν πρέπει να επαινέσεις τον μεγάλο τεχνίτη που κατεβάζει μια μπάλα απ’ τον ουρανό ή τον μεγάλο κομπογιαννίτη που έχει για ταλέντο την τύχη και την ευκαιρία.

Μαζί με τους Πίπο Ιντσάγκι, Νταβόρ Σούκερ ή Μίροσλαβ Κλόζε αποτελούν μια μυστική αδελφότητα παικτών που είναι θύματα της μορφής τους, της φυσιογνωμίας τους. Αν είχε λίγη φινέτσα παραπάνω, θα μπορούσες να τον θεωρήσεις τον Ελληνα Ζλάταν ή ένα είδος μελαχρινού γενειοφόρου Εντιν Τζέκο. (…)

Αδιαλλαξία και θυσία

Υπάρχουν όμως ομάδες και παίκτες που η προσωπική τους δυναμική υπερβαίνει κατά πολύ τις ικανότητές τους στο παιχνίδι και το ταλέντο τους. Ακριβώς τότε, όταν λείπει το μπρίο, όταν υφίστασαι αγόγγυστα τις κόκκινες κάρτες, όταν σκοντάφτεις στα τείχη της άμυνας και στα μαρκαρίσματα από αντιπάλους με φονικά πρόσωπα, τότε ακριβώς βρίσκεις το ποδόσφαιρο που έπαιζες στη γειτονιά σου, πάνω στην άσφαλτο, που δεν σταμάταγες παρά μόνο όταν έπεφτε το σκοτάδι, εκείνο το ποδόσφαιρο όπου πρέπει να μείνεις όρθιος, κινδυνεύοντας να σε καταπατήσει ο πιο ψηλός ή ο πιο μεγάλος.

Γιατί λοιπόν αφού μοιάζουμε τόσο πολύ με τους Ελληνες δεν αγαπάμε καθόλου τους Ελληνες στο ποδόσφαιρο; Ισως γιατί μέσα στις λευκές τους στολές και σ’ αυτό τον τρόπο που νικάνε μόνο και μόνο γιατί δεν θέλουν να πεθάνουν, σε αυτό το πείσμα να μην υποκύπτουν στη μόδα και να ζουν πάντα σε καθεστώς καθυστέρησης, βλέπουμε τον πιο αληθινό μας εαυτό, εμείς οι σωστοί. Η ελληνική ομάδα δεν θα μας παρουσιάσει κάτι άξιο ζωηρού θαυμασμού ή επευφημίας. Και μόνο η παρουσία της εκφράζει για μας ένα είδος απειλής για τις άψογες διοργανώσεις μας.

Αν κάποιες στιγμές οι άλλες ομάδες με τη χάρη μιας κίνησης, ενός γκολ ή μιας σφοδρής συγκίνησης μας κερνάνε ψίχουλα του απόλυτου ή σπίθες ιδιοφυΐας, η Ελλάδα από τη μεριά της δίνει πάντα αυτό μονάχα που υπόσχεται: την αδιαλλαξία και τη θυσία. Ποτέ δεν είχε άλλες φιλοδοξίες από μια μάχη δίχως έλεος. Δίχως κανένα έλεος για τους άλλους ούτε για τον εαυτό της.

Οπως στις ραψωδίες

Δύο τραυματισμοί στα είκοσι λεπτά, δύο δοκάρια οριζόντια, ένα κάθετο, η ισοφάριση από την Ακτή Ελεφαντοστού μέσα σε δέκα λεπτά από τη λήξη του αγώνα, μέσος όρος ηλικίας πάνω από 30 χρόνια: η Ελλάδα πήγαινε στα ίσα για αποκλεισμό. Επιτέλους, τι ανακούφιση. Ομως στο βάθος όλοι ξέραμε. Αυτό το παιχνίδι ήταν δικό τους, η Ελλάδα θα κέρδιζε. Επρεπε να φτάσουμε στο τέλος, να ακουστεί το “ο κύβος ερρίφθη”! Ενορατικά είχαμε μαντέψει ότι οι συνθήκες αυτής της αναμέτρησης οδηγούσαν στην εποποιία και στην κάθαρση.

Οπως στις ραψωδίες του Ομήρου οι θεοί συνεδρίαζαν εκτάκτως και ο Δίας απαιτούσε να μείνουν ουδέτεροι, αλλά αυτοί τελικά δεν κατάφερναν να συγκρατηθούν και να μη λάβουν μέρος στη μεγαλειώδη σύρραξη ευνοώντας τους εκλεκτούς τους. Οι Ελληνες θα κέρδιζαν στο τέλος, το ξέραμε. Ενας από μηχανής θεός θα τους λυπόταν στο τέλος αυτής της σκληρής δοκιμασίας και θα κατέβαινε στο γήπεδο στο πλευρό τους. Ηταν ο Δίας. Ελαβε τη μορφή ενός σφυρίγματος. Τότε στο 93ο λεπτό ο Γιώργος Σαμαράς πήρε την μπάλα, την απίθωσε στο σημείο του πέναλτι και ακούμπησε τις παλάμες του στους γοφούς πριν εκτοξεύσει τη χαριστική βολή δίχως ίχνος δισταγμού. Υστερα σχεδίασε με τα δάχτυλά του το σχήμα μιας καρδιάς για να υπενθυμίσει στο κοινό ότι οι άνθρωποι κερδίζουν τις νίκες κι όχι οι θεοί.

Οσο κρατάει το Μουντιάλ έχουμε πάντα δυο ομάδες στην καρδιά μας. Τη μία γιατί είναι η δική μας. Την άλλη γιατί είναι η Ελλάδα».

* Αυτά, λοιπόν, από τον Γάλλο αθλητικογράφο. Ισχύουν μέχρι κεραίας είτε περάσει στους «οκτώ» η Εθνική μας είτε όχι.