«Γερμανοποίηση» και όχι ιδιωτικοποίηση των περιφερειακών αεροδρομίων

Στο τεύχος 70 το HOT DOC είχε αναλύσει με τεκμήρια πως η σχεδιαζόμενη παραχώρηση των 14 περιφερειακών αεροδρομίων όχι μόνο είναι επιζήμια για το Δημόσιο και τις τοπικές κοινωνίες αλλά δε συνιστά και ιδιωτικοποίηση. Κύριος μέτοχος της Fraport, του γερμανικού πυλώνα της κοινοπραξίας που κέρδισε το διαγωνισμό, είναι το κρατίδιο της Έσσης όπου βρίσκεται η Φρανκφούρτη, δηλαδή το γερμανικό Δημόσιο. Μέτοχος επίσης είναι η ίδια η Lufthansa, θυγατρική της οποίας ήταν σύμβουλος του ΤΑΙΠΕΔ για τη συγκεκριμένη παραχώρηση.

Ακολουθεί ολόκληρο το θέμα:

Του Κωνσταντίνου Λάππα

Η εκχώρηση 14 περιφερειακών αεροδρομίων από το ΤΑΙΠΕΔ στην κοινοπραξία Fraport – Slentel (Κοπελούζου) μέσω ανοιχτού διαγωνισμού «έκλεισε» το Νοέμβριο του 2014 και παρουσιάστηκε από τα κυρίαρχα ΜΜΕ ως μια καλή συμφωνία υπέρ του δημοσίου συμφέροντος. Είναι όμως έτσι; Τόσο η ΥΠΑ, που έως τώρα διαχειρίζεται τα αεροδρόμια, όσο κι οι τοπικές κοινωνίες, των οποίων η ζωή θα επηρεαστεί, τίθενται απέναντι στην εκχώρηση, καταγγέλλοντας την πρόθεση των ιδιωτών να ανεβάσουν το κόστος προσέγγισης των αεροδρομίων και υπογραμμίζοντας το γεωστρατηγικό χαρακτήρα τους, ο οποίος πρέπει να τελεί υπό δημόσιο έλεγχο.

Η ανακοίνωση της λήξης του διαγωνισμού υπέρ της κοινοπραξίας Fraport- Slentel έγινε στις 25 Νοεμβρίου 2014 και περιείχε τα βασικά στοιχεία της συμφωνίας με το ΤΑΙΠΕΔ. Το συνολικό τίμημα υπολογίζεται σε 2,1 δισ. ευρώ, για την απόκτηση της 40ετούς διάρκειας σύμβασης παραχώρησης των αεροδρομίων. Το ποσό αυτό περιλαμβάνει το εφάπαξ τίμημα των 1.234 εκατ. ευρώ, ενώ τα υπόλοιπα 900 εκατ. ευρώ θα καταβάλλονται στη διάρκεια των 40 ετών, με το ετήσιο εγγυημένο μίσθωμα να ανέρχεται στα 22,9 εκατ. ευρώ, αναπροσαρμοζόμενο ετησίως από τον πληθωρισμό. Δεδομένου ότι η εκχώρηση γίνεται μέσω ΤΑΙΠΕΔ, τα χρήματα αυτά προορίζονται για την εξυπηρέτηση του ελληνικού χρέους, στο πλαίσιο της μνημονιακής πολιτικής που εφάρμοζε η προηγούμενη κυβέρνηση, και άρα δεν λογίζονται ως χρήματα που θα πέσουν στην πραγματική οικονομία. Στην ανακοίνωση προβλέπεται επίσης πως η κοινοπραξία Fraport-Slentel ανέλαβε τη δέσμευση για την υλοποίηση επενδύσεων στα 14 αεροδρόμια, ύψους 1,4 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 330 εκατ. ευρώ θα γίνουν μέσα στην πρώτη τετραετία.

Σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα, η σύμβαση παραχώρησης των 14 αεροδρομίων αναμένεται να υπογραφεί το φθινόπωρο του 2015, καθώς θα πρέπει να μεσολαβήσουν η έγκριση του σχεδίου σύμβασης από το Ελεγκτικό Συνέδριο, η έγκριση των σχεδίων χωρικής ανάπτυξης των αεροδρομίων και, τέλος, η έγκριση της σύμβασης από τη Βουλή. Η διαχειρίστρια εταιρία, που προγραμματίζεται να δημιουργηθεί, θα ανήκει κατά 65% στη Fraport και κατά 35% στον Όμιλο Κοπελούζου.

Με την ανακοίνωση της κατάληξης του διαγωνισμού, ο ιδρυτής και πρόεδρος του Ομίλου Κοπελούζου, Δημήτρης Κοπελούζος, δήλωσε τότε: «Στόχος μας είναι να δημιουργήσουμε αεροδρόμια αντάξια των προσδοκιών και των απαιτήσεων του ελληνικού λαού και των ξένων επισκεπτών». Από τη μεριά του ΤΑΙΠΕΔ, ο τότε διευθύνων σύμβουλος του ταμείου Πασχάλης Μπουχώρης είχε κάνει λόγο για αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος της χώρας: «Η παραχώρηση θα αναβαθμίσει ουσιαστικά την ποιότητα των υποδομών και το επίπεδο εξυπηρέτησης των επιβατών, μέσα από την καλύτερη συντήρηση, λειτουργία και ανάπτυξη των αεροδρομίων. Μέσα από αυτή την ιδιωτικοποίηση δεν αναβαθμίζονται μόνο τα αεροδρόμια αλλά και ενισχύεται το τουριστικό προϊόν της χώρας». Υπάρχει περίπτωση να επιβεβαιωθούν οι δηλώσεις τους, αν τελικά προχωρήσει η εκχώρηση;

Η ΥΠΑ καταγγέλλει τη συμφωνία

Με μια σειρά από δημόσιες παρεμβάσεις ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Συλλόγων της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας (ΟΣΥΠΑ), Βασίλης Αλεβιζόπουλος, έχει καταγγείλει την εκχώρηση των 14 περιφερειακών αεροδρομίων.

«Η εκχώρηση των 14 αεροδρομίων είναι κατά του δημοσίου συμφέροντος. Προκαλώ τον οποιοδήποτε έχει διαφορετική άποψη σε δημόσιο διάλογο, αλλά μέχρι τώρα τα μεγάλα ΜΜΕ μου κλείνουν την πόρτα», μας είπε ο κ. Αλεβιζόπουλος και μας παρουσίασε τα επιχειρήματά του.

Πρώτο επιχείρημα είναι πως, εφόσον η εκχώρηση γίνεται μέσω ΤΑΙΠΕΔ, το κράτος χρησιμοποιεί τα αεροδρόμια για να εξασφαλίσει χρήματα που θα πέσουν στη μαύρη τρύπα του χρέους, χρήματα που θα έπρεπε να πάνε στην αναβάθμιση των αεροδρομίων. Συμπληρώνει δε πως τα 330 εκατ. ευρώ επενδύσεων σε 4 χρόνια, για τα οποία έχει δεσμευτεί η κοινοπραξία, είναι το ποσό που αντιστοιχεί στο κόστος της βαριάς συντήρησης των 14 αεροδρομίων για το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα και άρα δεν επαρκούν για σημαντικές επεκτάσεις και περαιτέρω βελτιώσεις.

Δεύτερο επιχείρημα του κ. Αλεβιζόπουλου είναι ότι η ΥΠΑ, παρά τα επιμέρους προβλήματα, διαχειρίζεται με αποτελεσματικότητα και επάρκεια τα ελληνικά αεροδρόμια και μάλιστα έχει διασφαλισμένους τους απαραίτητους πόρους για την περαιτέρω ανάπτυξή τους. Δηλώνει υπεύθυνα πως, έχοντας ετήσια έσοδα 450 εκατ. και έξοδα περί τα 150, η ΥΠΑ έχει τη δυνατότητα επενδύσεων, που μπορούν να φτάσουν τα 300 εκατ. το χρόνο, στα ελληνικά αεροδρόμια. Σημειώνει ακόμα πως η ΥΠΑ φροντίζει να διατηρεί την ανταγωνιστικότητα των αεροδρομίων σε υψηλό επίπεδο, προσφέροντας στις εταιρίες δωρεάν μια σειρά από υπηρεσίες, όπως το πάρκινγκ αεροσκαφών και το τέλος προσέγγισης. Αναρωτιέται, μάλιστα, αν η κοινοπραξία θα συνεχίσει αυτή την πολιτική ή θα αρχίσει να χρεώνει αυτές τις υπηρεσίες. Η εύλογη απορία είναι αν γίνονται αυτές οι επενδύσεις. Η απάντηση είναι: μάλλον ναι.

Κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας ολοκληρώθηκαν έργα μεγάλης κλίμακας στα αεροδρόμια της Ρόδου, της Νέας Αγχιάλου, της Καρπάθου, της Ζακύνθου και της Αλεξανδρούπολης. Σύμφωνα με την ΟΣΥΠΑ, αυτή τη στιγμή βρίσκονται σε εξέλιξη έργα 400 εκ. ευρώ στο αεροδρόμιο Μακεδονία της Θεσσαλονίκης όπου γίνεται επέκταση του αεροδιαδρόμου μέσα στη θάλασσα κατά 1.000 μέτρα ενώ σημαντικά έργα που θα υπερβούν τα 200 εκ. γίνονται και στα Χανιά.

Τρίτο σημείο, στο οποίο επικεντρώνει την κριτική του ο πρόεδρος της ΟΣΥΠΑ, είναι πως σημαντικό μέρος των χρημάτων, που φέρεται να επενδύει η κοινοπραξία Fraport-Slentel, δεν προέρχονται από ίδια κεφάλαια αλλά θα τα πληρώσει ο επιβάτης. Ο κ. Αλεβιζόπουλος, επικαλούμενος και πηγή της προηγούμενης κυβέρνησης, ότι η νέα εταιρία διαχείρισης των αεροδρομίων θα αυξήσει τη χρέωση ανά επιβάτη κατά 2,5 ευρώ από την πρώτη μέρα ενώ με την ολοκλήρωση των προβλεπόμενων επενδύσεων η επιβάρυνση αυτή μπορεί να φτάσει και τα 8 ευρώ.

Το πλέον σημαντικό θέμα που προκύπτει, όμως, σύμφωνα με τον κ. Αλεβιζόπουλο, είναι πως η εκχώρηση εντάσσεται σε ένα σχέδιο «γερμανοποίησης του ελληνικού τουρισμού», που κάθε άλλο παρά επωφελές θα είναι για την Ελλάδα. Πέρα από τη γεωστρατηγική πτυχή του θέματος, που είναι προφανώς σημαντικότατη, ο πρόεδρος της ΟΣΥΠΑ μιλά και για την καθαρά εμπορική. Φέρνει ως παράδειγμα το Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών, ο οποίος, ιδιαίτερα μέχρι πρόσφατα, θεωρούνταν ιδιαίτερα ακριβός. «Δεν θέλουμε άλλα αεροδρόμια σαν το Ελ. Βενιζέλος», λέει ο κ. Αλεβιζόπουλος, εξηγώντας πως τα τοπικά αεροδρόμια οφείλουν να ακολουθούν ελκυστική τιμολογιακή πολιτική.

Και οι τοπικοί φορείς είναι απέναντι

Την αντίθεσή τους στην εκχώρηση των αεροδρομίων έχουν εκφράσει με κατηγορηματικό τρόπο και οι περισσότεροι από τους εμπλεκόμενους φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης. «Όχι» στην εκχώρηση των περιφερειακών αεροδρομίων λένε, μεταξύ άλλων, το περιφερειακό συμβούλιο Ανατολικής Μακεδονίας – Θράκης (αεροδρόμια Καβάλας και Αλεξανδρούπολης), το δημοτικό συμβούλιο Καλαμαριάς (αεροδρόμιο Θεσσαλονίκης «Μακεδονία»), η κοινότητα Παραδεισίου Ρόδου (αεροδρόμιο Ρόδου), το περιφερειακό συμβούλιο Νοτίου Αιγαίου (αεροδρόμια Ρόδου, Κω, Σύρου, Μήλου, Πάρου, Νάξου, Μυκόνου, Θήρας, Καλύμνου), καθώς και το αντίστοιχο του Βορείου Αιγαίου.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η πόλη των Χανίων, που έχει προσφύγει στο ΣτΕ, αντιδρώντας στη σχεδιαζόμενη εκχώρηση του αεροδρομίου των Χανίων – στο οποίο, σημειωτέον, έργα επέκτασης 110 εκατ. ευρώ βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη.

Ο δήμαρχος Χανίων, Τάσος Βάμβουκας, εξηγεί στο Hot Doc: «Δεδομένου πως το αεροδρόμιο των Χανίων εξυπηρετεί όλη τη Δυτική Κρήτη, όποιος το διαχειρίζεται απολαμβάνει ένα είδος μονοπωλίου. Αυτό συνεπάγεται μεγάλο ρίσκο για την τοπική κοινωνία κι οικονομία, αν ο διαχειριστής δεν λειτουργεί υπό δημόσιο έλεγχο». Τις θέσεις του δημάρχου Χανίων συνυπογράφουν όλοι οι αυτοδιοικητικοί φορείς της Δυτικής Κρήτης, καθώς και το περιφερειακό συμβούλιο του νησιού.

Στο σχετικό ψήφισμά του, το δημοτικό συμβούλιο Χανίων τονίζει κι αυτό με τη σειρά του την πρόθεση της Fraport-Slentel να αυξήσει το κόστος προσέγγισης του αεροδρομίου και υπογραμμίζει επίσης πως η εκχώρηση θα αποτελέσει πλήγμα για τις συνθήκες εργασίας των εργαζομένων και τα δικαιώματά τους.

Τι απαντά η κοινοπραξία

Επικοινωνήσαμε, ως οφείλαμε, με την ελληνική πλευρά της κοινοπραξίας που κέρδισε το διαγωνισμό, δηλαδή τον Όμιλο Κοπελούζου. Απαντώντας σε σχετικά μας ερωτήματα, οι θέσεις τους συνοψίζονται ως εξής:

Το ελληνικό Δημόσιο θα λάβει στα 40 χρόνια τα εξής ποσά: Εφάπαξ τίμημα προσφοράς 1.234 εκατ. ευρώ, αθροιστικό ετήσιο τίμημα για 40 χρόνια 1.366 εκατ., αθροιστικά έσοδα του Δημοσίου ως μερίδιο από τα κέρδη των αεροδρομίων για 40 χρόνια 6.263 εκατ., αθροιστικά έσοδα ΥΠΑ για 40 χρόνια 789 εκατ. και αθροιστικά έσοδα Πολεμικής Αεροπορίας για 40 χρόνια 396 εκατ. Ο Όμιλος Κοπελούζου υπολογίζει το συνολικό όφελος του ελληνικού Δημοσίου σε 10 δισ. 48 εκατ. ευρώ, χωρίς σε αυτό να υπολογίζεται ο φόρος επί των κερδών και προφανώς τα όποια έσοδα από την επερχόμενη, κατ’ αυτούς, αύξηση της τουριστικής κίνησης, που θα οφείλεται στη δραστηριότητα της κοινοπραξίας στα 14 αεροδρόμια.

Κάνοντας απλές αριθμητικές πράξεις, διαπιστώνει κανείς πως τα ποσά αυτά είναι σαφώς υψηλότερα από αυτά που ανακοινώθηκαν τον περασμένο Νοέμβρη. Ο κ. Αλεβιζόπουλος, της ΟΣΥΠΑ, μάλιστα, διατυπώνει σοβαρές αμφιβολίες για το αν η διαχειρίστρια εταιρία θα εμφανίζει κέρδη, ώστε να λαμβάνει το Δημόσιο από αυτά, και δηλώνει πως μόνο με συμφωνία για ποσοστό επί του τζίρου θα ήταν εξασφαλισμένο το συμφέρον του.

Όσον αφορά στα χρήματα που προορίζονται για την ΥΠΑ, καταγγέλλει την κοινοπραξία πως δεν μπορεί να τα υπολογίζει ως δικά της, αφού πρόκειται για το ειδικό τέλος του κράτους.

Συνεχίζοντας με τις θέσεις του Ομίλου Κοπελούζου, υποστηρίζουν πως με τα 330 εκατ. ευρώ, κατά τα πρώτα 4 χρόνια, όχι μόνο θα συντηρούνται και θα αναβαθμίζονται οι εγκαταστάσεις των 14 αεροδρομίων αλλά θα γίνουν και επεκτάσεις 125.000 τ.μ., δηλαδή η συνολική έκτασή τους θα αυξηθεί κατά 66%. Για τα υπόλοιπα 36 χρόνια έχουν προγραμματιστεί επιπλέον επεκτάσεις 138.000 τ.μ., ενώ θα δημιουργηθούν άμεσα 450 νέες θέσεις εργασίας.

Σημειώνουν, ακόμα, πως θα αγοραστούν και θα παραδοθούν στην Πολεμική Αεροπορία νέα υπερσύγχρονα συστήματα αεροναυτιλίας, διαχείρισης και ελέγχου αεροσκαφών για τις περιοχές ευθύνης της και για συγκεκριμένα αεροδρόμια.

Σχετικά με τις πηγές χρηματοδότησης των επενδύσεων, ο Όμιλος Κοπελούζου υποστηρίζει πως τα ποσά προς επένδυση θα προέλθουν από ίδια κεφάλαια κι από δανεισμό, που έχει ήδη εξασφαλίσει η κοινοπραξία. Αρνούνται τις χρεώσεις, που ακούγονται στην αγορά των αερομεταφορών ότι θα επιβληθούν και μιλούν για αύξηση ενός ευρώ στο κόστος ανά επιβάτη, μέχρι την ολοκλήρωση των έργων των πρώτων 4 χρόνων, κι 6,5 ευρώ στη συνέχεια.

Δεδομένων των αποκλίσεων που εμφανίζουν οι εκτιμήσεις της ΟΣΥΠΑ και παραγόντων της αγοράς με τα ποσά που παρουσιάζει ο Όμιλος Κοπελούζου, ζητήσαμε από τον όμιλο να μας δώσει τα επιχειρηματικά σχέδια ανά αεροδρόμιο, από τα οποία προκύπτουν αυτά τα ποσά, ιδιαίτερα ο υπολογισμός των κερδών στα οποία θα συμμετέχει το κράτος. Λάβαμε την απάντηση πως τα σχετικά επιχειρηματικά σχέδια έχουν κατατεθεί στην προσφορά προς το ΤΑΙΠΕΔ, αλλά δεν μας τα δίνουν.

Συνεπώς, ο κ. Αλεβιζόπουλος, αλλά κι ο κάθε πολίτης που βλέπει δύσπιστα την εκχώρηση του δημόσιου πλούτου, έχει κάθε δικαίωμα να αμφισβητεί πως το Δημόσιο έχει να λάβει τα ποσά που παρουσιάζει ο όμιλος.

Το ρεπορτάζ δημοσιεύθηκε στο Hot Doc #70, το Φεβρουάριο του 2015