ΤΟ ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ ΤΗΣ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ ΤΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ Ε' ΑΠΟ ΤΟΥΡΚΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ

ΜΕHMET SAIT HALET EFENDI (1761–1822)

Ο Mehmet Sait Halet Efendi είναι ο άγνωστος συμβουλάτορας και υποβολέας του Σουλτάνου που εκτέλεσε τον Αλή Πασά Ιωαννίνων και τον Σεϊχουλισλάμη (Μουσουλμάνο Πατριάρχη) Çerkes Halil Efendi. Ο Halet ήταν εκείνος που κατηγόρησε τον Αλή Πασά για ενέργειες σε βάρος της Αυτοκρατορίας και ο τελευταίος με την σειρά του θεωρήθηκε πως υπέθαλψε τον ξεσηκωμό κατά του Σουλτάνου σε συνεννόηση με το Φανάρι.

Η μεταφορά της κεφαλής του Αλή Πασά στον Σουλτάνο.

Ο δεύτερος, σύμφωνα με Τουρκικές πηγές, ξυλοκοπήθηκε άγρια και υπέκυψε στα τραύματα του επειδή αρνήθηκε να εκδώσει Φετφά / Fatwa ( θρησκευτική διαταγή) για γενική σφαγή κατά των χριστιανών.
Σύμφωνα με τις Τουρκικές πηγές σε έκτακτη συνεδρίαση πού συγκάλεσε ο Σουλτάνος Μαχμούντ Β' λόγω τής Επανάστασης, ο Σεϊχουλισλάμης Çerkes Halil Efendi ήρθε σε έντονη αντιπαράθεση με τον Mehmet Sait Halet Efendi για τα αίτια πού την προκάλεσαν, και τον κατηγόρησε για αυταρχισμό και αυθαιρεσίες και για την τοποθέτηση εγκάθετων τυράννων που εξαγόραζαν βοεβοδαλίκι και καταπίεζαν φρικτά τους κατοίκους (ενδεικτικά ο Haci Ali Haseki (-1795) τών Αθηνών).

Πίνακας τού Γάλλου Jacques-Louis David με θέμα την στέψη του Μεγάλου Ναπολέοντα. Σε λεπτομέρεια διακρίνεται ο Mehmet Sait Halet Efend μεταξύ των ξένων διπλωματών.

Ο Mehmet Sait Halet Efendi λογω της αρνητικής επίδρασής που ασκούσε στην διακυβέρνηση του Σουλτάνου Μαχμούτ Β' αλλά και κάποιων κινήσεών του που θεωρήθηκαν ύποπτες τελικά εξορίστηκε στην Προύσα και στην συνέχεια στο Ικόνιο όπου και εκτελέστηκε τον Νοέμβριο τού 1922. Περιγράφεται ως αδίστακτος και εκδικητικός και οτι εκβίαζε τον Σουλτάνο με εξέγερση των Γενιτσάρων. Στις 29/4/1821 οι Γενίτσαροι αποκεφάλισαν 23 ευκατάστατους Έλληνες εμπόρους.
Τελικά όταν ο Σουλτάνος καθυστερημένα ανακάλυψε ότι η σκληρότητα του Halet ήταν η απαρχή πολλών δεινών διέταξε και τον στραγγάλισαν και τον αποκεφάλισαν στο Ικόνιο τον 11/1922

ΣΕΪΧΟΥΛΙΣΛΑΜ ÇERKES HALIL EFENDI

Ήταν ο θρησκευτικός ηγέτης των Μουσουλμάνων και άνθρωπος πού αντί να σπεύσει να εκδώσει διαταγή για γενική σφαγή κατά των Χριστιανών της Κωνσταντινούπολης, προσπάθησε να κερδίσει χρόνο συνομιλώντας με τον Πατριάρχη Γρηγόριο Ε'. Ο Γρηγόριος δήλωσε πως είχε αφορίσει την Επανάσταση και ζήτησε την συμπαράστασή του.

Ενδεικτική Φετφά τού Σεϊχουλισλάμη Çerkes Halil Efendi


Ο Çerkes Halil Efendi επικαλέστηκε στον Σουλτάνο το Κοράνι πού ζητάει την διάκριση μεταξύ δικαίων και αδίκων και προσπάθησε να αποτρέψει την σφαγή. Ο Σουλτάνος τότε τον απομάκρυνε από την θέση του και ο Σεϊχουλισλάμης ξυλοκοπήθηκε άγρια. Στις 28/3/1821 εξορίστηκε στην Προύσα μαζί με τη σύζυγό του Zîbâ Hatun, μετά από μια έντονη συζήτηση σε μια συνάντηση που πραγματοποιήθηκε σχετικά με την ελληνική εξέγερση του 1821. Σίγουρα θα έπαιξε ρολο και ο δαιμόνιος Mehmet Sait Halet στην απόφαση αυτή. Μετά από λίγο ο Halil, στάλθηκε στο Afyonkarahisar με την αιτιολογία ότι είχε επικοινωνήσει με την Κωνσταντινούπολη.


Η σύζυγός του Ziba Hanım, που έμεινε μόνη της στην Προύσα. Ο σατανικός Halet Efendi έστησε πλεκτάνη ότι η Ziba δήθεν ήταν μάγισσα και ότι έκανε μάγια στο σουλτάνο θάβοντας ένα μαύρο πρόβατο στην αυλή, του οποίου το κεφάλι "βρήκε" κι έστειλε "αγανακτισμένος" ο ίδιος στο Σουλτάνο ως "τεκμήριο". Μετά από αυτό ο η Ziba Χανούμ εκτελέστηκε. Ο Halil Efendi παρέλυσε όταν άκουσε τα τραγικά νέα και υπέκυψε στις 2 ή 12 Αυγούστου 1821 στο Afyonkarahisar.
ΜΕΓΑΣ ΒΕΖΙΡΗΣ ISPARTA SEYYID ALI PASHA (1756 -1826)
Μέγας Βεζίρης τού Οθωμανικού κράτους (15/1/1820 - 26/3/1821) Υπηρέτησε το αξίωμά του κατά την κρίσιμη περίοδο της ανταρσίας του Αλή Πασά Ιωαννίνων και την Επανάσταση της Φιλικής Εταιρείας στο Ιάσιο ( 22/2/1821) και την Πελοπόννησο. Παύτηκε από τα καθήκοντά του στις 26/3/1821 και αντικαταστάθηκε από τον Benderli Ali Pasha.
ΜΕΓΑΣ ΒΕΖΙΡΗΣ BENDERLI ALI PASHA (1770 - 1821)
ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΕΥΓΕΝΙΟΣ Β
Χρημάτισε Μέγας Βεζίρης κατά το διάστημα 26/3/1821 - 30/4/1821. Είναι ο άνθρωπος πού διέταξε τον απαγχονισμό του Πατριάρχη Γρηγόριου Ε' με την κατηγορία τής υπόγειας στήριξης της Επανάστασης του 1821. Λίγες ημέρες αργότερα, πιθανόν για την απόφασή του αυτή, εξορίστηκε στην Κύπρο όπου και εκτελέστηκε στις 30/4/1821. Είναι ο 44ος Μέγας Βεζίρης της ιστορίας που εκτελέστηκε από Σουλτάνο.


Όταν ο Benderli Ali ανέλαβε τα καθήκοντά του ο Σουλτάνος ήταν ήδη στην διαδικασία εκτέλεσης τριών Ελλήνων που κατηγορήθηκαν πώς αποπειράθηκαν να δηλητηριάσουν το νερό του Σαραγιού. Μετά την αποκάλυψη ότι ο Γρηγόριος ήταν σε μυστική συνεννόηση με τους επαναστάτες του Μωριά εκδόθηκε φιρμάνι καθαίρεσης και εκτέλεσης τού Πατριάρχη και τοποθέτηση αντικαταστάτη του. Αυτό για να απαγχονιστεί ως απλός ιερέας.


Ο επίσημος διερμηνέας Istavraki Bey που επρόκειτο να μεταφέρει στην Ιερά Σύνοδο την απόφαση, ενημέρωσε τον Benderli Ali ότι η Ιερά Σύνοδος δεν πρόκειται να εκλέξει άλλον πατριάρχη υπό την απειλή της εκτέλεσης. Για αυτό και προχώρησε στον ορισμό ως πατριάρχη τον Ευγένιο Β, πιθανόν Βουλγαρικής καταγωγής. Στις 10/4/1821 αμέσως μετά την ενθρόνιση του Ευγένιου ο Γρηγόριος Ε' απαγχονιζόταν στην πύλη του Πατριαρχείου. Ο Ευγένιος προσπάθησε ματαίως να περισώσει την σωρό του Γρηγόριου. Είχε αγορασθεί από δυο Εβραίους ταραχοποιούς και είχε διασυρθεί και διαπομπευθεί στους δρόμους της Κωνσταντινούπολης και τελικά πετάχτηκε στον Βόσπορο. Αλλά και ο ίδιος ο Ευγένιος παρ' ολίγον να λιντσαριστεί στις 23/4/1821 όταν διαπομπεύτηκε συρόμενος από τα γένια στους δρόμους της Κωνσταντινούπολης γρονθοκοπούμενος από μαινόμενο πλήθος. Τέσσερεις ακόμα Μητροπολίτες σκοτώθηκαν κατά το πογκρόμ του 1821.

Όταν ο Benderli Ali Pasha μπήκε στα γεγονότα λίγο περισσότερο, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο Mehmet Sait Halet Efendi ήταν στη ρίζα της εξέγερσης κατά του Σουλτάνου Β'. Μίλησε με τον Σουλτάνο Μαχμούτ κατά τού Halet. Το αποτέλεσμα ήταν το αντίθετο από το αναμενόμενο. Ο Benderli καθαιρέθηκε, εξορίστηκε στην Ρόδο και στην συνέχεια εκτελέστηκε στην Κύπρο. Λόγω της διεθνούς κατακραυγής για την εκτέλεση τού Πατριάρχη και τις διαμαρτυρίες από ξένους πρέσβεις είναι πολύ πιθανό να θυσιάστηκε ο Benderli Ali Pasha ως υπαίτιος για να αποφευχθούν οι δυτικές αντιδράσεις. Είναι επίσης πιθανό ο μέντορας του Σουλτανου Mahmut, Halet Efendi, να ψιθύρισε στο αυτί του σουλτάνου ότι ο Benderli Ali Pasha ήταν δήθεν κατάσκοπος που είχε σχέση με τους Έλληνες επαναστάτες.

Benderli Ali Pasha. Το εξιλαστήριο θύμα των σφαγών της Κωνσταντινούπολης

ΟΙ ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΕΣ ΤΟΥ ΣΟΥΛΤΑΝΟΥ

KOSTAKI MOROZI / ISTAVRAKI BEY

YAHYA NACI EFENDI / İSHAK EFENDI

Κατά τους πρώτους αιώνες της Οθωμανικής αυτοκρατορίας οι θέσεις των επίσημων μεταφραστών και διερμηνέων καταλαμβάνονταν από Εβραίους. Αυτό σταδιακά άλλαξε προϊούσης της παρακμής τού κράτους και ο μεταφραστικός τομέας πέρασε στους Έλληνες Φαναριώτες. Μέχρι τα γεγονότα της Επανάστασης του 1821, οπότε και ο επίσημος μεταφραστής του Σουλτάνου Kostaki Morozi κατηγορήθηκε για συνεργασία με τους επαναστάτες. Ο Morozi εκτελέστηκε και αντικαταστάθηκε από τον Εβραϊκής καταγωγής Ντονμέ Yahya Naci Efendi. Λόγω ανεπάρκειας αντικαταστάθηκε άμεσα από τον Έλληνα Istavraki Bey ο οποίος μετά από έναν χρόνο εξορίστηκε και αντικαταστάθηκε από τον Yahya Naci Efendi και τον επίσης Ντονμέ Ishak Efendi.

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΚΕΑΣ ΚΑΙ ΘΕΡΜΙΩΝ ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ ΡΟΥΣΣΟΣ

Ο ΕΜΠΙΣΤΟΣ ΑΡΧΙΔΙΑΚΟΝΟΣ ΤΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ Ε ΣΤΟ ΠΛΕΥΡΟ ΤΟΥ ΥΨΗΛΑΝΤΗ

Μία ακόμα άγνωστη προσωπικότητα της Επανάστασης είναι ο έμπιστος Αρχιδιάκονος του Πατριάρχη Γρηγόριου Ε', Νικόδημος Ρούσσος, προερχόμενος από την Μονή Παναχράντου της Άνδρου. Ήταν εκείνος που στο πλευρό του Αλέξανδρου Υψηλάντη ευλόγησε τον επαναστατικό στρατό, κοινώνησε το στράτευμα και περιέζωσε τον Υψηλάντη το ξίφος του και απεύθυνε στους συγκεντρωμένους ενθουσιώδη προσφώνηση.

Η ΚΗΔΕΙΑ ΤΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ Ε' ΣΤΗΝ ΟΔΗΣΣΟ. Η ΕΒΡΑΪΚΗ ΑΣΕΒΕΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΠΟΓΚΡΟΜ ΤΟΥ 1821

Τα προνόμια που είχαν εξασφαλίσει οι επήλυδες Εβραίοι από τους Οθωμανούς αλλά και ο έλεγχος που είχε η ηγεσία τους σε πολλούς τομείς του Οθωμανικού κράτους, τούς καθιστούσαν ανταγωνιστικούς έναντι των χριστιανών γηγενών και υπάκουους προς την Οθωμανική απολυταρχία. Ως εκ τούτου συχνά επωφελούντο από τις διαμάχες μεταξύ Μουσουλμάνων και χριστιανών κρατώντας μια ουδέτερη στάση ενώ οι πλέον φανατικοί ή προνομιούχοι συντάσσονταν με τον δυνάστη. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα στην περίπτωση της εκτέλεσης του πατριάρχη την εξαγορά της σωρού του από μια ομάδα τριών Εβραίων που την περιφέρανε στους δρόμους και την έριξαν στον Κεράτιο κόλπο. Τα ονόματα των τριών αυτών Εβραίων ήταν Μουτάλ, Μπιταχί και Λεβύ. Την σκηνή της περιφοράς του σκηνώματος από τους τρεις Εβραίους έχει αποδώσει παραστατικά σε πίνακά του ο Γερμανός ζωγράφος Peter Von Hess. Να σημειώσουμε πώς οι Εβραίοι δεν ανήκαν όλοι στην άρχουσα τάξη. Τουναντίον έκαναν πολλές φορές και πολύ ταπεινά επαγγέλματα που άλλοι δεν έκαναν, όπως αυτό του δήμιου και του νεκροθάφτη.

Ένας Κεφαλλονίτης πλοίαρχος, ονόματι Νικόλαος Σκλάβος, βρήκε το σκήνωμα και το μετέφερε στην Οδησσό, όπου και ετάφη στον ελληνικό ναό της Αγίας Τριάδος. Από εκεί ανακομίστηκε στην Αθήνα, 50 χρόνια μετά, και έκτοτε φυλάσσεται σε μαρμάρινη λάρνακα στο Μητροπολιτικό Ναό Αθηνών. Το φέρετρο της μεταφοράς σώζεται στο χωριό του Σκλάβου, τα Ντομάτα Κεφαλληνίας.

Το φέρετρο που μεταφέρθηκε ο Πατριάρχης Γρηγόριος στον ναό Κοίμησης Θεοτόκου στα Ντομάτα Κεφαλλονιάς.

Όμως η σκύλευση του νεκρού Πατριάρχη από Εβραίους δεν σταματά σε αυτά που υπέστη κατά τα γεγονότα της 10/4/1821. Όταν είχε προγραμματισθεί στην Οδησσό η κηδεία του, στις 19/6/1821, ο Τσάρος Αλέξανδρος Α είχε κηρύξει στην πόλη εθνικό πένθος και αργία ενώ ανακάλεσε και τον Ρώσο πρέσβη από την Κωνσταντινούπολη.

 

Ο Τσάρος Αλέξανδρος Α. Ανακάλεσε τον Ρώσο πρέσβη από την Κωνσταντινούπολη.


Μέλη της Εβραϊκής κοινότητας θέλοντας να δείξουν ασέβεια προς το πρόσωπο του Πατριάρχη, αλλά και ανυπακοή στους νόμους του κράτους, σκόπιμα άφησαν καταστήματα και τράπεζες ανοικτές. Τα νέα της διαπόμπευσης της σωρού στην Κωνσταντινούπολη είχαν ήδη δημιουργήσει ένταση. Οπότε η θέα των ανοικτών καταστημάτων ήταν αυτή που έκανε ένα μαινόμενο πλήθος να επιτεθεί στα ανοικτά εβραίικα μαγαζιά, και έτσι να λάβει χώρα το πρώτο αντιεβραϊκό πογκρόμ στην Ρωσία.


Εβραίοι ιστορικοί διατείνονται πως υπήρχαν και οικονομικά αίτια για την εχθρότητα που οδήγησε στο πογκρόμ. Ήταν η εποχή που εκσυγχρονιστές Εβραίοι Τραπεζίτες - επενδυτές, οπαδοί της Hasqala (Εβραϊκού "Διαφωτισμού") προεχόμενοι από την Δύση είχαν διεισδύσει στην τοπική Οικονομία εκτοπίζοντας το Ελληνικό στοιχείο. Όπως ακριβώς είχε συμβεί και στην Θεσσαλονίκη.


ΠΗΓΗ:
Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com