Το στίγμα και οι κυβερνητικές ισορροπίες

του Σταύρου Λυγερού

Ως νεοπαγής, η κυβέρνηση Τσίπρα δικαιούται αναμφίβολα μία περίοδο χάριτος. Αυτό δεν σημαίνει, ωστόσο, ότι δεν πρέπει να επισημαίνονται οι όποιες αντιφάσεις και πρώτες αστοχίες της. Υπενθυμίζουμε ότι ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ είχε άνευ λόγου δεσμευθεί προεκλογικά πως θα σχηματίσει δεκαμελή κυβέρνηση. Η κυβέρνησή του, όμως, αριθμεί 41 μέλη!

Το γεγονός ότι μέσω συγκολλήσεων ο πρωθυπουργός κατέβασε τον αριθμό των υπουργείων σε 10 και των υπουργών σε 13 δεν λέει τίποτα. Για την ακρίβεια, λέει ότι κατά πάσα πιθανότητα αντί να λύσει προβλήματα θα δημιουργήσει πρόσθετες δυσλειτουργίες. Τις αρμοδιότητες των υπουργών αναπληρωτών τις παραχωρεί ο πρωθυπουργός κι όχι ο τυπικά προϊστάμενός τους υπερυπουργός.

Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι το φαινόμενο της δημιουργίας φέουδων και πρόκλησης τριβών εντός κάθε υπερυπουργείου θα ενταθεί αντί να αμβλυνθεί. Ο συντονισμός του κυβερνητικού σχήματος και η επίλυση υπαρκτών προβλημάτων συναρμοδιότητας μπορεί να επιτευχθεί μόνο στο παραπάνω επίπεδο. Γι’ αυτό και ο πρωθυπουργός χρειάζεται να επικουρείται από αντιπροέδρους με θεματική αρμοδιότητα.

Ο Αλέξης Τσίπρας δεν είχε κανένα λόγο να προκαλέσει όλη αυτή την αναστάτωση στη δομή του κράτους μόνο και μόνο για να είναι –μόνο επιφανειακά– συνεπής με το λαϊκίστικο στερεότυπο της ολιγομελούς κυβέρνησης. Ειδικά σε μία περίοδο που έχει να αντιμετωπίσει τις πιέσεις του ευρωιερατείου και παραλλήλως να ανταποκριθεί σε δύο δύσκολες προκλήσεις:

• Πρώτον, να συνδυάσει τα μέτρα ανακούφισης όσων έχουν πέσει στον γκρεμό με τη δημοσιονομική εξυγίανση.

• Δεύτερον, τη δρομολόγηση αναπτυξιακών πρωτοβουλιών μέσω της αξιοποίησης των υπαρκτών συγκριτικών πλεονεκτημάτων της χώρας.

Η δεδηλωμένη πρόθεση των ΑΝΕΛ να συμπράξουν με τον ΣΥΡΙΖΑ περιόρισε τα διαπραγματευτικά περιθώριά τους παρότι στην πραγματικότητα και η Κουμουνδούρου δεν είχε εναλλακτική λύση. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα το κόμμα του Πάνου Καμμένου να υποεκπροσωπείται στο κυβερνητικό σχήμα. Δεν τηρήθηκε π.χ. η ευρωπαϊκή παράδοση, σύμφωνα με την οποία ο αρχηγός του μικρού εταίρου γίνεται αντιπρόεδρος της κυβέρνησης.

Το μόνο χαρτοφυλάκιο που τους δόθηκε είναι το Άμυνας κι αυτό με δυσκολία. Τοποθέτησαν, μάλιστα, κάτω από τον υπουργό αναπληρωτή του ΣΥΡΙΖΑ και έναν υφυπουργό συνεργαζόμενο με τον ΣΥΡΙΖΑ, ενώ το υπουργείο το πολύ να χρειάζεται έναν υφυπουργό.

Η σημαντικότερη αντίφαση είναι ότι το κυβερνητικό σχήμα αντανακλά περισσότερο τον ΣΥΡΙΖΑ του 4% παρά τον ΣΥΡΙΖΑ του 36,4%. Σημαντικές εξαιρέσεις είναι αναμφισβήτητα οι υπουργοί Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς, Οικονομικών Γιάννης Βαρουφάκης και Υγείας Παναγιώτης Κουρουπλής, καθώς και οι υπουργοί αναπληρωτές Γιάννης Πανούσης (αρμόδιος για τη Δημόσια Τάξη), Χρήστος Σπίρτζης (υποδομές-δίκτυα), Νίκος Ξυδάκης (Πολιτισμός) και Ράνια Αντωνοπούλου (καταπολέμηση ανεργίας).

Η επισήμανση δεν έχει να κάνει απλώς και μόνο με πρόσωπα. Έχει να κάνει με τις πολιτικές. Οι παραδοσιακές ιδεοληψίες του "μικρού ΣΥΡΙΖΑ", που σε μεγάλο βαθμό είχαν εγκριθεί και από το συνέδριό του, βρίσκονται κατά κανόνα σε αντίφαση με τα πιστεύω και τις επιθυμίες της εκλογικής βάσης του "μεγάλου ΣΥΡΙΖΑ". Κυρίως, όμως, βρίσκονται σε αντίφαση με τον εθνικό ρόλο που καλείται να παίξει η κυβέρνηση Τσίπρα.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η ανάθεση στην Τασία Χριστοδουλοπούλου του τομέα της μεταναστευτικής πολιτικής. Η επιλογή αυτή του πρωθυπουργού τοποθετεί μία ωρολογιακή βόμβα στα θεμέλια της κυβέρνησης. Η υπουργός αναπληρώτρια ανήκει στην ομάδα των "δικαιωματιστών" του ΣΥΡΙΖΑ. Υποστηρίζει την πολιτική "ανοικτών συνόρων", την κατεδάφιση του φράχτη στον Έβρο, τον μη υποχρεωτικό επαναπατρισμό των παρανόμων μεταναστών και την παροχή ιθαγένειας όχι μόνο σ’ όσους αλλοδαπούς έχουν γεννηθεί στην Ελλάδα, αλλά και σ’ όσους μένουν εδώ αρκετά χρόνια.

Είναι προφανές και επιβεβαιώνεται από δημοσκοπήσεις ότι μόνο μία αμελητέα μειονότητα συμφωνεί με αυτές τις απόψεις. Οι υπόλοιποι τις θεωρούν άκρως επικίνδυνες. Ακόμα, όμως, κι αν αγνοηθούν οι πολίτες, οι ΑΝΕΛ δεν πρόκειται να αποδεχθούν την εφαρμογή μίας τέτοιας πολιτικής. Ο Καμμένος έκανε ήδη μία γενική δήλωση.

Δεν είναι, όμως, μόνο ο κυβερνητικός εταίρος που αντιδρά. Την αντίθεσή του στην προαναγγελία κατεδάφισης του φράχτη εξέφρασε δημοσίως και ο αρμόδιος για τη Δημόσια Τάξη υπουργός Γιάννης Πανούσης. Όταν έρθει η ώρα να ληφθούν αποφάσεις, αντιδράσεις κατά πάσα πιθανότητα θα εκδηλωθούν και από άλλους υπουργούς, αλλά και από άλλες τάσεις του ίδιου του ΣΥΡΙΖΑ.

Εκτός από την εγγενή αντίφαση ανάμεσα στις ιδεοληψίες του "μικρού ΣΥΡΙΖΑ" και τις ανάγκες του εθνικού ρόλου που καλείται να παίξει η κυβέρνηση Τσίπρα, υπάρχουν και οι ενδοκυβερνητικές αντιθέσεις. Δεν είναι μόνο η γνωστή εσωκομματική αντίθεση ανάμεσα στην προεδρική πλειοψηφία και στην Αριστερή Πλατφόρμα που έχει ηγέτη τον Παναγιώτη Λαφαζάνη, η οποία αναπόφευκτα θα μεταφερθεί με τον έναν ή τον άλλο τρόπο και στο κυβερνητικό επίπεδο. Σ’ αυτήν προστίθεται και το πρόβλημα που έχει προκαλέσει η "εισβολή" του Γιάννης Βαρουφάκη.

Ο αρχιτέκτονας της οικονομικής πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ Γιάννης Δραγασάκης θεωρούσε δεδομένο ότι στο νέο κυβερνητικό σχήμα θα ήταν ο αναμφισβήτητος τσάρος της οικονομίας. Δυσφόρησε για την επιλογή του Αλέξη Τσίπρα να αναθέσει στον Γιάννη Βαρουφάκη το χαρτοφυλάκιο των Οικονομικών και κατ’ επέκτασιν τον ρόλο του διαπραγματευτή με το ευρωιερατείο. Δυσφόρησε όχι τόσο επειδή διαφωνεί μαζί του όσο επειδή θεωρεί ότι θα κάνει τα δικά του και δεν θα του αναγνωρίσει καθοδηγητικό ρόλο. Μένει να αποδειχθεί πώς θα λειτουργήσει το δικέφαλο οικονομικό επιτελείο.

Η υποφώσκουσα αυτή αντίθεση δεν πρόκειται να εκδηλωθεί σ’ αυτή τη φάση. Το γεγονός, μάλιστα, ότι ο Ντάισεμπλουμ έδωσε το μήνυμα πως το ευρωιερατείο απορρίπτει τις διαπραγματεύσεις από μηδενική βάση και απαιτεί την παραμονή της Ελλάδας στον δρόμο του μνημονιακού προγράμματος, δεν αφήνει περιθώρια για εσωτερικές διαμάχες. Τουλάχιστον προς το παρόν.

 Πρώτο Θέμα 
Αναδημοσίευση από:http://infognomonpolitics.blogspot.gr/