Pro domo sua (Υπέρ των οικιών ημών, Γ΄Μέρος)

Του Γιώργου Καραμπελιά 

Κάποιος αναγνώστης του κειμένου μου για την «Αριστερά, ως στυλοβάτη της παγκοσμιοποίησης», σχολίασε το πρώτο μέρος του και υπήρξε μια σχετικά εκτενής απάντηση από μέρους μου,  την οποία, εν τέλει, θεώρησα καλό  να αναπτύξω  σε ένα τρίτο μέρος, μια και  φωτίζει εναργέστερα την αντίληψή μας ως Άρδηνγια το ζήτημα της «πατριωτικής αριστεράς».

Γράφει λοιπόν ο αναγνώστης, με τον κωδικό e-h, στο σχετικό σχόλιό του, που αναρτήθηκε την 1η Μαΐου στην ιστοσελίδα του Άρδην, ως απάντηση στο κείμενό μου, «Η Αριστερά ως στυλοβάτης της παγκοσμιοποίησης (Α΄ Μέρος)»:

«Μήπως ο κ. Καραμπελιάς θα πρέπει να κάνει κάποτε την αυτοκριτική του; Γιατί αυτό που κατηγορεί, δεν είναι η “αριστερά”, αλλά ο ίδιος του ο εαυτός! Ο κ. Καραμπελιάς, που τώρα παριστάνει τον τιμητή των πάντων, δεν ήταν, που τη δεκαετία του ’80 ήταν τακιμιασμένος με τους αναρχοαυτόνομους (όπως λεγόντουσαν τότε), και είχε το σύνθημα “το Αιγαίο ανήκει στα ψάρια του”; Το 1990, δεν είχε στηρίξει του Οικολόγους-Εναλλακτικούς, που λέγανε τα Σκόπια “Μακεδονία”; Ή μήπως νομίζει ότι έχουμε πάθει όλοι αλτσχάιμερ;»

Παρότι, όπως γνωρίζουν οι αναγνώστες της ιστοσελίδας του Άρδην, δεν απαντώ σχεδόν ποτέ σε σχόλια που αφορούν στα άρθρα μου, ωστόσο, επειδή το ζήτημα αφορά ιστορικά γεγονότα και εξελίξεις, που ιδιαίτερα οι νεότεροι δεν γνωρίζουν, αξίζει να υπενθυμίσουμε ορισμένα και επί τη ευκαιρία να διευκρινίσουμε ακόμα περισσότερο το ζήτημα το σχετικό με την «πατριωτική αριστερά», το οποίο προκαλεί πολλές απορίες σε αρκετούς φίλους.

Φοβάμαι, λοιπόν, πως ο αναγνώστης-σχολιαστής πάσχει όντως από κάποιο επιλεκτικό αλτσχάιμερ, στην καλύτερη περίπτωση, στη δε χειρότερη, απλώς συκοφαντεί. Και αν όντως δεν γνωρίζει, δεν θα ήταν καλύτερο να φροντίσει πρώτα να πληροφορηθεί και μετά να εκφέρει γνώμη; Ας είναι.

Πάντως, ο “κ. Καραμπελιάς”, από το… 1965, 19 χρονών τότε, συγκρούστηκε με τους ίδιους τους «Λαμπράκηδες», όπου ανήκε, πάνω στο Βορειοηπειρωτικό, και μάλιστα δημοσίως, στο Α΄ Εθνικό Συμβούλιο της ΕΦΕΕ (21–26.1.1965), όπου συμμετείχε ως εκπρόσωπος της Ιατρικής Σχολής. Εκεί, προς έκπληξη όλων των συνέδρων, τόσο της Αριστεράς, στην οποία ανήκε, όσο και της Δεξιάς, υπερψήφισε απόφαση υπέρ των δικαιωμάτων των Βορειοηπειρωτών που είχαν καταθέσει οι σύνεδροι της Δεξιάς, καλώντας τους όμως να υπερψηφίσουν και αυτοί το ψήφισμα της Αριστεράς για την Κύπρο, το οποίο προφανώς δεν έκαναν! Από το 1970, διαφωνεί με την υπόλοιπη αριστερά για το Κυπριακό, υποστηρίζοντας την αυτοδιάθεση-ένωση, πολύ πριν το πραξικόπημα και την εισβολή των Τούρκων. Τότε και προσχώρησε στο Αντιφασιστικό Κίνημα Ελλάδας, που είχε δημιουργήσει ο Νίκος Ψυρούκης, την πρώτη οργάνωση της «Πατριωτικής Αριστεράς» στην Ελλάδα, οργάνωση στην οποία συμμετείχαν τέσσερα σημερινά μέλη του Άρδην.

 Το 1980, η Ρήξη, στην οποία ανήκα, συγκρούστηκε –κάποτε πολύ βίαια– με τον αριστερισμό και τους αναρχικούς, γύρω από τα εθνικά ζητήματα και την τρομοκρατία και γι’ αυτό μάλιστα υπέστημεν και επιθέσεις με μολότωφ στα ίδια τα γραφεία μας. Και βέβαια, όλα αυτά τα χρόνια, εξακολουθούσαμε να επιμένουμε στο αίτημα της Αυτοδιάθεσης στην Κύπρο –βλέπε και το σχετικό περιοδικό που εξέδωσαν οι Κύπριοι σύντροφοί μας– και την υπεράσπιση των εθνικών θεμάτων, οργανώνοντας κινητοποιήσεις ενάντια στην έλευση του Οζάλ στην Αθήνα, το 1988.

Όσο για τους Οικολόγους-Εναλλακτικούς, ποτέ δεν αποκαλούσαν  τα Σκόπια “Μακεδονία”, όσο βρισκόμαστε εμείς εκεί, και μάλιστα η σύγκρουση με τον Τρεμόπουλο, τον Χρυσόγελο και τους λοιπούς, που δεν καταδίκαζαν τους βομβαρδισμούς στη Γιουγκοσλαβία, οδήγησε στη διάλυση αυτού του σχήματος.

Ανήκαμε λοιπόν στην “πατριωτική Αριστερά” από την εποχή της δικτατορίας, για πολλά χρόνια, έως το 1985, όσο θεωρούσαμε πως μετείχαμε ακόμα στον χώρο της αριστεράς. Αλλά η κριτική μας στον μαρξισμό και τον “υπαρκτό σοσιαλισμό”, από εκείνη την εποχή, μας οδήγησε ήδη εκτός του “τόξου” της, και έκτοτε αυτοχαρακτηριζόμασταν ως “εναλλακτικοί”, πέραν της κλασικής αντίθεσης «αριστερά-δεξιά» και γι’ αυτό συμμετείχαμε στους Οικολόγους-Εναλλακτικούς, εκπροσωπώντας, μαζί με άλλους την “εναλλακτική” πτέρυγα.

Τέλος, μετά την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού, την παγκοσμιοποίηση και τον πόλεμο στην Γιουγκοσλαβία, επικεντρωνόμαστε όλο και περισσότερο στα ζητήματα του πατριωτισμού, πάντα βέβαια από μια δημοκρατική σκοπιά.

Γι’ αυτό, επειδή ο απογαλακτισμός μας από την αριστερά –από την οποία θεωρούμε πως κρατήσαμε ό,τι καλύτερο είχε να δώσει, δηλαδή την κοινωνιοκεντρική της κατεύθυνση και μέριμνα– μετράει ήδη πάνω από τριάντα χρόνια (αρκεί να δει κανείς και τα σχετικά βιβλία μου, στα μέσα της δεκαετίας του 1980 – Πέρα από τον σοσιαλισμό και Ούτε Θεός ούτε Ιστορία),  είναι μάλλον αστείο να συνεχίζουμε να συζητάμε με όρους “πατριωτική αριστερά” και άλλα συναφή.

 Εξάλλου, όλα αυτά χρόνια, συνεργαστήκαμε πολλές φορές με δυνάμεις που αντιστρατεύονταν τον εθνομηδενισμό – από τον Μανόλη Γλέζο έως τον Λαφαζάνη, ή με τον Χαραλαμπίδη, τον Τσοβόλα και τον Παπαθεμελή από το ΠΑΣΟΚ, κ.λπ., οι οποίοι συχνά αυτο-ορίζονταν ως πατριωτική Αριστερά.

Όμως, από τις αρχές της δεκαετίας του 2000 και κατ’ εξοχήν προς τα τέλη της, η λεγόμενη πατριωτική αριστερά έχει πλέον συρρικνωθεί δραματικά ενώ η πλειοψηφία των εκπροσώπων της έχει προσχωρήσει στον εθνομηδενισμό. Ποιος άραγε γνωρίζει σήμερα πως ο Άλκης Ρήγος, ο Νικόλας Βουλέλης, αλλά ακόμα και ο Γιάννης Μπανιάς ή ο… Φώτης Κουβέλης, διαπνέονταν κάποτε από πατριωτικές διαθέσεις, και έχουμε συνεργαστεί μαζί τους πολλές φορές μαζί;

Η δημιουργία του ΣΥΡΙΖΑ, στον οποίο εντάχθηκαν οι περισσότερες εκτός ΚΚΕ δυνάμεις και ομαδοποιήσεις, επιτάχυνε την εξαφάνιση της πατριωτικής πτέρυγας της Αριστεράς, ενώ στο ΠΑΣΟΚ η αντίστοιχη πτέρυγα κατέρρευσε δραματικά με τον Σημίτη και τον ΓΑΠ. Ιδιαίτερα, μετά το 2012, η πλειοψηφία των οργανωμένων δυνάμεων της Αριστεράς βρίσκεται μέσα στον ΣΥΡΙΖΑ, ή έστω τον ακολουθεί, και δευτερευόντως στο ΚΚΕ ή την Ανταρσύα. Εξάλλου, η επικέντρωση της προσοχής επί έξι χρόνια στα ζητήματα της οικονομίας αποσυνέθεσε δραματικότερα την πατριωτική αριστερά και την «τσουβάλιασε» υπό τον Τσίπρα, όπως έχουμε δείξει πολλές φορές τα δύο τελευταία χρόνια.

Δυστυχώς, η πατριωτική αριστερά θα ήταν ίσως ακόμα δυνατή ως εγχείρημα στη δεκαετία του 1990 ή στις αρχές του 2000, προ ΣΥΡΙΖΑ, αν δυνάμεις, προερχόμενες από την παραδοσιακή Αριστερά ή το ΠΑΣΟΚ, αποφάσιζαν να συστρατευτούν στη συγκρότησή της. Ωστόσο, ο Μανόλης Γλέζος και οι περί αυτόν, όπως και ορισμένες άλλες ομάδες, προτίμησαν να βουτήξουν στην εθνομηδενιστική χοάνη του ΣΥΡΙΖΑ.

 Έτσι χάθηκε η τελευταία δυνατότητα μετασχηματισμού τους και, σήμερα, ένα αντίστοιχο αίτημα αποτελεί δυστυχώς “περυσινά ξινά σταφύλια”. Και αυτό γιατί η Αριστερά –η συγκεκριμένη, στη συγκεκριμένη χώρα–, με την ιστορική εμπειρία του ΣΥΡΙΖΑ, έκλεισε τον κύκλο της, συνολικά. Η μόνη λύση, πλέον, είναι να κόψουν κάποιοι, όσοι αυτοχαρακτηρίζονται ως κοινωνιοκεντρικοί πατριώτες, τον ομφάλιο λώρο με αυτή την αριστερά, διατρέχοντας σε χρόνο ρεκόρ τα απαραίτητα στάδια που απαιτεί αυτός ο απογαλακτισμός. Διαφορετικά, θα τους προλάβει και θα μας προλάβει ο “πατριωτισμός” των χρυσαυγιτών…  Εξάλλου, και σε χρόνο ρεκόρ, αποκαθηλώνεται τελεσίδικα η κυβερνώσα αριστερά. Ή τώρα, λοιπόν, ή ποτέ. Δεν υπάρχει άλλος χρόνος για τους φίλους μας –ειλικρινείς και, προπαντός, άσπονδους– για να επιχειρήσουν τον μετασχηματισμό τους.

Αυτό –το γεγονός δηλαδή ότι θεωρούμε ήδη απελπιστικά καθυστερημένη οποιαδήποτε απόπειρα μεταστροφής με ρυθμούς αραμπά– και όχι κάποια εκδικητική ή ανταγωνιστική διάθεση, είναι εκείνο που μας κάνει να κριτικάρουμε, και μάλλον ήπια, δεδομένων των ευθυνών τους, όσους θέλουν τώρα, κατόπιν εορτής, να αναστήσουν κάποιο χώρο της “πατριωτικής αριστεράς”.

 Δεν νιώθουμε, προφανώς, κάποιον ανταγωνισμό μαζί τους γιατί, εδώ και τριάντα χρόνια, έχουμε χωρίσει τα τσανάκια μας με την αριστερά, παρότι συνεργαζόμασταν μαζί της, και επομένως απευθυνόμαστε με διαφορετικό τρόπο στην κοινωνία. Απλώς πιστεύουμε πως, από όλες τις κατευθύνσεις του πολιτικού και ιδεολογικού φάσματος –και στη σημερινή φάση προνομιακά από την αριστερά, διότι αυτή έχει εισέλθει σήμερα σε υπαρξιακή κρίση–, θα αναδειχθούν δυνάμεις που επιθυμούν τη σύνθεση.

Στο παρελθόν, για παράδειγμα, είχαμε επιμείνει ιδιαίτερα, και συνεχίζουμε να το κάνουμε, στον χώρο της ορθοδοξίας, ως πολιτικό χώρο, εξ αιτίας της ανάδειξης του ρεύματος της νεο-ορθοδοξίας και της σύγκρουσης του μακαριστού Χριστόδουλου με τον Σημίτη. Εξ ου και η συνεργασία μας με τον Στέλιο Παπαθεμελή ή τη Χριστιανική Δημοκρατία, και η θετική στάση μας υπέρ του τότε αρχιεπισκόπου στη σύγκρουσή του με τον Σημίτη – και τον Πατριάρχη παρεμπιπτόντως.
Σε μια συγκυρία, λοιπόν, που αναπτύσσεται στην κοινωνία, και κατ’ εξοχήν σε ένα μεγάλο μέρος των πολιτών που προέρχονται από την αριστερά, ένα ρεύμα αμφισβήτησης των ξεπερασμένων ιδεολογιών του εικοστού αιώνα, θεωρούμε πως ο εγκλωβισμός σε μια συζήτηση περί αριστεράς, με οποιοδήποτε πρόσημο, έχει χαρακτήρα οπισθοδρόμησης. Αποτελεί παράγοντα καθήλωσης των ιδεολογικών εξελίξεων σε ένα προηγούμενο στάδιο, προ ΣΥΡΙΖΑ, και ως εκ τούτου καθυστερεί αντί να επιταχύνει τις αναγκαίες ιδεολογικο-πολιτικές μετατοπίσεις.
Αυτό εξάλλου συνάγεται και από τη στάση όλων των ομαδοποιήσεων ή “ευαισθησιών” που κινούνται στον χώρο αυτό. Προσπαθούν να αποφύγουν έναν οποιανδήποτε σοβαρό διάλογο και αποκλείουν, κατά το δυνατόν, από τον μικρό “χώρο” τους, τον οποίο ζηλόφθονα προσπαθούν να συντηρήσουν, κάθε άποψη που υποστηρίζει την υπέρβαση της αριστεράς.

Εμείς, αντίθετα, απευθυνόμαστε σε όλους τους ανθρώπους, από ολόκληρο το πολιτικό φάσμα – πράγμα που γίνεται ξεκάθαρο τόσο από τα κείμενά μας όσο και από τις δεκάδες εκδηλώσεις που οργανώνουμε, με ανθρώπους προερχόμενους από όλους τους χώρους, αρκεί να μην είναι εθνομηδενιστές.
Εμείς, λοιπόν, θα συνεχίσουμε να είμαστε ανοικτοί προς όλες τις κατευθύνσεις, αλλά και να κριτικάρουμεταυτόχρονα, όπου και όταν θεωρούμε αναγκαίο. Στο παρελθόν, το ίδιο είχαμε κάνει και με τον μακαριστό Χριστόδουλο και με τον Στέλιο Παπαθεμελή και τον Μιχάλη Χαραλαμπίδη και τον Τσοβόλα και τον Γλέζο, και τον Σάββα Καλεντερίδη, δηλαδή με ανθρώπους που είχαμε συνεργαστεί. Πόσο μάλλον λοιπόν με όσουςαρνούνται τη συνεργασία μαζί μας. Οποιαδήποτε συνεργασία διαφορετικών οντοτήτων προϋποθέτει καλούς λογαριασμούς. Είμαστε τόσο ανοικτοί δε, ώστε απαντάμε και διαλεγόμαστε ακόμα και με ανθρώπους που μιλάνε για “αναρχοαυτόνομους”, ορολογία που αποκαλύπτει μάλλον κάποιες άλλες ιδεολογικές και πολιτικές εμμονές!

Υ.Γ. Και μια ερώτηση στους αριστερούς φίλους. Πολλοί, ανάμεσά τους, εκθειάζουν π.χ. τον Κορνήλιο Καστοριάδη, ο οποίος, από τη δεκαετία του 1970, υπέβαλε σε σαρωτική και εκθεμελιωτική κριτική την αριστερά και τον μαρξισμό στο σύνολό του, χωρίς να ιδρώνει το αυτί  τους γι’ αυτό. Άραγε, αυτός γίνεται αποδεκτός επειδή δραστηριοποιούνταν στην Εσπερία, και ως ευρισκόμενος μακριά από τις εγχώριες διαμάχες; Μήπως γιατί ήταν έντονα αντι-ορθόδοξος και αντιβυζαντινός, οπότε μπορούμε και να ξεχάσουμε την κριτική του στον μαρξισμό; Ή απλώς αποτελεί ένα άλλοθι για την επίδειξη ενός, χωρίς πρακτικές συνέπειες, επαρχιωτικού «κριτικού» πνεύματος;

 ...............................................................................................................................................................