Όταν ο κοινωνικός δαρβινισμός γίνεται νόμος...

Έχουν γραφτεί πολλά για την αξιολόγηση, όπως έχουν ακουστεί ακόμη περισσότερα για την αξιοκρατία ως ζητούμενο ή ως μεγάλη έλλειψη. Τα λογικοφανή υπερασπιστικά επιχειρήματα βασίζονται ισχυρά στην κυρίαρχη επιβεβλημένη αντίληψη ότι ''δεν είναι οι άνθρωποι ίσοι ή το ίδιο ικανοί’’, η οποία παρουσιάζεται να έχει ισχύ φυσικού βιολογικού νόμου. Οι θιασώτες περνούν μάλιστα και στην επίθεση, θυμωμένοι: ‘’Μα τι διαστροφή είναι αυτό; Μια κακώς εννοούμενη διεκδίκηση ίσων δικαιωμάτων, μας έχει απομακρύνει από τη κοινή λογική, καταδικάζοντας αφενός τους ικανούς ανθρώπους στην ομοιομορφία των μετρίων και αφετέρου αποστερώντας την κοινωνία και ειδικά το δημόσιο από την καλή ποιότητα’’.

Δε θα ξεκινήσουμε με αναφορά στους φιλοσόφους και στα αιώνια ερωτήματα για τη φύση του ανθρώπου ή για το αν αυτοί γεννιούνται ως άνισοι ή με δυνατότητα να είναι ίσοι (αν και πάντα διαφορετικοί).

Θα παραθέσουμε, ίσως πεζά, τις σχετικές αναφορές του νομοσχεδίου για την ‘’Αξιολόγηση του προσωπικού των δημόσιων υπηρεσιών’’. 

Προσέξτε τι αναφέρει στο Κεφάλαιο Γ, άρθρο 19

Άρθρο 19

Ανώτατα ποσοστά ανά κλίμακα αξιολόγησης

Το άρθρο 7 του Π.Δ. 318/1992 αντικαθίσταται ως εξής:

«Άρθρο 7

Ανώτατα ποσοστά ανά κλίμακα αξιολόγησης

1. Τα ανώτατα ποσοστά υπαλλήλων που είναι δυνατόν να αξιολογούνται με την κλίμακα βαθμών του άρθρου 8 του Π.Δ. 318/1992 καθορίζονται ως εξής:

α. Με τους βαθμούς 9 έως 10 αξιολογείται ποσοστό έως και 25 % των υπαλλήλων.

β. Με τους βαθμούς 7 έως 8 αξιολογείται ποσοστό έως και 60% των υπαλλήλων.

γ. Με τους βαθμούς 1 έως 6 αξιολογείται ποσοστό έως και 15% των υπαλλήλων.

2. Τα ποσοστά της παρ. 1 του παρόντος άρθρου υπολογίζονται επί του συνόλου των υπαλλήλων που υπηρετούν στην ίδια Γενική Διεύθυνση.

Ο επιμερισμός των ποσοστών αξιολόγησης σε κάθε Γενική Διεύθυνση γίνεται με απόφαση του οικείου Προϊσταμένου Γενικής Διεύθυνσης στο σύνολο των υποκείμενων οργανικών μονάδων μέχρι και επιπέδου Τμήματος ή αντιστοίχου επιπέδου οργανικής μονάδας. Για τον επιμερισμό αυτό λαμβάνονται υπόψη κριτήρια, ιδίως:

α) η παραγωγικότητα των μονάδων

β)οι αρμοδιότητες των οργανικών μονάδων σε σχέση με τις προτεραιότητες της ασκούμενης πολιτικής.

γ) η κατανομή των υπαλλήλων ανά οργανική μονάδα.

4. Η απόφαση της προηγούμενης παραγράφου εκδίδεται αποκλειστικά εντός του Ιανουαρίου κάθε έτους και αποστέλλεται στους Προϊσταμένους Διεύθυνσης πριν από την σύνταξη των εκθέσεων αξιολόγησης. Η μη τήρηση των ποσοστών αυτών από τους αξιολογητές συνιστά πειθαρχικό παράπτωμα της παράβασης υπαλληλικού καθήκοντος κατά τα οριζόμενα στην παρ. 1 περ. β του άρθρου 107 του ν. 4057/2012 και ελέγχεται με ευθύνη του αρμόδιου οργάνου έκδοσης της σχετικής απόφασης.

5. Για την αξιολόγηση των Προϊσταμένων Τμημάτων και Διευθύνσεων ή αντίστοιχου επιπέδου οργανικών μονάδων, το ανώτατο ποσοστό αξιολόγησης με τους βαθμούς 9 ή 10 ανέρχεται έως και 70%, το οποίο υπολογίζεται επί του συνόλου των προϊσταμένων του ίδιου επιπέδου της ίδιας Γενικής Διεύθυνσης.

6. Στις περιπτώσεις που από την εφαρμογή των ανωτέρω ποσοστών προκύπτει 

κλάσμα μισής μονάδας και άνω λογίζεται ως ακέραιη μονάδα.

7. Όπου κατά την αξιολόγηση δεν εξαντληθεί το ανώτατο επιτρεπόμενο κατά κλίμακα ποσοστό, το υπολειπόμενο μέρος που δεν χρησιμοποιήθηκε προσαυξάνει το ποσοστό της αμέσως κατώτερης βαθμολογικής κλίμακας.

8. Τα ποσοστά της παρ. 1 του παρόντος άρθρου ισχύουν και για την αξιολόγηση των υπηρετούντων σε γραφεία Υπουργών, Υφυπουργών και στους Γενικούς ή Ειδικούς Γραμματείς, καθώς και για τους υπαλλήλους που υπηρετούν σε οργανικές μονάδες που υπάγονται απευθείας στον Υπουργό, τον Υφυπουργό και τον Γενικό ή Ειδικό Γραμματέα. Στην περίπτωση αυτή αρμόδιο όργανο για την έκδοση της απόφασης της παρ. 3 του άρθρου αυτού είναι αντίστοιχα ο Διευθυντής του οικείου Γραφείου, όπου προβλέπεται, και όταν δεν υπάρχει, ο Υπουργός ή ο Υφυπουργός, και ο Γενικός /Ειδικός Γραμματέας.

9. Στις περιπτώσεις όπου δεν προβλέπεται στον φορέα οργανική μονάδα επιπέδου Γενικής Διεύθυνσης, αρμόδιο όργανο για την έκδοση της απόφασης της παρ. 3 του άρθρου αυτού είναι ο Γενικός ή Ειδικός Γραμματέας, το μονομελές όργανο Διοίκησης και, αν δεν υπάρχει, ο πρόεδρος του συλλογικού οργάνου διοίκησης του φορέα.»

Ας τα πάρουμε τώρα με τη σειρά.

Το πρώτο πράγμα που προκύπτει από το νομοσχέδιο, είναι ότι η ''αξιοκρατική'' κατάταξη είναι προ-αποφασισμένη με απόλυτη σαφήνεια! Και γαμώ την ''αξιολόγηση'' δηλαδή…

Έτσι, μιλώντας για τους υπαλλήλους γενικά, αποφασίζεται και διατάσσεται, ότι μεταξύ των ‘’αρίστων’’ δεν μπορούν να βρεθούν πάνω από το 25%. Οι καλοί και άξιοι είναι λοιπόν λίγοι. Καμία αξιολόγηση δεν επιτρέπεται να προσπεράσει αυτόν τον πρώτο ‘’φυσικό’’ νόμο.

Προσοχή όμως, ο νόμος αυτός, όταν μιλάμε για τους (ήδη) προϊσταμένους, τροποποιείται: έτσι, εδώ μπορούν να υπάρχουν έως και 70% ‘’άξιοι’’, μιας και αυτοί έχουν ήδη ξεχωρίσει από την πλέμπα. Μήπως το σύστημα αναπαράγει την ιεραρχία του ή απλά ''βλογάει τα γένια του'';

Ο δεύτερος ‘’φυσικός’’ νόμος είναι ότι ποσοστό 15% των υπαλλήλων πρέπει να αξιολογηθούν ως έχοντες υπο-μηδενική αξία, κοινώς είναι από γεννησιμιού τους άχρηστοι, ανοίγοντας φυσικά το δρόμο της απόλυσής τους.

Ο τρίτος ‘’φυσικός’’ νόμος, είναι ο Παγκάλιος νόμος, αυτός δηλαδή που ορίζει ότι το 60% των δημόσιων υπαλλήλων είναι ‘’μέτριοι’’. Αυτοί ‘’τα φάγανε μαζί’’ με τον Πάγκαλο, όντας διορισθέντες ως μέτριοι. Πρέπει να λένε και ευχαριστώ που, προς το παρόν, τους αφήνουν στη θέση τους.

Αυτά λοιπόν είναι τα προ-αποφασισμένα όρια. Πως όμως θα ενταχθεί κάθε αξιολογούμενος σε μια από αυτές τις κατηγορίες;

Κοιτάξτε πόσο δημοκρατικά και ‘’αξιοκρατικά’’, απαντάει ο μνημονιακός νομοθέτης: Ανάλογα με την ‘’παραγωγικότητα των μονάδων’’ λέει το πρώτο κριτήριο. Αλλά αυτό μπορεί να κατανοηθεί ακριβώς μέσω του δεύτερου: ανάλογα με το ποιες είναι ‘’οι αρμοδιότητες των οργανικών μονάδων σε σχέση με τις προτεραιότητες της ασκούμενης πολιτικής’’.

Θαυμάσια! Παραγωγικός δημόσιος υπάλληλος είναι αυτός που αποδίδει σε σχέση με της συγκεκριμένες προτεραιότητες της συγκεκριμένα ασκούμενης πολιτικής. Να υποθέσουμε για παράδειγμα ότι θα είναι ο γιατρός, που θα οδηγήσει σέρνοντας το γέροντα στο ταμείο για την είσοδο των πέντε ευρώ στο νοσοκομείο…

Δε θα έφτανε όμως να λέγαμε μόνο ότι η ‘’αξιολόγηση’’ είναι ένας απροσχημάτιστος τρόπος για απολύσεις αρκετών εργαζομένων στο δημόσιο και για εξευτελισμό και απαξίωση των υπολοίπων.

Αυτή η προ-αποφασισμένη κλίμακα δεν επικυρώνει μόνο τα παραπάνω, αλλά αναπαράγει χυδαία τις πιο αντιδραστικές μισανθρωπιστικές και φασιστικές τελικά αντιλήψεις για τη δήθεν εγγενή ανισότητα ή άνιση ικανότητα των ανθρώπων.

Οι απόψεις που υποστηρίζουν τη φυσική ανισότητα των ανθρώπων (κοινωνικός δαρβινισμός), αποτελούν απολογητική της κοινωνικής ανισότητας, ενώ αυτές που υποστηρίζουν την εκ φύσεως ισότητα οδηγούνται στη θεώρηση της κοινωνικής ανισότητας ως παραβίαση και στρέβλωση της ανθρώπινης φύσης. Η αναγωγή των κοινωνικών σχέσεων σε μια βιολογική φύση των ανθρώπων οδηγεί σε επικίνδυνες συνέπειες, παρέχοντας ιδεολογική κάλυψη σε πολιτικές φυλετικής, εθνικής και κοινωνικής καταπίεσης. Χαρακτηριστικό γνώρισμα του κοινωνικού δαρβινισμού είναι η αναγωγή των κοινωνικών σχέσεων και ειδικότερα της κυριαρχίας και εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο, στις αρχές της δήθεν αναπότρεπτης βιολογικής εξέλιξης.

Ο καθηγητής του ΑΠΘ Περικλής Παυλίδης μας υπενθυμίζει την επισήμανση του M.Hawkins: ''Η κοσμοαντίληψη του κοινωνικού δαρβινισμού όχι μόνο αποτελούσε κεντρικό στοιχείο της ιδεολογίας του Χίτλερ αλλά και το θεμέλιο των πλέον χαρακτηριστικών και ουσιωδών γνωρισμάτων της ναζιστικής θεωρίας και πρακτικής''. Σ’αυτές τις συνθήκες η ανθρώπινη προσωπικότητα αναπτύσσεται στα στενά πλαίσια που υπαγορεύουν η θέση στην κοινωνική ιεραρχία και η λογική του κοινωνικού ανταγωνισμού. Αναπτύσσεται, δηλαδή, σε εκείνες τις πλευρές της και προς την κατεύθυνση που επιτρέπει τη διάκριση, επικράτηση στον κοινωνικό στίβο, και συνεπώς αναπτύσσεται μονόπλευρα, μονοδιάστατα. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις όπου οι ηττημένοι του κοινωνικού ανταγωνισμού (αυτοί που στερούνται πρόσβασης στην εργασιακή δραστηριότητα και στο παραγόμενο προϊόν) καταλήγουν στην κατηγορία των περιττών ανθρώπων, για τους οποίους όχι μόνο δεν υπάρχουν περιθώρια ανάπτυξης αλλά δεν υπάρχουν οι στοιχειώδεις όροι επιβίωσης. 

Ο αγώνας ενάντια στην ‘’αξιολόγηση’’ επομένως, δεν αποτελεί μόνο αναγκαία αντίσταση στη δρομολόγηση απολύσεων και οικονομικής υποβάθμισης. Είναι και πάλη για ελευθερία, δημοκρατία και διεκδίκηση ανοιχτών οριζόντων για όλους, κόντρα σε ένα βαθύ σκοταδισμό, ο οποίος εδραιούμενος στην κρατική διοίκηση και ειδικά την εκπαίδευση, στοχεύει να δηλητηριάσει βαθειά το κοινωνικό σώμα. Αποτελεί υπεράσπιση της απελευθερωτικής χειραφετητικής προοπτικής της εργατικής τάξης και πεδίο σύγκρουσης με τον σύγχρονο ολοκληρωτισμό του κεφαλαίου.