Ο ποιητής Διονύσης Σαββόπουλος

Του Δημοσθένη Κούρτοβικ 

Επιστρέφοντας από το εξωτερικό, όπου βρισκόμουν τις μέρες που πέθανε ο Διονύσης Σαββόπουλος, είδα στο ηλεκτρονικό ταχυδρομείο μου μια παραπομπή στο πιο κάτω κείμενο του Κώστα Κουτσουρέλη, τον οποίο εκτιμώ ως έναν από τους ελάχιστους κριτικούς με πρωτότυπη σκέψη και αιχμηρό λόγο που έχουμε σήμερα. Το κείμενο, ενδιαφέρον όπως όλες οι παρεμβάσεις του, δίνει το ερέθισμα σ’ εμένα τον μια γενιά μεγαλύτερο, επομένως της γενιάς του Σαββόπουλου, να πω με τη σειρά μου μια-δυο κάπως «λοξές» κουβέντες για τον μεταστάντα βάρδο.

 Ήταν ο Σαββόπουλος αριστερός ή δεξιός; Ήταν ένας αριστερός που έγινε δεξιός; Τέτοια ερωτήματα δεν έχουν κανένα απολύτως νόημα, τουλάχιστον στην τέχνη, είναι όμως χαρακτηριστικά για την παραμόρφωση της καλλιτεχνικής δημιουργίας με τον τρόπο που προσλαμβάνεται και σχολιάζεται κατ’ εμμονή στην Ελλάδα. Αλλά ούτε με αυτή τη στενοκέφαλη αντίληψη, την τόσο συγγενική με τα μυαλά του κράτους των πιστοποιητικών πολιτικών φρονημάτων, έχουν νόημα στην προκειμένη περίπτωση. 

Αριστερός ο Σαββόπουλος δεν υπήρξε ποτέ, ούτε άλλωστε δήλωσε ποτέ ότι ήταν (απ’ όσο ξέρω). Δεν ήταν καν ιδεολόγος. Το παροδικό φλερτ του, τη δεκαετία του 1980, με τη νεορθοδοξία και τον μυθοποιημένο ελληνικό κοινοτισμό ήταν τόσο αφελές και επιπόλαιο ώστε πολύ γρήγορα, από τον ένα δίσκο στον επόμενο, πέρασε από το «των Ελλήνων οι κοινότητες φτιάχνουν άλλον γαλαξία» στο «Κωλοέλληνες». 

Ο Σαββόπουλος ήταν κυρίως ποιητής (κατά τη γνώμη μου ο πιο προικισμένος που έβγαλε η Ελλάδα τα τελευταία πενήντα, εξήντα χρόνια). Ως ποιητής, λειτουργούσε στα καλύτερά του εξ ενστίκτου, με την ευαισθησία του σώματος, οπότε και ήταν βαθιά πολιτικός, ενώ αδικούσε τον εαυτό του όταν ήθελε να έχει στα τραγούδια του έναν άμεσα (και ευκαιριακά) πολιτικό λόγο, είτε «αριστερό» είτε «δεξιό». Υπήρξε «αριστερός» στα νιάτα του με την έννοια ότι εξέφρασε το αίσθημα ασφυξίας των νέων της εποχής του σε μια υπερσυντηρητική κοινωνία γεμάτη γερασμένα ταμπού και θηριώδεις απαγορεύσεις, όπως και όταν, λίγο αργότερα, σάρκαζε τον καιροσκοπισμό των νεόκοπων πολιτικάντηδων που εκμεταλλεύονταν τον ενθουσιασμό των, τότε αγνών ακόμα, νέων της γενιάς του Πολυτεχνείου  (ο Κουτσουρέλης, μεγαλωμένος σε μια Ελλάδα που ήταν ήδη διαφορετική, γνώρισε αυτή τη γενιά στη φάση της ηθικής, προπαντός, παρακμής της και δικαιολογημένα τον απωθεί ή έστω τον ξενίζει η σαββοπουλική αναφορά σε αγνό ενθουσιασμό, όπως και είναι κατανοητό το ότι βρίσκει «ζαχαρωμένο» το παλιότερο τραγούδι για τη μίζερη, πρόωρα ακυρωμένη ζωή των κοριτσιών στην Ελλάδα του ’60). Ο Σαββόπουλος έγινε «δεξιός» όταν αγκαλιάστηκε, γλυκάθηκε και αφέθηκε ν’ απορροφηθεί από το σύστημα που περιφρονούσε – αυτό ήταν το τίμημα με το οποίο πλήρωσε, ως καλλιτέχνης, την τεράστια επιτυχία του, την πάνδημη αναγνώρισή του. «Δεξιός» σημαίνει εδώ ότι λειτουργούσε ολοένα λιγότερο με το ποιητικό του ένστικτο, ολοένα περισσότερο με την πόζα του εθνικού τιμητή, που νουθετούσε τους από κάτω και μόνο αυτούς. Αλλά και πάλι αυτό που τον έκανε «δεξιό» δεν ήταν τόσο το περιεχόμενο των τραγουδιών του (προσωπικά δεν ενοχλήθηκα από εκείνο το «Κωλοέλληνες») όσο η ψυχρότητα του ποιητικού λόγου του, η απόσταση που αισθανόσουν πως υπήρχε πλέον ανάμεσα στον βάρδο και τον κόσμο που του προκαλούσε δυσφορία. Ο Κουτσουρέλης, κρίνοντας τον Σαββόπουλο όχι ως ποιητή με λόγο που υποσημαίνει λεπτές αποχρώσεις της αλήθειας αλλά μάλλον ως πολιτικό φιλόσοφο (εξ ου και η συσχέτιση που κάνει με τον Παναγιώτη Κονδύλη) γράφει ότι για πρώτη φορά συγκλονίστηκε από αυτόν ως «σπουδαίο πολιτικό ποιητή» με τον δίσκο «Το κούρεμα» (1989), τότε που όλοι γύρω του τον εγκατέλειπαν. Είναι και αυτή μια άποψη, αξιοπρόσεκτη και οπωσδήποτε σεβαστή. Εγώ πάντως θα ξεχώριζα από εκείνο τον δίσκο ένα διόλου πολιτικό τραγούδι: το “Καλοκαίρι” -- ένα από τα ωραιότερα ελληνικά τραγούδια που γράφτηκαν ποτέ, ύστατη πηγαία έξαρση, ουσιαστικά κύκνειο άσμα, του σπουδαίου ποιητή που υπήρξε ο Διονύσης Σαββόπουλος.

Το κείμενο του Κώστα Κουτσουρέλη ΕΔΩ...

ΠΗΓΗ:

https://neoplanodion.gr/2025/10/22/o-dikos-mou-savvopoulos/?fbclid=IwdGRjcANwPgZjbGNrA3A-AWV4dG4DYWVtAjExAAEeOqQsAQlNa59rHvL5r7WBvPwAj37tFe8mpMesaPiUa8EPiid4iFuZ3foXvuU_aem_-jdSnZ4JMjtBoUqp2xbszg

 https://www.facebook.com/share/p/1CwpdRjhHL/

 Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com