Ο Κονδύλης και αυτό που δεν κατάλαβε σε σχέση με τη δύναμη

Του Στρατή Ψάλτου 

Με αφορμή την ανάμνηση του θανάτου του 

11 Ιουλίου 1998, πριν 27 χρόνια, πέθανε σε ηλικία 55 ετών ο Παναγιώτης Κονδύλης, αφήνοντας πίσω του ένα αξιοσημείωτο συγγραφικό έργο. Μέσα από αυτό είχε γίνει γνωστός, καθώς όχι απλώς απέφευγε τις δημόσιες εμφανίσεις, αλλά μέχρι τον θάνατό του δεν κυκλοφορούσε ούτε καν μία φωτογραφία του. 

 Το έργο αυτό, αρχικώς γραμμένο στα γερμανικά και μεταφρασμένο από τον ίδιο στα ελληνικά, τον καθιστούσε έναν αδιαμφισβήτητο μάστορα του ελληνικού γραπτού λόγου και ταυτόχρονα έναν σημαντικό, αλλά αμφιλεγόμενο, θεωρητικό. 

Όταν ακόμη ζούσε, αλλά κυρίως μετά θάνατον, γράφτηκαν πολλά και σημαντικά για το έργο του. Σε αυτό το μικρό σημείωμα, με αφορμή την ανάμνηση του θανάτου του, δεν έχω να προσθέσω κάτι σε αυτά. Θέλω μόνο να πω κάτι αναστοχαστικό για τη δική μου σχέση με το έργο του.

Ενώ στα χρόνια της εφηβείας μου είχα επηρεαστεί από τα έργα των Νεορθοδόξων, κυρίως του Γιανναρά, κάτι που με οδήγησε τελικώς να σπουδάσω και θεολογία, από το 1992 και ύστερα ήταν τέτοια η επίδρασή του Κονδύλη πάνω μου, ώστε τα περισσότερα από αυτά που έλεγαν οι παντός είδους ηθικολόγοι, θεολόγοι και ιδεολόγοι, θεωρούσα ότι δεν είναι τίποτα άλλο, παρά μάσκες πίσω από τις οποίες καλυπτόταν κάθε φορά μία συνειδητή ή ασυνείδητη βούληση ισχύος, όπως έλεγε ο Κονδύλης. 

Αυτό συνεχίστηκε μέχρι το 2013, όταν μία ανάγνωστη του έργου του ψυχαναλυτή Jacques Lacan και σταδιακά μία εκ νέου ανακάλυψη του Friedrich Nietzsche και του Απόστολου Παύλου μ' έκαναν να συνειδητοποιήσω ότι μπορεί τα ανθρώπινα να καθορίζονται από τη θέληση για δύναμη, ωστόσο η έσχατη μορφής της είναι μια δύναμη πέρα από το παιχνίδι της κυριαρχίας, η οποία φανερώνεται στὴν πληρότητά της μέσα στὴ ἀδυναμία, όπως γράφει ο Απόστολος Παύλος.

Εκείνοι που έχουν αυτή τη δύναμη, γράφει στην Β´ Προς Κορινθίους Επιστολή, ἐνῶ εἶναι φτωχοί, κάνουν πολλοὺς νὰ πλουτίζουν· ἐνῶ τοὺς ἐμφανίζονται προβλήματα, αὐτοὶ χαίρονται· ἐνῶ δὲν κατέχουν τίποτα, ἔχουν τὰ πάντα· κι ἐνῶ πεθαίνουν, ζοῦν: 

«ὡς ἀποθνήσκοντες καὶ ἰδοὺ ζῶμεν, ὡς παιδευόμενοι καὶ μὴ θανατούμενοι, ὡς λυπούμενοι ἀεὶ δὲ χαίροντες, ὡς πτωχοὶ πολλοὺς δὲ πλουτίζοντες, ὡς μηδὲν ἔχοντες καὶ πάντα κατέχοντες» (Β΄ Κορ. 6: 9-10).

 Ἔχοντας και ο ίδιος ὁ ἀπόστολος Παῦλος μυηθεῖ σὲ αὐτὸ τὸ μυστικό, ἀναφέρει τὸ προσωπικό του παράδειγμα, στὸ ὁποῖο κάνει λόγο γιὰ μία ἀρρώστια ποὺ τὸν ταλαιπωρεῖ: «ἐδόθη μοι σκόλοψ τῇ σαρκί, ἄγγελος σατᾶν, ἵνα με κολαφίζῃ» (Β΄ Κορ. 12: 7). Ὁ Ο Παύλος αρχικώς παρακαλεί νὰ λυτρωθεῖ καὶ νὰ διώξει αὐτὸ τὸ βάρος ἀπὸ πάνω του. Κι ἐκεῖ τοῦ ἀποκαλύπτεται ἡ γνώση τῆς παράδοξης δύναμης: «ἀρκεῖ σοι ἡ χάρις μου· ἡ γὰρ δύναμίς μου ἐν ἀσθενείᾳ τελειοῦται» (Β΄ Κορ. 12: 9). Ἡ δύναμη στὴν πληρότητά της φανερώνεται μέσα στὴν αδυναμία. 

 Ο κόσμος θα συνεχίσει να υπόκειται στο παιχνίδι της κυριαρχίας, όπως έλεγε ο Κονδύλης, όμως για τον άνθρωπο που ανακαλύπει το είδος της έσχατης, παράδοξης δύναμης, τα παλιά πέρασαν και όλα έχουν γίνει καινούργια («τὰ ἀρχαῖα παρῆλθεν, ἰδοὺ γέγονε καινὰ τὰ πάντα», Β΄ Κορ. 5: 17).

Σαν να έχουν λυθεί τα μάγια. 

Τα μάγια

Στο Μόλυβο, στη Μυτιλήνη

θα βρω μια μάγισσα που λύνει

τα μάγια που σου έχουν κάνει

και την καρδιά σου έχουν μαράνει

Κι όταν λυθούν τα μαύρα μάγια

κάτω απ' των άστρων την ανταύγεια

σ' ένα κοχύλι θα κλειστούμε

και στο βυθό θ' αγκαλιαστούμε

 Μίκης Θεοδωράκης - Λευτέρης Παπαδόπουλος

Πηγή:https://www.facebook.com/share/v/1BVwrvpmyL/