Ο φιλέλληνας Εϋνάρδος
Γράφει ο Κότσης Παναγιώτης
Α. Η δράση του στην Επανάσταση
Ο Ελβετός τραπεζίτης Jean Eynard- επί το ελληνικότερο «Εϋνάρδος»- κατέχει περίοπτη θέση στο κίνημα του φιλελληνισμού, το οποίο εκδηλώθηκε κατά τον εθνικό απελευθερωτικό αγώνα των ετών 1821-1828. Ο πρωταγωνιστής της ιστορίας μας γεννήθηκε στο λυκόφως του έτους 1776 στην Lyon και, πέθανε τον Φεβρουάριο του 1863 στην Γενεύη, πόλη όπου έζησε το μεγαλύτερο μέρος του βίου του. Πριν την εμπλοκή του στις επαναστατικές ενέργειες των Ελλήνων, βοήθησε σημαντικά ως προς την βελτίωση των οικονομικών στα ιταλικά κρατίδια. Επίσης, εργάστηκε για την ανασυγκρότηση της Ελβετικής Συνομοσπονδίας, μετά την ναπολεόντεια περίοδο.
Ο Εϋνάρδος διακρινόταν για την ορθή του κρίση, τα ανθρωπιστικά του αισθήματα και την επιμονή. Με ακάματη δράση και, συχνά ταξίδια στις αυλές των ηγεμόνων της Ευρώπης, επιχειρούσε να ενεργοποιήσει τα κράτη ως προς το ελληνικό ζήτημα. Η φιλελληνική δράση του Εϋνάρδου υπήρξε έντονη και, ξεκίνησε το 1825. Σαφέστερα, κατά την εποχή εκείνη, πρωτοστάτησε στην ίδρυση των φιλελληνικών κομιτάτων της Γενεύης και του Παρισιού. Ο Εϋνάρδος υπήρξε ένα είδος συνδέσμου ανάμεσα στις επιτροπές των δύο κομιτάτων, αλλά, στην πραγματικότητα, καθόριζε και, εν πολλοίς, κατηύθυνε την δραστηριότητά τους.
Ο Εϋνάρδος κατέβαλε ηράκλειες προσπάθειες, αποσκοπώντας στον ανεφοδιασμό των πολιορκημένων του Μεσολογγίου. Αναλυτικότερα, ταξίδεψε, την άνοιξη του 1826 στην Αγκόνα της Ιταλίας για να επιστατήσει στην αποστολή. Ακόμη, η πτώση της πόλης του Μεσολογγίου, με την ανατίναξη της πυριτιδαποθήκης από τον γηραιό πρόκριτο, Χρήστο Καψάλη, έγινε στις 10 Απριλίου 1826[1]. Μετά την πτώση της ιεράς πόλεως Μεσολογγίου, ο Εϋνάρδος ανέλαβε να εξαγοράσει τους αιχμαλώτους. Επίσης, γνωστή έχει μείνει η φροντίδα του για την ορθή διαχείριση των δανείων από το εξωτερικό, την κατασκευή ελληνικών πλοίων, τα οποία είχαν παραγγελθεί σε Μ. Βρετανία και ΗΠΑ και, τέλος, την συγκρότηση ενός μισθοφορικού σώματος από την Ελβετία. Τα προαναφερθέντα συνοδεύονταν από το ενδιαφέρον του υπό μελέτη φιλέλληνα για την εκπαίδευση των ελληνόπουλων, την ανάπτυξη μίας συστηματικής αγροτικής καλλιέργειας και άλλα θέματα. Κλείνοντας, η αποστολή όπλων και εφοδίων επισιτισμού γινόταν με χρήματα, τα οποία προέρχονταν από δάνεια και εράνους[2].
Στις 24 Ιουνίου/ 6 Ιουλίου 1827, υπεγράφη τριμερής συνθήκη μεταξύ Αγγλίας, Γαλλίας και Ρωσίας στο Λονδίνο. Η συνθήκη αυτή, με την οποία επικυρωνόταν το πρωτόκολλο της 4ης Απριλίου 1826 στην Πετρούπολη ανάμεσα σε Αγγλία και Ρωσία, υπήρξε ο θεμέλιος λίθος για την απελευθέρωση της Ελλάδος[3]. Τον Απρίλιο του ιδίου έτους, η Γ΄ Εθνοσυνέλευση, η οποία πραγματοποιήθηκε στην Τροιζήνα, αναγνώρισε την προσφορά του στον Αγώνα και, τον ανακήρυξε ως επίτιμο πολίτη της Ελλάδος.
Β. Ο Εϋνάρδος στην ανεξάρτητη Ελλάδα
Το ενδιαφέρον του Εϋνάρδου για τα ελληνικά πράγματα παρέμεινε αμείωτο και μετά την Επανάσταση. Υπήρξε σύμβουλος, αλλά και προσωπικός φίλος του πρώτου κυβερνήτη της Ελλάδος, Ιωάννη Καποδίστρια. Η γνωριμία τους έγινε το 1814, κατά την διάρκεια του Συνεδρίου της Βιέννης. Η Ρωσία εκπροσωπείτο από τον τσάρο Αλέξανδρο Α΄ ενώ, ο Καποδίστριας υπηρετούσε ως υπουργός Εξωτερικών του τσαρικού καθεστώτος.
Χάρη σε δωρεά του Εϋνάρδου ιδρύθηκε στην Τίρυνθα το «Γεωργικόν Σχολείον», ένα πρότυπο αγροκήπιο. Ο Καποδίστριας κάλεσε για διευθυντή τον Έλληνα επιστήμονα Γρηγόριο Παλαιολόγο, ο οποίος δίδαξε τρόπους καλλιέργειας των γεωργικών προϊόντων[4]. Ακόμη, λόγω της οικονομικής υποστήριξης του Εϋνάρδου προς την σχολή, κάθε απόφοιτος της σχολής λάμβανε και τα απαραίτητα εργαλεία για την καλλιέργεια της γης. Επίσης, στον τομέα της εκπαίδευσης, ο Εϋνάρδος πρόσφερε μία μεγάλη δωρεά και, το αποτέλεσμα υπήρξε η ίδρυση ενός ακόμη εκπαιδευτηρίου, το οποίο ονομάστηκε «Εϋνάρδειο».
Στις 27 Σεπτεμβρίου 1831, ο Καποδίστριας δολοφονείται έξω από την εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνος, στο Ναύπλιο. Δράστες ήταν μέλη της μανιάτικης οικογένειας των Μαυρομιχαλαίων[5]. Κατά τον Εϋνάρδο, ο θάνατος του πρώτου κυβερνήτη του νεότευκτου κράτους στέρησε από το λαό το μοναδικό στήριγμα της ασφαλείας του. Ο μεγάλος αυτός φιλέλληνας γράφει για τις επιπτώσεις, τις οποίες είχε ο θάνατος του εκ Κερκύρας πολιτικού στον επικήδειό του. Ακριβέστερα, διαβάζουμε: «Ο ενάρετος ανήρ, όστις εθυσίασε το πάν διά την πατρίδαν του, απέθανε θύμα ιδιαιτέρας εκδικήσεως… Οι Έλληνες, πάσης φατρίας θέλουν γνωρίσει αργότερα την αμέτρητον ζημίαν, την οποίαν υπέφερον, θέλουν ιδεί εντός ολίγο, ότι δεν υπάρχει άνθρωπος ικανός να αναπληρώση την έλλειψιν του κόμητος Καποδίστρια και, όταν εξετάσουν όλα όσα έπραξε διά την πατρίδα του, θέλουν τον αναγνωρίσει ως τον αγαθώτερον άνθρωπον. Ο θάνατος του κυβερνήτου είναι συμφοράν διά την Ελλάδα{…} Είναι δυστύχημα ευρωπαϊκόν, δεν φοβούμαι να το πώ…Το λέγω με διπλήν θλίψιν, ο κακούργος, όστις εδολοφόνησε τον Καποδίστριαν, δολοφόνησε την πατρίδαν του!»
Ο Εϋνάρδος έδρασε και κατά την Αντιβασιλεία. Στις 9 Οκτωβρίου 1833 ιδρύθηκε το Ελεγκτικό Συνέδριο, με πρόεδρο τον Γάλλο οικονομολόγο de Regny, τον οποίο υπέδειξε ο Εϋνάρδος[6]. Αν και ανεξάρτητο από υπουργεία, βασικό έργο του Συμβουλίου ήταν να εξετάζει όλες τις εκθέσεις, οι οποίες προέρχονταν από τα όργανα του υπουργείου των Οικονομικών.
Επίσης, είναι συνδεδεμένος και με ένα σημαίνον γεγονός της οθωνικής περιόδου. Συγκεκριμένα, με νόμο της 30ής Μαρτίου 1841, ιδρύθηκε η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος. Υπέρμαχοι της τράπεζας ήταν ο Εϋνάρδος και ο εξ Ηπείρου Γεώργιος Σταύρου, μέλος του «γαλλικού» κόμματος. Αμφότεροι τόνιζαν την ανάγκη στήριξης της τράπεζας από κεφάλαια ομογενών. Μάλιστα, ο Γεώργιος Σταύρου υπήρξε και ο πρώτος- χρονολογικά- διοικητής της[7]. Εκτός από το χρηματικό κεφάλαιο, η νεοπαγής τράπεζα βασίστηκε σε 1500 μετοχές, από τις οποίες οι 300 ανήκαν στην τράπεζα του υπό μελέτη φιλέλληνα. Εν τέλει, το ίδρυμα συστάθηκε με την γαλλική επιρροή, όπερ σημαίνει ότι η Γαλλία επεδείκνυε ιδιαίτερο ενδιαφέρον στα οικονομικά πράγματα του μικρού βασιλείου.
Στην αυγή του 1842, διορίζεται βασιλικός επίτροπος στην Εθνική Τράπεζα ο Γάλλος οικονομολόγος Lemaitre[8]. Η άφιξη του Lemaitre οφείλεται σε παρασκηνιακές ενέργειες του Εϋνάρδου, ο οποίος ήθελε να εξυπηρετήσει προσωπικά του συμφέροντα[9]. Όμως, ο Lemaitre εγκατέλειψε απογοητευμένος την Αθήνα στα τέλη του 1843, αφού είχε γνωστοποιήσει ότι η Ελλάδα ήταν σε άσχημη οικονομική κατάσταση. Αν και ο Lemaitre είχε αναλάβει το γενικό λογιστήριο του κράτους, δεν μπόρεσε να πείσει τον Όθωνα, αλλά και την γαλλόφιλη κυβέρνηση Χρηστίδη, ώστε να ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα αντιμετώπισης.
Ο Εϋνάρδος εκμεταλλεύθηκε την παρουσία του Lemaitre στην Αθήνα, για να δώσει στην κυβέρνηση Χρηστίδη ένα μάθημα πολιτικής αγωγής. Σε ομιλία του, στις 17 Φεβρουαρίου 1843, δήλωσε: «Ελπίζω ότι η οικονομική σας κρίση θα έχει το καλό να σταματήσει αυτές τις εχθροπάθειες μεταξύ ατόμων και θα κάνει τους καλούς Έλληνες να λησμονήσουν τις θλιβερές ονομασίες με το φατριαστικό πνεύμα: γαλλικό, ρωσικό, αγγλικό κόμμα. Μπορώ να σας βεβαιώσω ότι ο βασιλιάς Λουδοβίκος- Φίλιππος και οι υπουργοί του βλέπουν με πολύ μεγάλη θλίψη ότι μερικές φορές ατομικές φιλονικίες χωρίζουν ανθρώπους καμωμένους να εκτιμούν ο ένας τον άλλο».
Συνοπτικά, ο Εϋνάρδος, έχοντας αποκτήσει κύρος λόγω της πολύτιμης βοήθειάς του στην Επανάσταση του 1821, προσέφερε τις υπηρεσίες του προς την νεοπαγή τράπεζα ως προς την οργάνωση και την ανάπτυξή της[10]. Τέλος, ο υπό μελέτη φιλέλληνας εξέδωσε το έργο, υπό τον τίτλο «Επιστολές και επίσημα έγγραφα σχετικά με διάφορα γεγονότα της Ελλάδος», το οποίο περιείχε πολλές πληροφορίες για την φιλελληνική του δραστηριότητα. Χρόνια μετά τον θάνατό του, το 1924, η Εθνική Τράπεζα επιμελήθηκε την έκδοση ενός βιβλίου, το οποίο περιλάμβανε διάφορες επιστολές του.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Βακαλόπουλου, Α. Ιστορία του νέου ελληνισμού, τ. Γ΄, χ.χ. σελ. 484-488.
Βακαλόπουλου, Α. (1988) Νέα ελληνική ιστορία 1204-1985, Θεσσαλονίκη: Βάνιας
Βακαλόπουλου, Κ. (2004) Ιστορία της Ελλάδος. Επίτομη- Συνθετική (1204-2000), Θεσσαλονίκη: Σταμούλης.
Βερέμη, Θ. & Κολλιόπουλου, Ι.Σ. (2006) Ελλάς, η σύγχρονη συνέχεια, Αθήνα: Καστανιώτης.
Δρούλια, Λ. (1978) «Η φιλελληνική δράση του Εϋνάρδου» στην Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τ. ΙΒ΄, σελ. 476.
Κόκκινου, Δ. (1977) «Η ελληνική επανάστασις» στο Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ήλιος, τ. «Ελλάς- Α΄», σελ. 601-613
Κούκκου, Ε. (1978) «Η παιδεία 1828-1831» στην Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τ. ΙΒ΄, σελ. 589-593
Πετρόπουλου, Ι. & Κουμαριανού, Α. «Η πρώτη αντιβασιλεία» στην Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τ. ΙΓ΄, σελ. 34-47.
Σπεράντζα, Σ. (1959) «Εϋνάρδος» στην Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, τ. Ζ΄, σελ. 42
Vacalopoulos, C. (1978) Lemaitre et la crise financiere de la Grece, Paris. Paris VII.
[1]) Βλ και Κόκκινου, Δ. (1977) «Η ελληνική επανάστασις» στο Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ήλιος, τ. «Ελλάς- Α΄», σελ. 610
[2]) Βλ και Δρούλια, Λ. (1978) «Η φιλελληνική δράση του Εϋνάρδου» στην Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τ. ΙΒ΄, σελ. 476.
[3]) Βλ και Βερέμη, Θ. & Κολλιόπουλου, Ι.Σ. (2006) Ελλάς, η σύγχρονη συνέχεια, Αθήνα: Καστανιώτης.
[4]) Βλ και Κούκκου, Ε. (1978) «Η παιδεία 1828-1831» στην Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τ. ΙΒ΄, σελ. 592.
[5]) Βλ και Βακαλόπουλου, Α. Ιστορία του νέου ελληνισμού, τ. Γ΄, χ.χ. σελ. 487.
[6]) Βλ και Πετρόπουλου, Ι. & Κουμαριανού, Α. «Η πρώτη αντιβασιλεία» στην Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τ. ΙΓ΄, σελ. 41.
[7]) Βλ και Βακαλόπουλου, Α. (1988) Νέα ελληνική ιστορία 1204-1985, Θεσσαλονίκη: Βάνιας
[8]) Βλ και Βακαλόπουλου, Κ. (2004) Ιστορία της Ελλάδος. Επίτομη- Συνθετική (1204-2000), Θεσσαλονίκη:
Σταμούλης.
[9]) Βλ και Vacalopoulos, C. (1978) Lemaitre et la crise financiere de la Grece, Paris. Paris VII.
[10]) Βλ και Σπεράντζα, Σ. (1959) «Εϋνάρδος» στην Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, τ. Ζ΄, σελ. 42.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.