Του Δημήτρη Τσίρκα
Μα θα εφαρμόζεται μόνο με τη συναίνεση του εργαζομένου – επαναλαμβάνει μονότονα η κυβέρνηση για να δικαιολογήσει τη θεσμοθέτηση της 13ωρης εργασίας.
Τα συνδικάτα απαντούν ότι η σχέση εργαζομένου – εργοδότη δεν είναι ισότιμη, άρα ο πρώτος δεν μπορεί να αρνηθεί τις απαιτήσεις του δεύτερου, πόσο μάλλον όταν η κυβέρνηση έχει προηγουμένως καταργήσει την αιτιολογημένη απόλυση.
Αν ο εργαζόμενος αρνηθεί να δουλέψει 13 ώρες, πολύ απλά θα απολύεται με συνοπτικές διαδικασίες και άντε μετά να αποδείξει στα δικαστήρια ότι η απόλυσή του ήταν παράνομη και καταχρηστική.
Εδώ ερχόμαστε αντιμέτωποι με το κρυμμένο μυστικό κάθε καπιταλιστικής δημοκρατίας - την ιδιωτική κυβέρνηση - όπως την ονομάζει η Ελίζαμπεθ Άντερσον, στο ομώνυμο βιβλίο της, για να περιγράψει την αόρατη, πλην όμως, σχεδόν απόλυτη εξουσία που ασκούν οι εργοδότες στους χώρους εργασίας.
Οι επιχειρήσεις δεν είναι ουδέτεροι μηχανισμοί της αγοράς, αλλά μικρά αυταρχικά καθεστώτα στα οποία οι εργαζόμενοι υπόκεινται σε αποφάσεις χωρίς διαφάνεια, λογοδοσία ή την παραμικρή δημοκρατική συμμετοχή.
Η Άντερσον ορίζει την κυβέρνηση ως τον θεσμό εκείνο που ασκεί εξουσία πάνω σε άλλους, ανεξάρτητα αν πρόκειται για κρατικό ή ιδιωτικό. Οι επιχειρήσεις δεν είναι «αγορές» όπου ελεύθερα άτομα ανταλλάσσουν υπηρεσίες και προϊόντα, αλλά θεσμοί διακυβέρνησης.
Μιας διακυβέρνησης, μάλιστα, πολύ πιο απόλυτης, αδιαφανούς και ανεξέλεγκτης από εκείνη του κράτους, καθώς δεν υπόκειται στους δημοκρατικούς ελέγχους που υπόκειται το κράτος.
Η δημόσια/κρατική κυβέρνηση είναι υπεύθυνη απέναντι στους πολίτες, λογοδοτεί σε αυτούς και υπόκειται στις αρχές της δημοκρατίας, καθώς οι πολίτες έχουν λόγο, έστω μέσω των εκλογών κάθε τέσσερα χρόνια.
Αντιθέτως, η ιδιωτική/εταιρική κυβέρνηση είναι υπεύθυνη μόνο απέναντι στους μετόχους/ιδιοκτήτες της επιχείρησης, λειτουργεί ιεραρχικά και αυταρχικά, ασκεί εξουσία ανεξέλεγκτα, ενώ οι εργαζόμενοι δεν έχουν λόγο, αλλά μόνο δικαίωμα εξόδου.
Με δυο λόγια, οι εργαζόμενοι δεν είναι πολίτες της επιχείρησης, αλλά υποτελείς της.
Η δε περιβόητη ελευθερία επιλογής εργοδότη – η ελευθερία, δηλαδή, να παραιτηθεί κανείς αν δεν συμφωνεί με τους όρους του εργοδότη του, δεν είναι παρά μια φενάκη.
Ο εργαζόμενος εξαρτάται οικονομικά, ψυχολογικά και κοινωνικά από τη δουλειά του. Η απειλή της ανεργίας και της φτώχειας καθιστά το «δικαίωμα φυγής» εντελώς τυπικό. Το επιχείρημα «αν δεν σου αρέσει, φύγε» δεν αντέχει ούτε πολιτικά ούτε ηθικά.
Η απουσία άμεσου, φυσικού καταναγκασμού δεν σημαίνει πραγματική ελευθερία, όταν δεν υπάρχουν άλλες επιλογές ή αυτές που υπάρχουν είναι μία από τα ίδια – το 13αωρο.
Η υποτιθέμενη ελευθερία των εργαζομένων να συνάπτουν συμβάσεις με τους εργοδότες της αρεσκείας τους δεν είναι παρά ένα ιδεολόγημα που νομιμοποιεί άνισες σχέσεις εξάρτησης.
Επιπλέον, η ελευθερία της εξόδου - της παραίτησης από μια εργασία - δεν είναι ταυτόσημη με την ελευθερία εντός της εργασίας.
Οι εργοδότες διαθέτουν τεράστιες εξουσίες που σε καμία περίπτωση δεν θα ήταν αποδεκτές στο πλαίσιο μιας δημοκρατικής πολιτείας.
Μπορούν να παρακολουθούν τους εργαζόμενους εντός και εκτός εργασίας (email, κάμερες, social media, GPS κλπ.) και να απολύουν αναιτιολόγητα (Νόμος Βρούτση). Μπορούν να ελέγχουν την εμφάνιση, τη γλώσσα, τις πολιτικές πεποιθήσεις τους.
Αν ένα πολιτικό καθεστώς επέβαλε τέτοιους περιορισμούς θα το ονομάζαμε αυτόματα δικτατορικό.
Για αυτό η Άντερσον σχολιάζει δηκτικά πως οι ίδιες κοινωνίες που καταγγέλλουν τον (υπαρκτό) κομμουνισμό για αυταρχισμό, χαιρετίζουν τις μικρο-κομμουνιστικές δικτατορίες εντός των επιχειρήσεων.
Η εργασιακή σύμβαση παρουσιάζεται ως αμοιβαία συμφωνία. Ωστόσο, στην πράξη όταν ο εργαζόμενος περνάει την πόρτα της εργασίας, παραδίδει μεγάλο μέρος της αυτονομίας του - μια μορφή «εθελούσιας» υποδούλωσης.
Ελεύθερος σύμφωνα - όχι με την κομμουνιστική, αλλά με τη ρεπουμπλικανική παράδοση της ελευθερίας – είναι εκείνος που δεν υπόκειται στην αυθαίρετη εξουσία του άλλου.
Ακόμη κι αν ένας εργοδότης φέρεται «καλά», η εξουσία του παραμένει αυθαίρετη. Η ελευθερία δεν εξαρτάται από την καλοσύνη του αφεντικού, αλλά από το αν υπάρχουν θεσμοί που περιορίζουν την εξουσία του.
Αυτούς τους θεσμούς κατεδαφίζει συστηματικά η κυβέρνηση με την απελευθέρωση των απολύσεων, την άτυπη κατάργηση του οκταώρου, την πλήρη ελαστικοποίηση του ωραρίου εργασίας.
Επικαλείται την τυπική ελευθερία των εργαζομένων, για να καταστήσει σχεδόν απόλυτη την υποδούλωσή τους στην εργοδοσία.
Από αυτή την άποψη, το 13αωρο, πράγματι, «απελευθερώνει» τους εργαζομένους… από τα τελευταία δικαιώματά τους.
Πίνακας: Γραφείο τη Νύχτα, Edward Hopper, 1940.
Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.