Το Βλέμμα του Χριστού του Σινά: από τον ανθρώπινο στον Θεϊκό ορίζοντα

Μια ζωντανή συζήτηση του Φίλιππου, ενός φιλοσόφου, και του Ανδρέα, ενός θεολόγου με βιωματική πίστη.

από Δημήτρης Γ. Ιωάννου

Φίλιππος: (Κουνάει το κεφάλι, σκεπτικός) Ακόμα σκέφτομαι αυτή την εικόνα. Ο Χούσσερλ, ξέρεις, έλεγε πως η συνείδηση πάντα «βλέπει» κάτι. Το συλλαμβάνει στο παρόν, το συγκρατεί ως ανάμνηση και περιμένει αυτό που θα έρθει. Μια συνεχής ροή. Προσπαθώ να εφαρμόσω αυτό το σχήμα στην εμπειρία της εικόνας, αλλά κάτι δεν κολλάει. Νιώθω ότι θα έκανα λάθος αν έλεγα απλώς ότι «εμφανίστηκε στον φαινομενολογικό μου ορίζοντα».

Ανδρέας: (Χαμογελά) Ακριβώς! Γιατί ο «ορίζοντας» μιας ορθόδοξης εικόνας δεν είναι το μυαλό σου, Φίλιππε. Είναι ο Ναός. Είναι η ίδια η Εκκλησία. Σκέψου την Αγία Σοφία. Δεν την «βλέπεις» ποτέ ολόκληρη. Εκείνη σε παίρνει από το χέρι, σε οδηγεί, σε αφήνει να χαθείς στην απεραντοσύνη της μέχρι να σηκώσεις το βλέμμα στον τρούλο, σαν να βλέπεις τον ουρανό. Ή σκέψου τα ταπεινά ξωκλήσια του Παπαδιαμάντη. Δεν πας απλώς για να «δεις». Πρώτα συμμετέχεις. Καθαρίζεις, σκουπίζεις, προετοιμάζεις τον χώρο. Πριν καν κοιτάξεις καλά τις εικόνες, έχεις ήδη συνδεθεί μαζί τους, έχεις μπει στον κόσμο τους.

Φίλιππος: Μια προετοιμασία, λοιπόν. Μια κάθαρση πριν τη θέαση. Το δέχομαι. Και μετά; Αρχίζει η Λειτουργία. Και τότε, ας πούμε, το βλέμμα μου πέφτει πάνω σ' αυτή την εικόνα, του Σινά. Τι συμβαίνει εκείνη τη στιγμή;

Ανδρέας: Συμβαίνει κάτι παράξενο. Το βλέμμα σου δεν εστιάζει παντού. Πιάνεται, σχεδόν αιχμαλωτίζεται, από το αριστερό Του μάτι. Το παρατηρείς; Είναι ένα μάτι ανθρώπινο. Ένα μάτι που το ξέρεις, το έχεις δει σε άλλους ανθρώπους. Κοιτάζει, αλλά ταυτόχρονα μοιάζει να υποχωρεί, να έχει μια συστολή. Σαν να σε προσκαλεί να πλησιάσεις, αλλά με μια ευγένεια που σε αφοπλίζει.

Φίλιππος: Και τι βλέπει αυτό το μάτι;

Ανδρέας: Βλέπει όλο τον ανθρώπινο κόπο, τον μόχθο, τον πόνο. Τα βλέπει όλα. Αλλά όχι με μια συντριπτική θλίψη. Υπάρχει μια μελαγχολία, ναι, αλλά είναι σαν να έχει απαλύνει ήδη όλα όσα βλέπει. Σαν να λέει: «Τα ξέρω αυτά. Τα έχω περάσει κι εγώ». Θυμάσαι που ο Χούσσερλ μιλούσε για «ανακρατήσεις», για ενθυμήσεις; Εδώ, όλα τα προβλήματα που κουβαλάς γίνονται ξαφνικά «παρελθόν». Δεν τα ξεχνάς. Τα «εν-θυμείσαι» μπροστά του, και εκείνος, με την τέλεια ανθρώπινη φύση του, τα εξαγνίζει.

Φίλιππος: Μια στιγμή... μου λες ότι η ανθρώπινη φύση του Χριστού, όπως αποτυπώνεται σε αυτό το μάτι, λειτουργεί σαν ένας καθρέφτης που θεραπεύει; Που μετατρέπει το τραύμα σε ανάμνηση;

Ανδρέας: Ακριβώς! Και τότε, καθώς η Λειτουργία προχωρά και ο ιερέας βγάζει το Ευαγγέλιο στη Μικρή Είσοδο, κάτι αλλάζει. Το μάτι σου, δειλά-δειλά, τολμά να κοιτάξει το άλλο μάτι. Το δεξί.

Φίλιππος: Και εκεί; Τι βρίσκει εκεί;

Ανδρέας: Εκεί δεν βρίσκει πια την ανθρώπινη συστολή. Βρίσκει την «εξουσία». Το βλέμμα του Θεού. Είναι το μάτι που δεν υποχωρεί, αλλά θεμελιώνει. Δεν παρηγορεί απλώς τον κόσμο, αλλά τον δημιουργεί! Το αριστερό μάτι, το ανθρώπινο, μας οδήγησε μέχρι τη Σταύρωση. Το δεξί μάτι, το θεϊκό, είναι ο οφθαλμός της Ανάστασης! Είναι το βλέμμα που λέει «Εγώ ειμί το φως του κόσμου», «Εγώ ειμί η ζωή».

Φίλιππος: Άρα, η εικόνα σε οδηγεί σε ένα ταξίδι. Από την ανθρώπινη κατανόηση του πόνου, στη θεϊκή υπέρβασή του. Από τη συμπόνια στην οντολογική θεμελίωση. Από τον Χριστό-άνθρωπο στον Χριστό-Θεό.

Ανδρέας: Και τα ενώνει! Δεν είναι δύο διαφορετικοί Χριστοί. Είναι το ένα πρόσωπο, η μία Υπόσταση, όπου οι δύο φύσεις, θεία και ανθρώπινη, «αλληλοπεριχωρούνται», όπως λένε οι Πατέρες. Το ένα βλέμμα διαφαίνεται μέσα στο άλλο. Γι' αυτό, μπροστά σε αυτό το δεξί, θεϊκό βλέμμα, η πρώτη μας αντίδραση είναι αυτή του Πέτρου: «Έξελθε απ' εμού, Κύριε, ότι ανήρ αμαρτωλός ειμί». Νιώθεις την απόλυτη γύμνια σου, την ενοχή σου. Θέλεις να φύγεις, να κρυφτείς.

Φίλιππος: Κι όμως, δεν φεύγουμε. Γιατί;

Ανδρέας: Γιατί η Ανάσταση έχει ήδη συμβεί. Και τότε, αυτό το βλέμμα σου ζητά το πιο παράδοξο δώρο. Δεν ζητά την αρετή σου. Ζητά τις αμαρτίες σου! Όπως ο Χριστός στο όραμα του Αγίου Ιερωνύμου, που του είπε: «Ιερώνυμε, θέλω τις αμαρτίες σου».

Φίλιππος: (Σιωπά για λίγο, κοιτάζοντας την εικόνα) Να του δώσεις την ενοχή σου… Αυτό είναι το πιο δύσκολο. Είναι σαν να δίνεις την ίδια σου την ταυτότητα. Απαιτεί μια τεράστια, μια παράλογη εμπιστοσύνη.

Ανδρέας: Ακριβώς. Είναι η υπέρτατη πράξη πίστης. Και όταν το κάνεις, τότε ακούγεται μέσα σου το «τετέλεσται». Η ενοχή σηκώνεται. Και τότε, κοιτάζοντας ξανά την εικόνα, δεν βλέπεις πια δύο μάτια, ένα αριστερό κι ένα δεξί. Βλέπεις ένα ενιαίο βλέμμα. Το βλέμμα του Θεανθρώπου. Τον Ένα Κύριο, που σε κοιτάζει και σε κρατά στην ύπαρξη. Όπως λέει κι εκείνο το χριστουγεννιάτικο ποίημα, «Το μικρό το εικόνισμα όλα αυτά τα φθάνει». Αυτό το ένα βλέμμα τα χωράει όλα: τη Γέννηση, τη ζωή, τον πόνο, τον Σταυρό, την Ανάσταση, εσένα κι εμένα. Όλα σε ένα.

58.6s


ΠΗΓΗ:https://www.facebook.com/share/p/1EQamdLVu4/
Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com