Του Βασίλη Λαμπόγλου
«Έχασα πατρίδα, γονείς και όνομα»
Περπατά ελαφρώς σκυφτή και έχει πυκνά σγουρά μαλλιά.
Λευκά σαν το χιόνι.
Το 2009 έκλεινε ενός αιώνα ζωής.
Ένας αιώνας ποτισμένος με νοσταλγία για την πατρίδα που αποχαιρέτησε όταν ήταν ακόμα παιδί.
Τότε την έλεγαν Θυμία (από το Ευθυμία) και ήταν 10 ετών όταν έχασε τα πάντα: γονείς, αδέρφια, ακόμα και το όνομά της.
Σήμερα τη λένε Σάνο Χάλο.
Ζει στο Μονρό της Νέας Υόρκης.
Έξω από το λευκό της σπίτι κυματίζει μια αμερικανική σημαία, αλλά στο σαλόνι πλάι στις εικόνες του Χριστού και της Παναγίας στέκει μια ποντιακή λύρα.
Πάνω στον ξεθωριασμένο καναπέ είναι αφημένη μια ευχετήρια κάρτα με τις υπογραφές του Μπαράκ και της Μισέλ Ομπάμα. «Χαρούμενα 100ά γενέθλια», γράφει. Και οι τοίχοι, ακόμα και στην κουζίνα, είναι στολισμένοι με οικογενειακές φωτογραφίες.
Γλυκές αναμνήσεις από μια ζωή που άρχισε με δάκρυα και φόβο.
Η Σάνο (Θυμία ) Χάλο γεννήθηκε στην Τουρκία, στο χωριό Άγιος Αντώνιος(ένα από τα χωριά της Κερασούντος, που ξεθεμελιωσε ο Τοπαλ Οσμαν) του Πόντου, πριν ξεσπάσει ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος(1909).
Το 1920 εξορίστηκε μαζί με την οικογένειά της και χιλιάδες άλλους Ποντίους. Περπάτησε επί μήνες στις πορείες θανάτου στη Μικρά Ασία.
Είδε την αδελφή της να πεθαίνει στα χέρια της.
Αποχωρίστηκε τη μάνα και τον πατέρα της.
Η κ. Χάλο κατάφερε να επιβιώσει.
Όμως στην πορεία εκτός από συγγενείς και φίλους έχασε και την ταυτότητά της.
Ξέχασε το πατρικό της όνομα, τη γλώσσα της, την καταγωγή της.
Στα 100ά γενέθλιά της, η κ. Χάλο απέκτησε την ελληνική ιθαγένεια σε μια τελετή που πραγματοποιήθηκε στο γενικό προξενείο της Ελλάδας στη Νέα Υόρκη.
«Έχασα την οικογένειά μου και τη βρήκα, οι Έλληνες είναι οι άνθρωποί μου». «Ήταν μια δύσκολη ζωή», λέει.
«Στην αρχή ζούσαμε καλά με τους Τούρκους στον Πόντο.
Ξαφνικά μια μέρα ήρθαν οι στρατιώτες στο σπίτι μας και μας διέταξαν να φύγουμε.
Μας είπαν να μην πάρουμε τίποτα μαζί μας».
Περπάτησε για περισσότερους από έξι μήνες στα καραβάνια του θανάτου με κατεύθυνση νότια, στην έρημο της Συρίας.
«Τους άφηναν να κοιμούνται στο ύπαιθρο, σε άθλιες συνθήκες.
Ήθελαν να τους σκοτώσουν. Όχι με όπλα. Αλλά με αυτές τις πορείες, ώστε κανείς να μην μπορεί να τους κατηγορήσει για φόνο», λέει η Θία Χάλο, κόρη της Σάνο Χάλο, που κατέγραψε την ιστορία της μητέρας της στο βιβλίο «Ούτε το όνομά μου».
Μετά την πόλη Καραμπαχτσέ η οικογένεια της Σάνο Χάλο κατάφερε να αποδράσει.
Η μητέρα της Σάνο φοβόταν μήπως η κόρη της πεθάνει από ασιτία.
Γι΄ αυτό την έστειλε να ζήσει στο σπίτι μιας Ασσύριας γυναίκας.
Εκεί η κ. Χάλο πέρασε τα επόμενα χρόνια ως σκλάβα και απέκτησε το κουρδικό όνομα Σάνο.
«Με σήκωνε τα χαράματα, στις τέσσερις, για να κάνω τις δουλειές του σπιτιού.
Όταν μια μέρα μου είπε “Θα σε κρεμάσω!”, έφυγα και δεν κοίταξα ποτέ πίσω μου».
Η κ. Χάλο βρήκε καταφύγιο στο σπίτι μιας αρμένικης οικογένειας.
Εκεί γνώρισε τον σύζυγό της.
«Δεν κάθησα ποτέ μαζί του.
Δεν του μίλησα ποτέ.
Αλλά τον παντρεύτηκα», λέει.
Ο γάμος έγινε με προξενιό.
Ο γαμπρός, ο Αβραάμ Χάλο, ήταν μετανάστης στην Αμερική.
Στα 45 του χρόνια με ένα παιδί 10 ετών από προηγούμενο γάμο στη Νέα Υόρκη.
Η Σάνο Χάλο ήταν ακόμα κορίτσι.
Δεκαπέντε ετών. Χωρίς στήθος.
Δεν είχε καν περίοδο.
Έφτασε στην Αμερική το 1925.
«Αν με αφήσεις έστω και λίγο μόνη μου, δεν θα με ξαναδείς», είχε πει τότε στον άντρα της.
Απέκτησε με τον Αβραάμ δέκα παιδιά.
Έμαθε να διαβάζει αγγλικά μόνη της και πήρε απολυτήριο Γυμνασίου στα 56 της χρόνια. Ξέχασε όμως τη μητρική της γλώσσα.
Η απώλεια της ταυτότητας απασχολούσε για χρόνια τα παιδιά της κ. Χάλο.
Οι γιοι της, αν και γεννήθηκαν στην Αμερική, δήλωναν ότι έχουν τουρκική καταγωγή.
Οι κόρες της έλεγαν ότι είναι Αιγύπτιες.
«Δεν ήξερα ότι είμαι Ελληνίδα», λέει η Θία Χάλο(κόρη της) .
«Η μητέρα μου δεν είχε φέρει μαζί της φωτογραφίες.
Δεν μιλούσε τη γλώσσα.
Όσα μου διηγούνταν έμοιαζαν με παραμύθι.
Δεν μπορούσα να τα πιστέψω».
Σε μια προσπάθεια να ανακαλύψει τις ρίζες της και να συνθέσει την ταυτότητά της, η Θία Χάλο επισκέφθηκε μαζί με τη μητέρα της τον Πόντο, το 1989.
Σήμερα αγωνίζεται για την αναγνώριση της «Χριστιανικής γενοκτονίας»- όπως την αποκαλεί.
«Δεν έχουμε να κάνουμε μόνο με τη γενοκτονία των Ποντίων.
Την ίδια περίοδο διώχτηκαν από τους Τούρκους και οι Έλληνες που ζούσαν στην Ανατολική Θράκη ή στα Μικρασιατικά παράλια του Αιγαίου.
Αντίστοιχη ή και χειρότερη ήταν η μοίρα των Ασσύριων και των Αρμενίων.
Όταν μιλάμε για γενοκτονία πρέπει να τους συμπεριλαμβάνουμε, αλλιώς είναι σαν να τους διαγράφουμε από την Ιστορία».
Σήμερα η Ποντιακή Γενοκτονία αναγνωρίζεται μόνο σε ορισμένες πολιτείες της Αμερικής, όπως στη Νέα Υόρκη, το Νιου Τζέρσι και τη Μασαχουσέτη.
Παρά τα όσα πέρασε η Σάνο Χάλο δεν έχει μίσος στην καρδιά της.
«Δεν φταίνε οι λαοί», λέει.
«Δεν έχω τίποτα με τους Τούρκους. Περνούσαμε μια χαρά στην αρχή.
Οι πολιτικοί φταίνε».
Αντίστοιχη είναι και η στάση της κόρης της. «Όσοι δεν ξέρουν την Ιστορία και βλέπουν τον κόσμο με παρωπίδες, τυφλώνονται από την ιδεολογία του μίσους», τονίζει η Θία Χάλο.
«Άνθρωποι όπως η μητέρα μου δεν έχουν να πουν κάτι κακό για τους ανθρώπους, για τον λαό.
Γιατί να περάσουν την υπόλοιπη ζωή τους με μίσος;
Το μίσος σκοτώνει αυτόν που μισεί». -
Το 2014,η Ευθυμία Βαρυτιμιδου ή και Σανο Χαλο δεν άντεξε άλλο και σε ηλικία 105 ετών, πήγε να ανταμωσει όσους προγόνους αγάπησε και δεν πρόλαβε να τους το δείξει.
Και μπορεί η γιαγιά Ευθυμία να μην θυμόταν ούτε τ'ονομα της, αλλά θα το θυμόμαστε εμείς.
Όπως και τα ονόματα των άλλων 353.000 Ποντιακων ψυχών που χάθηκαν αλλά δεν λησμονηθηκαν.
Στη μνήμη της Γιαγιάς Θυμίας...
Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.