Άντιδραστικός φεμινισμός
από Mary Harrington
-26 Φεβρουαρίου 2024
Σημείωμα τοῦ μεταφραστῆ
Ἡ Mary Harrington εἶναι συγγραφέας καὶ ἀρθρογράφος στὸ Unherd. Τὰ κείμενά της, μὲ ἄμεση ἀναφορὰ στὸν ἀγγλοσαξωνικὸ κόσμο, ἐπικεντρώνονται σὲ μεγάλο βαθμὸ στὰ θέματα φύλου καὶ τὴν θέση τῆς γυναίκας. Τὸ συγκεκριμένο ἄρθρο, τὸ ὁποῖο ἔχει ἐπιπλέον ἀναφορὲς στὴν πραγματικότητα τῶν Ἡνωμένων Πολιτειῶν, ἔχει πρωτοδημοσιευθεῖ στὴν περιοδικὴ ἔκδοση First Things ποὺ χαρακτηρίζεται ἀπὸ τὴν θεολογικὴ σκέψη τῆς καθολικῆς ἐκκλησίας. Τὸ θέμα ποὺ διαπραγματεύεται ἐδῶ μοιάζει μὲ ἕνα μανιφέστο, στὸ ὁποῖο προτείνει ἕναν διαφορετικὸ φεμινισμό ποὺ ἔρχεται σὲ ἀντίθεση μὲ πολλὰ θέσφατα τῶν γυναικείων κινημάτων. Παρουσιάζονται κάποιες διαφορὲς ἀπὸ τὴν ἑλληνικὴ πραγματικότητα, ἀλλὰ στὸν πυρήνα του ἄρθρου παραμένει ἡ ἀληθινὴ ἀναζήτηση, γιὰ τὴν θέση τῆς γυναίκας, καὶ γιὰ μία νέα πολιτικὴ γύρω ἀπὸ τὴν συνύπαρξη τῶν φύλων.
Στὴν πορεία, προσπαθῶντας νὰ ἀπαντήσω σ᾽ αὐτὸ τὸ ἐρώτημα ὁδηγήθηκα στὸν φεμινισμό. Σὲ μία ἐκδοχή του, κάπου ἀνάμεσα στὴν σκυθρωπὴ γιορτὴ τῆς θηλυκότητας τῶν Riot Grrrl -μὲ μιὰ ἀπόχρωση ἀπό τὴν Σαπφώ- καὶ στὸν καθαρὸ ὀρθολογισμὸ τῆς Σιμόν ντε Μποβουάρ. Ψάχνοντας οὐτοπικοὺς κόσμους στοὺς ὁποίους οἱ γυναῖκες εἴμαστε πλάσματα μὲ πλήρη δικαιώματα καὶ ὄχι ἄνθρωποι δεύτερης κατηγορίας.
Ἔμαθα ὅμως ἀκόμη, πὼς τὸ νὰ εἶσαι μέλος στὸ φεμινιστικὸ κλάμπ, συνοδεύεται καὶ ἀπὸ σημειώσεις μὲ ψιλὰ γράμματα. Γιὰ νὰ μπορεῖς νὰ ἐπιδιώξεις φεμινιστικοὺς στόχους πρέπει νὰ ὑπογράψεις ἕνα μεγάλο φάσμα δεσμεύσεων ποὺ ἔχουν τὴν σημαία τῆς «προόδου». Τὴν κλιματικὴ δικαιοσύνη, τὰ δικαιώματα τῶν φυλετικῶν και ἔμφυλων μειονοτήτων, τὴν ἀναδιανομὴ τοῦ πλούτου καὶ οὕτῳ καθεξής. Ἂν τὰ ἀπορρίψεις αὐτά, θὰ σὲ ἀφορίσουν ἀπὸ τὸν συνασπισμὸ τῶν προοδευτικῶν.
Ἔβαλα λοιπὸν στόχο νὰ ζήσω ὡς ἐνήλικας ὅσο δυνατὸν περισσότερο σύμφωνα μὲ αὐτὰ τὰ ἰδανικά. Ἐπιδιώκοντας ἕνα τρόπο ζωῆς μὲ χαμηλὲς ἐκπομπὲς διοξειδίου τοῦ ἄνθρακα, μὴ ἱεραρχικὲς κοινωνικὲς μορφὲς καὶ μέγιστη σεξουαλικὴ ἐλευθερία. Ἀλλὰ πρὶν φτάσω στὰ τριάντα, εἶχα καταλήξει στὸ συμπέρασμα ὅτι ἡ σεξουαλικὴ ἐλευθερία φέρνει τὴν ἀποξένωση, ὅτι ἡ «προοδευτικὴ» οἰκονομία προκαλεῖ (καὶ αποκρύπτει) τὰ δικά της τραύματα καὶ πώς, ὄχι ἡ ὑπερβολική ἀλληλεξάρτηση ἀλλά ἡ ἔλλειψή της εἶναι ποὺ ὁδηγεῖ στὴν κατάρρευση τῆς κοινωνικῆς ζωῆς.
Στὴν διαδικτυακὴ νεοφυῆ (start up) ἐπιχείρηση τῆς ὁποίας ἤμουν συνιδρυτὴς στὰ μέσα τῆς δεκαετίας τοῦ 2000, ἀποφασίσαμε νὰ μοιράσουμε τὸ ἔργο τῆς ὑλοποίησης τοῦ ὁράματός μας ἀνάμεσα στοὺς πέντε συνιδρυτὲς καὶ να συντονίσουμε τὶς δραστηριότητές μας μὴ ἱεραρχικά. Αὐτό ποὺ ἀποκομίσαμε ὅμως δὲν ἦταν ἕνας αὐτο-ὀργανωμένος συνεταιρισμὸς ἀλλὰ μπερδεμένοι στόχοι καὶ σιωπηρὰ παιχνίδια ἐξουσίας. Αὐτὰ κορυφώθηκαν μὲ πικρὲς προσωπικὲς συγκρούσεις, οἱ ὁποῖες συνέβαλαν στὸ νὰ μὴν μπορέσει ποτὲ ἡ ἑταιρεία μας νὰ προχωρήσει πέρα ἀπὸ τὴν ἀρχικὴ χρηματοδότηση. Σ᾽αὐτή τὴν ἀποτυχία ἔχασα τὴν καλύτερή μου φίλη, τὸν κοινωνικὸ κύκλο καὶ τὴν ταυτότητά μου. Ἀλλὰ καὶ ἕνα μεγάλο κομμάτι τοῦ ἀντιεξουσιαστικοῦ μου ἰδεαλισμοῦ.
Περίπου τὴν ἴδια ἐποχὴ ἀνακάλυψα ἐπίσης, πὼς ἡ ὑποτιθέμενη ἰσότιμη, σεξουαλικὰ ἀπελευθερωμένη, ἀμιγῶς λεσβιακὴ κοινότητα στὴν ὁποῖα ζοῦσα, ἦταν στὴν πραγματικότητα ἱεραρχική καὶ γεμάτη ἀνταγωνισμό. Εἴτε τὸ θέμα ἦταν τὸ ποιὸς θὰ καθάριζε τὴν κουζίνα εἴτε τὸ ποιὸς θὰ κοιμόταν μὲ ποιόν, ὁ ἀποκλεισμὸς τῶν ἀνδρῶν ἀπὸ τὸ κοινόβιο δὲν ἐξουδετέρωσε οὔτε τὴν ἀντιπαλότητα οὔτε τὴν ἐκμετάλλευση. Οἱ προσπάθειές μου νὰ ξεφύγω ἀπὸ τὴν ἱεραρχία μὲ εἶχαν παγιδεύσει σὲ καινούργιες ἱεραρχίες. Ἁπλῶς λιγότερο προφανεῖς ἀπὸ τὶς παραδοσιακές.
Ἡ γιαγιά μου, ποὺ ἔζησε ὡς ἀγρότισσα, γιατρὸς καὶ ἀνύπαντρη μητέρα, ἦταν μιὰ γυναίκα ρεαλίστρια. Περίπου τὴν ἐποχὴ ποὺ ἡ νεοσύστατη ἐπιχείρηση, τὸ κοινόβιο καὶ τὰ ἰδανικά μου κατέρρεαν, γύρισε καὶ μοῦ εἶπε, εὐγενικὰ καὶ ἀπρόσμενα: «Μαίρη, νομίζω ὅτι πρέπει νὰ ἀφήσεις τὰ μαλλιά σου μακριὰ καὶ νὰ παντρευτεῖς». Γέλασα, ἀλλὰ κάτι πρέπει νὰ μοῦ ἔμεινε. Τὸ νὰ εἶμαι μία μαχητικὴ ἀντικομφορμίστρια ἀπαιτοῦσε μεγάλη συναισθηματικὴ καὶ διανοητικὴ προσπάθεια, μὲ ἀμφίβολα κέρδη.
Σὲ σύντομο διάστημα γνώρισα τὸν ἄντρα ποὺ ἔγινε ὁ σύζυγός μου. Λίγα χρόνια μετὰ τὴν ἔναρξη τῆς κοινῆς μας ζωῆς, ἔχω βρεῖ περισσότερη εἰρήνη καὶ ἰσότητα στὴν συνεργατικὴ ἐπιχείρηση οἰκοδόμησης ἑνὸς σπιτιοῦ καὶ μιᾶς οἰκογένειας, ἀπὸ ὅ,τι εἶχα ποτὲ στὴν «προοδευτική» μου δεκαετία τῶν εἴκοσι -γιὰ νὰ μὴν ἀναφέρω ὅτι ἀπαλλάχτηκα ἀπὸ μάταια παιχνίδια ἐξουσίας. Ἡ συνειδητὴ ἀποδοχὴ τῆς δέσμευσης ἀποδείχθηκε μᾶλλον ἀπελευθερωτικὴ παρὰ περιοριστική. Χωρὶς νὰ ἔχω καταδικαστεῖ σὲ ἕνα σύνολο παραδόσεων τοῦ παρελθόντος χωρὶς νόημα, ἡ πορεία μας μέσα ἀπό τοὺς ρόλους τῶν φύλων ἔχει ὁδηγήσει σὲ μία οἰκογενειακὴ ζωὴ ποὺ φαίνεται ἀρκετά συμβατική. Εἶναι ὅμως καλὰ προσαρμοσμένη στὸν καθένα μας ξεχωριστά, ἀλλὰ καὶ στοὺς κοινούς μας στόχους.
Ὁ προβληματισμὸς γιὰ τὸ πῶς οἱ ἔμφυλοι ρόλοι (στμ. ρόλοι οἰκογενειακοί) φόρτωσαν μὲ ἀγγαρεία τὴν μητέρα μου ἐνῶ σὲ ἐμένα πρόσφεραν δημιουργικὴ ἐλευθερία, μὲ ὁδήγησε σὲ μία ἐπαναξιολόγηση τῆς φεμινιστικῆς κριτικῆς τῆς «πατριαρχίας». Ἐνῶ οἱ ριζοσπαστικὲς φεμινίστριες τείνουν νὰ βλέπουν τὴν πατριαρχία ὡς κάτι σὰν μαζικὴ συνωμοσία γιὰ τὴν καταπίεση τῶν γυναικῶν, ἐγὼ ἔχω καταλήξει νὰ τὴν βλέπω ὡς ἕνα ἀποδεκτὸ ἀποτέλεσμα τῆς ἱστορικῆς προσπάθειας τῶν ἀνθρώπων νὰ ἐξισορροπήσουν τὰ ἀντίθετα συμφέροντα τῶν δύο φύλων. Σὲ πολλὲς περιπτώσεις ἡ πατριαρχία ὁδήγησε σὲ καταχρήσεις καὶ ἀδικίες, οἱ ὁποῖες σωστὰ καταδικάζονται. Ἀλλὰ ἡ λύση δὲν βρίσκεται σὲ μία κατάσταση τέλειας συμμετρίας μεταξὺ τῶν δύο φύλων. Διότι αὐτὸ δὲν μπορεῖ νὰ ἐπιτευχθεῖ -τὰ φύλα δὲν εἶναι ἐναλλάξιμα μεταξύ τους.
Ὁ γάμος, γιὰ παράδειγμα, συχνὰ παρουσιάζεται ὡς ἕνας πατριαρχικὸς θεσμὸς ποὺ ἀποσκοπεῖ στὸν ἔλεγχο τῆς σεξουαλικότητας τῶν γυναικῶν. Ἀλλὰ ἐπειδὴ ἡ ἐκτὸς γάμου σεξουαλικὴ ζωὴ ἐνέχει πολὺ μεγαλύτερους κινδύνους γιὰ τὶς γυναῖκες ἀπ’ ὅ,τι γιὰ τοὺς ἄνδρες, οἱ κοινωνικοὶ κανόνες ποὺ εὐνοοῦν τὸν γάμο ὡς προϋπόθεση γιὰ τὸ σέξ, ὠφελοῦν τὶς γυναῖκες (καὶ τὰ παιδιά) τουλάχιστον ἐξίσου μὲ τοὺς ἄνδρες. Δὲν εἶναι καθόλου σίγουρο ὅτι οἱ φεμινιστικὲς προσπάθειες γιὰ τὴν συντριβὴ αὐτῶν τῶν προτύπων ἔχουν προσφέρει μεγαλύτερη εὐτυχία στὶς γυναῖκες.
Παρόμοια, οἱ κοινωνικοὶ κώδικες εὐγενικῆς συμπεριφορᾶς τῶν ἀνδρῶν πρὸς τὶς γυναῖκες μπορεῖ νὰ φαίνονται συντηρητικοί. Ἀλλά οἱ ἄνδρες, στατιστικά, ἐξακολουθοῦν νὰ εἶναι πιὸ δυνατοὶ σωματικὰ καὶ πιὸ βίαιοι ἀπὸ τὶς γυναῖκες. Ἡ ἐπίθεση στοὺς κανόνες ποὺ παροτρύνουν τοὺς ἄνδρες στὸ νὰ περιορίζουν τὴν φυσική τους κυριαρχία, ἴσως νὰ μὴν εἶναι ἐντελῶς πρὸς ὄφελος τῶν γυναικῶν. Μόλις σταματήσουμε νὰ ἀντιλαμβανόμαστε τὴν «πατριαρχία» ὡς μία κακὴ συνωμοσία, παύει νὰ εἶναι πιὰ ξεκάθαρο τὸ γιατὶ πρέπει νὰ καταργήσουμε τὰ «φύλα», ἢ νὰ ἐκπαιδεύσουμε τὰ ἀγόρια νὰ ξεφύγουν ἀπὸ τὸν «τοξικὸ ἀνδρισμό». Αὐτὸ δὲν σημαίνει ὅτι δὲν μποροῦμε νὰ ξαναδοῦμε τὶς σχέσεις τῶν φύλων μέσα ἀπὸ τὸ πρίσμα τῶν κοινωνικῶν συνθηκῶν ποὺ μεταβάλλονται. Ἀλλὰ σήμερα αὐτὴ ἡ ἐπανεξέταση σημαίνει ἀπελευθέρωση τοῦ γυναικείου κινήματος ἀπὸ τοὺς παραδοσιακοὺς στόχους τοῦ φεμινισμοῦ: τὴν «ἐλευθερία» καὶ τὴν «πρόοδο». Διότι ἔχουμε φτάσει σὲ ἕνα σημεῖο ὅπου ἡ ἐπιδίωξη αὐτῶν τῶν ἰδανικῶν ἀντιστρατεύεται τὰ συμφέροντα ὅλων τῶν γυναικῶν, ἐκτὸς ἀπὸ τὶς πιὸ πλούσιες.
Ἂς παρατηρήσουμε τὸ αὐξανόμενο ποσοστὸ τῶν μητέρων ποὺ ἐργάζονται μὲ πλήρη ἀπασχόληση. Αὐτὸ τὸ στατιστικὸ στοιχεῖο ἀναγνωρίζεται σχεδὸν καθολικὰ ὡς μέτρο προόδου. Ὅσοι ἔχουν αὐτή τὴν ἄποψη θεωροῦν πὼς ὅποιος δίνει προτεραιότητα στὴν φροντίδα ἀντὶ τῆς καριέρας, εἶναι ἀποτυχημένος, ἢ ταξικὸς προδότης. Ὅπως τὸ ἔθεσε πρόσφατα ἡ (περήφανη ὡς ἄτεκνη) δικηγόρος καὶ συγγραφέας Jill Filipovic: «Ἀντιλαμβάνομαι ὅτι αὐτὸ εἶναι κάτι σὰν τὸ τρίτο μέτωπο τοῦ πολέμου τῶν μαμάδων, ἀλλὰ ναί… θὰ δυσκολευόμουν πραγματικὰ πάρα πολὺ νὰ παντρευτῶ κάποιον ποὺ θέλει νὰ μὴν ἐργάζεται (στμ. νὰ μὴν ἔχει ἐπάγγελμα)».
Ἀμέτρητα ἄρθρα ἔχουν ἀναφερθεῖ στὶς δυσανάλογα ἀρνητικές επιπτώσεις στὶς ἐργαζόμενες μητέρες κατὰ τὴν διάρκεια τῶν lockdown τοῦ Covid. Ἦταν «μιὰ καταστροφὴ γιὰ τὸ φεμινιστικὸ κίνημα» σύμφωνα μὲ τὸ «Atlantic». Πολὺ λιγότερο ὅμως προβάλλονται ἀπόψεις, ὅπως τῆς δημοσιογράφου καὶ μητέρας Emily Ramshaw, ποὺ ἔγραψε πρόσφατα γιὰ τὸν φόβο της νὰ ἐπιστρέψει στὴν «κανονικότητα» τῆς ἐργασίας της ἐκτὸς τοῦ σπιτιοῦ..: «Δὲν θέλω νὰ ταξιδεύω ἀσταμάτητα γιὰ τὴν δουλειά. Δέν θέλω τὰ Σαββατοκύριακά μου νὰ εἶναι ὑπερβολικά δεσμευμένα μὲ δραστηριότητες. Δὲν θέλω νὰ χάνω τὴν ὥρα τοῦ ὕπνου μὲ τὸ παιδί μου». Πρόκειται γιὰ μιὰ γυναῖκα μὲ δημιουργική, εὐχάριστη καὶ καλοπληρωμένη δουλειὰ καριέρας. Τὶ γίνεται ὅμως μὲ τὴν πλειονότητα τῶν γυναικῶν οἱ ὁποῖες δὲν ἔχουν τόσο καλὰ ἐπαγγέλματα, ἀλλὰ ἐργάζονται σὲ δουλειὲς ποὺ εἶναι ἀναγκασμένες νὰ κάνουν, ὥστε νὰ μποροῦν νὰ πληρώσουν τὸ ἐνοίκιο..; Δὲν εἶναι καθόλου προφανὲς ὅτι μία σερβιτόρα ποὺ δουλεύει ἐπιπλέον βάρδιες θέλει νὰ εἶναι περισσότερο «ἀπελευθερωμένη» ἀπὸ τὸ σπίτι, ἀπὸ ὅ,τι ἤδη εἶναι.
Ἡ κοινωνιολόγος Catherine Hakim μελέτησε τὶς προτιμήσεις τῶν γυναικῶν σχετικὰ μὲ τὸν χρόνο ποὺ ἀφιερώνουν στὴν ἐργασία καὶ στὴν οἰκογενειακὴ ζωή. Διαπίστωσε ὅτι περίπου τὸ 20% τῶν γυναικῶν προτιμοῦν να είναι οἱ δραστηριότητές τους ἐπικεντρωμένες στὴν ἐργασία καὶ τὸ 20% νὰ εἶναι ἐπικεντρωμένες στὸ σπίτι, ἐνῶ τὸ ὑπόλοιπο 60% προτιμᾶ μία ἰσορροπία μεταξὺ τῶν δύο. Καὶ ὅμως, διαβάζοντας τὶς κυρίαρχες ἀπόψεις γιὰ τὶς γυναῖκες, ποὺ ἀφοροῦν στὴν ἐργασία καὶ τὴν φροντίδα τῶν παιδιῶν, θὰ νόμιζε κανεὶς ὅτι περισσότερες ἀπὸ τὸ 60% νοιώθουν φυλακισμένες στὸ σπίτι, καὶ ἐκλιπαροῦν γιὰ περισσότερη ἐλευθερία ἀπό τὴν οἰκογενειακὴ ζωή.
Τὸ πρότυπο τῆς σημερινῆς ἰδεατῆς γυναῖκας μὲ καριέρα, γιὰ τὸ τὶ θέλουν καὶ τὶ μποροῦν νὰ κατορθώσουν οἱ καθημερινὲς συνηθισμένες γυναῖκες στὴν ζωή τους, εἶναι τόσο ρεαλιστικό, ὅσο καὶ ἡ εικόνα τῆς ἀτσαλάκωτης χαμογελαστῆς στολισμένης νοικοκυρᾶς στὶς διαφημίσεις περασμένων δεκαετιῶν. Ἡ ἀλήθεια εἶναι ὅτι καὶ σήμερα ὅπως καὶ τότε, ἡ ζωὴ δὲν μπορεῖ νὰ εἶναι τόσο αὐτοματοποιημένη. Στὶς οἰκογένειες καὶ τὰ ζευγάρια ὅπου ἐργάζονται καὶ οἱ δύο, κάποιος πρέπει νὰ ἑτοιμάσει φαγητό, νὰ καθαρίσει τὸ πάτωμα καὶ τὴν τουαλέτα. Καὶ κάποιος πρέπει νὰ προσέχει τὸ μωρό. Στὴν θεωρία, οἱ ἄντρες παίρνουν τὸ βάρος ποὺ τοὺς ἀναλογεῖ -καὶ κάποιοι ὄντως τὸ παίρνουν. Στὴν πραγματικότητα ὅμως, τὸ πρότζεκτ τῆς ἀπελευθέρωσης τῶν γυναικῶν ἀπό τὶς ἐργασίες τοῦ σπιτιοῦ ἔχει ἐξελιχθεῖ ὅπως ἡ γνωστὴ ἀπάτη τῆς πυραμίδας. Οἱ εὐκατάστατες πετυχημένες γυναῖκες ἀπολαμβάνουν τοὺς καρποὺς καὶ τὴν ἐλευθερία τῆς φεμινιστικῆς «προόδου», ἀναθέτοντας τὶς ἐργασίες στὸ ὑπηρετικὸ προσωπικό, ποὺ κατὰ κανόνα εἶναι μετανάστες θηλυκοῦ γένους. Πολὺ σπάνια ἀκοῦμε τὴν φωνὴ τῶν νταντάδων καὶ τῶν οἰκιακῶν βοηθῶν. Καὶ ὅμως ἡ ἐργασία τους εἶναι ποὺ ἐπιτρέπει στὶς εὐκατάστατες γυναῖκες νὰ μποροῦν νὰ «πετύχουν» περισσότερα.
Ἡ ἀδιαφορία γιὰ τὸ γεγονὸς ὅτι πολλὲς μητέρες δὲν θέλουμε νὰ εἴμαστε ἀπελευθερωμένες ἀπὸ τὰ παιδιά μας εἶναι φανερὴ. Εἴτε στὴν ἀντίληψη τῆς φιλελεύθερης κοινωνικῆς ἀριστερᾶς, εἴτε τῆς φιλελεύθερης οἰκονομικῆς δεξιᾶς. Αὐτὴ ἡ ἀδιαφορία ἔχει τὶς ρίζες της σὲ μία ἀνθρωπολογικὴ ἀντίληψη ποὺ βλέπει τοὺς ἀνθρώπους ἐντελῶς ἐξατομικευμένους, καὶ νὰ ἀποφεύγουν κάθε περιορισμό. Τοὺς περιορισμοὺς τῶν συμβάσεων, τοῦ παρελθόντος, τῶν ἄλλων ἀνθρώπων, τοῦ ἴδιου μας τοῦ σώματος.
Ἡ μητρότητα ἀποκαλύπτει τὰ ὅρια αὐτῆς τῆς ἀντίληψης. Μπορεῖ γιὰ πολλοὺς νὰ θεωρεῖται αὐτονόητο ὅτι τὸ σῶμα, μᾶς ἀνήκει. Καὶ πὼς τὸ γεγονὸς ὅτι εἴμαστε φυσικοὶ «ἰδιοκτῆτες» τοῦ σώματος, εἶναι μία προφανὴς καὶ βασικὴ ἀρχὴ ἐλευθερίας. Τὴν στιγμὴ ὅμως ποὺ μαθαίνεις ὅτι εἶσαι ἔγκυος, ἡ ἰδιοκτησία τοῦ ἑαυτοῦ κλονίζεται. Τὸ νὰ εἶσαι γυναῖκα ἔγκυος, σημαίνει ὅτι δὲν ἔχεις ἐλευθερία. Ἂν βέβαια δεχθοῦμε ὅτι ἐλευθερία σημαίνει κατάργηση τῶν περιορισμῶν. Ἡ κυρίαρχη ὅμως ἀντίληψη γιὰ τὴν ἀλληλεξάρτηση εἶναι βαθειὰ ἀντιφατική. Κάποιος ποὺ ὑποστηρίζει τὴν ἔκτρωση σὲ πολὺ προχωρημένη ἐγκυμοσύνη, μπορεῖ ταυτόχρονα νὰ κοιτάζει «στραβὰ» μία ἔγκυο γυναῖκα ποὺ πίνει ἕνα ποτήρι κρασί. Μιὰ τέτοια συμπεριφορὰ συνδιάζει τὴν ἀντίληψη ὅτι ἡ ἐγκυμοσύνη περιορίζει καὶ πὼς ὄντως πρέπει νὰ περιορίζει τὴν ἐλευθερία τῆς γυναίκας, μὲ μία ταυτόχρονη ἐπιμονὴ γιὰ τὸ δικαίωμά της νὰ ἀπελευθερωθεῖ ἀπὸ τὸν περιορισμὸ τῆς ἐγκυμοσύνης, σὲ ὁποιαδήποτε χρονικὴ στιγμὴ (στμ. τῆς ἐγκυμοσύνης) καὶ ἂν τὸ ἐπιλέξει. Δὲν βλέπει ὅμως τὴν ἀντίφαση μεταξὺ τῆς ὑποτιθέμενης ἐλευθερίας μιᾶς γυναίκας, σὲ θέματα τόσο σοβαρά ὅπως ἡ διακοπὴ τῆς ζωῆς ἑνὸς ἀγέννητου παιδιοῦ, μὲ τὸ «καθῆκον» νὰ ὑπακούει σὲ λεπτομερεῖς κανόνες τόσο εὐτελεῖς, ὅπως τὸ τὸ νὰ μὴν ἐπιτρέπεται νὰ φάει τυρί ροκφόρ.
Ἔχουν οἱ γυναῖκες σωματικὴ αὐτονομία, ἢ ὄχι..; Ἡ νεωτερικότητα, θεωρώντας τὴν αὐτονομία ὡς μέτρο τῆς προόδου, ἀγωνίζεται νὰ βρεῖ νόημα στὴν μητρότητα. Τόσο ὁ φιλελεύθερος ὅσο καὶ ὁ συντηρητικὸς φεμινισμός, μοιράζονται αὐτὴ τὴν βασικὴ δέσμευση γιὰ ἐλευθερία καὶ πρόοδο. Καὶ οἱ δύο ὅμως αὐτὲς ἐκφάνσεις τοῦ φεμινισμοῦ περιθωριοποιοῦν τὶς μητέρες, ἔστω καὶ μὲ διαφορετικὸ τρόπο.
Ὁ φεμινισμός τῆς ἀριστερᾶς, ἀμφισβητεῖ κάθε περιορισμὸ ποὺ ἔχει νὰ κάνει μὲ τὸ φύλο, στὸ ὄνομα τῆς ἐξομοίωσης ἀνδρῶν καὶ γυναικῶν. Ἀπορρίπτει τὶς διαφορές, προβάλλοντας τὴν θεωρία μιᾶς «ἄγραφης σελίδας» γιὰ τὴν ἀνθρώπινη προσωπικότητα, ἐνῶ ἀντιμετωπίζει ὡς ταξικοὺς προδότες ὅσες γυναῖκες προτιμοῦν τὶς οἰκιακὲς δραστηριότητες ἀντὶ γιὰ τὴν καριέρα. Στὴν πιὸ ἐξελιγμένη του ἐκδοχή, αὐτὸς ὁ φεμινισμὸς ὑποστηρίζει τὴν προσέγγιση τῆς σεξουαλικῆς καὶ ἀναπαραγωγικῆς ζωῆς τῶν γυναικῶν, ὡς ἀνταλλαγή. Ἀποδέχεται τὴν πορνεία ὡς κάτι κανονικὸ καὶ νομιμοποιεῖ ὡς ἐπάγγελμα τὴν πορνογραφία. Χαρακτηρίζει ὅμως τὴν κυοφορία «παρασιτικὴ» καὶ θεωρεῖ τὴν παρένθετη μητρότητα ὡς ἕνα πρότυπο οἰκογενειακῆς ζωῆς.
Τὸ κυνήγι τῆς ἐξομοίωσης τῶν φύλων κορυφώθηκε μὲ τὸ σουρεαλιστικὸ θέαμα ἑνὸς φεμινισμοῦ ποὺ προσπαθεῖ νὰ ἀπελευθερώσει τὶς γυναῖκες ἀπὸ τὴν ἴδια τους τὴν ἀνάγκη νὰ εἶναι γυναῖκες. Οἱ πρόσφατες κινήσεις γιὰ τὴν νομικὴ κατοχύρωση τῆς κατάργησης τοῦ βιολογικοῦ φύλου, χαιρετίστηκαν ὡς νίκες σὲ ἕνα «διατομεακό» προοδευτικὸ ἐγχείρημα, ἐνῶ ἡ ὅποια ἀντίσταση καταδικάζεται ὡς «περίφραξη τῆς γυναικείας ἰδιότητας μὲ βάση τὰ φυσικὰ χαρακτηριστικά». Παρὰ τὸ γεγονὸς ὅτι ἡ κατάργηση τοῦ διαχωρισμοῦ τῶν φύλων γίνεται εἰς βάρος τῶν γυναικῶν, στὶς ἀθλητικὲς ὁμάδες, στὰ ἀποδυτήρια, στὶς φυλακὲς καὶ στὰ καταφύγια γυναικῶν. Τέτοιου εἴδους ἐπιπτώσεις ὅμως δὲν ἀπασχολοῦν ἰδιαίτερα τὶς εὔπορες γυναῖκες ποὺ ἴσως ἐπωφελοῦνται ἀπὸ μία κουλτούρα «οὐδέτερη ὡς πρὸς τὸ φύλο» στοὺς χώρους ἐργασίας τους. Ἑνῶ εἶναι μᾶλλον ἀπίθανο νὰ βρεθοῦν στὴ φυλακή, ἢ στὴν θέση νὰ ἀγωνίζονται νὰ ξεφύγουν ἀπὸ τὰ φαινόμενα τῆς βίας στὶς οἰκογένειές τους.
Ὁ δεξιὸς φεμινισμὸς εἶναι λιγότερο ριζοσπαστικὸς καὶ ἀτομικιστικός, ἀλλὰ χωρὶς πολὺ καλύτερα ἀποτελέσματα. Οἱ συντηρητικὲς φεμινίστριες ἔχουν τὴν τάση νὰ υἱοθετοῦν ἀπόψεις ὑπὲρ τῆς προστασίας τῆς ζωῆς τῶν ἀγέννητων παιδιῶν, ὑπὲρ τῆς γονιμότητας, ὑπέρ τῆς ἐλευθερίας, ἀλλὰ καὶ ὑπὲρ τοῦ καπιταλισμοῦ. Μὲ μία ἀντίληψη ποὺ ἐξιδανικεύει τοὺς γυναικείους ρόλους. Ὑπονομεύοντας ὅμως τὶς κοινωνικὲς καὶ οἰκονομικὲς συνθῆκες, ποὺ κάποτε ὑπῆρχαν καὶ βοηθούσαν αὐτοὺς τοὺς ρόλους νὰ ἔχουν εὐρεία ἐφαρμογή. Σκεφτεῖτε τὸ ἐπιχείρημα ποὺ διατυπώθηκε πρόσφατα ἀπὸ τὴν Angela Rachidi, ἡ ὁποῖα ἐπέκρινε τὴν πρόταση γιὰ ἐπίδομα τέκνων τοῦ γερουσιαστῆ Romney, μὲ τὸ σκεπτικὸ ὅτι ἂν ἐφαρμοζόταν, «περισσότερες ἀπὸ τὸ ἕνα τρίτο τῶν ἀνύπαντρων γυναικῶν θὰ μείωναν τὴν ἀπασχόλησή τους κατὰ τουλάχιστον μία ὥρα τὴν ἑβδομάδα». Ὅτι δηλαδή, οἱ ἀνύπαντρες μητέρες θὰ μποροῦσαν (στμ. κατὰ μέσο ὅρο) νὰ περνοῦν μία ἐπιπλέον ὥρα μὲ τὰ παιδιά τους κάθε ἑβδομάδα, χωρὶς νὰ επιβαρύνονται οἰκονομικά. Τὸ ἀποτέλεσμα εἶναι ἕνα μπερδεμένο δόγμα ποὺ διαμαρτύρεται γιὰ τὴν θανάτωση τῶν μωρῶν κατὰ τὴν κύηση, ἀλλὰ ἀντιστέκεται σὲ πολιτικές ἀποφάσεις ποὺ θὰ μποροῦσαν νὰ βελτιώσουν τὴν ζωὴ αὐτῶν τῶν μωρῶν μετὰ τὴν γέννησή τους. Μία πολιτικὴ στάση ποὺ θὰ ἦταν ἀληθινὰ ὑπὲρ τῶν παιδιῶν, δὲν θὰ ἔφερνε ἐμπόδια σὲ κρατικὲς ἐνέργειες ποὺ ὑποστηρίζουν τὴν δημιουργία οἰκογένειας, οὔτε στὴν ἐπέκταση τῆς ἄδειας μητρότητας.
Ὁ δεξιὸς φεμινισμὸς συμβάλλει ἔτσι στὴν περιθωριοποίηση τῶν γυναικῶν, ὅπως παρατηροῦμε ὅτι κάνει καὶ ἡ ἀριστερά. Καὶ οἱ δύο συγκεκριμένες ἐκφάνσεις τοῦ φεμινισμοῦ ἀντιμετωπίζουν τὴν μητρότητα ὡς ἕνα πρόβλημα ποὺ χρειάζεται λύση. Προοδευτικὸς ἢ συντηρητικός, ὁ φεμινισμὸς ποὺ θέτει τὴν ἀτομικὴ ἐλευθερία ὡς ἀπόλυτη προτεραιότητα, μᾶς χειροκροτεῖ ὅταν οἱ γυναῖκες ξεπερνᾶμε τοὺς περιορισμοὺς καὶ τοὺς φόβους μας. Ξεχνάει ὅμως ἐκεῖνα τὰ πρόσωπα (συνήθως γυναίκες) ποὺ μὲ τὴν ἐργασία τους μᾶς ἐπιτρέπουν αὐτὸ τὸ ξεπέρασμα. Ἐνῶ ὁ τομέας τῆς φροντίδας ἀφήνεται σὲ δεύτερη μοίρα.
Οἱ γυναῖκες μποροῦμε νὰ πετύχουμε ὡς φεμινίστριες, μόνο στὸν βαθμὸ ποὺ θὰ ἀποτύχουμε νὰ γίνουμε μητέρες. Τὸ χάσμα μεταξὺ τοῦ ἀριθμοῦ τῶν παιδιῶν ποὺ ἐπιθυμοῦν οἱ Ἀμερικανίδες καὶ τοῦ ἀριθμοῦ τῶν παιδιῶν ποὺ τελικὰ ἀποκτοῦν, μεγαλώνει συνεχῶς. Καθὼς φτάνουμε στὸ τέλος τῆς βιομηχανικῆς ἐποχῆς, ἡ ἀνθρωπολογία τῆς ἀπελευθέρωσης ποὺ τροφοδότησε αὐτὴ τὴν περίοδο, μᾶς παραδίδει ἕναν ἐφιάλτη στειρότητας καὶ ἀφήνει τὶς γυναῖκες πολιτικὰ ἄστεγες.
Καθὼς ἡ οἰκονομικὴ ἀνάπτυξη ἀποσυνδέεται ἀπὸ τὴν γενικὴ εὐημερία, ὁ «προοδευτικὸς» φεμινισμὸς ὑποστηρίζει τὴν ἄρχουσα τάξη, τῆς ὁποίας τὰ μέλη ἔχουν τὴν οἰκονομικὴ δυνατότητα νὰ ἀναθέτουν τὶς οἰκιακὲς ἐργασίες σὲ ἄλλους. Ὁ φιλελεύθερος συντηρητικὸς φεμινισμὸς ὑπηρετεῖ μία φθίνουσα μεσαία τάξη, τῆς ὁποίας τὰ μέλη μποροῦν ἀκόμη νὰ διαλέξουν μεταξὺ τῆς ἀνάθεσης τῆς οἰκιακῆς ἐργασίας σὲ τρίτους, ἢ τὴν δημιουργία οἰκογένειας μὲ μόνο ἕνα μισθό. Καμμία ὅμως ἀπὸ τὶς δύο αὐτὲς ἐκφράσεις τοῦ φεμινισμοῦ δὲν ἔχει ἀκόμη ἀναγνωρίσει ὅτι ἡ «πρόοδος», στὸν βαθμὸ ποὺ συνεπάγεται ἐλευθερία ἀπὸ ὑποχρεώσεις καὶ περιορισμούς, εἶναι ἐχθρικὴ πρὸς τὶς μητέρες. Ἀναπόφευκτα, ὁ φεμινισμὸς ποὺ υποστηρίζει τὶς μητέρες θὰ πρέπει σήμερα νὰ ἀντιταχθεῖ στὴν πρόοδο.
Αὐτὸ δὲν σημαίνει ὅτι εὐχόμαστε νὰ ξαναμπεῖ τὸ «τζίνι» τῆς γυναικείας χειραφέτησης στὸ μπουκάλι. Πιστεύω ὅτι δὲν εἶμαι ἡ μοναδικὴ ποὺ δὲν θέλω νὰ χαθοῦν τὰ ἐπιτεύγματα, ἢ νὰ ξαναγίνω ἡ προστατευόμενη τοῦ συζύγου μου. Ὅσο γιὰ τὸ κίνημα τῆς «παραδοσιακῆς γυναῖκας» (tradwife movement), τὸ ὁποῖο ὑποστηρίζει τὴν ἐπιστροφὴ στοὺς σαφῶς καθορισμένους ρόλους τῶν φύλων τῆς δεκαετίας τοῦ 1950, παραβλέπει τὸ γεγονὸς ὅτι οἱ ρόλοι αὐτοὶ ἦταν συνυφασμένοι μὲ τὴν οἰκονομία, τὴν τεχνολογία καὶ τὸ κοινωνικὸ πλαίσιο τῆς βιομηχανικῆς ἐποχῆς, ποὺ ὅμως βρίσκεται στὸ τέλος της. Οὔτε ἔχει αὐτὸ τὸ κίνημα πολλὲς προτάσεις γιὰ τοὺς ρόλους τῶν φύλων ποὺ νὰ εἶναι κατάλληλοι, γιὰ τὴν ζοφερή μετα-ἀνθρώπινη ψηφιακὴ ἐποχὴ στὴν ὁποῖα μπαίνουμε, μὲ τὴν κυριαρχία τῆς Τεχνητῆς Νοημοσύνης, καὶ τὴν ὀλιγαρχία τῆς Νέας Οἰκονομίας.
Στὴν ἐποχή ποὺ εἰσερχόμαστε, ἕνας φεμινισμὸς ὑποταγμένος στὴν τεχνολογία καὶ στὴν ὑπόσχεση τῆς κατάργησης κάθε ὁρίου, πρόκειται νὰ φέρει -καὶ ἤδη φέρνει- μόνο δυστυχία. Ἀντιθέτως, χρειαζόμαστε ἕνα κίνημα ποὺ νὰ βασίζεται στὴν ἀλήθεια τῆς πραγματικότητας. Τὰ σώματα τῶν ἀνδρῶν καὶ τῶν γυναικῶν εἶναι διαφορετικά· οἱ ἄνθρωποι δὲν μποροῦν νὰ ἀλλάξουν φύλο· οἱ περισσότερες γυναῖκες θέλουν νὰ ἀποκτήσουν παιδιά· ἡ ἑτεροφυλοφιλία εἷναι ἡ συνήθης ἀνθρώπινη κατάσταση· ἡ ἀνάθεση σὲ τρίτους τῆς οἰκιακῆς ἐργασίας ὁδηγεῖ στὴν ἐπιστροφὴ τῆς τάξης τῶν ὑπηρετῶν· τὰ παιδιὰ ζοῦν καλύτερα σὲ ἕνα περιβάλλον μὲ δύο γονεῖς. Ἡ ὑπερβολική ἐπικέντρωση στὴν ἀτομικὴ ἐλευθερία εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς βασικοὺς παράγοντες γιὰ τὴν κατακόρυφη πτώση τῶν γεννήσεων παγκοσμίως. Ἐνάντια στὶς τεχνολογικὲς ἐξελίξεις ποὺ ὑπόσχονται νὰ μᾶς ἀπελευθερώσουν ἀπὸ τὴν ἀγάπη, τὴν ἐπιθυμία, τὴν ἴδια τὴν ανθρώπινη φύση, ἡ ἐπαναδιατύπωση αὐτῶν τῶν ἀληθειῶν εἶναι μιὰ πράξη φεμινιστικῆς ἀντίστασης.
Ἔχουμε ἀπελευθερωθεῖ ἀρκετά. Αὐτὸ ποὺ χρειαζόμαστε εἶναι περισσότερες καὶ καλύτερες ὑποχρεώσεις. Ἕναν φεμινισμό ποὺ ἀναζητάει τὰ κατάλληλα ὅρια ἐλευθερίας καὶ γιὰ τὰ δύο φύλα. Ὁ φεμινισμός αὐτός βρίσκεται στὴν πιὸ καταφρονημένη θέση. Φοράει τὸ ἔνδυμα τῆς «ἀντίδρασης» καὶ ἔρχεται σὲ ρήξη μὲ τὴν θρησκεία της «προόδου».
Ὁ ἀντιδραστικὸς φεμινισμὸς, μᾶς τιμᾶ ὡς γυναῖκες γιατὶ ἀποδέχεται τὰ δεδομένα ποὺ μᾶς κάνουν ἀνθρώπους: τὸ σῶμα μας καὶ τὶς σχέσεις μας. Αὐτὸς ὁ φεμινισμὸς ἀναρωτιέται πῶς θὰ μπορέσουμε νὰ διαμορφώσουμε τὶς ὑποχρεώσεις μας δίκαια μεταξύ τῶν δύο φύλων, γιὰ τὸ κοινὸ καλό. Οἱ γυναῖκες εἶναι ἀνάγκη νὰ διαμορφώσουμε καινούργιες κοινωνικὲς καὶ οἰκονομικὲς συνθῆκες, ὄχι μὲ συγκρουσιακὸ πνεῦμα πρὸς τοὺς ἄνδρες καὶ μὲ μηδενικὸ ἀποτέλεσμα. Ἀλλὰ μαζί, μὲ τοὺς φίλους μας, τοὺς συζύγους, τοὺς πατεράδες, τοὺς ἀδερφοὺς καὶ τοὺς γιούς μας. Ὁ σκοπὸς δὲν εἶναι νὰ ἐπιστρέψουμε σὲ ἕνα φανταστικὸ ἰδανικὸ παρελθόν, ἀλλὰ νὰ πορευτοῦμε στὸ μέλλον προφυλαγμένοι ἀπό τὶς δυστοπικὲς ἐπιδιώξεις τῆς «προόδου». Ἡ μόνη διαφυγὴ ἀπὸ τὸν ἐφιάλτη τοῦ ἀτομισμοῦ καὶ τὸν πόλεμο μεταξὺ τῶν φύλων, εἶναι νὰ ἀναγνωρίσουμε πὼς εἴμαστε ὑπάρξεις ἐνσώματες καὶ πὼς ἡ ἀλληλεξάρτηση δὲν εἶναι καταπιεστική, ἀλλὰ εἶναι ἀκριβῶς αὐτὸ ποὺ μᾶς κάνει ἀνθρώπους.
Πηγή: https://www.firstthings.com/article/2021/06/reactionary-feminism
Ο ζωγραφικός πίνακας που πλαισιώνει τη σελίδα (“Χωρίς τίτλο”, 1993) είναι έργο του Βασίλη Σπεράντζα.
ΠΗΓΗ:https://antifono.gr/antidrastikos-feminismos-2/?fbclid=IwAR3YjZUK2J-PvcqzG0hiXnGGdt5V0_CYd31kE3Q9_nOBT4E46v6RwnJpVdk
Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.