Γιώργος Τσιτσιμπής: "Τρεις Ιεράρχες, η γιορτή των Γραμμάτων"

Γιώργος Ηλ. Τσιτσιμπής

Σημείο των καιρών μας η μεγάλη έλλειψη της ζωντανής επικοινωνίας. Αυτό που στερούμαστε όλο αυτό το διάστημα, είναι η ζεστή σχέση με τον Άλλο.

Εδώ, ο Μέγας Βασίλειος είναι καταλυτικός. Όπως αναφέρει ο Σέρβος επίσκοπος Ερζεγοβίνης, π. Αθανάσιος Γιέφτιτς, βαθύς γνώστης των Πατέρων του 4ου αιώνα και ιδίως του Μ. Βασιλείου (σε μια συνέντευξη του 1987, στην εκπομπή «Σήμερα είναι Κυριακή»), κατά τον Μέγα Βασίλειο, η Θεία Ουσία είναι η Κοινωνία (κοινωνώ, κάνω κάτι από κοινού με άλλον, συμμετέχω, προσφέρω, μοιράζομαι). Γι’ αυτό και χαρακτηρίζει τον άνθρωπο ως «κοινοτικό όν», ξεπερνώντας το αριστοτελικό «πολιτικό όν». Συγχρόνως, όλο το Ευαγγέλιο, κατά τον Μητροπολίτη Περγάμου Ιωάννη Ζηζιούλα, είναι μια δέσμη βασικών σχέσεων μεταξύ των προσώπων της Αγίας Τριάδος, μεταξύ Θεού και ανθρώπων, καθώς και των ανθρώπων μεταξύ τους. Αυτές τις σχέσεις διερεύνησαν αλλά και υπηρέτησαν οι Άγιοί μας. Δόθηκαν ολοκληρωτικά στο Θείο αλλά και στο ανθρώπινο. Διδάσκοντας, συγγράφοντας, υλοποιώντας. Ο π. Γιέφτιτς, συνοψίζει, πως η ορθόδοξη πίστη είναι η δυνατότητα του ανθρώπου να επικοινωνεί σε όλες τις διαστάσεις. Πόσο επίκαιρο!

Σύντομο ιστορικό της γιορτής

Οι Τρεις Ιεράρχες καθιερώθηκαν σε κοινή εορτή τον 11ο αιώνα, σε μια περίοδο «διανοητικού» αναβρασμού, για να κοπάσει η έντονη διαμάχη των «μορφωμένων οπαδών» τους που είχαν χωριστεί σε Ιωαννίτες, Βασιλείτες και Γρηγορίτες και που η κάθε μια ομάδα υποστήριζε φανατικά τον «δικό» της ως σπουδαιότερο. Εύστοχο εγχείρημα του επισκόπου Ευχαϊτών, Ιωάννη Μαυρόποδα, που θα μπορούσαμε να πούμε πως αποτελεί μια συμπύκνωση των Τριών σε μια γιορτή (πέραν από τις κατά μόνας αγιοκατατάξεις τους) καταδεικνύοντας το μεγαλείο των λόγων και κυρίως των έργων τους. Μια τριλογία σε απόλυτη σύμπνοια και σύζευξη μεταξύ τους. Και οι Τρεις τους, δραστήριοι και κυρίως δημιουργικοί, δεν περιορίζονταν μόνο στην ατομική προσευχή, αλλά προσπαθούσαν κοπιαστικά να επαληθεύσουν τα λόγια με πράξεις.

Το 1841 το Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, συνέδεσε την γιορτή τους με τα Ελληνικά Γράμματα, κάτι που αργότερα, το 1911, θεσμοθετήθηκε επίσημα.

Σημερινά ατοπήματα

Ως ημέρα εορτασμού των Γραμμάτων συνεπώς, θα άξιζε να δούμε, έστω και επιφανειακά, κάποιες ιδέες για τα τωρινά «Γράμματα».

Συχνά, γίνεται λόγος για την ανάγκη μετάφρασης της Θείας Λειτουργίας στην δημοτική για να την κατανοούμε καλύτερα. Ένας προβληματισμός που συνδέθηκε με ανάλογα τοπικά εγχειρήματα στο παρελθόν,  χωρίς όμως ενθαρρυντικά  αποτελέσματα. Βέβαια, ο μακαριστός π. Πυρουνάκης, χρόνια πριν, απέδιδε το Ευαγγέλιο στην δημοτική. Εδώ έρχεται η πρώτη ένσταση, όσον αφορά τον όρο «μετάφραση» και όχι την ουσία του εγχειρήματος. Μετάφραση έχουμε από μια γλώσσα σε μια άλλη. Για να είμαστε ακριβείς, πρέπει να μιλήσουμε για «απόδοση». Από μια μορφή σε μια άλλη μορφή, της ίδιας γλώσσας.  Θυμάμαι τον εξαίρετο, αείμνηστο πλέον, ηθοποιό Γιώργο Χαραλαμπίδη (είχε έρθει κάμποσες φορές και στην πόλη μας), με πόσο πάθος μιλούσε για την γλώσσα μας αλλά και με πόση ένταση καταδείκνυε τέτοια γλωσσικά ατοπήματα.

Όμως, φτάνει μόνο η απόδοση του Ευαγγελίου; Τα υπόλοιπα κείμενα; Τι να πρωτοαποδόσεις; Και δεν είναι μόνο τα εκκλησιαστικά. Άπειρα τα παραδείγματα. Ακόμα και ο Παπαδιαμάντης δεν κατανοείται από τα παιδιά. Γι’ αυτό, έστω και καθυστερημένα, ίσως θα πρέπει να πάμε αντίστροφα. Δεν θα ήταν πιο δημιουργικό να διδάσκονται στα σχολειά μας όλες οι φάσεις – μορφές της ελληνικής γλώσσας, έτσι που να γίνουν κτήμα των μαθητών μας; Πόσο πιο ωραίο θα είναι να κατανοεί ο καθένας μας αυτό που ακούει ή διαβάζει! Θα μας πάρει λίγα χρόνια, αλλά θα αποζημιωθούμε από το  αποτέλεσμα.

Συμπληρωματικά, εξίσου χρήσιμο και πρακτικό θα ήταν να διδάσκεται η ετυμολογία των λέξεων, ενταγμένη στο αναλυτικό πρόγραμμα. Σε μια πρώτη προσπάθεια στο Δημοτικό, με παιγνιώδη τρόπο, παίρνοντας αφορμή από συχνόχρηστες λέξεις ή επετείους, έτσι ώστε να μπορέσουν τα παιδιά να «ξεκλειδώσουν» την γλώσσα μας, να την αγαπήσουν και να την χαίρονται! Πώς αλλιώς θα καταλάβουν την αποκαθήλωση της Μ. Παρασκευής; (ήλος, καρφί, αφαιρώ τα καρφιά, κατεβάζω από τον σταυρό). Συγχρόνως, με την ετυμολογία θα αντιληφθούν και την διαχρονία της γλώσσας μας, αφού οι ίδιες λέξεις χρησιμοποιούνται αιώνες τώρα, ίδιες και απαράλλαχτες.

Τέλος, αξίζει μια επισήμανση για τον καταιγισμό αγγλόφωνων όρων, όχι μόνο ως επιγραφές καταστημάτων αλλά ως καθημερινό λεξιλόγιο, που επιτείνεται ακάθεκτα, κυρίως την περίοδο του κατ’ οίκον περιορισμού (lockdown, take away, drive through testings, click away, click in shop, delivery και πάει λέγοντας). Μια γλώσσα όπως η ελληνική, που έχει εμπλουτίσει όσο καμιά άλλη, ιδίως τους τομείς της επιστήμης, να μην μπορεί να αντισταθεί σ’ αυτόν τον ευτελισμό. Κρίμα!!!  Πόσο εύκολα λέξεις και φράσεις υιοθετούνται άκριτα,  από πολιτικούς, δημοσιογράφους, δημοσιολογούντες… χωρίς έστω μια προσπάθεια αυτοσυγκράτησης.

Φαντάζεστε σε λίγα χρόνια, τέτοια μέρα, να γιορτάζουμε τους Three Hierarchs;

ΠΗΓΗ: Γιώργος Τσιτσιμπής: "Τρεις Ιεράρχες, η γιορτή των Γραμμάτων"

 Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com