Ζωὴ σημαίνει πάνω ἀπ’ ὅλα ζωὴ δυνατοτήτων· εἶναι αὐτὸ ποὺ μποροῦμε νὰ γίνωμε. Συνίσταται συνεπῶς ἀπὸ τὴν ἀπόφαση ἐκλογῆς ἀνάμεσα σ’ αὐτὲς τὶς δυνατότητες, αὐτοῦ ποὺ πᾶμε πράγματι νὰ «εἴμαστε». Οἱ περιστάσεις καὶ ἡ ἀπόφαση ἀποτελοῦν δύο οὐσιαστικὰ στοιχεῖα τῆς ζωῆς. (…) Ὁ κόσμος μας ἀποτελεῖ τὸ μέρος τοῦ πεπρωμένου ποὺ πάει νὰ σχηματίση τὴ ζωή μας. Ἀλλὰ τοῦτο τὸ ζωτικὸ περωμένο δὲν εἶναι κάτι τὸ μηχανικό. Δὲν ριχνόμαστε στὴν ὕπαρξη σὰν μιὰ βολὴ ἀπὸ τουφέκι, μὲ τὴν τροχιά της ἀπολύτως προκαθωρισμένη. Τὸ πεπρωμένο ὑπὸ τὸ ὁποῖο τελοῦμε, ὅταν μπαίνωμε σ’ αὐτὸν τὸν κόσμο -πρόκειται πάντοτε γι’ αὐτὸν τὸν κόσμο τὸν παρόντα-, συνίσταται ἀκριβῶς ἀπὸ τὸ ἀντίθετο. Ἀντὶ νὰ μᾶς ἐπιβάλη μία τροχιά, μᾶς ἐπιβάλλει πολλές, καὶ ἐν συνεχείᾳ μᾶς ἀναγκάζη νὰ ἐκλέξωμε. Παράξενη ποὺ εἶναι ἡ ὕπαρξή μας! Τὸ νὰ ζοῦμε σημαίνει νὰ αἰσθανόμαστε τοὺς ἑαυτούς μας μοιραῖα ὑποχρεωμένους νὰ ἀσκήσωμε τὴν ἐλευθερία μας, νὰ ἀποφασίσωμε τί θὰ γίνωμε σ’ αὐτὸν τὸν κόσμο. Αὐτὴ ἡ δραστηριότητα τῆς ἀπόφασής μας δὲν ἐπιτρέπεται νὰ ἐφησυχάση οὔτε γιὰ μία στιγμή. Ἀκόμη κι ὅταν εἴμαστε ἀπελπισμένοι, ἐγκαταλείπομε τοὺς ἑαυτούς μας σ’ ὅ,τι καὶ νὰ συμβῇ, ἀποφασίζοντας νὰ μὴν ἀποφασίσωμε.
Συνεπῶς δὲν εἶναι σωστὸ νὰ λέμε πὼς στὴ ζωὴ «οἱ περιστάσεις ἀποφασίζουν». Ἀντίθετα, οἱ περιστάσεις εἶναι τὸ δίλημμα, συνεχῶς ἀνανεούμενο, ἔναντι τοῦ ὁποίου πρέπει νὰ ἀποφασίσωμε· αὐτὸς ποὺ πράγματι ἀποφασίζει εἶναι ὁ χαρακτήρας μας.
Ὅλα τοῦτα ἰσχύουν ἐξίσου καὶ γιὰ τὴν συλλογικὴ ζωή. Καὶ σ’ αὐτὴν ἐπίσης ὑπάρχει κατ’ ἀρχὴν ἕνας ὁρίζοντας δυνατοτήτων, καὶ ὕστερα μία ἀποφασιστικότητα ἡ ὁποία ἐκλέγει καὶ ἀποφασίζει γιὰ τὴν ἀποτελεσματικὴ μορφὴ τῆς συλλογικῆς ὕπαρξης. Τούτη ἡ ἀποφασιστικότητα ἔχει τὴν πηγή της στὸν χαρακτήρα τῆς κοινωνίας ἤ, πρᾶγμα ποὺ σημαίνει τὸ ἴδιο, στὸν τύπο τοῦ ἀνθρώπου ποὺ κυριαρχεῖ σ’ αὐτήν. Στὴν ἐποχή μας εἶναι ὁ μαζάνθρωπος ποὺ κυριαρχεῖ, αὐτὸς εἶναι ποὺ ἀποφασίζει. (…) Ἄν παρατηρήσωμε τὴ δημόσια ζωὴ τῶν χωρῶν ὅπου ὁ θρίαμβος τῶν μαζῶν ἔχει ἀρκετὰ ἀναπτυχθῆ -τοῦτες εἶναι οἱ χῶρες τῆς Μεσογείου-, μὲ ἔκπληξη βρίσκομε πὼς ἀπὸ ἄποψη πολιτικὴ ζοῦμε μὲ τὸ «μέρα μπαίνει, μέρα βγαίνει». Τὸ φαινόμενο εἶναι ἐξαιρετικὰ παράδοξο. Ἡ δημόσια ἐξουσία βρίσκεται στὰ χέρια τῶν ἀντιπροσώπων τῶν μαζῶν. Καὶ εἶναι τόσο ἰσχυροὶ ποὺ ἔχουν σαρώσει κάθε ἀντίσταση. (…) Κι ὡστόσο ἡ δημόσια ἐξουσία -ἡ Κυβέρνηση- ζῆ μὲ τὸ «μέρα μπαίνει, μέρα βγαίνει» καὶ δὲν παρέχει τὸν ἑαυτό της ὡς εἰλικρινῆ λύση γιὰ τὸ μέλλον, δὲν παρέχει σαφῆ ὑπόσχεση γιὰ τὸ μέλλον (…) μ’ ἕναν λόγο, ζῆ χωρὶς κανένα ζωτικὸ πρόγραμμα, χωρὶς κανένα σχέδιο ὑπάρξεως. Δὲν γνωρίζει ποῦ πηγαίνει, ἐπειδή, ἀκριβῶς δὲν ἔχει καθωρισμένη πορεία, δὲν ἔχει προκαθωρισμένη τροχιά. (…) Καὶ ἔτσι ἡ δραστηριότητά της καταντάει νὰ εἶναι ἡ ἀποφυγὴ τῶν δυσχερειῶν ποὺ φέρνει ἡ ὥρα· ὄχι νὰ λύνη τὶς δυσχέρειες, ἀλλὰ νὰ ξεφεύγη ἀπὸ αὐτὲς ἐπὶ τοῦ παρόντος, χρησιμοποιώντας ὁποιαδήποτε μέθοδο, ἔστω κι ἄν συσσωρεύει ἀκόμη μεγαλύτερες δυσχέρειες γιὰ τὴν ἑπόμενη ὥρα.
Τέτοια εἶναι πάντοτε ἡ δημόσια ἐξουσία, ὅταν ἀσκῆται κατ’ εὐθεῖαν ἀπὸ τὶς μᾶζες: παντοδύναμη καὶ ἐφήμερη. Μαζάνθρωπος εἶναι αὐτὸς ποὺ ἡ ζωή του στερεῖται ἀπὸ ὁποιονδήποτε σκοπό, καὶ ἁπλῶς σύρεται ἀπὸ τὸ ρεῦμα. Συνεπῶς μολονότι οἱ δυνατότητες καὶ ἡ δύναμή του εἶναι τεράστιες, δὲν οἰκοδομεῖ τίποτε.
Ὀρτέγα ὑ Γκασσέτ, Ἡ ἐξέγερση τῶν μαζῶν, μτφ. Χρήσου Μαλεβίτση, σ. 80-83, ἐκδόσεις «Ἁρμός», Ἀθήνα, 2010
Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.