Γλωσσάριο ΟΑΣΕ για προσβολή λέξεων με σημασία

Κυριάκος Χαραλαμπίδης

Όταν είδα τις «Λέξεις που έχουν σημασία», με τον ένστολο υπότιτλο «Γλωσσάριο για τη δημοσιογραφία στην Κύπρο», ένιωσα να εξίσταμαι και ν’ απορώ –καθότι ποιητής– και δεν ήξερα από ποιαν άκρη (ποιον στίχο) του μυαλού να πιαστώ. Παράλληλα ο κύριος Αρλέμ Ντεζίρ, με την μακροσκελή προσωνυμία «Αντιπρόσωπος του Γραφείου της Ελευθερίας του Τύπου του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη», διήγειρε την  περιέργειά μου να πληροφορηθώ κάτι… λιγότερο γι’ αυτόν. Με τη βοήθεια του διαδικτύου έμαθα πως αξιώθηκε «να δει το φως του ήλιου» –καταπώς θα έλεγε ο Όμηρος σε σύγχρονη αρκαδοκυπριακή μετάφραση– δεκαπέντε μόλις χρόνια πριν από την τουρκικό Αττίλα ή έστω την «εισβολή», αν επιτρέπεται η λέξη.

Ο πατέρας του είναι μαρτινικανός και η μητέρα του αλσατιανή. Ουδείς ψόγος ως προς αυτό. Δικαίωμα του παιδιού να διαλέγει τους γονείς που θα τον γεννήσουν – άλλωστε ο ρόλος τους, όπως συμβαίνει και με το «Γλωσσάριο», είναι συμβουλευτικός. Το περίεργο στην περίπτωσή  του είναι ότι διετέλεσε Υπεύθυνος Ευρωπαϊκών Υποθέσεων του γαλλικού κράτους, καθώς και Πρώτος Γραμματέας του Σοσιαλιστικού Κόμματος της χώρας του – λέξεις που έχουν σημασία, αλλά ιδού πώς κατατρίβονται οι έννοιες και πώς εκπίπτουν!

Αν τύχαινε να τον συναντήσω, θα του έκανα ταχύρρυθμο μάθημα ανθρωπογνωσίας και ιστοριογεωγραφίας, θα του μιλούσα για τον κύπριο χαρακτήρα της Αφροδίτης, και βέβαια για την Αχαιών Ακτή, την Σαλαμίνα, την Αμμόχωστο, την Κερύνεια και για πλήθος άλλων καρτερικών ελληνικών  ονομάτων. Θα ξεκινούσαμε ίσως από τη γραμματική και τη σύνταξη της Δικαιοσύνης και  θα κυπροσυλλαβίζαμε τον πανάρχαιο κόσμο της Κύπρου, στο όνομα της Ελευθερίας της Ευρώπης. Γιατί εδώ ζυγίζεται και κρίνεται η παγκοσμιοποίηση της αρετής, η γνώση της αλήθειας, η ανδρεία της σκέψης. Ό,τι συγκροτεί δηλαδή και συντάσσει και ακεραιώνει την ανθρώπινη αξία, για την οποία κόπτεται προγραμματικά η Ευρώπη (στοχαστείτε πως οφείλει κι αυτή το όνομά της σε λέξη ελληνική, με σημασία). 

Φυσικά για όλα τούτα προϋποτίθεται κάποια φιλοσοφική διάσταση. Δεν αποκλείεται  ο κύριος Ντεζίρ, λόγω παιδείας, να τη διαθέτει, ωστόσο δεν γνωρίζω κατά πόσο την περιορίζει στο πεδίο μιας αφ’ υψηλού θεώρησης, χωρίς τον ενδιάθετο πόνο που προκύπτει από την αγωνία και τη βαθύτερη γνώση  των ανθρωπίνων. Θέλω να πω –κι εδώ πάλι οι λέξεις έχουν τη σημασία τους–  δεν  φαίνεται να νιώθει  βαθιά και να οδυνάται για τους καημούς και τα βάσανα του τόπου μας. Επομένως στερείται και του ευγενέστερου οργάνου για να τον καταλάβει.

Σμίκρυνε την όρασή του εγκλωβισμένος μέσα στο περίγραμμα  των εννοιών. Ακριβέστερα θα έπρεπε να πούμε, εννοιών που  προκαθορίζονται από την επιλογή των συνεργατών. Εν πάση περιπτώσει, το γεγονός ότι η επίσημη πρώτη του περιώνυμου «Γλωσσαρίου» συνέπιπτε με την επίσκεψη του μεγάλου Πατισάχ στην Κύπρο και τα προαναγγελλόμενα εγκαίνια του υπέρογκου τεμένους Χαλά Σουλτάν, λίγο έξω από τη Λευκωσία,  καθηκόντως του διέφευγε. Οι λέξεις και η οδική σηματοδότησή τους έπρεπε τάχιστα να φαγωθούν, κατ’ αντιστοιχίαν, από τους Παλαιστινίους και τους Ισραηλίτες, τους Ουκρανούς και του Ρώσους (μιλάμε πάντα για την Κύπρο), για να μην μουλιάσουν, αλλά να εμπεδωθούν στο στομάχι  αντιδίκων συνοίκων.

Δεν αμφιβάλλω ότι κάποτε οφείλουμε να μάθουμε να ζούμε όλοι μαζί αγαπημένοι σ’ αυτόν τον τόπο. Αλλά πώς, κύριε Αρλέμ Ντεζίρ;  Δίδαξόν με τα δικαιώματά σου (που είναι και δικά μου). Τι πρέπει να κάνω και πώς να πορευτώ; Δεν είμαι αχάριστος, και το ξέρω ότι μόχθησες μαζί με τους  συνεργάτες σου, τρεις χιλιάδες πεντακόσια τόσα χρόνια, γι’ αυτή την μεγάλη στιγμή: να ξαναδώσεις στις λέξεις τη σημασία τους, την ακριβή τους περιεκτικότητα σε ουσία και αλήθεια. Αλλά τι λέω! Δεν είχες ζυμωθεί ποτέ, μηδέ συσσωματώθηκες μ’ αυτό το απλωμένο στο πέλαγο φύλλο, που ολοένα μολύνεται από την εισβολή και κατοχή. Και για τούτο δεν είχες τα προσόντα να αντιληφθείς τι σημαίνει αρπαγή, εκτοπισμός, βεβήλωση και  βιασμός του τόπου και των κατοικούντων εν αυτώ. Αλίμονο, κύριε Ντεζίρ, είσαι ένας προπονητής με τη σφυρίχτρα του εντός γηπέδου, χωρίς χορτάρι (το γήπεδο) και χωρίς λύπη στην καρδιά (εσύ). Γιατί αν σκιρτούσες από τη λαχτάρα για το δίκαιο, θα παρατούσες την σφυρίχτρα και θα φρόντιζες να φοιτήσεις στην πρώτη τάξη του φιλόσοφου Αντισθένη, όπου θα κατανοούσες τη ρήση του: «αρχή σοφίας ονομάτων επίσκεψις». Και στη δεύτερη τάξη, σαν θα προχωρούσες (πράγμα ευκολότατο στις μέρες μας), θα μάθαινες από τον ιστορικό Θουκυδίδη τη σημασία της φράσης: «για να δικαιολογούν τις πράξεις τους άλλαζαν ακόμα και τη σημασία των λέξεων».  

Ποιο είναι το χρέος σου, κύριε Ντεζίρ; Δεν λέω για τους άλλους, που κάνουν όσο μπορούν τη δουλειά τους, αυτοπεριορισμένοι από τον νάρθηκά τους. Για σένα μιλώ, κύριε Ντεζίρ, γιατί δεν σου δόθηκε ο ρόλος να υποδύεσαι τον Πόντιο Πιλάτο, επί τω ημερών του οποίου γράφτηκε σε τρεις γλώσσες πάνω στο σταυρό (ελληνικά, τουρκικά και αγγλικά – θέλω να πω ελληνικά, ρωμαϊκά και εβραϊκά) το ειρωνικό γλωσσάριο της σταυρικής καταδίκης.

Είσαι τίμιος άνθρωπος, το διαισθάνομαι, και είσαι γεμάτος ευγενείς προθέσεις. Είναι ωστόσο τοις πάσι γνωστόν ότι πολλές τραγωδίες είναι συχνότατα στρωμένες από ευγενείς προθέσεις. Δεν ευθύνεσαι βέβαια ως προς αυτό. Έχεις εξάλλου εντολή να διευθύνεις ένα έργο με επιστημονικό επαγγελματισμό. Μπορείς να εορτάσεις με τους συνεργάτες σου την ευτυχή κατάληξή του. Μπορείς να αναρτήσεις στο Facebook και να κελαηδήσεις στο Τwitter στιγμές και εικόνες από την επιτυχία. Υπεράξιος λοιπόν! Επέφερες ειρήνη σ’ αυτόν τον διχασμό πατρίδας. Οδήγησες τα πράγματα ένα βήμα πάρα πέρα, προς την κατανόηση του άλλου, και τώρα οι άνθρωποι θα συντρώγουν τις λέξεις με την ησυχία τους. Οι επίμαχες έννοιες θα αμβλυνθούν, θα αποκτήσουν νέα γόμωση, νέα σημασία. Θα γίνουν επιτέλους πιο γευσάτες, πιο στρογγυλεμένες, πιο ομαλές. Θα πάψει πια η ασυνταξία, η κακογουστιά  και η μικρότητα να λέμε τον Αττίλα Αττίλα, την εισβολή εισβολή, την κατοχή κατοχή, τον έποικο έποικο, την αρπαγή αρπαγή κ.ο.κ.  

Θα μου πεις ότι απαλύνοντας τις λέξεις εκλεπτύνουμε και τους ανθρώπους. Τους ανθρώπους ναι, αλλά την ιστορία; Το όργιο της κατοχής; Το  τέρας της αλλοίωσης του τόπου και την οριστική απώλεια του αυθεντικού χαρακτήρα του; Η ιστορία, αγαπητέ μου, δεν είναι παίξε γέλασε. Ο Αττίλας εγκαταστάθηκε στο σβέρκο μας εδώ και 44 χρόνια και χαράκωσε με το μαχαίρι το βουνό μας.  Θέλει λέει να διασφαλίσει τους Τουρκοκυπρίους από τα νύχια των μανιασμένων Ελληνοκυπρίων. Μανιασμένων γιατί;  Καλά συμπεριφέρονται, πολύ σαν Ευρωπαίοι! Δεν είναι ενδεικτικό που πριν δυο χρόνια (όταν ανεβάστηκε ο «Ιππόλυτος» στο αρχαίο θέατρο της Σαλαμίνας από τα κρατικά θέατρα Αθηνών και Θεσσαλονίκης σε σύμπραξη με τον ΘΟΚ) η αρχική ανακοίνωση αναφερόταν στο… «θέατρο της Αμμοχώστου». Πόσοι Κύπριοι το πρόσεξαν, και γιατί δεν αντέδρασαν; Η Ευρώπη είναι ένα πρότυπο λοιπόν, μην την κατηγορούμε.  Να λέμε την αλήθεια, ο ΘΟΚ έκανε αργότερα την υπέρβασή του και τόλμησε να πει την Σαλαμίνα κατεχόμενη, πικραίνοντας ενδεχομένως κάποιους στη «Βόρεια» και τη «Νότια» Κύπρο.

Σας ερωτώ αν εξετάσατε αυτή την πτυχή και την προέκτασή της. Εννοώ την ενδοφλέβια ένεση που μεταβολίζει χημικά τις λέξεις μας και αλλοιώνει τον χαρακτήρα του συμβαλλομένου κατοίκου της λεγόμενης  –μέχρι νεοτέρας– «Νότιας  Κύπρου». Αντ’ αυτού το γυρίζετε στο εύκολο παιχνίδι, με τζόκερ  το επάρατο  χουντικό πραξικόπημα, που το πιπιλίζετε ως άλλοθι και διαρκή επωδό  στον αποσυντονισμό της εικόνας των πραγματικών καταστάσεων. Απορώ με την Ευρώπη και τους αξιότιμους εκπροσώπους της! Δεν αντιλαμβάνεται ότι το ολέθριο ελληνικό πραξικόπημα ήταν μέρος ενός ευρύτερου ρομποτικού σχεδιασμού, που ολοκληρώθηκε με τον  τουρκικό Αττίλα που μαστίζει τον τόπο για 44 τώρα χρόνια; Περί αυτού πρόκειται. Το καρκίνωμα ξεκίνησε με το πραξικόπημα, αλλά εδραιώθηκε με την εισβολή και την παρατεταμένη κατοχή που καταστρατηγεί κάθε έννοια δικαίου. Αυτές τις λέξεις, κύριε Ντεζίρ, θα έπρεπε να είχατε τον πόθο να αποκαταστήσετε στην πραγματική σημασία τους. Και να αντιληφθείτε ακόμα ότι ορισμένες ευαισθησίες δεν παραγράφονται με υποβολές και προσταγές. Η απάλειψη του όρου «κατεχόμενες περιοχές» αφαιρεί από τις λέξεις το ουσιαστικό περιεχόμενό τους, ότι δηλαδή ένα μεγάλο μέρος της πατρίδας μας είναι όντως κατεχόμενο. Έτσι πετυχαίνετε να καταστήσετε τις λέξεις να μην έχουν σημασία, πηγαίνοντας ενάντια στον στόχο σας. Δεν θέλω να πιστεύω πως  αυτό ακριβώς επιδιώκατε.

Και τι να πω για την απάλειψη του χαρακτηρισμού του αγώνα της ΕΟΚΑ ως  απελευθερωτικού και την ισοστάθμισή του με την ΤΜΤ! Αλλά σας ενημερώνω ότι ο αγώνας εκείνος έγινε για την αποτίναξη του Αγγλικού ζυγού. Ο κυπριακός ελληνισμός επέδειξε μεγαλείο ψυχής και αντοχή στο μαρτύριο (ασχέτως κωδικοποιημένου αρχηγού, που αργότερα, όπως εύστοχα ειπώθηκε, «εξηυτελίσθη εν τω φανερώ»). Στην αντίπερα όχθη οι Τουρκοκύπριοι, μολονότι συντάχθηκαν με τους κατακτητές, καρπώθηκαν στο τέλος τα αγαθά της ελευθερίας, για την οποία τα παλικάρια μας βάδισαν στη θυσία. Δεν είναι δίκαιο να απλοποιούνται σε μια μελοδραματική παράγραφο πράγματα ιδιαίτερα σύνθετα και ιστορικώς περίπλοκα. Αν οι συντάκτες του «Γλωσσαρίου» ήθελαν να φτάσουν στην ουσία του θέματος, θα έπρεπε να εξηγήσουν τον λόγο που ο κυπριακός ελληνισμός ποθούσε την ένωση, με αναγωγή στον πανάρχαιο ελληνικό χαρακτήρα του νησιού και την φυσική απόληξή του μετά τον αγώνα.  Το ζητούμενο, βέβαια, κατά πόσο ο αγώνας έπρεπε να ξεκινήσει, αλλά και να γίνει όπως έγινε ή κατά πόσο οδήγησε το πλοίο τελικά σε ξέρα, είναι των ιστορικών υπεύθυνη εργασία. Το «Γλωσσάριο» πάντως μπορούσε να δώσει την ευκαιρία να ξακαθαρίσουν οι έννοιες, και θα πρόσφερε μεγάλη εξυπηρέτηση, αν επιχειρούσε να διαχωρίσει την απελευθερωτική ΕΟΚΑ από την ολέθρια ΕΟΚΑ Β΄, οι οποίες στη συνείδηση πλείστων Τουρκοκυπρίων, αλλά και κομματικά τοποθετημένων Ελληνοκυπρίων, θεωρούνται ένα και το αυτό. Επίσης θα μπορούσε να κάνει τη διάκριση ότι η ΕΟΚΑ αγωνίστηκε για την ελευθερία της Κύπρου (με φυσικό της τότε πλαίσιο την ένωση ενός ελληνικότατου νησιού με την πανάρχαια μήτρα του), ενώ η παραστρατιωτική ΤΜΤ αντιστάθηκε  σ’ αυτό προσφέροντας αρίστη εξυπηρέτηση στον Άγγλο κατακτητή που καλλιεργούσε την διαίρεση μεταξύ των κοινοτήτων. Φυσικά το ζήτημα είχε  εξάρσεις και  μεταπτώσεις, μαζί με λάθη, αδυναμίες και παρενέργειες, ένα μείγμα αλυτρωτισμού σε περιδίνηση, καθώς βρισκόταν αντιμέτωπο με έξωθεν καθοδηγούμενους, αλλότριους στόχους. Θα ήταν άσοφο και αδόκιμο να επιχειρήσω τώρα εγώ έναν προσδιορισμό της σημασίας του. Έθεσα απλώς κάποιες ράγες για να κυλήσει απάνω τους το τρένο της ιστορίας και… προσοχή από τον εκάστοτε οδηγό!

Θα μπορούσα στη συνέχεια να σταθώ σε ορισμένα σκανδαλώδη σημεία του «Γλωσσαρίου» που τρομάζουν το μάτι. Αλλά τι χρείαν έχουμε μαρτύρων, όταν το πράγμα ομιλεί από μόνο του; Το πρόβλημα καθεαυτό δεν βρίσκεται στην ιστορική αφασία ή την πλανεμένη αλλοίωση των δεδομένων, παρά στη συνειδητή προσπάθεια εμπέδωσης μιας νέας πραγματικότητας. Πρόκειται δηλαδή  γι’ αυτό που σε άλλους καιρούς και άλλους τόπους ποικίλοι βιαστές ονειρεύτηκαν  να καθιερώσουν ως «νέα τάξη πραγμάτων». Εδώ έχουμε κάτι χειρότερο: νέα τάξη εννοιών. Πρόκειται για οδοφράγματα λέξεων –καλή ώρα όπως το οδόφραγμα της Δερύνειας– που οδηγούν στην Νέα Αμμόχωστο της τραγικής δικής μας Νέας Ιωνίας και συντέμνουν τον δρόμο προς το Νέο Πάρε-δώσε. Διότι, ειπώθηκε κι αυτό, οι λέξεις του «Γλωσσαρίου» ήταν «προϊόν συμβιβασμού». Συμβιβάζονται οι λέξεις; Δέχονται μήπως να παραχωρήσουν μέρος της ουσίας τους αντί εδάφους; Αλλά κι αυτό ακόμα δεν καταφέραμε να το διεκδικήσουμε. Αντίθετα παραχωρήσαμε τις λέξεις μας και εκχωρήσαμε την ουσία τους (την αληθινή σημασία τους) μαζί με την κατεχόμενη γη μας.

Δεν ξέρω, κύριε Ντεζίρ, κατά πόσο τα λόγια μου σας κούρασαν το μυαλό. Πιστέψτε με όμως πως είχα κι εγώ τις καλές μου προθέσεις. Κυρίως επιχείρησα  να  βοηθήσω κάπως να ανιχνεύσετε την πραγματική σημασία των λέξεων Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη. «Μες στην Κύπρο του κόσμου, η Κύπρος αμύνεται», όπως λέει σε ένα ποίημά του ο Νικηφόρος Βρεττάκος. Σας αρέσει η ποίηση; Αν ναι, παρακαλώ επιτρέψτε μου κάποιες τελευταίες λέξεις, με το στόμα του δικού σας ποιητή Πωλ Βαλερύ, που έχουν άλλωστε σημασία: «Η πολιτική βρίσκει πάντοτε μια ευγενική διατύπωση που επιτρέπει τις πιο άτιμες διαδικασίες».

Ο ζωγραφικός πίνακας που πλαισιώνει τη σελίδα είναι έργο του κύπριου εικαστικού καλλιτέχνη Μιχαήλ Κάσιαλου.

πηγή κειμένου; http://www.philenews.com/f-me-apopsi/paremvaseis-ston-f/article/555113/gossario-oase-ga-prosboli-lexeon-me-simasia

ΠΗΓΗ:http://antifono.gr
 Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com