ΠΑΤΡΙΔΑ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΟΤΗΤΑ, του Μιχαήλ Μπακούνιν

ΚΑΤΕΒΑΣΤΕ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΣΕ ΜΟΡΦΗ PDF

Το Κράτος δεν είναι η Πατρίδα∙ είναι η αφαίρεση, το μεταφυσικό, μυστικιστικό, πολιτικό και νομικό πλάσμα της Πατρίδας. Ο απλός λαός όλων των χωρών αγαπά βαθειά την πατρίδα του, αλλά αυτή είναι μια αγάπη φυσική, αληθινή. Ο πατριωτισμός του λαού δεν είναι απλώς μια ιδέα αλλά ένα γεγονός. Όμως, ο πολιτικός πατριωτισμός, η αγάπη προς το Κράτος, δεν αποτελεί πιστή έκφραση αυτού του γεγονός. Είναι μια έκφραση στρεβλή εξαιτίας μιας ψευδούς αφαίρεσης, πάντοτε προς όφελος μιας μειονότητας εκμεταλλευτών.

Η Πατρίδα και η Εθνικότητα είναι, όπως και η ατομικότητα, ένα φυσικό και ένα κοινωνικό γεγονός, ψυχολογικό και ιστορικό ταυτόχρονα. Κανένα τους δεν αποτελεί αρχή. Ανθρώπινη αρχή μπορεί να ονομαστεί μια αρχή που είναι καθολική και κοινή σε όλους τους ανθρώπους. Και η εθνικότητα διαχωρίζει τους ανθρώπουςÑ επομένως δεν είναι αρχή. Αυτό που αποτελεί αρχή είναι ο σεβασμός που ο καθένας πρέπει να έχει για τα φυσικά γεγονότα, πραγματικά ή κοινωνικά. Η εθνικότητα, όπως και η ατομικότητα, είναι ένα από αυτά τα γεγονότα. Επομένως, πρέπει να την σεβόμαστε. Με το να την παραβιάζει κανείς διαπράττει έγκλημα και, για να μιλήσουμε με την γλώσσα του Ματσίνι[1], καθίσταται ιερή αρχή κάθε φορά που απειλείται και παραβιάζεται. Γι’ αυτό αισθάνομαι πάντα ειλικρινής πατριώτης όλων των καταπιεσμένων πατρίδων.

Η Ουσία της Εθνικότητας. Μια πατρίδα αντιπροσωπεύει το αδιαφιλονίκητο και ιερό δικαίωμα κάθε ανθρώπου, κάθε ανθρώπινης ομάδας, συνδέσμου, κοινότητας, περιοχής και έθνους να ζει, να αισθάνεται, να σκέπτεται, να επιθυμεί και να ενεργεί με τον δικό του τρόπο –και αυτός ο τρόπος του ζειν και αισθάνεσθαι είναι πάντοτε το αδιαφιλονίκητο αποτέλεσμα μιας μακράς ιστορικής εξέλιξης.

Επομένως, υποκλινόμαστε ενώπιον της παράδοσης, ενώπιον της ιστορίας, ή αλλιώς τις αναγνωρίζουμε, όχι επειδή εμφανίζονται σ’ εμάς ως αφηρημένα εμπόδια που εγείρονται μεταφυσικώς, νομικώς και πολιτικώς από τους πολυμαθείς ερμηνευτές και καθηγητές του παρελθόντος, αλλά μονάχα επειδή έχουν πραγματικά περάσει στην σάρκα και στο αίμα, στις αληθινές σκέψεις και στην βούληση των αληθινών πληθυσμών. Μας λένε ότι η τάδε ή η δείνα περιοχή –το καντόνι Τιτσίνο [στην Ελβετία], λόγου χάριν- ανήκει ολοφάνερα στην ιταλική οικογένεια: έχει γλώσσα, ήθη και καθετί κοινό με τον λαό της Λομβαρδίας, και επομένως πρέπει να αποτελέσει τμήμα του ενιαίου Ιταλικού Κράτους.

Η απάντησή μας είναι ότι αυτό είναι ένα εντελώς λανθασμένο συμπέρασμα. Εάν υπάρχει πράγματι μια ουσιαστική ταυτότητα μεταξύ του καντονίου του Τιτσίνο και της Λομβαρδίας, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι το Τιτσίνο θα ενωθεί αυθόρμητα με την Λομβαρδία. Εάν αυτή η ταυτότητα δεν υπάρχει, εάν το Τιτσίνο δεν αισθάνεται την παραμικρή επιθυμία γι’ αυτό, τότε αποδεικνύεται ότι η πραγματική ιστορία –η οποία συνεχίζεται από γενιά σε γενιά στην πραγματική ζωή του λαού καντονίου του Τιτσίνο, η ιστορία που προκαλεί την απροθυμία του να ενωθεί με την Λομβαρδία- είναι κάτι ολότελα διαφορετικό από την ιστορία που είναι γραμμένη στα βιβλία.

Από την άλλη, πρέπει να σημειωθεί ότι η πραγματική ιστορία των ατόμων, όπως επίσης και των λαών, δεν προχωρά μονάχα με θετική εξέλιξη αλλά πολύ συχνά με την άρνηση του παρελθόντος και την εξέγερση εναντίον του, και αυτό είναι το δικαίωμα στην ζωή, το απαράγραπτο δικαίωμα της παρούσας γενεάς, η εγγύηση της ελευθερίας της.

Εθνικότητα και Παγκόσμια Αλληλεγγύη. Δεν υπάρχει τίποτα πιο παράλογο και ταυτόχρονα πιο βλαβερό και πιο θανάσιμο για τον λαό από το να υποστηρίζει την πλασματική αρχή της εθνικότητας ως το ιδεώδες όλων των φιλοδοξιών του λαού. Η εθνικότητα δεν αποτελεί μια καθολική ανθρώπινη αρχή. Είναι ένα ιστορικό, τοπικό γεγονός, το οποίο, όπως όλα τα πραγματικά και βλαβερά γεγονότα, έχει το δικαίωμα να αξιώνει γενική αποδοχή. Κάθε λαός, ακόμα και η μικρότερη λαϊκή μονάδα, έχει τον δικό του χαρακτήρα, τον δικό του ιδιαίτερο τρόπο ύπαρξης, το δικό του τρόπο ομιλίας, αισθήματος, σκέψης και δράσης, και αυτή η ιδιοσυγκρασία είναι που αποτελεί την ουσία της εθνικότητας, η οποία είναι το αποτέλεσμα όλης της ιστορικής ζωής και το σύνολο των συνθηκών διαβίωσης αυτού του λαού.

Κάθε λαός, όπως και κάθε πρόσωπο, είναι αυτός που είναι και συνεπώς έχει το δικαίωμα να είναι ο εαυτός του. Σε τούτο συνίστανται τα λεγόμενα εθνικά δικαιώματα. Όμως, εάν ένας ορισμένος λαός ή πρόσωπο υφίσταται πράγματι με μια καθορισμένη μορφή, δεν έπεται ότι έχει το δικαίωμα να υποστηρίζει την εθνικότητα στην μια περίπτωση και την ατομικότητα στην άλλη ως ιδιαίτερες αρχές και ότι θα πρέπει να συνεχίζει για πάντα να μεριμνά υπερβολικά γι’ αυτές. Αντιθέτως, όσο λιγότερο σκέπτεται τον εαυτό του, τόσο περισσότερο διαποτίζεται από τις καθολικές ανθρώπινες αξίες, τόσο περισσότερο ζωογόνος γίνεται, τόσο περισσότερο φορτισμένη με νόημα γίνεται αφενός η εθνικότητα και αφετέρου ατομικότητα.

Η ιστορική ευθύνη κάθε έθνους.  Η αξιοπρέπεια κάθε έθνους, όπως και κάθε ατόμου, πρέπει να συνίσταται κυρίως στην εκ μέρους του ανάληψη πλήρους ευθύνης για τις πράξεις του, χωρίς να επιζητεί να την μεταθέσει σε άλλους. Δεν θα ήταν πολύ ανόητοι όλοι αυτοί οι κλαυθμοί ενός μεγάλου αγοριού που παραπονείται με δάκρυα στα μάτια ότι κάποιος το διέφθειρε και το έβαλε στον κακό δρόμο; Και αυτό που είναι ανάρμοστο στην περίπτωση του αγοριού ασφαλώς δεν έχει θέση στην περίπτωση ενός έθνους, του οποίου το ίδιο το αίσθημα αυτοσεβασμού πρέπει να εμποδίζει κάθε απόπειρα να ρίξει το φταίξιμο για τα δικά του λάθη σε άλλους.

Πατριωτισμός και Παγκόσμια Δικαιοσύνη. Καθένας από εμάς πρέπει να αρθεί υπεράνω του στενού, του ταπεινού πατριωτισμού, για τον οποίο η πατρίδα καθενός είναι το κέντρο του κόσμου και θεωρεί τον εαυτό του μεγάλο καθόσον κάνει τους γείτονές του να τον φοβούνται. Πρέπει να θέσουμε την ανθρώπινη, την παγκόσμια δικαιοσύνη πάνω απ’ όλα τα εθνικά συμφέροντα. Και θα πρέπει άπαξ και διά παντός να εγκαταλείψουμε την λανθασμένη αρχή της εθνικότητας, που όψιμα επινοήθηκε από τους δυνάστες της Γαλλίας, της Ρωσίας και της Πρωσίας με σκοπό να συντρίψουν την κυρίαρχη αρχή της ελευθερίας. Κάθε εθνικότητα, μικρή ή μεγάλη, έχει το αδιαφιλονίκητο δικαίωμα να είναι ο εαυτός της και να ζει σύμφωνα με την δική της ατομικότητα. Αυτό το δικαίωμα είναι απλώς απόρροια της γενικής αρχής της ελευθερίας.

Καθένας που επιθυμεί ειλικρινά την ειρήνη και την παγκόσμια δικαιοσύνη θα πρέπει μια για πάντα να αποκηρύξει αυτό που ονομάζεται δόξα, ισχύς και μεγαλείο της ΠατρίδαςÑ θα πρέπει να αποκηρύξει όλα τα εγωιστικά και μάταια συμφέροντα του πατριωτισμού.

Πηγή: C. P. Maximoff, The Political Philosophy of Bakunin: Scientific Anarchism, chapter 10, ‘Fatherland and Nationality’, σ. 324-326, The Free Press of Glencoe, Collier Macmillan Limited, London, 1964

Το παραπάνω άρθρο δημοσιεύτηκε στο «Ένζυμο» Νο 8, Άνοιξη 2017, σ.σ. 72-75  (Η μετάφραση έγγινε από τα αγγλικά)

[1] Γκιουζέπε Ματσίνι (Guiseppe Mazzini) (1805-72). Εξέχων Ιταλός εθνικιστής που έπαιξε προεξάρχοντα ρόλο στον αγώνα για την ενοποίηση της Ιταλίας. Εξόριστος στην Μασσαλία, ίδρυσε το 1831 την ένωση «Νέα Ιταλία» με σκοπό την δημιουργία μιας ενιαίας ιταλικής δημοκρατίας. Πήρε μέρος στην  επανάσταση του 1848 στην Ιταλία και το 1849 συμμετείχε στην ηγεσία της βραχύβιας δημοκρατίας της Ρώμης (Σ.τ.Μ.).

ΠΗΓΗ: https://engymo.wordpress.com

 Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com