Ο μετάνθρωπος ξαναχτυπά!

αναδημοσίευση από: https://katavasis.wordpress.com/2017/10/07/trashuman-comes-again/

Ετοίμαζα ένα άλλο κείμενο για να δημοσιευθεί σήμερα στο μπλογκ, όταν είδα σε εφημερίδα την είδηση: “Θα ζούμε για πάντα μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή! Δήλωση κορυφαίου Βρετανού φυσικού” (“Δημοκρατία”, Σάββατο 7 Οκτωβρίου 2017). Και το κείμενο που ακολουθούσε ήταν μια κακοχωνεμένη περίληψη των τρανσουμανιστικών θεωριών για τον “μετάνθρωπο”. Αλλά, σύμφωνα με το ειδησάριο, δήλωσε και άλλα χαριτωμένα ο κορυφαίος αυτός κύριος στην αγγλική φυλλάδα “The Sun”:

Η αθανασία μπορεί σύντομα να αποτελέσει πραγματικότητα για τον άνθρωπο με ένα… απλό “ανέβασμα” των δεδομένων του ανθρώπινου εγκεφάλου σε ένα ηλεκτρονικό υπολογιστή[…] Ο Κοξ εξήγησε ότι δεν βρίσκει “απολύτως κανένα λόγο” για τον οποίο η ανθρώπινη νοημοσύνη να μην μπορεί να προσομοιωθεί από υπολογιστές[…] Μια τέτοια εξέλιξη θα μας επέτρεπε να ζούμε σ’ ένα κόσμο απεριόριστων εικονικών εμπειριών και τελικά να πετύχουμε την αθανασία. “Δεν νομίζω ότι τα μυαλά των ανθρώπων διαφέρουν από τους υπολογιστές”, πρόσθεσε ο καθηγητής.

Όταν ακούς από τέτοιες φιλοσοφικές αυθεντίες ότι “τα μυαλά των ανθρώπων (δεν) διαφέρουν από τους υπολογιστές”, τότε βεβαιώνεσαι πως κάτι δεν πάει καλά με τα μυαλά των καθηγητάδων. Η άγνοια, η αμορφωσιά, η αλαζονεία και το απροσμέτρητο θράσος των ακαδημαϊκών ηρώων του μοντερνισμού διαγράφει με μια περιφρονητική μονοκοντυλιά ολόκληρες φιλοσοφίες και μεταφυσικά συστήματα μόνο και μόνο επειδή αναπτύχθηκαν στο παρελθόν και όχι στο… θριαμβευτικό σήμερα. Μίλησε η αυθεντία! Τί να πεις; Το θέμα δεν είναι βεβαίως καινούργιο και το βλέπουμε να επανέρχεται κάθε τόσο, παράλληλα με την άλλη αφήγηση περί της συνεχώς επικείμενης οριστικής λύσης στο ενεργειακό πρόβλημα του βιομηχανισμού (βλ. το κείμενό μου Λες και δεν υπάρχει αύριο…).

Πρόκειται δηλαδή για μια ακόμα σωτηριολογική ιστορία του μοντερνισμού, που αυτή τη φορά όμως δεν αναφέρεται στις “υλικές” προϋποθέσεις του βιομηχανικού πολιτισμού, αλλά φιλοδοξεί να αποκαλύψει και ένα “νοητικό” μεταβιομηχανικό επέκεινα. Και το μόνο που κατορθώνει είναι να αποκαλύψει τη φιλοσοφική και μεταφυσική ρηχότητα του μοντερνισμού.

Ο τρανσουμανισμός και ο “μετάνθρωπος” με είχαν απασχολήσει πριν μια εικοσαετία και το 1999 δημοσίευσα το κείμενο Ο νέος μύθος για τον μετάνθρωπο [1] στο ηλεκτρονικό περιοδικό “Μετα-θέσεις” που συνεξέδιδα τότε με τον μακαρίτη σήμερα Σπύρο Γεωργαντά και τον Κώστα Σοφιανό. Το περιοδικό σταμάτησε να εκδίδεται το 2003 και πραγματικά ήταν πολύ ευχάριστη η έκπληξή μου όταν χρόνια αργότερα ανακάλυψα πως κάποιοι καλοί άνθρωποι το είχαν περισώσει εξολοκλήρου σε έναν αρχειακό server, απ’ όπου και ο παραπάνω σύνδεσμος[2]. Αν μη τι άλλο, έχω την εντύπωση πως το κείμενο αυτό αποτελεί μια ενδελεχή και τεκμηριωμένη παρουσίαση του τρανσουμανισμού και του “μετανθρώπου”. Και για κάποιο δυσεξήγητο για μένα λόγο, κίνησε το ενδιαφέρον (και υποκίνησε συζητήσεις) αρκετών παλαιών φίλων, καθώς και του εκδότη του “Άρδην”, Γιώργου Καραμπελιά, ο οποίος το αναδημοσίευσε στο τεύχος 24, Απρίλιος 2000, του περιοδικού του. Αλλά υπάρχει και μια ενδιαφέρουσα συνέχεια: Το “Άρδην” μου ζήτησε και ένα σχετικό κείμενο στο αφιέρωμά του για τον μεσσιανισμό, όπου βρήκα την ευκαιρία να γράψω with-tongue-in-cheek (στα μισοσοβαρά) το κείμενο “Τεχνο-μεσσιανισμός και τεχνο-χιλιασμός”, που δημοσιεύθηκε στο τεύχος 35 του περιοδικού[3]. Και με αληθινή έκπληξη είδα αργότερα πως το αρχικό κείμενο για τον τρανσουμανισμό απασχόλησε αρκετές σελίδες του βιβλίου Η θεμελιώδης παρέκκλιση του Γιώργου Καραμπελιά, όπου ο συγγραφέας μου ανέθετε τον ρόλο σημαιοφόρου του τρανσουμανισμού. Αλλά δεν ήμουν.

Ομολογώ πως την εποχή που με απασχόλησε ο τρανσουμανισμός η κοσμοθεώρηση του μοντερνισμού λίγο-πολύ αντιστοιχούσε στη μέχρι τότε δική μου κοσμοθεώρηση (κι αυτό νομίζω πως φαίνεται αρκετά στο κείμενο). Γράφοντάς το όμως και αναλύοντας κατ’ ανάγκη τη βαθύτερη σημασία των τρανσουμανιστικών ιδεών, άρχισα να συνειδητοποιώ πως μπροστά μου απλωνόταν ο απόλυτος πνευματικός, κοινωνικός και πολιτικός εφιάλτης – “θεμελιώδη παρέκκλιση”, δηλαδή απόλυτη διαστροφή, το ονόμασε αργότερα ο Γιώργος Καραμπελιάς (ένα εφιαλτικό παράδειγμα είναι, λόγο χάρη, το κείμενο Κυβέρνια: Το κάλεσμα του μέλλοντος, που δημοσίευσα λίγο αργότερα στις “Μετα-θέσεις”[4]). Και το χειρότερο, όλα αυτά είναι η απολύτως λογική συνέπεια του ορθολογισμού και των βασικών παραδοχών του μοντερνισμού: Κονιορτοποίηση της ανθρώπινης κοινωνίας σε αμέτρητους ιδιοτελείς ατομικισμούς, οικονομικοποίηση κάθε έκφρασης της ζωής, θεοποίηση της τεχνολογίας και απόλυτη αγνόηση της φύσης, συγκεντρωτισμός της εξουσίας μέσω του κεφαλαίου (ιδιωτικού και κρατικού), εκθετική “ανάπτυξη” επ’ άπειρον, απώλεια της αίσθησης του μέτρου και των ορίων. Ο “μετάνθρωπος” που αναδύεται απ’ αυτό τον τραγικό χορό των παραισθήσεων και οι “προσομοιώσεις” του καλού καθηγητή που έδωσε το ερέθισμα για το παρόν κείμενο, δεν είναι βέβαια ούτε άνθρωπος ούτε μετάνθρωπος. Είναι το απόλυτο simulacrum (ομοίωμα, κούκλα, προσποίηση), το τελικό παραλήρημα, ένα γιγάντιο ανεγκέφαλο Γκόλεμ, το τέρας του Φρανκενστάιν, ο Terminator, το κύκνειο και παράφωνο άσμα ενός θνήσκοντος πολιτισμού.  Αν αυτό δεν είναι ύβρις με την πιο τραγική έννοια, τότε τί είναι η ύβρις;

Τελικά είχε ένα καλό η ενασχόλησή μου μ’ αυτό το θέμα. Όλη αυτή η ύλη για τον τρανσουμανισμό και τον “μετάνθρωπο” (δική μου και άλλων) στάθηκε χρήσιμη για τη διαμόρφωση της εικόνας που έχω σήμερα για τον μοντερνισμό και τον βιομηχανισμό. Όχι και πολύ κολακευτικής εικόνας…

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

[1] Μπορείτε αν θέλετε να κατεβάσετε το κείμενο “Ο νέος μύθος για τον μετάνθρωπο” σε μορφή PDF στο υπολογιστή σας κάνοντας κλικ εδώ.

[2] Το περιοδικό είναι ακόμα επισκέψιμο από οιονδήποτε αναγνώστη χωρίς κάποια τεχνικής φύσεως προαπαιτούμενα. Και τούτο οφείλεται στο γεγονός ότι έχει συνταχθεί στην αρχική και απλούστατη γλώσσα του Ίντερνετ, την HTML, πριν γίνουν μόδα οι σημερινές πολύπλοκες πλατφόρμες (π.χ. WordPress, Typepad κ.ά.), που απαιτούν βάσεις δεδομένων, σύνθετες προγραμματιστικές γλώσσες και ειδικευμένους servers. Δεν χωράει αμφιβολία ότι οι πλατφόρμες αυτές μπορούν να κάνουν πράγματα που είναι αδύνατο να γίνουν με την απλή HTML, κυρίως για μεγάλα σάιτ και on-line καταστήματα. Αλλά, όπως διαπιστώνει κανείς εκ των υστέρων, για ένα εκδοτικό εγχείρημα όπως οι “Μετα-θέσεις” η HTML ήταν υπεραρκετή. Και το κυριότερο, επιτρέπει ακόμα και σήμερα να είναι προσβάσιμο το περιοδικό χωρίς απαιτητικές τεχνολογικές διαμεσολαβήσεις (βάσεις δεδομένων και servers). Νομίζω πως το παράδειγμα αυτό εικονογραφεί πολύ ωραία τη σύγκριση απλότητας και πολυπλοκότητας και αμφισβητεί τη χωρίς περίσκεψη και προοπτική υιοθέτηση ολοένα και πιο πολύπλοκων λύσεων ακόμα και εκεί που τελικά δεν χρειάζονται.

[3] Για να κατεβάσετε το κείμενο “Τεχνο-μεσσιανισμός και τεχνο-χιλιασμός” σε μορφή PDF, κάντε κλικ εδώ.

[4] Και το κείμενο “Κυβέρνια: Το κάλεσμα του μέλλοντος” σε μορφή PDF μπορεί επίσης να κατεβεί στον υπολογιστή σας με ένα απλό κλικ εδώ.

ΠΗΓΗ: https://tokoinonikoodofragma.wordpress.com
 Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com