Έγινε η ντροπή σημαία

 Ήταν ή όχι ο Άρης παρών στη σφαγή του Μελιγαλά;   

Η συζήτηση για τα τραγικά γεγονότα στην Πελοπόννησο το 1944 επανέρχεται στο προσκήνιο ανά τακτά διαστήματα. Αφορμή της πρόσφατης αναζωπύρωσης ήταν το άρθρο του Μάριου Αθανασόπουλου, διδάκτορα Ιστορίας στο Βήμα με τίτλο: Μνήμη και πολιτική στην «Πηγάδα» Μελιγαλά όπου μεταξύ άλλων, αναφέρει: 

«Η ιστορία ξεκινά αμέσως μετά την αποχώρηση των Γερμανών από τη Μεσσηνία, όπου εκεί διεξήχθη μία από τις αιματηρότερες συγκρούσεις ανάμεσα στα υπολείμματα των Ταγμάτων Ασφαλείας που είχαν σωθεί μετά τη μάχη της Καλαμάτας και στους άνδρες του ΕΛΑΣ με επικεφαλής τον ίδιο τον Άρη Βελουχιώτη. Στις 13 Σεπτεμβρίου ξεκίνησε η επίθεση του ΕΛΑΣ, η οποία ολοκληρώθηκε δύο ημέρες αργότερα, στις 15 του ίδιου μήνα.

 Οι νεκροί από τη μάχη και τις εκτελέσεις που ακολούθησαν, συγκεντρώθηκαν και ενταφιάστηκαν σε ένα ξεροπήγαδο έξω από τον Μελιγαλά με την ονομασία «Πηγάδα». Πρόκειται για περίπου 800 νεκρούς σύμφωνα με τις εγκυρότερες πηγές (οι νεκροί αυξομειώνονται ανάλογα με την πολιτική-ιδεολογική τοποθέτηση του καθενός).»

Ο Διονύσης Χαριτόπουλος που έχει αφιερώσει πολλά χρόνιας έρευνας πάνω στη δράση του Άρη Βελουχιώτη και έχει γράψει ένα από τα πιο πολυδιαβασμένα βιβλία της εποχής μας, Άρης ο αρχηγός των ατάκτων, με κείμενό του που δημοσιεύτηκε στο Πρώτο Θέμα και μας έστειλε για δημοσίευση και στη σελίδα του «Άρδην», απαντά σε πολλούς αβάσιμους μύθους σχετικά με την συμμετοχή του Βελουχιώτη στη σύγκρουση του Μελιγαλά. 

Ιδιαίτερα η μορφή του Άρη Βελουχιώτη επιχειρείται να συνδεθεί κατεξοχήν με τον Μελιγαλά και από την πλευρά των Χρυσαυγιτών και των απογόνων των δωσιλόγων, αλλά  και από εκείνη των εθνομηδενιστών, ώστε να μεταβληθεί σε μια φιγούρα κατ΄ ἐξοχήν εμφυλιοπολεμική, και να αποκρύβει ή να υποτιμηθεί η κυρίαρχη εθνικοαπελευθερωτική  διάσταση της δράσης του. Και η Ιστορία σε αυτή τη διάσταση θα επιμείνει. 

Κατά τον ίδιο τρόπο που τον Κολοκοτρώνη και τον Μακρυγιάννη δεν τους θυμόμαστε κυρίως ως αντιπάλους στους Εμφυλίους πολέμους της Επανάστασης, αλλά ως Επαναστάτες, έτσι και τον Βελουχιώτη ή τον Ψαρρό, που σκοτώθηκαν και οι δύο σε εμφυλιοπολεμικά επεισόδια, θα τους θυμόμαστε ως αγωνιστές του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα.

Παράλληλα, οι οποιεσδήποτε ενέργειες αντεκδίκησης, που πραγματοποιήθηκαν ενάντια στους συνεργάτες των Γερμανών, -κάποτε ακόμα και ενάντια σε αδικοχαμένους που τροφοδότησαν παραπέρα τα εμφύλια πάθη- όσο και να είναι καταδικαστέες, δεν μπορούν να σκιάσουν το κλέος του εθνικοπελευθερωτικού αγώνα. Κατά τον ίδιο τρόπο που οι σφαγές ενάντια στους Τούρκους της Τρίπολης, από ένα πλήθος που ένιωθε ότι αντεκδικείται για αιώνων καταπιέσεις και σφαγές, όσο και αν είναι καταδικαστέες, δεν μπορούν ούτε να φορτωθούν στον Κολοκοτρώνη, ούτε να εξισώσουν τις «σφαγές»  που διέπραξαν οι των επαναστατημένοι Έλληνες, με τις τουρκικές σφαγές τετρακοσίων χρόνων ή την Καταστροφή της Χίου. Έτσι και η ψύχραιμη αποτίμηση σφαλμάτων του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ, που «έστειλαν», κάποτε αναίτια,  συντηρητικούς χωρικούς στα Τάγματα Ασφαλείας, δεν μπορεί να αναιρέσει τον προδοτικό χαρακτήρα των Ταγμάτων και τις σφαγές που διεξήγαγαν εναντίον των αντιστασιακών Ελλήνων και όχι μόνο.

Τα εβδομήντα τρία χρόνια που έχουν περάσει από τα γεγονότα του Μελιγαλά είναι αρκετό χρονικό διάστημα για να δούμε τα ιστορικά γεγονότα ψύχραιμα και στην πραγματική τους διάσταση. Και φυσικά να απαντήσουμε σε αυτούς, που από τα δύο άκρα του πολιτικού φάσματος, συνειδητά τα παραμορφώνουν, προκειμένου να «στήνουν» διαρκώς νέους αδιέξοδους «μικρούς εμφυλίους» για να δικαιολογούν τις σημερινές τους πρακτικές.

Προφανώς δεν μπορούν οι υμνητές των Ναζί της Χρυσής Αυγής να ξεπλένονται και να ξεπλένουν ταυτόχρονα του δωσιλόγους, από τους οποίους κατάγονται, μέσα από τη διαστρέβλωση της ιστορίας και μέσα από την εξίσωση αντιστασιακών και οργάνων του κατακτητή, έστω και εάν κάποιες ενέργειες των αντιστασιακών δεν ήταν πάντα οι ενδεδειγμένες.

Η χρήση από την άλλη πλευρά συνθημάτων του τύπου «ΕΑΜ-ΕΛΑΣ-Μελιγαλάς», ταυτίζοντας την εθνικοαπελευθερωτική διάσταση του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ με τον… Μελιγαλά, εξυπηρετεί ακριβώς το αμάλγαμα που επιχειρεί η Χρυσή Αυγή! 

Το κείμενο του Διονύση Χαριτόπουλου βοηθάει στην αποκατάσταση της ιστορικής αλήθειας.

Άρδην

Ο Αρης Βελουχιώτης (δεύτερος από αριστερά)

 ΜΕΛΙΓΑΛΑΣ

Έγινε η ντροπή σημαία

 Του Διονύση Χαριτόπουλου 

Η Γερμανική Κατοχή εκτός από νεκρούς και ερείπια, άφησε και ηθικές πληγές στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες.

Ένα φλέγον ζήτημα που είχαν να αντιμετωπίσουν τα απελευθερωμένα κράτη ήταν οι προδότες. Η εθνική ντροπή που έπρεπε να εξαλείψουν. Και το έκαναν σκληρά και αποφασιστικά. Εκτός από τις δεκάδες χιλιάδες που εκτέλεσε το επίσημο κράτος σε Γαλλία, Βέλγιο, Ιταλία, κ.λπ. για συνεργασία με τον κατακτητή, είχε προηγηθεί η λαϊκή οργή που σκότωσε ακόμα περισσότερους. Δεν γλίτωσαν ούτε οι ερωμένες των Γερμανών, οι εξαγριωμένοι κάτοικοι του Παρισιού τις κούρευαν στους δρόμους, τις λυντσάριζαν ή τις σημάδευαν διά βίου.

Τα ελεεινά Τάγματα Ασφαλείας είναι η δική μας ντροπή.

Με την εγκληματική τους δράση τα μέλη των Ταγμάτων είχαν εξασφαλίσει την απέχθεια και το μίσος του απλού κόσμου. Ήταν πιο μισητά και από τους Γερμανούς αφού σε αυτά είχαν στρατολογηθεί όλα τα αποβράσματα της κοινωνίας. Υπό την ανώτατη ηγεσία του διαβόητου εγκληματία πολέμου Βάλτερ Σιμάνα στρατηγού των SS, καταδίδουν, σκοτώνουν, ληστεύουν, βιάζουν και καίνε ακολουθώντας σαν ύαινες τους γερμανικούς λύκους στις εξορμήσεις τους.

Σε έναν τοίχο της Θεσσαλονίκης εμφανίζεται μια ειρωνική επιγραφή: «Ζητούνται αλήτες για τα Τάγματα Ασφαλείας». Κάποιος φαίνεται πως θίχτηκε γιατί μετά από λίγες ημέρες δίνεται αποκάτω η απάντηση: «Oι αλήτες έχουν φιλότιμο και δεν πάνε στα Tάγματα Ασφαλείας».

Η αηδής εμφάνιση οπλισμένων Ελλήνων στο πλευρό των Γερμανών δεν είναι μόνο εσωτερικό ζήτημα, ρίχνει βαριά σκιά στη χώρα και απογοητεύει τη διεθνή κοινότητα η οποία με το Αλβανικό Έπος και την Εθνική Αντίσταση έχει ανεβάσει την Ελλάδα στον ουρανό.

Ο αρχιστράτηγος των συμμαχικών δυνάμεων Ντουάιτ Αϊζενχάουερ μιλώντας στις 3.1.1944 στο ραδιόφωνο στιγμάτισε το επαίσχυντο φαινόμενο: «Τα μισθοφόρα αυτά όργανα της Γκεστάπο είναι ανάξια να φέρουν το όνομα του Έλληνος». Απόλυτη είναι η καταδίκη των Ταγμάτων και από τη βρετανική κυβέρνηση στις 17.1.1944 από το ΒΒC: «Όσοι υπηρετούν εις τα Τάγματα Ασφαλείας είναι ένοχοι εσχάτης προδοσίας». Όπως και η αποκήρυξή τους από την  Εθνική Κυβέρνηση του Καΐρου «επειδή τελούν σε άμεση υπηρεσία του εχθρού».

Όταν οι κατακτητές αποχωρούν από την Ελλάδα την ασφαλή απαγκίστρωση των γερμανικών στρατευμάτων αναλαμβάνουν σαν οπισθοφυλακή οι προδοτικοί σχηματισμοί των Ταγμάτων.

O Βρετανός ταγματάρχης Τζον Μάλγκαν, ως επίσημος εκπρόσωπος της Συμμαχικής Στρατιωτικής Αποστολής στην Ελλάδα, στις 26/8/44 στέλνει γραπτό μήνυμα προς τους συνεργάτες του κατακτητή: «Σας δηλώνω εξ ονόματος της ΣΣΑ, η οποία συνεργάζεται με τους αντάρτες του ΕΛΑΣ, ότι καμιά προστασία δεν θα δοθεί σε εκείνους που εξακολουθούν να βοηθούν τους Γερμανούς. Η μόνη σωτηρία σας είναι να εγκαταλείψετε τους Γερμανούς τώρα και να καταθέσετε τα όπλα με τους εξής όρους: Δυνάμεθα να σας υποσχεθούμε ότι θα ζήσετε, αλλά εκείνοι που θα εξακολουθήσουν να μάχονται κατά της Ελλάδος και των Συμμάχων της δεν έχουν καμιά ελπίδα σωτηρίας». (ΑΣΚΙ)

Την έκκληση επαναλαμβάνει και ο στρατιωτικός αρχηγός του ΕΛΑΣ στρατηγός Σαράφης. Στις 3/9/44  δεσμεύεται δημοσίως ότι, εφόσον παραδοθούν χωρίς αντίσταση, «ο ΕΛΑΣ εγγυάται εις όλους ανεξαιρέτως ασφάλειαν ζωής, ελευθερίαν επανόδου εστίας». (ΑΣΚΙ) Πράγματι, όπου οι ένοπλοι των Ταγμάτων υπάκουσαν και παραδόθηκαν στον ΕΛΑΣ, είναι πασίγνωστο ότι δεν εθίγησαν στο παραμικρό@ όπως στο Αγρίνιο (1.000 ένοπλοι), στη Ναύπακτο (650 ένοπλοι), κ.α.

O ΕΛΑΣ τήρησε απολύτως τις συμφωνίες, δεν σημειώθηκαναυτοδικίες και τα μέλη των Ταγμάτων πέρασαν στη δικαιοδοσία της Εθνικής Κυβέρνησης. Ο υποδιοικητής των ταγματασφαλιτών Αγρινίου, ταγματάρχης Αριστείδης Αρσένης, είχε να το λέει επί χρόνια:

– Αα, δεν μπορώ να πω! Oι Ελασίτες κρατούσαν το λόγο τους. Αν δεν τον κρατούσαν, ούτε θα με βλέπατε ούτε θα με ακούγατε από τότε.

Διαφορετικές είναι οι εξελίξεις στην Πελοπόννησο

Ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος που αποβιβάζεται πρώτος εκεί ως υπουργός της Εθνικής Κυβέρνησης εξηγεί τι ακριβώς έγινε: «Τα Τάγματα Ασφαλείας έκαμαν την αφροσύνη να προβάλουν αντίσταση στους αντάρτες του ΕΛΑΣ. […] O στρατός του ΕΛΑΣ είχε χαρακτηρισθεί τμήμα του Συμμαχικού Στρατού και ο Άρης Βελουχιώτης ως διοικητής της Μεραρχίας του ΕΛΑΣ στην Πελοπόννησον δεχόταν εντολές από τον αρχιστράτηγον Oυίλσον. Τα Τάγματα Ασφαλείας είχαν κηρυχθεί από τους Συμμάχους σχηματισμοί εχθρικοί». (Παπαστεριόπουλος)

Οι μονάδες του ΕΛΑΣ επιτίθενται κατά σειρά και κυριεύουν τις πόλεις Πύργο, Καλαμάτα και Μελιγαλά. Ο Άρης δεν είναι παρών σε αυτές τις συγκρούσεις, θα διευθύνει τις δυο τελευταίες σε Γαργαλιάνους και Πύλο.

Όπως ήταν επόμενο οι σκληρές μάχες που ξέσπασαν πυροδότησαν ένα κύμα αντεκδικήσεων από τα θύματα των ταγματασφαλιτών. Όσο κι αν προσπάθησαν οι ηγέτες του ΕΛΑΣ δεν κατόρθωσαν να αποτρέψουν τις αυτοδικίες, μόνο να τις περιορίσουν. Μάλιστα κάποιοι αξιωματικοί και καπετάνιοι ήρθαν σε σύγκρουση με το πλήθος, το οποίο απαιτούσε να εκτελεστούν επιτόπου οι δωσίλογοι που συλλαμβάνονταν.

Για λόγους δικαιοσύνης πρέπει να σημειωθεί ότι οι αντάρτες του ΕΛΑΣ μικρή μόνο σχέση έχουν με τις αυτοδικίες, τον περισσότερο καιρό βρίσκονταν στα βουνά και λίγοι είχαν ζήσει από  πρώτο χέρι τις ωμότητες των ταγματασφαλιτών. Τις αυτοδικίες τις διέπραξαν, συχνά με την υποκίνηση πολιτικών από τις τοπικές οργανώσεις, οι εφεδρικοί και οι παθόντες χωρικοί. Αυτοί είχαν παραμείνει όλο αυτό το διάστημα στα σπίτια τους, είχαν υποστεί τις φρικαλεότητες, κράτησαν τον λογαριασμό ανοιχτό και τον ξεπλήρωσαν με τον τρόπο τους. Κυρίως οι κάτοικοι της Λακωνίας και της Μεσσηνίας, όπου έγιναν οι περισσότερες πράξεις εκδίκησης, μισούσαν θανάσιμα τους δημίους τους.

Η υπόθεση Μελιγαλά είναι αποκαλυπτική

Αυτή η κωμόπολη της Μεσσηνίας είναι το απόρθητο φρούριο των ταγματασφαλιτών. Με τις πιο μετριοπαθείς εκτιμήσεις (Mazauer), έχουν σκοτώσει πάνω από 1500  ανθρώπους της περιοχής, έχουν ληστέψει, κάψει και βιάσει, με τελευταία εξόρμηση στο χωριό Σκάλα, λίγες μέρες πριν φύγουν οι κατακτητές, που το κατέστρεψαν σχεδόν συθέμελα.

Όταν ο ΕΛΑΣ κυρίευσε τον Μελιγαλά μετά από τριήμερη μάχη, μαζί με τους αντάρτες μπήκε και ένα πλήθος που είχε συγκεντρωθεί από τα γύρω χωριά και απαιτούσε εκδίκηση. Όταν οι ελασίτες μπήκαν στην κωμόπολη, ελευθέρωσαν τους 200 περίπου εαμίτες που κρατούνταν αιχμάλωτοι στο Μπεζεστένι, έναν μαντρωμένο χώρο πανήγυρης με αρκετά υπόστεγα μέσα· στη θέση τους οδηγούνται οι αιχμάλωτοι ταγματασφαλίτες. Από τα γύρω χωριά αρχίζει να μαζεύεται κόσμος που ζητάει εκδίκηση· έρχονται στον Μελιγαλά αυθόρμητα ή υποκινημένοι για να εκδικηθούν. Η μανία εκδηλώνεται αρχικά στα σπίτια των προδοτών, που τους βάζουν φωτιά και οι ηγέτες των ανταρτών επεμβαίνουν για να σταματήσουν το κακό.

Μα το μίσος κοχλάζει

Γύρω από το Μπεζεστένι μαζεύεται κόσμος που ζητάει να πάρει τους αιχμαλώτους: «Δικαιοσύνη!», «Να πάθουν ό,τι πάθαμε!», «Τιμωρία!».

O ελασίτης καπετάνιος Αρίστος Καμαρινός, με Αριστείο Ανδρείας στην πρώτη γραμμή του Αλβανικού Μετώπου αναγκάζεται σε τεχνάσματα: «Είχα την ευθύνη της συγκέντρωσης όλων των αιχμαλώτων στο Μπεζεστένι. Το έργο μας ήταν δύσκολο. Έπρεπε να συγκρατήσουμε ομάδες εξοργισμένων πολιτών, οι οποίοι, οπλισμένοι με τσεκούρια, ορμούσαν να εκδικηθούν. Για να περιφρουρήσουμε τους αιχμαλώτους, βάλαμε ισχυρή φρουρά στο Μπεζεστένι και γράψαμε με μεγάλα γράμματα: Προσοχή Νάρκες».

Το πλήθος δεν δαμάζεται, η μανία του μεγαλώνει και οι συγκεντρωμένοι απαιτούν να πάρουν τον νόμο στα χέρια τους, να εκδικηθούν προσωπικά τους δολοφόνους των δικών τους. Δεν χαρίζονται ούτε στους αντάρτες φρουρούς, τους οποίους προπηλακίζουν.

Τότε εμφανίζεται ο Άρης

«Κατά το δειλινό κατέφθασε και ο Άρης με τους μαυροσκούφηδές του και το 11ο Σύνταγμα της Τρίπολης». (Σχινάς) Αν κάτι απεχθάνεται ο αρχηγός του ΕΛΑΣ, είναι η αναρχία και οι αυθαιρεσίες. Αμέσως «δίνει διαταγή ν’ απολυθούν οι γέροι, όσοι είναι κάτω των 20 ετών κι όλες οι γυναίκες». (Μπρούσαλης) Με εντολή του συγκεντρώνονται περίπου 20 πολιτικοί και στρατιωτικοί αρχηγοί των ταγματασφαλιτών, οι οποίοι αποτελούν τον στόχο του πλήθους, και φυγαδεύονται μυστικά στις φυλακές της Καλαμάτας. 

Όσο βρίσκεται στην πόλη ο αρχηγός του ΕΛΑΣ, η παρουσία του συγκρατεί τους μαινόμενους. Δίνει εντολή και απομακρύνονται από την κωμόπολη, παρά τις διαμαρτυρίες τους, οι εφεδρικοί που έχουν μπει και αλωνίζουν. Και για τα έκτροπα που απειλούνται είναι απόλυτος: «Θα τους κόψω τα χέρια. Δεν θα κάνει ό,τι θέλει ο καθένας εδώ! Δεν θα γίνουν εκτελέσεις χωρίς δίκη. Δεν θα πληρώσουν οι αθώοι».

Όμως ο Άρης δεν μένει στον Μελιγαλά

Σχεδόν αμέσως θα φύγει με την κύρια δύναμη των ανταρτών για τους Γαργαλιάνους, την άλλη ισχυρή βάση των Ταγμάτων. Oι μαυροσκούφηδες που συνοδεύουν τον αρχηγό είναι κατηγορηματικοί για όσα αναληθή λέγονται ακόμη εναντίον του: «Oι σφαγές δεν ήταν έργο του Άρη. Δεν έχει καμιά σχέση με τα πτώματα. Αφήσαμε τα άλογα στη χαράδρα, γυρίσαμε, τα πήραμε και φύγαμε στους Γαργαλιάνους. Δεν πειράξαμε κανέναν. Το τι κάνανε μέσα τα τμήματα, δεν ξέρουμε… Εμείς φύγαμε».*

Με την αποχώρηση του Άρη εξαπλώνεται το χάος

O μόνιμος υπολοχαγός Γ. Ασούρας, σε έκθεσή του για τα γεγονότα του Μελιγαλά, αναφέρει ως παράδειγμα του συσσωρευμένου μίσους την εκστρατεία ενός ολόκληρου χωριού που διψούσε για εκδίκηση: «Τον εχθρό αποτέλειωσε ολότελα ο πληθυσμός του χωριού Σκάλα που είχαν κάψει νωρίτερα οι Γερμανοί με τα Τάγματα Ασφαλείας του Μελιγαλά. Oι Σκαλιώτες, μόλις άκουσαν ότι χτυπιέται ο Μελιγαλάς, πήγαν κι αυτοί να πάρουν μέρος και να εκδικηθούν το κάψιμο του χωριού τους και τον σκοτωμό των δικών τους. Όταν μετά τη μάχη με συνοδεία λόχου ελασιτών οι αιχμάλωτοι οδηγούνταν προς την έδρα της Μεραρχίας του ΕΛΑΣ, οι Σκαλιώτες, οπλισμένοι με τσεκούρια, σιδηροκρίανα, κόσες κ.λπ., επέπεσαν στη φάλαγγα των αιχμαλώτων. Η προσπάθεια του λοχαγού και του καπετάνιου του λόχου που συνόδευε τη φάλαγγα να εμποδίσει τους Σκαλιώτες ήταν άκαρπη». (ΑΣΚΙ)

Η «πτωματολογία» που κυριάρχησε τα επόμενα χρόνια για τα «γυναικόπαιδα που έσφαξε ο Άρης»,  ανεβάζει σε χιλιάδες τον αριθμό των νεκρών που ρίχτηκαν, ελλείψει χώρου στο νεκροταφείο, στη διαβόητη «Πηγάδα».

Η αλήθεια είναι για όσους θέλουν να την ακούσουν

Για τον ΕΛΑΣ οι νεκροί αντάρτες στην τριήμερη μάχη είναι 120 και οι τραυματίες 200, ενώ για τα Τάγματα και τους συμπαραστάτες τους οι νεκροί είναι συνολικά 600 στη μάχη και στις πράξεις αντεκδίκησης που ακολούθησαν. Μεταξύ τους ελάχιστες γυναίκες και κανένα παιδί. Η επίσημη Έκθεση του Βρετανού σερ Oυόλτερ Σιτρίν, ο οποίος επισκέφθηκε αργότερα τον τόπο της τραγωδίας για καταμέτρηση των νεκρών της Πηγάδας, αναφέρει ότι ανασύρθηκαν περί τα 600 πτώματα. Τον ίδιο αριθμό δηλώνουν και οι εργάτες των συνεργείων που έκαναν την εκταφή.

Ο Μελιγαλάς είναι το τελευταίο απομεινάρι ντροπής που κάνουν ιδεολογική σημαία οι απόγονοι και ομοϊδεάτες των ταγματασφαλιτών. Αν πείσουν για την τερατωδία των αντιπάλων τους αποκτούν το ελεύθερο σε δικές τους τερατωδίες. Ντροπή δεν είναι το αναπόφευκτο μακελειό. Εκατομμύρια άνθρωποι σκοτώθηκαν τότε σε όλο τον κόσμο για την ελευθερία. Ντροπή είναι που βρέθηκαν μεταξύ μας πρόθυμοι Έλληνες εθελόδουλοι. Και μεγαλύτερη ντροπή να μνημονεύονται οι προδότες της πατρίδας.

*Οι συνεντεύξεις των μαυροσκούφηδων Ν. Σακκά (Μοράβα), Μ. Μουχρίτσα (Κατσαντώνη), Κ. Ζυγούρη (Παπαφλέσσα), Χρ. Ζυγούρη (Κόρακα).οι οποίες δόθηκαν σε διαφορετικό χρόνο και τόπο καθεμία συμπίπτουν απολύτως στα γεγονότα.

ΠΗΓΗ: http://ardin-rixi.gr/archives/202563

 Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com