του Λευτέρη Ριζά
Τις τελευταίες ημέρες «έτυχε» να ρίξω μια ματιά σε παλιά περιοδικά της αριστεράς – όλου του φάσματος – και, φυσικά, πρώτα-πρώτα σε όλα τα παλιά τεύχη του Monthly Review [ΜΗΝΙΑΙΑ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ], σε άλλα έντυπα και εφημερίδες μετά την κατάρρευση της Χούντας – ανάμεσα τους βέβαια τα περιοδικά του ΚΚΕ (εσωτερικού) και του ΚΚΕ, τον «Πολίτη», τις «Θέσεις», το «Αντι», «Τα Τετράδια», κλπ, και ακόμα πιο παλιά, δηλαδή πριν από την Χούντα. Δεν μου διέφυγαν ούτε τα έντυπα του ΠΑΣΟΚ (περιοδικά και η «Εξόρμηση». Δοκίμασα με σχετική έκπληξη και θλίψη, πόσο έχουν «αλλάξει» οι καιροί.
Πόσο σταθερά και σταδιακά άλλαξε όλο το ρεπερτόριο των θεμάτων με τα οποία ασχολιότανε τότε η Αριστερά. Αναλύσεις σχετικά με την λειτουργία και κατάσταση του καπιταλισμού, για την εκμετάλλευση του Τρίτου Κόσμου, για τις θεωρίες μητρόπολης-περιφέρειας και τον ιμπεριαλισμό, για την Νέα Διεθνή Οικονομική Τάξη, για την μετάβαση σε μια σοσιαλιστική κοινωνία τόσο στην μητρόπολη όσο και στην περιφέρεια, για τα μονοπώλια, το κράτος και τις τάξεις, τον ρόλο της εργατικής τάξης και του κόμματος, για την ελληνική οικονομία και κοινωνία κλπ κλπ.
Σήμερα σχεδόν τίποτα ή πολύ ελάχιστα και εντελώς επιφανειακά και στα «γρήγορα», από όλα αυτά δεν απασχολεί την αριστερά – όλο το φάσμα της. Η κατάρρευση του «υπαρκτού» και η ειρηνική μετάβαση και των άλλων χωρών – που δεν ανήκαν στο προ-σοβιετικό «στρατόπεδο», όπως η Κίνα ή η Αλβανία, το Βιετνάμ – στον καπιταλισμό και μάλιστα τον «άγριο», είναι βέβαιο ότι επηρέασε καταλυτικά το σύνολο της Αριστεράς. Γενικά οι εξελίξεις αυτές έπληξαν διεθνώς τα ρεύματα που πήγαζαν από την θεωρία των Μαρξ-Ένγκελς, όπως αυτά είχαν πια διαμορφωθεί όλα τα προηγούμενα χρόνια: δηλαδή λενινιστικό, σταλινικό, τροτσκιστικό, μαοϊκό, κλπ. Δεν τα εξαφάνισαν – όλο και κάποια από αυτά υπάρχουν ή αναγεννιούνται αλλά σε μικρές κλίμακες. Όλο και εδώ ή εκεί διατυπώνονται πολύ ενδιαφέρουσες ιδέες, που προσπαθούν να εξηγήσουν την κατάσταση στον σημερινό καπιταλιστικό/ιμπεριαλιστικό κόσμο (την κρίση) και τις γενικότερες εξελίξεις του, να χαράξουν μια γραμμή άμυνας αρχικά και αντεπίθεσης του «κινήματος». Με την διαφορά πως η κρίση του κινήματος είναι πιο παλιά από την κατάρρευση των «υπαρκτών» σοσιαλισμών και την αποτυχία – ή το φρακάρισμα – και των εθνικοαπελευθερωτικών, αντι-αποικιακών και αντιιμπεριαλιστικών κινημάτων. Η χρεοκοπία της σοσιαλδημοκρατίας είναι μια παλιά ιστορία – κρατάει από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο – η οποία «ανανεώθηκε» με την αποτυχία των σοσιαλιστικών κυβερνήσεων των τελευταίων 70 χρόνων.
Σε αυτή την ιστορία των αποτυχιών, που σηματοδοτούν και την ήττα του εργατικού κινήματος τόσο στις αναπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες στην Δ. Ευρώπη (για τις ΗΠΑ δεν υπάρχει αμφιβολία για πολλά χρόνια πριν από τον Πόλεμο), όσο και στις πρώην «ανατολικές» και αυτές της εθνικής-κοινωνικής απελευθέρωσης, η αριστερά – ιδίως η ελληνική – δυσκολεύεται να αναφερθεί ή να δώσει κάποια σοβαρή εξήγηση. Η κατάρρευση του υπαρκτού και η τελική ενσωμάτωση και αυτών που προσπάθησαν να ακολουθήσουν άλλο δρόμο, ουσιαστικά δεν την έχει απασχολήσει. Η «ανανεωτική» αριστερά – δηλαδή αυτή του ευρωκομουνισμού, που στην συνέχεια έγινε «ευρω-σοσιαλισμός» για να καταλήξει σε ευρω-αριστερά – βρήκε μια πολύ πρόχειρη απάντηση: για όλα ευθύνεται ο Στάλιν και ο σταλινισμός. Αλλά ποιος, όμως, ευθύνεται για τον «σταλινισμό», δεν δώσανε απάντηση ολοκληρωμένη και πειστική. Τα περί «έλλειψης» της δημοκρατίας κλπ είναι ελάχιστα πειστικά. Γιατί πάλι δεν εξηγούν γιατί δεν υπήρξε δημοκρατία. Οι τροτσκιστικές ομάδες κι αυτές δεν προσέφεραν κάτι καλύτερο από όσα είχε υποστηρίξει ο Τρότσκι στα κλασσικά έργα του για την «Επανάσταση» («Προδομένη» και «Παραμορφωμένη»). Τα κόμματα που υπήρξανε πάντοτε πιστά στην γραμμή που χάρασσε το ΚΚΣΕ στην πραγματικότητα τα «χάσανε» από την ταχύτατη κατάρρευση της ΕΣΣΔ και προσπάθησαν κάτι να ψελλίσουν περί εκφυλισμού του Κόμματος, περί αντεπανάστασης και ανατροπής του σοσιαλισμού – μένοντας πάντα σταθερά υπερασπιστές του σοσιαλιστικού χαρακτήρα της Σοβιετικής Ένωσης. Το ημέτερο ΚΚΕ είναι το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα. Η εξήγηση τους αυτή ουσιαστικά δεν εξηγεί τίποτα. Εξηγείται βέβαια από τον αιφνιδιασμό τους και από τη νέκρωση όλα αυτά τα χρόνια κάθε στοιχείου επαναστατικής, κριτικής και άρα μαρξιστικής σκέψης.
Θα επανέλθουμε σε αυτό το ζήτημα. Πρέπει, όμως, να πούμε ότι αποτέλεσμα όλων αυτών των εξελίξεων και της αντοχής που έδειξε ο καπιταλισμός / ιμπεριαλισμός από τον Πόλεμο και μετά, η «μαρξιστική» σκέψη – τώρα μιλάω βασικά για την χώρα μας – υποχώρησε χωρίς σοβαρές αντιστάσεις, παραχωρώντας την θέση της στην αστική ιδεολογία σε όλα τα επίπεδα. Όχι μόνο παραχώρησε θέσεις της στην αστική ιδεολογία αλλά υιοθέτησε μια σειρά αστικές ερμηνείες και θέσεις, παρουσιάζοντας τες ως «προοδευτικές», ως «αριστερές», ως αποτέλεσμα εντατικής προσπάθειες για την δημιουργική «ανανέωση» του μαρξισμού. Το πιο ολοκληρωμένο παράδειγμα είναι η «θεωρητική», ιδεολογική και πολιτική πορεία και κατάληξη όλων όσων έχουν τις ρίζες τους στον χώρο του ευρωκομουνισμού, με σημαντικές, όμως, προσθήκες και από τον χώρο του ΚΚΕ – ιδιαίτερα εκείνων που αποχώρησαν μετά το 1989-92. Διαβάζοντας, ακούγοντας και παρακολουθώντας την καθημερινή πρακτική του ΣΥΡΙΖΑ, διαπιστώνουμε ότι όλο το λεξιλόγιο και πολιτική / κυβερνητική πρακτική του – από τον πρωθυπουργό μέχρι τον τελευταίο βουλευτή, από τους «κορυφαίους» θεωρητικούς και ιδεολόγους του μέχρι τον τελευταίο ανθυ-υπο-δημοσιογράφο του, αναπαράγει απόψεις που έχουν διατυπωθεί χρόνια τώρα από τους πολιτικούς και ιδεολογικούς εκπροσώπους της επάρατης δεξιάς και του φθαρμένου ΠΑΣΟΚ.
Πιο τρανταχτό παράδειγμα είναι οι πολλαπλές κωλοτούμπες (πιο σικάτα: οι κυβιστήσεις) του ΣΥΡΙΖΑ αμέσως μόλις ανέλαβε την διακυβέρνηση της χώρας. Ο πρωθυπουργός είναι βέβαια σταθερά ο κορυφαίος του χορού. Ο Ολαντ-ρέου και η Μάρκελ είναι τώρα πια οι καλύτεροι φίλοι του. Ο Ομπάμα και οι ΗΠΑ δεν είναι πια ιμπεριαλιστές αλλά φροντίζουν για το καλό μας. Η Ευρώπη έχει πάψει να ανήκει στα μονοπώλια αλλά στις «αξίες» του Διαφωτισμού, τις ευρωπαϊκές αξίες!!! (χωρίς ποτέ να μαθαίνουμε ποιες ακριβώς είναι αυτές). Το λιμάνι του Πειραιά και της Θεσσαλονίκης που «αγωνιζότανε» να μην ξεπουληθεί τώρα ξεπουλιέται για το καλό της παραγωγικής μας ανασυγκρότησης. Μέχρι και ο Πάπας – του οποίου η συνέργια με τους φασίστες του Βιντέλα και την δολοφονία κι εξαφάνιση χιλιάδων Αργεντινών έχει καταγγελθεί από τις «Μανάδες» των δολοφονημένων [Οι Μανάδες της Πλατείας του Μάη (Plaza del Mayo), ], βαφτίζεται, κι έτσι τον υποδέχεται η «για πρώτη / δεύτερη αριστερή κυβέρνηση, ως άνθρωπο που πραγματικά ενδιαφέρεται για το καλό των λαών, των προσφύγων κλπ κλπ. Οι γονυκλισίες δεν σταματάνε εδώ: όλη η λογική της ΕΕ και των συνθηκών της γίνονται ασμένως αποδεκτές – η κριτική στο ΔΝΤ και η αναφορά στο χρέος αποτελούν το «φύλλο συκής» για να σκεπαστούν οι υποχωρήσεις σε όλη την γραμμή – , ενώ ουσιαστικά ακολουθείται η γραμμή του «εκσυγχρονισμού» των κ.κ. Σημίτη και Γεωργίου Α. Παπανδρέου σε θέματα εθνικά, παιδείας, «κινημάτων», μέχρι και ΜΚΟ.
Τώρα πια δεν έχουμε να κάνουμε με τους ληστές ιμπεριαλιστές αλλά με θεσμούς της Αγίας Ευρωπαϊκής Ένωσης. Δεν υπάρχει χρηματοπιστωτικό και τοκογλυφικό κεφάλαιο, αλλά καλοκάγαθοι επενδυτές. Δεν υπάρχει καν καπιταλισμός και ιμπεριαλισμός. Τώρα όλα πρέπει να είναι ωφέλιμη για όλους συνεργασία με βάση τις Ευρωπαϊκές αρχές και αξίες. Δηλαδή με βάση τις πατροπαράδοτες αρχές της Ευρωπαϊκής αποικιοκρατίας, νεοαποικιοκρατίας και ιμπεριαλισμού που τις έχουνε ζήσει στο πετσί τους λαοί , κράτη και έθνη και μέχρι τώρα, εκτός από εμάς, οι Γιουγκοσλάβοι, οι Λίβυοι, οι Σύριοι, οι Ιρακινοί, οι Κύπριοι κλπ κλπ.
Ένα μεγάλο κομμάτι της Αριστεράς – όχι μόνο στην χώρα μας, αν και για αυτό μας ενδιαφέρει εδώ – έχει μετατραπεί σε δεκανίκι του διεθνούς καπιταλιστικού/ ιμπεριαλιστικού συστήματος, σε πιστό υπηρέτη του (λακέ, όπως λέγαμε παλιά) και συμβάλλει στην απογοήτευση και διάλυση του λαϊκού κινήματος και στην αναστήλωση – ιδεολογική και πολιτική – της δεξιάς στην Ελλάδα.
Έχουμε, βέβαια, ανοίξει ένα από τα πιο σπουδαία ζητήματα: αυτό της κατάρρευσης των σοσιαλισμών, που, κατά την γνώμη μας, αν δεν απαντηθεί σοβαρά δύσκολα θα ανακάμψει το λαϊκό / εργατικό κίνημα, με ελπίδες νίκης αυτή την φορά. Για αυτό θα συνεχίσουμε.
Ανάρτηση από:
geromorias.blogspot.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.