«Ο Γιώργος από τα 13 του περνούσε τον περισσότερο χρόνο του παίζοντας e-ρουλέτα στο Ίντερνετ. Όταν αποφάσισε να σταματήσει το παιχνίδι, έλαβε μήνυμα ότι χρωστούσε 130.000 ευρώ στην εταιρία. Στην οικογένειά του άφησε ένα χειρόγραφο σημείωμα που ζητούσε συγνώμη για το ποσό που τους επιβάρυνε και ανέφερε πως θα έβαζε τέλος στη ζωή του. Οι αστυνομία τον εντόπισε από το κινητό του τηλέφωνο. Όπως αποδείχθηκε, το ποσό που χρωστούσε ήταν εικονικό και δεν ανταποκρινόταν στην πραγματικότητα».
Το Διαδίκτυο αποτελεί μια μορφή τεχνολογικής επανάστασης της σύγχρονης εποχής. Παρέχει τη δυνατότητα εξερεύνησης σε ένα «μαγικό κόσμο», ο οποίος αποτελεί αστείρευτη πηγή πληροφορίας, ψυχαγωγίας, επικοινωνίας. Οι εφαρμογές του Διαδικτύου, σε κάθε τομέα της ζωής μας, διαδίδονται όλο και ταχύτερα και ιδιαίτερα σε παιδιά προεφηβικής και εφηβικής ηλικίας, λόγω των δυνατοτήτων που τους παρέχει, με αποτέλεσμα να τα απορροφά σε τέτοιο βαθμό ώστε οι ειδικοί σήμερα να μιλούν για προβληματική χρήση, η οποία δυνητικά μπορεί να οδηγήσει σε εθισμό.
Το πρώτο βήμα για την αντιμετώπιση του φαινομένου είναι η αναγνώρισή του ως διαταραχή η οποία συνοδεύεται από σοβαρές επιπτώσεις σε διάφορους τομείς της λειτουργικότητας των ανηλίκων και χρήζει ειδικής θεραπείας. Στη χώρα μας το φαινόμενο έχει πάρει ανησυχητικές διαστάσεις, καθώς ο αριθμός των εξαρτημένων εφήβων φαίνεται ιδιαίτερα αυξημένος.
Οι δυνατότητες εύκολης δικτύωσης και ψυχαγωγίας που προσφέρονται, καθώς και η ευκαιρία να προβάλουν έναν βελτιωμένο εαυτό, βγαίνοντας από την πραγματικότητά τους, γοητεύουν και προσελκύουν πολλά άτομα αυτής της ηλικίας. Άλλοι παράγοντες είναι η άγνοια του κινδύνου, η τάση ανεξαρτητοποίησης, η αναζήτηση νέων εμπειριών, η συνεχής ενασχόληση με σκέψεις και συναισθήματα, η ανάγκη αποδοχής και ένταξης στο σύνολο, καθώς και η ψυχοσύνθεση κάθε εφήβου. Εκτός από τα χαρακτηριστικά της ηλικίας που κάνουν τους νέους επιρρεπείς, σημαντικό ρόλο κατέχει και η οικογενειακή κατάσταση, ο έλεγχος και τα όρια που υπάρχουν από τους γονείς και γενικότερα η ποιότητα των οικογενειακών σχέσεων.
Αρχικά, ο εθισμός εκδηλώνεται με την «εξιδανίκευση του Μέσου», όπου ο έφηβος θεωρεί το Διαδίκτυο ως το «σημαντικότερο κεφάλαιο» της καθημερινότητάς του. Εμφανίζονται ακόμα:
Τροποποίηση της διάθεσης. Σε όσους εμφανίζουν συμπτώματα εθισμού, παρατηρείται αύξηση παραγωγής της «ντοπαμίνης», η οποία σχετίζεται με την ευχαρίστηση.
Ανοχή: Το άτομο χρειάζεται σταδιακά όλο και περισσότερες ώρες χρήσης, ώστε να νιώσει ευχαρίστηση.
Σύγκρουση: Ενώ το παιδί αισθάνεται ότι έχει πρόβλημα, εντούτοις δεν μπορεί να ελέγξει την υπερβολική χρήση.
Σταδιακή μετάβαση στον εθισμό. Ενασχόληση αρχικά με αποστολή μηνυμάτων, έπειτα με διαδικτυακές συνομιλίες και στη συνέχεια με «παιχνίδια», στα οποία οι χρήστες φτιάχνουν έναν εικονικό τρόπο ζωής, που πολλές φορές παρεμβαίνει στη φυσιολογική ζωή, ενώ παράλληλα εγκυμονεί κινδύνους όπως παρενόχληση, εκφοβισμό, ηλεκτρονικό έγκλημα, διακίνηση πορνογραφικού υλικού, διαδικτυακές αυτοκτονίες κ.λπ.
Ο εθισμένος έφηβος διακατέχεται από αίσθημα ευφορίας, όσο βρίσκεται στον υπολογιστή, ενώ αντιθέτως νιώθει θλίψη κι είναι οξύθυμος όταν δεν ασχολείται με αυτόν. Παραμελεί την οικογένεια και τους φίλους του, εμφανίζει φοβίες, αναβλητικότητα, απάθεια, παραμελεί το σχολείο και παραιτείται από κάθε εξωσχολική δραστηριότητα και χόμπι.
Παρουσιάζει, επίσης, σωματικά συμπτώματα, όπως: παραμέληση προσωπικής υγιεινής, διατροφικές διαταραχές, αλλαγή συνηθειών ύπνου, μυοσκελετικές διαταραχές, ξηροφθαλμία, μυωπία, ημικρανίες, μειωμένη αθλητική δραστηριότητα, παχυσαρκία, κόπωση και αδυναμία συγκέντρωσης.
Στην Ευρώπη, η συχνότητα του φαινομένου οδηγεί ολοένα και περισσότερες χώρες στη δημιουργία προγραμμάτων απεξάρτησης. Στην Ελλάδα, σύμφωνα με έρευνα της Ελληνικής Εταιρίας Μελέτης της Διαταραχής του Εθισμού στο Διαδίκτυο, το ποσοστό των εθισμένων εφήβων που καταγράφηκε στη Θεσσαλία, ανέρχεται σε 8,2%, ενώ σε Κω και Χίο αγγίζει το 11,3% και 15% αντίστοιχα.
Σήμερα, στις ήδη υπάρχουσες μορφές εθισμού έρχεται να προστεθεί ο εθισμός στο Διαδίκτυο, ένας εθισμός που χρήζει έγκαιρης διάγνωσης και αντιμετώπισης. Συχνά, συναντάμε τους όρους προβληματική χρήση, κατάχρηση, εθισμός. Σαφώς, κάθε πρόβλημα που αφορά στην ορθή χρήση δεν μπορεί να χαρακτηριστεί και ως εθισμός. Η ερευνητική ομάδα του Σιώμου και των συνεργατών του (Νευρολογία, 2010), κατέληξε στην εξής διαβάθμιση:
– Τυπική χρήση: Χρήση για λόγους εκπαίδευσης ή αναψυχής.
– Προβληματική χρήση: Παρατεταμένη χρήση που δεν εξυπηρετεί κάποιο συγκεκριμένο σκοπό, προειδοποιώντας για πιθανή κατάχρηση.
– Κατάχρηση: Έκπτωση της λειτουργικότητας του εφήβου, που οφείλεται στην παρατεταμένη χρήση του Διαδικτύου.
– Εξάρτηση: Καταναγκαστική χρήση του Διαδικτύου που συνοδεύεται από απώλεια ελέγχου της χρήσης, παρά τις δυσμενείς ψυχολογικές ή σωματικές συνέπειες. Συνοδεύεται από συναισθήματα ενοχής, συμπτώματα στέρησης και παραίτησης από σημαντικές καθημερινές δραστηριότητες.
– Εθισμός: Το Διαδίκτυο αποκτά μεγαλύτερη σημασία και προτεραιότητα στη ζωή του χρήστη, από την οικογένεια, τους φίλους, το σχολείο – κυριαρχεί στην καθημερινότητά του, αποτελώντας τη μοναδική πηγή ευχαρίστησης.
Η παρέμβαση της οικογένειας θεωρείται υψίστης σημασίας, τόσο στην πρόληψη όσο στην έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση. Αναφορικά με τις στρατηγικές πρόληψης που μπορούν να ακολουθήσουν οι γονείς, οι ειδικοί προτείνουν τρεις τύπους μεσολάβησης:
1. Περιοριστική μεσολάβηση: Οι γονείς περιορίζουν τις δραστηριότητες των παιδιών καθώς και το χρόνο που αυτά ξοδεύουν στο Διαδίκτυο.
2. Ενεργητική μεσολάβηση: Οι γονείς σχολιάζουν και συζητούν με τα παιδιά τους για θέματα που τα απασχολούν και σχετίζονται με το διαδίκτυο.
3. Ενεργή συμμετοχή των γονέων: Οι γονείς συμμετέχουν ενεργά στις διαδικτυακές δραστηριότητες των παιδιών τους.
Τα προειδοποιητικά σημάδια που θα πρέπει να αναγνωρίζουν οι γονείς, είναι:
α) Σταδιακή αύξηση ωρών ενασχόλησης με το Διαδίκτυο.
β) Μείωση σχολικής απόδοσης, λόγω της παρατεταμένης χρήσης.
γ) Μείωση της κοινωνικότητας του παιδιού και σημάδια απομόνωσης.
Σε περιπτώσεις εθισμού, οι γονείς θα πρέπει:
– Να συνεργαστούν με τους ειδικούς και το ίδιο το παιδί.
– Να κρατήσουν κοινή στάση απέναντι στο πρόβλημα.
– Να δείξουν ενδιαφέρον προς το παιδί.
– Να τοποθετήσουν τον Η/Υ σε κοινόχρηστο χώρο του σπιτιού.
– Να καλλιεργήσουν εναλλακτικές δραστηριότητες.
Εξίσου σημαντικός κρίνεται και ο ρόλος των εκπαιδευτικών. Στο πλαίσιο των μαθημάτων, μπορούν να παρέχουν πληροφορίες ασφαλούς πλοήγησης και να ενθαρρύνουν τη σωστή χρήση του Διαδικτύου, αναπτύσσοντας δράσεις. Ακόμη, καθώς οι μαθητές περνούν τη μισή μέρα στο σχολείο, οι εκπαιδευτικοί είναι ίσως οι πρώτοι που θα μπορούσαν να αναγνωρίσουν το πρόβλημα και να δράσουν προληπτικά αλλά και θεραπευτικά, σε συνεργασία με τους γονείς και τους ειδικούς θεραπευτές.
Ο ρόλος της πολιτείας:
– Να ενισχύει τον ψηφιακό αλφαβητισμό στη μαθησιακή διαδικασία όσο και στους ενήλικες.
– Να διαβουλεύεται με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς και να παρεμβαίνει προληπτικά με εξειδικευμένα προγράμματα και καμπάνιες ενημέρωσης, τόσο σε επίπεδο μαθητικής κοινότητας όσο και σε επίπεδο οικογένειας.
– Να παρέχει επιστημονικές μεθόδους θεραπευτικής αντιμετώπισης, να ενισχύει τις δομές που παρέχουν συμβουλευτική και ψυχοθεραπευτική παρέμβαση και σε σοβαρές περιπτώσεις, να παρέχει τη δυνατότητα νοσηλείας σε παιδοψυχιατρική κλινική.
Οι υπάρχουσες δομές που παρέχουν στήριξη και θεραπευτική αντιμετώπιση, είναι:
– Μονάδα Εφηβικής Υγείας, Γραμμή Βοήθειας, ΥποΣΤΗΡΙΖΩ: 800 11 800 15.
– Τμήμα Παθολογικής Χρήσης Διαδικτύου, Μονάδα Απεξάρτησης 18 Άνω.
– Ψυχιατρικό Ιατρείο Παιδιών & Εφήβων, Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης.
– Φοιτητική λέσχη του ΑΠΘ, συμβουλευτικές υπηρεσίες για εξαρτημένους φοιτητές.
– Ελληνική Εταιρία Μελέτης της Διαταραχής του Εθισμού στο Διαδίκτυο.
Ο Εθισμός στο Διαδίκτυο αναγνωρίζεται πια ως ψυχοσωματική διαταραχή. Χρήζει, δε, ειδικής θεραπευτικής αντιμετώπισης που θα στοχεύει στην απεξάρτηση, και παράλληλα στην κοινωνική ενσωμάτωση των εφήβων εκείνων, που προηγουμένως κατανάλωναν όλη την ενέργειά τους σε «εικονικούς κόσμους»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.