Η νεκρανάσταση του σημιτισμού; - Το Κυπριακό και πάλι ρυθμιστής

Του Γιώργου Ρακκά από τη Ρήξη φ. 103

Με την ανακοίνωση του περίφημου Κοινού Ανακοινωθέντος, άρχισε και ένας σφοδρός εσωτερικός αγώνας στον ΣΥΡΙΖΑ για τη θέση που θα τηρήσει η αξιωματική αντιπολίτευση απέναντι στις μείζονες εξελίξεις στο Κυπριακό.
Αυτή τη φορά το τοπίο είναι αρκετά διαφορετικό από τους συσχετισμούς που επικρατούσαν εντός του τότε ΣΥΝ, κατά την εποχή του σχεδίου Ανάν.
Τότε, η πλειοψηφία του κομματικού μηχανισμού τασσόταν υπέρ του σχεδίου, ενώ μειοψηφούσαν εκείνοι που το κατήγγειλαν σφόδρα. Αντίθετα ήταν τα πράγματα στην εκλογική βάση. Σύμφωνα με σφυγμομετρήσεις της εποχής, ένα 60%-65% τασσόταν αναφανδόν κατά του σχεδίου, με τους υποστηρικτές να μειοψηφούν. Εν τέλει, όπως όλοι γνωρίζουμε, ο ΣΥΝ είχε πάρει τότε απόφαση να στηρίξει το σχέδιο Ανάν –γεγονός που προκάλεσε τη γενική κατακραυγή και αποτέλεσε έναν από τους μείζονες παράγοντες για την εσωκομματική κρίση που εκδηλώθηκε λίγο αργότερα. Το γεγονός ότι αυτή η κρίση οδήγησε στην ανάληψη της ηγεσίας του ΣΥΝ από τον Αλέκο Αλαβάνο, κύριο υποστηρικτή του ΟΧΙ στο σχέδιο Ανάν, λέει πολλά για το πόσο επέδρασε τότε το Κυπριακό στις εξελίξεις. Είχε προηγηθεί ένα ισχνό 3,26% στις εκλογές του Μαρτίου 2004, ποσοστό που καταφανώς έχει σχέση με τη στάση που τήρησε το κόμμα στο Κυπριακό.
Σήμερα, τα πράγματα στον ΣΥΡΙΖΑ είναι εντελώς διαφορετικά. Λόγω ρόλου, θέσης και των προσδοκιών που εκφράζει, αδυνατεί να επαναλάβει τον ρόλο που κατά παράδοση είχε στην προ κρίσης εποχή: αυτόν της «αριστεράς του εθνομηδενισμού», μιας δύναμης που νομιμοποιούσε ιδεολογικά την υπαγωγή της χώρας στα μεγάλα γεωπολιτικά συμφέροντα, δυτικά και ανατολικά. Γι’ αυτό και οι συσχετισμοί πάνω στο Κυπριακό, κομβικό ζήτημα που θα κρίνει την τοποθέτηση της χώρας στο κάδρο των γεωπολιτικών συσχετισμών, έχει μεταβληθεί: Πολλοί κορυφαίοι της ηγεσίας του ΣΥΡΙΖΑ, με προεξάρχοντες τους Α. Τσίπρα και Ρένα Δούρου, τοποθετήθηκαν αρνητικά σε σχέση με το Κοινό Ανακοινωθέν, προς μεγάλη απογοήτευση του σκληρού εκσυγχρονιστικού-εθνομηδενιστικού πυρήνα που έχει μείνει εντός του κόμματος. Όσο για τη βάση, είναι κοινός τόπος ότι αυτούς που αποκαλούν οι παραδοσιακοί εθνομηδενιστές του συγκεκριμένου χώρου «εθνικιστές» εκφράζει τη συντριπτική πλειοψηφία του 27%, ενώ οι ίδιοι έχουν παραμείνει λίγο ως πολύ στα ίδια ποσοστά επιρροής με εκείνα του… 2004 –δηλαδή ένα κλάσμα του 3,26%.
Γι’ αυτό και περνούν στην αντεπίθεση. Σε άρθρο που δημοσιεύεται στις 12 Φεβρουαρίου 2014, οι Α. Ζαχαριάδης, Σ. Αναγνωστοπούλου, Χ. Καραγιαννίδης (ο τελευταίος, βουλευτής Δράμας του ΣΥΡΙΖΑ) τοποθετούνται αναφανδόν υπέρ του Κοινού Ανακοινωθέντος. Και υπάρχει σημαντική εξέλιξη στην επιχειρηματολογία τους, σε σχέση με εκείνη που χρησιμοποιούσαν το 2004. Στο σχέδιο Ανάν, η υποστήριξή του πραγματοποιούνταν με μια ντρίπλα προσφυγής σε γενικευτικά επιχειρήματα. Το σχέδιο μπορεί να ήταν κακό, κατά τα λεγόμενά τους, ωστόσο οι αντιρρήσεις κάμπτονταν μπροστά στην αυταξία της επαναπροσέγγισης, τον αφηρημένο κοσμοπολιτισμό και τη χρήση της θεωρίας περί «ισότιμης ευθύνης» Ελλήνων της Κύπρου και των Αθηνών και Τούρκων (οι Τουρκοκύπριοι υπήρξαν απλώς τα θύματα της υπόθεσης) για την εισβολή του 1974. Σήμερα, προχωρούν στην υπεράσπιση της ίδιας της λύσης που προβλέπει το Κοινό Ανακοινωθέν.
Και αυτό δείχνει το αδιέξοδοστο οποίο έχουν περιέλθει, διότι είναι εξαιρετικά δύσκολο για οποιονδήποτε νοήμονα άνθρωπο να αποδεχτεί ένα σχέδιο που περιφρονεί ανοιχτά όχι μόνο, γενικά, τις δημοκρατικές αρχές, το ευρωπαϊκό κεκτημένο, την αρχή της ανεξαρτησίας, αλλά και συγκεκριμένα την αυτοδιάθεση του κυπριακού ελληνισμού και τα ιστορικά του δίκαια.
Ταυτόχρονα, ο Χ. Γεωργούλας εξαπολύει από τις στήλες της Εποχής επίθεση εναντίον του διπλωματικού συμβούλου του Τσίπρα, Γ. Αϋφαντή (23 Μαρτίου 2014), ότι με βάση το Κυπριακό προωθεί θεωρίες «εθνικού κέντρου» και προσπαθεί να σύρει τον Τσίπρα σε τάχα εθνικιστικές θέσεις.
Κοινός τόπος και των δύο τοποθετήσεων είναι ότι, μυστηριωδώς, αποσυνδέουν το κυπριακό μνημόνιο από την προσπάθεια για την επιβολή αποτρόπαιης λύσης στο Κυπριακό, λες και η Κυπριακή Δημοκρατία σήμερα δεν είναι πολλαπλώς εκβιαζόμενη και στη μέγκενη του χρέους. Ακόμα και η αναφορά στην ταξικότητα αποσυνδέεται από τη μεγάλη αρνητική αναδιανομή που επιβάλλει σήμερα η τρόικα στην Κύπρο –διότι, προφανώς, τότε, η συσχέτιση της μιας εξέλιξης με την άλλη θα ήταν προφανής. Για να μη μιλήσουμε για τη σκανδαλώδη στήριξη που παρέχεται στην υποτιθέμενη αριστερά του ΑΚΕΛ, παρ’ όλα τα εγκλήματα στο Μαρί, τα σκάνδαλα με τον Βγενόπουλο, που μπαινόβγαινε στο υπουργικό γραφείο σαν ατζέντης του Χριστόφια, τον σφιχτό εναγκαλισμό της κυβέρνησής του με τους Αγγλοαμερικάνους.
Εξίσου ανεξήγητα, απουσιάζει πλήρως μια ανάλυση των γεωπολιτικών συσχετισμών και σχεδίων που διαμορφώνουν το πλαίσιο της προτεινόμενης λύσης –π.χ. για τις εσωτερικές περιπέτειες της Τουρκίας, τον αυταρχισμό του κράτους, την καθήλωση της εσωτερικής πολιτικής ζωής στον οχετό των σκανδάλων, της συνωμοσίας και της δράσης επάλληλων παρακρατικών μηχανισμών. Όχι, για τους υποστηρικτές του Κοινού Ανακοινωθέντος μόνο η Ελλάδα είναι ύποπτη “εξωτερικής επέμβασης” (sic!) [ποια;;; Η χώρα που από το 1974 έχει ως επίσημο δόγμα της το «Η Κύπρος κείται μακράν»…!] στην Κύπρο και όχι η επεκτατική Άγκυρα, παρά τα πεπραγμένα της στη Συρία, στο Κόσοβο, τη Βουλγαρία, τη Θράκη, τη Βοσνία και την Αλβανία.
Ανεξάρτητα από τα κίνητρα –δεν μας ενδιαφέρουν– αυτών των αποσιωπήσεων, σημασία έχει ότι στην ουσία επιφέρουν τη μετατόπιση της συγκεκριμένης άποψης μέσα στο κάδρο του κατεστημένου, που προωθεί ταυτόχρονα την κοινωνική, οικονομική, πολιτική και εθνική απίσχναση του ελληνισμού –κυπριακού και ελλαδικού.
Ο “εσωτερικός αγώνας” γίνεται για τη θέση που εν τέλει θα πάρει ο ΣΥΡΙΖΑ στις εξελίξεις στο Κυπριακό. Η επικράτηση αυτής της άποψης θα ολοκληρώσει μια πορεία «κεντρο-αριστεροποίησης» του ΣΥΡΙΖΑ, στα πρότυπα του ΓΑΠ-ΠΑΣΟΚ 2009. Δεν είναι εξάλλου τυχαίο ότι ο Σταθάκης, που διολισθαίνει διαρκώς με δηλώσεις του σε σταδιακή αποδοχή πτυχών και πλευρών της μνημονιακής πολιτικής, είναι των αυτών απόψεων σε σχέση με το Κυπριακό. Κοντολογίς, το Κυπριακό αναδεικνύεται και πάλι ρυθμιστής των εξελίξεων στο εσωτερικό της ελληνικής αριστεράς.
Ούτε είναι τυχαίο το ότι, σε συνέντευξή του στις 23 Μαρτίου 2014 στον Στρατή Μπουρνάζο (Ενθέματα της Αυγής), ο Αντώνης Λιάκος έλεγε ότι τέτοιου τύπου συσχετίσεις είναι σαν να υπνοβατείς διασχίζοντας λεωφόρο: «Το σύνθημα “η χούντα δεν τελείωσε το ’73”, τα μνημόνια ως νέα γερμανική κατοχή, η αναζήτηση “νέου ΕΑΜ” είναι μερικά χτυπητά παραδείγματα. Η σκέψη με αναλογίες δημιουργεί ένα χάρτη: εξάρτηση, υποτέλεια, ραγιαδισμός από εδώ, μικρός λαός που πολεμά από εκεί –έναν χάρτη νοητικό και συναισθηματικό. Το όπως τότε – έτσι και τώρα δημιουργεί ένα ηρωικό τύπο αντίληψης, προσωποποιεί πολύπλοκες δυνάμεις και διαδικασίες, αποδίδει οικονομικά και κοινωνικά φαινόμενα σε εθνικές στρατηγικές. “Μας επιβουλεύονται”. “Αποικία χρέους”. Αλάτισμα με συνωμοσιολογία. Δε λέω, εύπεπτος τρόπος σκέψης, αλλά είναι σαν να υπνοβατείς διασχίζοντας λεωφόρο». Λίγο πιο κάτω, στην ίδια συνέντευξη, λέει με νόημα: «Ο Όμιλος Παπαναστασίου, πριν τη δικτατορία, η Δημοκρατική Άμυνα, στα χρόνια της δικτατορίας, ο σημιτικός εκσυγχρονισμός στα χρόνια του ΠΑΣΟΚ συγκροτούν γενεαλογία ιδεών».
Τα πράγματα είναι περισσότερο από σαφή: Η θέση του ΣΥΡΙΖΑ στο Κυπριακό θα κρίνει το εάν ο σημιτισμός θα νεκραναστηθεί υπό νέο προσωπείο, ή αν θα συρρικνωθεί ακόμα περισσότερο, προς την ολοκλήρωση της ιστορικής του αποσύνθεσης.