ΓΙΑ ΤΗ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΥΠΟΔΟΜΗ - ( Η ΑΡΙΣΤΕΡΑ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ)

του Σάββα Παύλου

Γιατί κάποια στιγμή η συσσώρευση μαρτυριών, ντοκουμέντων, δεδομένων, ειδησαρίων και άλλων εκτενών κειμένων από εφημερίδες και περιοδικά των περασμένων αιώνων, οι επιστολές και οι αναφορές, τα αρχεία υπηρεσιών, κομμάτων και οργανώσεων, πρέπει να γίνουν θεωρία, μια γενικότερη σύλληψη της ιστορικής πορείας.

Γιατί κινδυνεύουμε να μας πνίξουν τα τεκμήρια, οι παραθέσεις γεγονότων και οι μαρτυρίες και εμείς, καταπλακωμένοι από το βάρος τους, να μη μπορούμε να βάλουμε τάξη σ’ αυτόν τον πληθωρισμό.

Ας δούμε πέντε σημεία θεωρητικής ανάπτυξης -απλής, απλούστατης θεωρητικής προσπέλασης- που μπορεί να βάλει μια τάξη στην πληθώρα γεγονότων και μαρτυριών

Α. ΤΑ ΤΡΙΑ ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ

Ουδείς έχει προσεγγίσει επισταμένως το θέμα των τριών, πέραν της Κύπρου, κέντρων ιδεολογικής εξακτίνωσης προς το Κομμουνιστικό Κόμμα Κύπρου στην αρχή, και προς το ΑΚΕΛ αργότερα. Σ’ όλες τις χώρες της Ευρώπης, μετά την Οκτωβριανή επανάσταση, είχαμε ένα τυποποιημένο σχήμα. Υπήρχε το κομμουνιστικό κόμμα της χώρας και οι εσωτερικές του ζυμώσεις από τη μια και από την άλλη το ιδεολογικό κέντρο της Μόσχας, της μητρόπολης του παγκόσμιου κομμουνιστικού κινήματος. Με επίδραση από αυτό, έλεγχο, καθοδήγηση, διάλογο και, κάποτε, έκφραση αντιθέσεων. Το θέμα αυτό έχει αρκούντως μελετηθεί και αρκετές μονογραφίες έχουν κατατεθεί για τις σχέσεις των κομμουνιστικών κομμάτων Γαλλίας, Ιταλίας, Δανίας κ.λπ. με τη Μόσχα.

Στην Κύπρο είχαμε πάλι μια ιδιοτυπία. Υπήρχε το Κ.Κ.Κ./Α.Κ.Ε.Λ. στο νησί και υπήρχαν τρεις εξωτερικοί πυλώνες που το καθοδηγούσαν, στήριζαν την ιδεολογική του ζύμωση, επηρέαζαν τις θέσεις που έπαιρνε:

Α) Η Μόσχα, ως η Μέκκα του παγκόσμιου κομμουνιστικού κινήματος

Β) το Κ.Κ.Ε., αφού η Κύπρος ήταν ένα ελληνικό νησί υπό βρετανική κυριαρχία με κυρίαρχο το αίτημα της αυτοδιάθεσης-ένωσης και το κομμουνιστικό κίνημα της Ελλάδας αναρρίπιζε συναισθήματα και επηρέαζε.

Γ) Το κομμουνιστικό κόμμα Αγγλίας και η αριστερή πτέρυγα του Εργατικού κόμματος της χώρας αυτής, αφού η Κύπρος ήταν αγγλική αποικία, με πλήθος συνδέσεις με την αποικιοκρατική μητρόπολη. Είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμη και οι ριζοσπάστες Άγγλοι αριστεροί έβλεπαν τα θέματα των αποικιών μέσα από τα ματογυάλια της αγγλικής αποικιοκρατίας. Δεν καλούσαν για το τέλος της αποικιοκρατίας και δεν υποστήριζαν τους απελευθερωτικούς αγώνες των υπόδουλων λαών αλλά μιλούσαν με «λεπτό και εκσυγχρονιστικό τρόπο» για ένα νέο στάδιο ανάπτυξης και διοίκησης των αποικιών, με το οποίο κάποια ψίχουλα ελευθεριών θα δίνονταν αλλά και η πρόσδεσή τους στο αγγλικό άρμα θα συνεχιζόταν.

Οι τρεις αυτοί εξωτερικοί πόλοι επηρέασαν και την πορεία του εγχώριου αριστερού κινήματος. Εν τέλει έγινε ένας διακανονισμός με τον εξοβελισμό του ελληνικού πόλου του ΚΚΕ, και τη διαπλοκή των δύο που παρέμεναν στο παιγνίδι: του ρωσικού και του αγγλικού κέντρου. Το ΑΚΕΛ θα υποστήριζε τη Μόσχα στο διεθνές επίπεδο, θα υποστήριζε τη σοβιετική πολιτική σε όλα τα θέματα της υφηλίου, θα προπαγάνδιζε υπέρ του καθεστώτος ότι ήταν το άψογο, άμωμο και άφθαρτο σύστημα στην ιστορία της ανθρωπότητας και στα εσωτερικά θέματα της Κύπρου θα υποστήριζε μια εκλεπτυσμένη εκδοχή των αγγλικών συμφερόντων, συνεπικουρούμενο από το Κ.Κ. Αγγλίας και διάφορες πτέρυγες του Εργατικού κόμματος.

Και η Ρωσία και η Αγγλία έκαναν καλά τη δουλειά τους με το ΑΚΕΛ. Η Ρωσία, μέσα στα πλαίσια του διπολισμού και της έντονης αντιπαράθεσης με την Αμερική, είδε ότι στην Κύπρο υπήρχε διάσταση αγγλικών και αμερικανικών συμφερόντων και την συνέφερε η παραμονή της Κύπρου υπό την αγγλική επίδραση – η ενσωμάτωση της Κύπρου στην Ελλάδα θα την ενέτασσε υπό την αμερικανική ηγεμονία. Η Αγγλία μπορεί να το διασκέδαζε με τον ναϊφ φιλοσοβιετισμό του ΑΚΕΛ και τη φανατική προσκόλλησή του στην Μόσχα, όμως ήξερε ότι ο σοβιετικός στόλος δεν θα κατέβαινε στην Κύπρο, ούτε οι ΑΚΕΛικοί ήταν κάποιοι μπαρουτοκαπνισμένοι και επικίνδυνοι επαναστάτες. Άρα θα τους άφηνε να εκφράζουν τον φιλοσοβιετισμό τους, ακόμη να εκδίδουν ανακοινώσεις εναντίον της αγγλικής πολιτικής στην Ινδία, τη Ροδεσία , τη Νότιο Αφρική κ.λπ. και θα τα έβρισκε μαζί τους στα εσωτερικά ζητήματα και στο θέμα της διαχείρισης του Κυπριακού.

Β) ΕΞΕΓΕΡΣΗ/ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΦΑΣΑΡΙΕΣ/ ΟΧΛΑΓΩΓΙΕΣ

Οι διανοούμενοι, οι λαοί και η αστική τάξη της ευρωπαϊκής μητρόπολης έχουν αποδεχτεί τους όρους εξέγερση και επανάσταση για την ιστορία των ευρωπαϊκών λαών. Είναι οι «ανώτεροι» λαοί που δικαιούνται μερίδιο εξανάστασης και εξέγερσης πότε πότε. Όμως αυτούς τους όρους δεν τους χαρίζουν για τους «υπανάπτυκτους» λαούς του τρίτου κόσμου, τους αποικιοκρατούμενους λαούς. Όταν εξεγείρονται αυτοί οι λαοί τότε έχουμε φασαρίες, οχλαγωγίες, έκτροπα, ταραχές, ανώμαλη κατάσταση.

Χαρακτηριστικά το τομίδιο για την εξέγερση των Οκτωβριανών (Κύπρος 1931), που παρουσιάστηκε από το Υπουργείο αποικιών της Αγγλίας έχει τίτλο Disturbances inCyprus in October 1931.

Πρέπει, λοιπόν, να μας προβληματίσει το γεγονός ότι όταν οι Ακελικοί αναφέρονται στην εξέγερση της Κύπρου του 1955 -59, με τις τόσες θυσίες και πράξεις ηρωισμού, δεν αναφέρουν τον όρο «εξέγερση» ή «αγώνας» αλλά χρησιμοποιούν τον όρο «φασαρίες». Προσωπικά άκουσα αμέτρητες φορές τη φράση «τότε με τις φασαρίες» ή «τον καιρό των φασαριών».

Μένει να σκεφτούμε αν το λένε από έναν ιδεολογικό ρατσισμό [«την εξέγερση και την επανάσταση την κάνουν άνθρωποι του δικού μας ιδεολογικού χώρου, οι άλλοι, ως παρωχημένοι ιστορικά ή κατώτεροι, κάνουν έκτροπα»] ή αν το λένε γιατί έχουν ενσωματώσει τη λογική των Άγγλων αποικιοκρατών.

Γ) ΑΝΤΙΑΠΟΙΚΙΑΚΟΣ ΑΓΩΝΑΣ ΚΑΙ ΑΡΙΣΤΕΡΑ

Είναι χαρακτηριστική η τοποθέτηση αρκετών προοδευτικών φίλων για την ιδεολογική ηγεμονία της κυπριακής Εθναρχίας στον αντιαποικιακό-εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα του 1955-59. Πώς, σε ρωτούν, αφού σε όλες τις χώρες του κόσμου τον αντιαποικιακό αγώνα τον διεξήγαγε η αριστερά, στην Κύπρο την ηγεσία του αγώνα την είχε η δεξιά. Και αφήνουν, εύλογα, υπόνοιες ότι κάτι άλλο κρύβεται, ύποπτο ή, τουλάχιστον, ακατανόητο.

Εν πρώτοις η τοποθέτησή τους για την ηγεσία της αριστεράς στους αντιαποικιακούς αγώνες αποτελεί ένα τεράστιο ψεύδος, απλώς με τη συνεχή επανάληψή του προσπαθούν να το μετατρέψουν ως κάτι το αυτονόητο, ότι έτσι έγινε.

Όσοι έχουν μελετήσει την ιστορία των αντιαποικιακών αγώνων του 19ου και 20ου αιώνα, γνωρίζουν πολύ καλά ότι στους αντιαποικιακούς αγώνες ρίχτηκαν πρώτοι και καλύτεροι οι φεουδάρχες των απέραντων αγροτικών περιοχών των αποικιοκρατούμενων λαών, οι φύλαρχοι των βουνών και της ζούγκλας, το ιερατείο των καταδυναστευομένων χωρών, η αστική τάξη, οι διανοούμενοι των μικροαστικών στρωμάτων κ.λπ. Και ήταν πολύ φυσικό αυτό, αφού η πολυπληθής οργανωμένη εργατική τάξη απουσίαζε, οι χώρες αυτές στηρίζονταν στη γεωργία, τη βιοτεχνία και το εμπόριο. Όπου υπήρχε οργανωμένη αριστερά αυτή βοήθησε τον αντιαποικιακό αγώνα, όχι ως ηγεμονική δύναμη αλλά ως επικουρική. Οι περιπτώσεις που η αριστερά είχε ηγεμονικό ρόλο στον αντιαποικιακό αγώνα ήσαν λίγες, και πάντα αφού κατόρθωσε να συνενώσει δυνάμεις πέραν της εργατικής τάξης σε ένα εθνικοαπελευθερωτικό μέτωπο, με συμμετοχή πολλών κομμάτων, παρατάξεων και συσπειρώσεων οι οποίες είχαν διαφορετικές πολιτικές αναλύσεις και προσεγγίσεις. Αυτά λέει η ιστορική αλήθεια.

Φυσικά, στην Κύπρο, αν είχαμε νίκη της αριστεράς στην Ελλάδα, τα πράγματα θα μπορούσαν να είχαν διαφορετική τροπή. Οι εξελίξεις (νίκη της δεξιάς στην Ελλάδα, συμμετοχή του ΑΚΕΛ στη Διασκεπτική προηγουμένως, οι προοπτικές συγκρούσεων με την Αγγλοκρατία η οποία λειτουργούσε ευνοϊκά για τη μαζικοποίηση του ΑΚΕΛ κ.λπ.) έκαναν την ηγεσία της κυπριακής αριστεράς αρνητική στην επιλογή του ένοπλου αντιαποικιακού αγώνα. Ήταν, λοιπόν, φυσιολογικό να αναλάβει τον αγώνα η Εθναρχία. Για να καταλάβουμε το πνεύμα της εποχής, αναφέρω ότι στην Ελλάδα αρκετά τμήματα της μετεμφυλιακής νικήτριας δεξιάς, μέσα στα πλαίσια της εξάρτησής της από τους Άγλλους και τους Αμερικανούς, έβλεπαν τον αγώνα της Κύπρου ως κάτι ενοχλητικό, ως βαρίδι από το οποίο προσπαθούσαν να απαλλαγούν. Έναν αγώνα που είχε στην πολιτική ηγεσία του τον Μακάριο και την Εθναρχία και στον στρατιωτικό τομέα τον Γ. Γρίβα. Αν ήταν στην ηγεσία του αγώνα αυτού το ΑΚΕΛ πολλά ερείσματα στην Ελλάδα θα χάνονταν αμέσως. Ήταν, λοιπον, αναμενόμενο, μέσα στο πλαίσιο της εποχής αυτής, να αναλάβει τον ηγετικό ρόλο η Εθναρχία. Και ο ρόλος του ΑΚΕΛ ήταν να ενισχύσει αυτόν τον αγώνα και μέσα από τη συμμετοχή, και καταβάλλοντας το δικό του τίμημα αγώνων και θυσιών, να έπαιρνε μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης, πράγματα που θα σφράγιζαν τις εξελίξεις. Αν δεν συμμετείχε ήταν απόφαση του ΑΚΕΛ και κανένας δεν ευθύνεται για τις αποφάσεις του, εκτός από τα μέλη και την ηγεσία του. Και ας μη μέμφονται κανένα γι’ αυτό.

(ακολουθούν άλλα δύο θέματα της κυπριακής ιστορίας)

Αναδημοσίευση από: http://savvaspavlou.wordpress.com